వేమన పద్యాలు/స
సందె వార్చఁగ నేమి జపము సేయగ నేమి
మార్చుసందె వార్చఁగ నేమి జపము సేయగ నేమి
వేదశాస్త్రములను వెలయ నేమి
పడఁతిఁ గనినవాఁడు బాపఁడు గాఁడయా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సకల శాస్త్రములను జదివియు వ్రాసియు
మార్చుసకల శాస్త్రములను జదివియు వ్రాసియు
తెలియఁగలరు చావు దెలియ లేరు
చావు తెలియలేని చదువులవేలరా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సకలాకారుఁ డనంతుఁడు
మార్చుసకలాకారుఁ డనంతుఁడు
సకలాత్ములయందు సర్వసాక్షియుఁ దానే
సకలమున నిర్వికారుం
డకలంకస్థితిని బ్రహ్మ మగునుర వేమా!
సకలవిద్య లరసి చచ్చి బ్రతుకువిద్య
మార్చుసకలవిద్య లరసి చచ్చి బ్రతుకువిద్య
యొకటినేర మనుచు నుర్విజనులు
కటకటఁ బడుదురు కడహానిఁ దెలియరు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సకలవిద్య లరసి సంతోషపడవచ్చుఁ
మార్చుసకలవిద్య లరసి సంతోషపడవచ్చుఁ
జెయ్యిసాచి కాసు లియ్యఁలేడు
చెలఁగి యొరులకైన చెప్పవచ్చునుగాని
తాను చేయలేఁడు ధరను వేమ!
సాగి పాఱురారు సకలకార్యంబుల
మార్చుసాగి పాఱురారు సకలకార్యంబుల
వాక్ప్రగల్భములచె వరలుచుండ్రు
సాగిపాఱక సఱిసమకూడ దొక్కటి
ధనమదెంతయున్న ధరను వేమా!
సిగ్గటంచనఁ బడు సిగ్గునెచ్చోనుండు
మార్చుసిగ్గటంచనఁ బడు సిగ్గునెచ్చోనుండు
ఆఁకలనుచు నుందు రాఁకలేది
దాఁగియున్న వానిఁ దానేల యెఱుఁగఁడో
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సిగ్గు విడువకున్న శివసౌఖ్యమేలేదు
మార్చుసిగ్గు విడువకున్న శివసౌఖ్యమేలేదు
తగ్గ మొగ్గకున్న సిగ్గు విడదు
సిగ్గు విడుచువాఁడు చిరకాల జీవిరా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సిగ్గునేడనుదాగుఁ జీక టేడను దాగు
మార్చుసిగ్గునేడనుదాగుఁ జీక టేడను దాగు
నాఁకలేడదాగు నాత్మలోన
దాగియున్న నిద్ర దాగుట తెలియుఁడీ
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సిగ్గువారల మని సృష్టిలోపలివారు
మార్చుసిగ్గువారల మని సృష్టిలోపలివారు
వెఱ్ఱివేమనఁ గని వెఱఁగుపడిరి
తనకుఁ గలుగుసిగ్గు దైవ మెఱుంగురా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సజ్జనముల చెలిమి చాలింపఁగా రాదు
మార్చుసజ్జనముల చెలిమి చాలింపఁగా రాదు
ప్రకృతి నెఱుఁగకున్న భక్తిలేదు
పలువ లెట్టిరీతి భక్తి సల్పుదురయా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సతి యొనర్చు చెడ్డ పతి కవశ్యము వచ్చు
మార్చుసతి యొనర్చు చెడ్డ పతి కవశ్యము వచ్చు
పతియొనర్చు మంచి సతికి సగము
పతి యొనర్చు చెడ్డ సతి కేల రాదురా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సతికి పతికినైన సంపద సంపదే
మార్చుసతికి పతికినైన సంపద సంపదే
పుత్రసంపదలును భువిని మేలు
సరిగముదిసి బ్రతుకు సంపదే సంపద
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సతము బాహ్యపూజ చాలఁ జేసినపిదప
మార్చుసతము బాహ్యపూజ చాలఁ జేసినపిదప
కపటము విడలేక కష్టనరులు
ముక్తి నొందలేక మునిగిరి తమమున
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సత్య మమరియుండ జ్ఞాన మమరియుండు
మార్చుసత్య మమరియుండ జ్ఞాన మమరియుండు
జ్ఞాన మమరియుండ సత్యముండు
జ్ఞానసత్యములును సమమయిన ద్విజుఁడగు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
స్త్రీ నెత్తిన రుద్రునకును
మార్చుస్త్రీ నెత్తిన రుద్రునకును
స్త్రీ నోటను బ్రహ్మకెపుడు సిరి గుల్కంగా
స్త్రీ నెదిరి ఱొమ్మున హరికి
స్త్రీ నెడపఁగ గురుఁడ నీవు దేవర వేమా!
స్త్రీలమాయచేతఁ జిక్కి తాఁ గొన్నాళ్ళు
మార్చుస్త్రీలమాయచేతఁ జిక్కి తాఁ గొన్నాళ్ళు
తగులు గోరునట్లు తగిలిపోవు
తనిసిపోయి తాను దైవంబుచేఁజెడు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
స్త్రీలసుఖముఁ జూచి చిత్తంబు నిలుకడ
మార్చుస్త్రీలసుఖముఁ జూచి చిత్తంబు నిలుకడ
సేయని మనుజుండు చెడు నిజంబు
ఏటికట్టు మ్రాని కెప్పుడు చలనంబు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
స్త్రీలు కల్గుచోట చెల్లాటములుకల్గు
మార్చుస్త్రీలు కల్గుచోట చెల్లాటములుకల్గు
స్త్రీలులేని చోటఁ జిన్నఁబోవు
స్త్రీలచేత నరులు చిక్కుచున్నారయా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సతుల చూడ చూడ సంసారి కాగోరు
మార్చుసతుల చూడ చూడ సంసారి కాగోరు
సుతులు పుట్ట పుట్ట వెతలు బడును
గతులు చెడగ చెడగ కర్మమంచేడ్చును
విశ్వదాభిరామ వినురవేమ!
సతులఁ జూచి నరుఁడు సౌఖ్యంబు గోరును
మార్చుసతులఁ జూచి నరుఁడు సౌఖ్యంబు గోరును
గతులఁ గానలేఁడు కర్మమందు
గతుల సతులవలనఁ గానంగ లేఁడయా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సతులఁ బడయ రాదు సుతులఁ బడయరాదు
మార్చుసతులఁ బడయ రాదు సుతులఁ బడయరాదు
వెతలఁ బడినవాఁడు వెఱ్ఱివాఁడు
నేలనున్న ఱాయి నెత్తి కెత్తినయట్లు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సతులు జపతపములు సలుపంగ సాగిన
మార్చుసతులు జపతపములు సలుపంగ సాగిన
పురుషు లేలయికను పుడమిలోన
పాప మెంచవద్దు పట్టి శిక్షింపుడీ
పుణ్యపురుషు లెల్ల భువిని వేమా!
సతులు సుతులు మాయ సంసారములు మాయ
మార్చుసతులు సుతులు మాయ సంసారములు మాయ
ధనము ఘనము మాయ తనువు మాయ
మాయ గెల్చువాఁడు మర్మజ్ఞుఁడగు యోగి
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
స్థిరముగాని క్షుద్రపర నటనలుచేసి
మార్చుస్థిరముగాని క్షుద్రపర నటనలుచేసి
హెచ్చుతగ్గు లొంది హీనమతులు
గాడ్దెపిల్ల లరుతుఁ గ్రక్కునఁ జెడుదురు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
స్థావరముల భక్షింతురు
మార్చుస్థావరముల భక్షింతురు
భావింపగ జంగమములు బహువిధ రుచుల
ఆవల సకలప్రాణులు
తీవరమునఁ దమ్ముఁ దామె తిందురు వేమా!
స్థూలము కనుగ్రుడ్డు సూక్ష్మంబు కన్పాప
మార్చుస్థూలము కనుగ్రుడ్డు సూక్ష్మంబు కన్పాప
కంటిపాప నుండు కారణంబు
కారణమున బ్రహ్మకళ నెఱుంగఁగవలె
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సద్గురు కృపజ్ఞానంబున
మార్చుసద్గురు కృపజ్ఞానంబున
సద్గతి దీపించుచున్న చాలగు చదువుల్‌
సద్గతిఁ గలుగంజేసెడి
సద్గురువే దైవమనుచుఁ జాటర వేమా!
సాధుచరితయైన సతి సత్ప్రవర్తన
మార్చుసాధుచరితయైన సతి సత్ప్రవర్తన
జార యే మెఱుంగు సాధువైన
బ్రహ్మనిష్ఠ నెఱుఁగుఁ బ్రాకృతుఁ డెఱుఁగునా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సాధుసజ్జనులను సంతరించినవాఁడు
మార్చుసాధుసజ్జనులను సంతరించినవాఁడు
ప్రజల సంతసంబు పఱచువాఁడు
కదిసి శాత్రవులను గరుణఁజూచినవాఁడు
పాదుకొన్న ముక్తిపరుఁడు వేమ!
స్నాన మొనరఁజేసి తద్ధర్మమీయక
మార్చుస్నాన మొనరఁజేసి తద్ధర్మమీయక
నీళ్ళ మునుఁగ నగునె నేర్పు లేక
నీళ్ళయందు కోడినెలవుగా మునుఁగదా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సొమ్ము దొరకుదనుక జ్యోతి యంతియెకాక
మార్చుసొమ్ము దొరకుదనుక జ్యోతి యంతియెకాక
సొమ్ము దొరకునెనక జ్యోతి యేల
దేవుఁడైన వెనుక దేహంబు మఱియేల
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సమమునైన దృష్టి సమముగా మదినిల్పి
మార్చుసమమునైన దృష్టి సమముగా మదినిల్పి
బయలురుచులు మాని భద్రముగను
పరగఁజూడ బట్టబయలగు బ్రహ్మంబు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సొమ్ములున్నచోటు శోధింపఁగలుగును
మార్చుసొమ్ములున్నచోటు శోధింపఁగలుగును
సొమ్ములేనిచోట శోధనేల
యంజనంబులేక యా సొమ్ము తెలియదు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సోమయాజి ననుచు సొంపైన శాలువల్
మార్చుసోమయాజి ననుచు సొంపైన శాలువల్
మకర కుండములు మనసుదీర
తా ధిరించు మనకు దానేమి లాభంబు
విశ్వదాభిరామ వినురవేమ!
సోమయాజి ననుచు సొంపుగా వేషంబు
మార్చుసోమయాజి ననుచు సొంపుగా వేషంబు
గట్టి మాంసమెల్లఁ గాల్చితినును
ద్విజుఁడనంగ నేమితేజంబు తనవల్ల
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సోమయాజిని బట్టి సొడ్డు వేసెను రంభ
మార్చుసోమయాజిని బట్టి సొడ్డు వేసెను రంభ
యందె సోమయా జనంగఁబట్టి
క్రతువుఁజేయు ఫలము గల్గెరా చేసెఁత
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సోమలతల రసము సోలలకొలదిని
మార్చుసోమలతల రసము సోలలకొలదిని
త్రావనేల తామె మేలటంచు
క్రతు ఫలంబు కంఠ గతమగు కాబోలు?
విశ్వదాభిరామ వినురవేమ!
సర్వ మొకటిఁ జూడ సమకూరును ధ్రువంబు
మార్చుసర్వ మొకటిఁ జూడ సమకూరును ధ్రువంబు
రెప్పవేయఁబోక రేయిఁబగలు
పగలులోని పగలు పరమాత్మ చూడరా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సర్వము తానని తెలిసిన
మార్చుసర్వము తానని తెలిసిన
నిర్వాణికిఁ గాక ముక్తి నిలుపఁగ వశమా
ఉర్వెల్లఁ దాను తిరిగిన
పర్వత బిలజలధులందుఁ బడినను వేమా!
స్వానుభూతిలేక శాస్త్రవాసనలచే
మార్చుస్వానుభూతిలేక శాస్త్రవాసనలచే
సంశయంబు చెడదు సాధకునకుఁ
జిత్రదీపమునకు జీఁకటి చెడనట్లు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సుఖములెల్లఁ దెలిసి చూడంగ దుఃఖముల్‌
మార్చుసుఖములెల్లఁ దెలిసి చూడంగ దుఃఖముల్‌
పుణ్యములును పాపపూర్వకములె
కొఱతవేయ దొంగ కోరినచందమా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సుఖసుఖాన దాను సుగుణుఁడై యుండఁగఁ
మార్చుసుఖసుఖాన దాను సుగుణుఁడై యుండఁగఁ
బ్రకృతి పెండ్లిచేసి పరముఁ జెడిచి
విధులఁ బుట్టఁజేయు విధినిదాఁగానఁడు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సుతులచేతఁ బుణ్య సుఖముఁబొందుదు నని
మార్చుసుతులచేతఁ బుణ్య సుఖముఁబొందుదు నని
మనుజుఁడుండు కర్మమతముఁ దగిలి
యేనుఁగు పడియున్న నెత్తునా మశకంబు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సుతులు పతులు మాయ సుఖదుఃఖములు మాయ
మార్చుసుతులు పతులు మాయ సుఖదుఃఖములు మాయ
సంస్మృతియును మాయ జాతిమాయ
మాయబ్రతుకుకింత మాయ గల్పించెరా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సుప్తి జాగరముల సొలపులఁ దానుండి
మార్చుసుప్తి జాగరముల సొలపులఁ దానుండి
కప్పుకొన్న మాయఁ గానలేక
దబ్బర నిజములను తానులెస్స గనక
గొబ్బున చెడిపోవు గుణము వేమా!
సూక్ష్మమధ్యమునను సొరిది జీవుం డుండు
మార్చుసూక్ష్మమధ్యమునను సొరిది జీవుం డుండు
స్థూలమధ్యమందు సూర్యుఁ డుండు
నాదబిందుకళల నాబ్రహ్మ ముండురా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సూక్ష్మరూప మెఱిగి సుఖమొందగా లేక
మార్చుసూక్ష్మరూప మెఱిగి సుఖమొందగా లేక
బహుళముగను జదువఁబడుచు నరుఁడు
చావుచేటెఱుఁగని చదువేల చదువునో
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
సూచికాగ్రదృష్టి సొరిది భ్రూమద్యము
మార్చుసూచికాగ్రదృష్టి సొరిది భ్రూమద్యము
జూచి చూచి మఱియు చూచెనేని
ఆత్మరాకపోక లప్పుడె తెలియురా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!