వేమన పద్యాలు/ధ
ధనమే మూలము జగతికి
మార్చుధనమే మూలము జగతికి
ధనమే మూలంబు సకలధర్మంబులకు
గొనమే మూలము సిరులకు
మనమే మూలంబు ముక్తి మహిమకు వేమా!
ధనమెచ్చిన మదమెచ్చును
మార్చుధనమెచ్చిన మదమెచ్చును
మదమెచ్చిన దుర్గుణంబు మానక హెచ్చు
ధనముడిగిన మదముడుగును
మదముడిగిన దుర్గుణంబు మానును వేమా!
ధనము గూడఁబెట్టి ధర్మంబు సేయక
మార్చుధనము గూడఁబెట్టి ధర్మంబు సేయక
తాను దినకలెస్స దాచుగాఁక
తేనె నీఁగె కూర్చి తెరువర్ల కియ్యదా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
ధనము లేకయున్న ధైర్యంబు నిలువదు
మార్చుధనము లేకయున్న ధైర్యంబు నిలువదు
ధైర్య మొదవలేని ధనము లేదు
ధనము ధైర్య మరయ ధర భూమిపతులకు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
ధనము లేమి యనెడు దావానలం బది
మార్చుధనము లేమి యనెడు దావానలం బది
తన్నుఁ జెఱచును దరిదాపుఁ జెఱచు
ధనములేమి చూడఁదలఁచగా పాపంబు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
ధనములేమి కులము తక్కువపడవచ్చు
మార్చుధనములేమి కులము తక్కువపడవచ్చు
ధనములేమి కీర్తి దలఁగిపోవు
ధనములేమి శుచిని దగఁబుట్టనియ్యదు
ధనములేమి ఘనత తప్పు వేమ!
ధనములేమి సుతులు తప్పుల నిడుదురు
మార్చుధనములేమి సుతులు తప్పుల నిడుదురు
ధనములేమి పత్నిఁ దాకరాదు
ధనములే మెవరికి తాళిక యుండదు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
ధనవిహీనుఁడైన తండ్రి గర్భంబున
మార్చుధనవిహీనుఁడైన తండ్రి గర్భంబున
భాగ్యపురుషుఁ డొకఁడు పరఁగఁబుట్టి
బహుళధనము గూర్చి భద్రమార్గంబున
పరుల కుపకరించి పరఁగు వేమ!
ధ్యానివలెనె యుండు మౌనివలనె యుండు
మార్చుధ్యానివలెనె యుండు మౌనివలనె యుండు
భోగివలెనె యుండు రోగివలెనె
సకలము దెలిసినను సర్వజ్ఞుఁడై యుండు
బరమయోగివలెనె పరగ వేమా!
ధర గిరులు జలధు లన్నియు
మార్చుధర గిరులు జలధు లన్నియు
పరికింపగఁ బ్రళయమునను భస్మావృతులౌ
సురలును మునులును జనఁగా
నెరయోగులు నుండఁగలరె నేర్పున వేమా!
ధర, గ్రహములు రాశి చరియించుచుండిన
మార్చుధర, గ్రహములు రాశి చరియించుచుండిన
మంచిచెడుగు కానిపించుచున్న
పురుషయత్నమనుచు పొంగుదురేలరా
విశ్వదాభిరామ వినురవేమ!
ధారదత్తమైన తామ్రపుఁబలకను
మార్చుధారదత్తమైన తామ్రపుఁబలకను
లావుటుంగరమున లంకెజేసి
యరయ మీఁదముద్ర యమరియుండంగను
నదియ శాసనంబు నవని వేమ!
ధర్మకంటకుండు ధనముచే గర్వించి
మార్చుధర్మకంటకుండు ధనముచే గర్వించి
సకలసంపదలను జాలఁ బొరసి
కడకు తాను మేలు గానక చెడిపోవు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
ధార్మికునకుఁ గాని ధర్మంబుఁ గనరాదు
మార్చుధార్మికునకుఁ గాని ధర్మంబుఁ గనరాదు
కష్టజీవి కెట్లు కానఁబడును
నీరుచొరకలోతు నిజముగాఁ దెలియదు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
ధర్మమన్న వినరు తము నమ్మి భూనరుల్‌
మార్చుధర్మమన్న వినరు తము నమ్మి భూనరుల్‌
యమునివారు వచ్చి యడలు నించి
చొచ్చి కట్టఁదారు చొరఁబారఁ గలరొకో
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
ధర్మమరసి పూని ధర్మరాజాదులు
మార్చుధర్మమరసి పూని ధర్మరాజాదులు
నిర్మలంపు ప్రౌఢి నిలుపుకొనిరి
ధర్మమే నృపులకు తారకయోగంబు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
ధర్మమునకుఁ గీడు తలఁచినవాఁడు తా
మార్చుధర్మమునకుఁ గీడు తలఁచినవాఁడు తా
దుష్టమార్గుఁ డవును ద్రోవ చెడును
గురువుపత్నిగవయఁ గోరెడువాఁడు తా
మొదలెచెడును ముప్పు మొనసి వేమ!
ధర్మసత్యములను దప్పకచేయని
మార్చుధర్మసత్యములను దప్పకచేయని
కర్మజీవి మేలుఁ గానఁలేఁడు
నిర్మలహృదయుండు నీరూపమున నుండు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
ధైర్యయుతుని కితరధనమైన నదురేమి
మార్చుధైర్యయుతుని కితరధనమైన నదురేమి
దాన మిచ్చునపుడె తనకుఁదక్కె
నెలమి మించుపనికినెవ రేమిసేయుదు
రడుగుదప్ప తప్పు పిడుగు వేమ!
ధూమాదుల నావృతమై
మార్చుధూమాదుల నావృతమై
వ్యోమంబునకెగని కలియు నుపములు తనలో
శ్రీమించు శివుని జేరును
గామాదుల గలియడతడు ఘనముగ వేమా !