వేమన పద్యాలు/చ
చంద్రునంతవాడె శాపంబుచేతను మార్చు
చంద్రునంతవాడె శాపంబుచేతను
కళల హీనమంద గలిగె గదర
పుడమి జనులకెల్ల బుద్దులిట్లుండురా!
విశ్వదాభిరామ వినురవేమ!
చంపఁదగిన యట్టి శత్రువు తన చేతఁ మార్చు
చంపఁదగిన యట్టి శత్రువు తన చేతఁ
జిక్కెనేని కీడు సేయ రాదు
పొసఁగ మేలు జేసి పొమ్మనుటే చాలు !
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చంపఁదలఁచురాజు చనవగ్గలం బిచ్చుఁ మార్చు
చంపఁదలఁచురాజు చనవగ్గలం బిచ్చుఁ
జెఱుపనున్న పగఱ చెలిమిసేయుఁ
గఱవనున్న పాము నెఱికాచుకొనియుండు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చాకి కోకలుతికి చీకాకు పడజేసి మార్చు
చాకి కోకలుతికి చీకాకు పడజేసి
మైలతీసి లెస్స మడచినట్లు
బుద్ధిచెప్పువాడు గ్రుద్దిన మేలయా!
విశ్వదాభిరామ వినురవేమ!
బుద్ధి చెప్పు వాడు గుద్దితే నేమయా ----- అనేది ఒక పాఠం
చక్కఁదనము లేల సంపత్కరము లేల మార్చు
చక్కఁదనము లేల సంపత్కరము లేల
విద్యలేల భూమివిరివి యేల
పుత్రపదవికన్న పుట్టునె పదవులు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చిక్కియున్న వేళ సింహంబునైనను మార్చు
చిక్కియున్న వేళ సింహంబునైనను
బక్కకుక్క చేరి బాధచేయు
బలిమిలేనివేళఁ బంతంబు చెల్లదు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చక్కెర గలిపియు తినఁగా మార్చు
చక్కెర గలిపియు తినఁగా
ముక్కిన తవుడైన లెస్స మోహము గలుగ
వెక్కురు బానిసయైన
మక్కువఁ గను దివ్యభామ మహిలో వేమా!
చేకొనుచును తనకుఁ జేరి సాగినంతలోఁ మార్చు
చేకొనుచును తనకుఁ జేరి సాగినంతలోఁ
జెడిన ప్రజల రక్షసేయకున్న
తనదుసాగుటేమి తనతనువదియేమి
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చచ్చెఁ జచ్చె ననుచుఁ జావుకు వగచెడు మార్చు
చచ్చెఁ జచ్చె ననుచుఁ జావుకు వగచెడు
దీననరుల వెఱ్ఱి దెలుపరాదు
ప్రాణమునకు మృత్యు బంధంబు లుడుగునా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చచ్చువార లెవరు చావనివా రేరి మార్చు
చచ్చువార లెవరు చావనివా రేరి
చచ్చి బ్రతికియుండుజన్ము లెవరు
విచ్చలవిడిగాను వివరించి చూడరా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చచ్చువారిఁజూచి చావని పుట్టని మార్చు
చచ్చువారిఁజూచి చావని పుట్టని
తత్వ మెల్ల నాత్మఁ దలఁపుఁ జేసి
యరసి చూచినట్టి యతనికి మోక్షంబు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చచ్చువారిని గని చావు నిశ్చయమని మార్చు
చచ్చువారిని గని చావు నిశ్చయమని
తత్వమెల్ల నాత్మఁదలచి తెలివి
నదరు బెదరులేక యడరిన ముక్తుఁడు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చెట్టఁబట్టువెనుక చేతాఁకువై యుండు మార్చు
చెట్టఁబట్టువెనుక చేతాఁకువై యుండు
రంతకాఁడు గట్టి పగఱకండ్రు
ఆఁడువారికింత యడఁగుట చెల్లదో
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చెట్టుచేనుగొట్టి చుట్టుగోడలఁబెట్టి మార్చు
చెట్టుచేనుగొట్టి చుట్టుగోడలఁబెట్టి
యిట్టునట్టుఁ బెద్దయిల్లు గట్టి
మిట్టిపడును నరుఁడు మీఁదిచే టెఱుంగక
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చెట్టునందుఁబుట్టి చెలరేఁగి కాయలు మార్చు
చెట్టునందుఁబుట్టి చెలరేఁగి కాయలు
దనరుఁగాంతితోడఁ దగిలిపండ్లు
పండ్లు దినుచుఁ గాయవర్ణంబు దెలియుఁడీ
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చెట్టునన విత్తును బుట్టెను మార్చు
చెట్టునన విత్తును బుట్టెను
చెట్టును విత్తున పుట్టెఁ జెలిమి దలిర్ప
చెట్టును విత్తును రెండును
పుట్టిన విధిఁ దెలియవలయు భువిలో వేమా!
చేటు వచ్చెనేని చెడనాడు దైవంబు మార్చు
చేటు వచ్చెనేని చెడనాడు దైవంబు
మేలు వచ్చెనేని మెచ్చుఁ దన్ను
చేటు మేలుతలఁపుఁ జేసినకర్మముల్
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చాడికానిమాట చావడిలో నిక్కు మార్చు
చాడికానిమాట చావడిలో నిక్కు
వెంటఁ బో శునకము వెలయ నిక్కు
స్త్రీలఁజూచినపుడు శిశ్నంబు నిక్కురా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చెడ్డవాని మిగులఁ జెఱుచును దైవంబు మార్చు
చెడ్డవాని మిగులఁ జెఱుచును దైవంబు
అడ్డపడదు వాని కాపదయిన
చెడినచేనుఁ జూచి యొడయఁడు మెచ్చునా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చెడినమానవులను చేపట్టి రక్షించి మార్చు
చెడినమానవులను చేపట్టి రక్షించి
కడకుఁ జేర్చినట్టి ఘనులు దలఁప
కడగి పుణ్యమైనగల శివుసన్నిధి
నెడతెగకయునుందు రెపుడు వేమ!
చెడు గుణంబులెల్ల చేపట్టి శిక్షిం మార్చు
చెడు గుణంబులెల్ల చేపట్టి శిక్షిం
పరమ పదవి సిద్ధపడగ చూపు
నట్టి గురువుని వేడి అపరోక్ష మందరా!
విశ్వదాభిరామ వినురవేమ!
చిత్తమనెడు వేరు శిథిలమైనప్పుడే మార్చు
చిత్తమనేడి వేరు శిథిలమైనప్పుడే
ప్రకృతి యనెడి చెట్టు పడును పిదప
గోర్కులనెడి పెద్దకొమ్మలెండును గదా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమ!
చిత్తము బుద్ధియు మఱచియు మార్చు
చిత్తము బుద్ధియు మఱచియు
హత్తు నహంకారములను నాత్మకు లోగా
మొత్తముగఁ జేయ నేరని
మత్తునకును ముక్తిలేదు మహిలో వేమా!
చిత్తముగలయోగి శివునివలనే యుండు మార్చు
చిత్తముగలయోగి శివునివలనే యుండు
మిథ్యయోగి యుండు మిడుతవలెనె
నిత్యుఁడైన యోగి నీవలె నుండురా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చిత్తవాజి నెక్కి శిక్షింప నేరక మార్చు
చిత్తవాజి నెక్కి శిక్షింప నేరక
తత్తఱించి రౌతు తరల నేల
వారణాసి తనకు వయ్యాళి కాబోలు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చిత్తశుద్ధిగల్గి చేసినపుణ్యంబు మార్చు
చిత్తశుద్ధిగల్గి చేసినపుణ్యంబు
కొంచెమయిన నదియు గొదువ కాదు
విత్తనంబు మఱ్ఱివృక్షంబునకు నెంత
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చేతస్సంకల్పంబులు మార్చు
చేతస్సంకల్పంబులు
నీతిని వర్జించి నపుడె నిర్మల పదవుల్
ప్రీతిం బొందు నటందురు
భూతములనఁ బరఁగ యోగ పురుషులు వేమా!
చదివి చదివి కర్మసారమ్ము గనలేక మార్చు
చదివి చదివి కర్మసారమ్ము గనలేక
తిరిగి తిరిగి తిరిగి దిమ్మరాయె
మరిగి తిరిగి మొరిగి మత్తిల్లి చచ్చెరా
విశ్వదాభిరామ వినురవేమ!
చదువు చదువ నేల సన్యాసి గానేల మార్చు
చదువు చదువ నేల సన్యాసి గానేల
షణ్మతములఁజిక్కి చావ నేల
అతని భజనఁజేసి యాత్మలోఁ దెలియుఁడీ
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చదువు రాదటన్న సామాజికమదేల మార్చు
చదువు రాదటన్న సామాజికమదేల
బుద్ధికుదరకున్న పొందికేల
గురునిగూర్ప ముక్తి కరతలామలకమౌ
విశ్వదాభిరామ వినురవేమ!
చదువులఁ జదివినవారలు మార్చు
చదువులఁ జదివినవారలు
పదవిన్ని బొందంగ లేరు పరమార్థముగాఁ
బెదవులఁ గదలక యుండిన
మదిలో నది రాజయోగమహిమము వేమా!
చదువులందు రాజపదవులందును పాడి మార్చు
చదువులందు రాజపదవులందును పాడి
మొదవులందు స్త్రీల పెదవులందు
నాశ లుడుగునట్టి యయ్యలు ముక్తులు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చదువులందు లేదు శాస్త్రంబులను లేదు మార్చు
చదువులందు లేదు శాస్త్రంబులను లేదు
వేదములను దైవభేదములను
బైటనున్న ముక్తి పాటించ లేఁడయా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చదువులన్ని చదివి చాలవివేకియౌ మార్చు
చదువులన్ని చదివి చాలవివేకియౌ
కపటికెన్న నెట్లు కలుగుముక్తి
దాలిగుంటఁగుక్క తలఁచిన చందము
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చదువులెల్ల చదివి సర్వజ్ఞుఁడై యుండు మార్చు
చదువులెల్ల చదివి సర్వజ్ఞుఁడై యుండు
బ్రహ్మవిద్యలెల్ల పదటఁ గలిపి
యిఱుకుయోనిఁ జూచి పరమయోగము మాను
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చదువువానికన్న చాకలి తా మేలు మార్చు
చదువువానికన్న చాకలి తా మేలు
కులము వేల్పుకన్న కుక్క మేలు
సర్వసురలకన్న సకలేశ్వరుఁడు మేలు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చనువారెల్లను జనులం మార్చు
చనువారెల్లను జనులం
జనిపోయిన వారి పుణ్య సత్కథలెల్లన్
వినవలె గనవలె మనవలె
నని మషులకు దెలుసగూడ దంత్యము వేమా!
చన్నులు పరసతి కొప్పిన మార్చు
చన్నులు పరసతి కొప్పిన
చన్నులపై పాప దృఢతఁ జన కటుయునుపే
చన్నులు తగ దాఁగుడిచియు
చన్నులపై తలఁపు వలదు సత్యము వేమా!
చినుఁగు బట్ట కాదు చీనాంబరము గాని మార్చు
చినుఁగు బట్ట కాదు చీనాంబరము గాని
ముఱికియొడలు గాదు ముక్తి గాని
పరమయోగిమహిమఁ బరికింప నరుదురా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చిప్పలోనఁ బడ్డ చినుకు ముత్యం బాయె మార్చు
చిప్పలోనఁ బడ్డ చినుకు ముత్యం బాయె
నీళ్ళలోనఁగలిసి నీరె యాయె
ప్రాప్తము గలచోట ఫలమేల దప్పురా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చెప్పులోని రాయి చెవిలోని జోరీగ మార్చు
చెప్పులోని రాయి చెవిలోని జోరీగ
కంటిలోని నలుసు కాలిముల్లు
ఇంటిలోని పోరు నింతింత కాదయా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చమురు గలుగు దివ్వె సరవితో మండును మార్చు
చమురు గలుగు దివ్వె సరవితో మండును
చమురు లేని దివ్వె సమసి పోవు
తనువు తీఱె నేని తలపు తోడనె తీరు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చీరగట్టి రాత్రి సిగ్గును నెఱిఁగుండు మార్చు
చీరగట్టి రాత్రి సిగ్గును నెఱిఁగుండు
పగలు చీరవిడుచు పను లదేల
చేడె గాదుర యిది చేవాడికత్తెర
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చరణంబులు పదితోఁకలు మార్చు
చరణంబులు పదితోఁకలు
పరగంగా మూడు తలలు బైటనె తిరుగు
వరభూమి తల్లడిల్లగ
నిరవొందఁగ దీని దెలియ నీశుఁడు వేమా!
చిరుతనాడు నీవు చేసిన కర్మంబు మార్చు
చిరుతనాడు నీవు చేసిన కర్మంబు
మరుతువేమొ మదిని మల్లడించి
తరిమి ముట్టు చావు తలపడినప్పుడు
విశ్వదాభిరామ వినురవేమ!
చెఱకులోననైనఁ జెడ్డగుణం బున్నఁ మార్చు
చెఱకులోననైనఁ జెడ్డగుణం బున్నఁ
దీసివేయకున్నఁ దినగఁ బొసగ
దంతిపురము ద్రోహి యాతఁడెట్లుండురా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చెవిని నిలుగట్టి చెప్పెను వేమన మార్చు
చెవిని నిలుగట్టి చెప్పెను వేమన
బట్టబయలనుండు బ్రహ్మమనుచు
బుద్ధిఁ గలిగి యందుఁ బొంది సుఖించుఁడీ
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చావు వచ్చినపుడు సన్యసించునదెట్లు మార్చు
చావు వచ్చినపుడు సన్యసించునదెట్లు
కడకు మొదటికులము చెడినదగును
పాప మొకటి గలదు ఫలమేమి లేదయా
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చూచువారికెల్లఁ జూడ వేఱైయుండు మార్చు
చూచువారికెల్లఁ జూడ వేఱైయుండు
చూపుఁజూచి దెలియఁ జూచువారు
చూచి తాముచూపుచూపె తామగుదురు
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చూపు వెలయఁజేసి సూక్ష్మంబు వత్తిచే మార్చు
చూపు వెలయఁజేసి సూక్ష్మంబు వత్తిచే
చిత్తమనెడు దివ్వె నెన్నుపఱచి
పాపమనెడు తిమిర మేపాఱ పాపని
పాపజాతి గురుఁడు పశువు వేమా!
చూపులోనిచూపు సూక్ష్మమౌఁ దెలియంగఁ మార్చు
చూపులోనిచూపు సూక్ష్మమౌఁ దెలియంగఁ
జూపులోనిచూపు శుభ్రమాయె
జూపులోనిచూపు సురవరగమ్యము
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!
చూపువలనఁ బుట్టు సుఖదుఃఖములు రెండు మార్చు
చూపువలనఁ బుట్టు సుఖదుఃఖములు రెండు
పతికి సతికిఁ బుట్ట పరగ సుతుఁడు
సతికి సుతునివలన సౌఖ్యంబు గలుగును
విశ్వదాభిరామ వినర వేమ!