అథాష్టాదశోऽధ్యాయః
| భగవద్గీత సంస్కృతము (అథాష్టాదశోऽధ్యాయః) | తెలుగు అనువాదము→ |
అథాష్టాదశోऽధ్యాయః - మోక్షసంన్యాసయోగః
అర్జున ఉవాచ|
సంన్యాసస్య మహాబాహో తత్త్వమిచ్ఛామి వేదితుమ్|
త్యాగస్య చ హృషీకేశ పృథక్కేశినిషూదన|| 18-1 ||
శ్రీభగవానువాచ|
కామ్యానాం కర్మణాం న్యాసం సంన్యాసం కవయో విదుః|
సర్వకర్మఫలత్యాగం ప్రాహుస్త్యాగం విచక్షణాః|| 18-2 ||
త్యాజ్యం దోషవదిత్యేకే కర్మ ప్రాహుర్మనీషిణః|
యజ్ఞదానతపఃకర్మ న త్యాజ్యమితి చాపరే|| 18-3 ||
నిశ్చయం శృణు మే తత్ర త్యాగే భరతసత్తమ|
త్యాగో హి పురుషవ్యాఘ్ర త్రివిధః సమ్ప్రకీర్తితః|| 18-4 ||
యజ్ఞదానతపఃకర్మ న త్యాజ్యం కార్యమేవ తత్|
యజ్ఞో దానం తపశ్చైవ పావనాని మనీషిణామ్|| 18-5 ||
ఏతాన్యపి తు కర్మాణి సఙ్గం త్యక్త్వా ఫలాని చ|
కర్తవ్యానీతి మే పార్థ నిశ్చితం మతముత్తమమ్|| 18-6 ||
నియతస్య తు సంన్యాసః కర్మణో నోపపద్యతే|
మోహాత్తస్య పరిత్యాగస్తామసః పరికీర్తితః|| 18-7 ||
దుఃఖమిత్యేవ యత్కర్మ కాయక్లేశభయాత్త్యజేత్|
స కృత్వా రాజసం త్యాగం నైవ త్యాగఫలం లభేత్|| 18-8 ||
కార్యమిత్యేవ యత్కర్మ నియతం క్రియతేऽర్జున|
సఙ్గం త్యక్త్వా ఫలం చైవ స త్యాగః సాత్త్వికో మతః|| 18-9 ||
న ద్వేష్ట్యకుశలం కర్మ కుశలే నానుషజ్జతే|
త్యాగీ సత్త్వసమావిష్టో మేధావీ ఛిన్నసంశయః|| 18-10 ||
న హి దేహభృతా శక్యం త్యక్తుం కర్మాణ్యశేషతః|
యస్తు కర్మఫలత్యాగీ స త్యాగీత్యభిధీయతే|| 18-11 ||
అనిష్టమిష్టం మిశ్రం చ త్రివిధం కర్మణః ఫలమ్|
భవత్యత్యాగినాం ప్రేత్య న తు సంన్యాసినాం క్వచిత్|| 18-12 ||
పఞ్చైతాని మహాబాహో కారణాని నిబోధ మే|
సాఙ్ఖ్యే కృతాన్తే ప్రోక్తాని సిద్ధయే సర్వకర్మణామ్|| 18-13 ||
అధిష్ఠానం తథా కర్తా కరణం చ పృథగ్విధమ్|
వివిధాశ్చ పృథక్చేష్టా దైవం చైవాత్ర పఞ్చమమ్|| 18-14 ||
శరీరవాఙ్మనోభిర్యత్కర్మ ప్రారభతే నరః|
న్యాయ్యం వా విపరీతం వా పఞ్చైతే తస్య హేతవః|| 18-15 ||
తత్రైవం సతి కర్తారమాత్మానం కేవలం తు యః|
పశ్యత్యకృతబుద్ధిత్వాన్న స పశ్యతి దుర్మతిః|| 18-16 ||
యస్య నాహంకృతో భావో బుద్ధిర్యస్య న లిప్యతే|
హత్వాऽపి స ఇమాఁల్లోకాన్న హన్తి న నిబధ్యతే|| 18-17 ||
జ్ఞానం జ్ఞేయం పరిజ్ఞాతా త్రివిధా కర్మచోదనా|
కరణం కర్మ కర్తేతి త్రివిధః కర్మసంగ్రహః|| 18-18 ||
జ్ఞానం కర్మ చ కర్తాచ త్రిధైవ గుణభేదతః|
ప్రోచ్యతే గుణసఙ్ఖ్యానే యథావచ్ఛృణు తాన్యపి|| 18-19 ||
సర్వభూతేషు యేనైకం భావమవ్యయమీక్షతే|
అవిభక్తం విభక్తేషు తజ్జ్ఞానం విద్ధి సాత్త్వికమ్|| 18-20 ||
పృథక్త్వేన తు యజ్జ్ఞానం నానాభావాన్పృథగ్విధాన్|
వేత్తి సర్వేషు భూతేషు తజ్జ్ఞానం విద్ధి రాజసమ్|| 18-21 ||
యత్తు కృత్స్నవదేకస్మిన్కార్యే సక్తమహైతుకమ్|
అతత్త్వార్థవదల్పం చ తత్తామసముదాహృతమ్|| 18-22 ||
నియతం సఙ్గరహితమరాగద్వేషతః కృతమ్|
అఫలప్రేప్సునా కర్మ యత్తత్సాత్త్వికముచ్యతే|| 18-23 ||
యత్తు కామేప్సునా కర్మ సాహంకారేణ వా పునః|
క్రియతే బహులాయాసం తద్రాజసముదాహృతమ్|| 18-24 ||
అనుబన్ధం క్షయం హింసామనపేక్ష్య చ పౌరుషమ్|
మోహాదారభ్యతే కర్మ యత్తత్తామసముచ్యతే|| 18-25 ||
ముక్తసఙ్గోऽనహంవాదీ ధృత్యుత్సాహసమన్వితః|
సిద్ధ్యసిద్ధ్యోర్నిర్వికారః కర్తా సాత్త్విక ఉచ్యతే|| 18-26 ||
రాగీ కర్మఫలప్రేప్సుర్లుబ్ధో హింసాత్మకోऽశుచిః|
హర్షశోకాన్వితః కర్తా రాజసః పరికీర్తితః|| 18-27 ||
అయుక్తః ప్రాకృతః స్తబ్ధః శఠో నైష్కృతికోऽలసః|
విషాదీ దీర్ఘసూత్రీ చ కర్తా తామస ఉచ్యతే|| 18-28 ||
బుద్ధేర్భేదం ధృతేశ్చైవ గుణతస్త్రివిధం శృణు|
ప్రోచ్యమానమశేషేణ పృథక్త్వేన ధనఞ్జయ|| 18-29 ||
ప్రవృత్తిం చ నివృత్తిం చ కార్యాకార్యే భయాభయే|
బన్ధం మోక్షం చ యా వేత్తి బుద్ధిః సా పార్థ సాత్త్వికీ|| 18-30 ||
యయా ధర్మమధర్మం చ కార్యం చాకార్యమేవ చ|
అయథావత్ప్రజానాతి బుద్ధిః సా పార్థ రాజసీ|| 18-31 ||
అధర్మం ధర్మమితి యా మన్యతే తమసావృతా|
సర్వార్థాన్విపరీతాంశ్చ బుద్ధిః సా పార్థ తామసీ|| 18-32 ||
ధృత్యా యయా ధారయతే మనఃప్రాణేన్ద్రియక్రియాః|
యోగేనావ్యభిచారిణ్యా ధృతిః సా పార్థ సాత్త్వికీ|| 18-33 ||
యయా తు ధర్మకామార్థాన్ధృత్యా ధారయతేऽర్జున|
ప్రసఙ్గేన ఫలాకాఙ్క్షీ ధృతిః సా పార్థ రాజసీ|| 18-34 ||
యయా స్వప్నం భయం శోకం విషాదం మదమేవ చ|
న విముఞ్చతి దుర్మేధా ధృతిః సా పార్థ తామసీ|| 18-35 ||
సుఖం త్విదానీం త్రివిధం శృణు మే భరతర్షభ|
అభ్యాసాద్రమతే యత్ర దుఃఖాన్తం చ నిగచ్ఛతి|| 18-36 ||
యత్తదగ్రే విషమివ పరిణామేऽమృతోపమమ్|
తత్సుఖం సాత్త్వికం ప్రోక్తమాత్మబుద్ధిప్రసాదజమ్|| 18-37 ||
విషయేన్ద్రియసంయోగాద్యత్తదగ్రేऽమృతోపమమ్|
పరిణామే విషమివ తత్సుఖం రాజసం స్మృతమ్|| 18-38 ||
యదగ్రే చానుబన్ధే చ సుఖం మోహనమాత్మనః|
నిద్రాలస్యప్రమాదోత్థం తత్తామసముదాహృతమ్|| 18-39 ||
న తదస్తి పృథివ్యాం వా దివి దేవేషు వా పునః|
సత్త్వం ప్రకృతిజైర్ముక్తం యదేభిః స్యాత్త్రిభిర్గుణైః|| 18-40 ||
బ్రాహ్మణక్షత్రియవిశాం శూద్రాణాం చ పరన్తప|
కర్మాణి ప్రవిభక్తాని స్వభావప్రభవైర్గుణైః|| 18-41 ||
శమో దమస్తపః శౌచం క్షాన్తిరార్జవమేవ చ|
జ్ఞానం విజ్ఞానమాస్తిక్యం బ్రహ్మకర్మ స్వభావజమ్|| 18-42 ||
శౌర్యం తేజో ధృతిర్దాక్ష్యం యుద్ధే చాప్యపలాయనమ్|
దానమీశ్వరభావశ్చ క్షాత్రం కర్మ స్వభావజమ్|| 18-43 ||
కృషిగౌరక్ష్యవాణిజ్యం వైశ్యకర్మ స్వభావజమ్|
పరిచర్యాత్మకం కర్మ శూద్రస్యాపి స్వభావజమ్|| 18-44 ||
స్వే స్వే కర్మణ్యభిరతః సంసిద్ధిం లభతే నరః|
స్వకర్మనిరతః సిద్ధిం యథా విన్దతి తచ్ఛృణు|| 18-45 ||
యతః ప్రవృత్తిర్భూతానాం యేన సర్వమిదం తతమ్|
స్వకర్మణా తమభ్యర్చ్య సిద్ధిం విన్దతి మానవః|| 18-46 ||
శ్రేయాన్స్వధర్మో విగుణః పరధర్మాత్స్వనుష్ఠితాత్|
స్వభావనియతం కర్మ కుర్వన్నాప్నోతి కిల్బిషమ్|| 18-47 ||
సహజం కర్మ కౌన్తేయ సదోషమపి న త్యజేత్|
సర్వారమ్భా హి దోషేణ ధూమేనాగ్నిరివావృతాః|| 18-48 ||
అసక్తబుద్ధిః సర్వత్ర జితాత్మా విగతస్పృహః|
నైష్కర్మ్యసిద్ధిం పరమాం సంన్యాసేనాధిగచ్ఛతి|| 18-49 ||
సిద్ధిం ప్రాప్తో యథా బ్రహ్మ తథాప్నోతి నిబోధ మే|
సమాసేనైవ కౌన్తేయ నిష్ఠా జ్ఞానస్య యా పరా|| 18-50 ||
బుద్ధ్యా విశుద్ధయా యుక్తో ధృత్యాత్మానం నియమ్య చ|
శబ్దాదీన్విషయాంస్త్యక్త్వా రాగద్వేషౌ వ్యుదస్య చ|| 18-51 ||
వివిక్తసేవీ లఘ్వాశీ యతవాక్కాయమానసః|
ధ్యానయోగపరో నిత్యం వైరాగ్యం సముపాశ్రితః|| 18-52 ||
అహంకారం బలం దర్పం కామం క్రోధం పరిగ్రహమ్|
విముచ్య నిర్మమః శాన్తో బ్రహ్మభూయాయ కల్పతే|| 18-53 ||
బ్రహ్మభూతః ప్రసన్నాత్మా న శోచతి న కాఙ్క్షతి|
సమః సర్వేషు భూతేషు మద్భక్తిం లభతే పరామ్|| 18-54 ||
భక్త్యా మామభిజానాతి యావాన్యశ్చాస్మి తత్త్వతః|
తతో మాం తత్త్వతో జ్ఞాత్వా విశతే తదనన్తరమ్|| 18-55 ||
సర్వకర్మాణ్యపి సదా కుర్వాణో మద్వ్యపాశ్రయః|
మత్ప్రసాదాదవాప్నోతి శాశ్వతం పదమవ్యయమ్|| 18-56 ||
చేతసా సర్వకర్మాణి మయి సంన్యస్య మత్పరః|
బుద్ధియోగముపాశ్రిత్య మచ్చిత్తః సతతం భవ|| 18-57 ||
మచ్చిత్తః సర్వదుర్గాణి మత్ప్రసాదాత్తరిష్యసి|
అథ చేత్త్వమహంకారాన్న శ్రోష్యసి వినఙ్క్ష్యసి|| 18-58 ||
యదహంకారమాశ్రిత్య న యోత్స్య ఇతి మన్యసే|
మిథ్యైష వ్యవసాయస్తే ప్రకృతిస్త్వాం నియోక్ష్యతి|| 18-59 ||
స్వభావజేన కౌన్తేయ నిబద్ధః స్వేన కర్మణా|
కర్తుం నేచ్ఛసి యన్మోహాత్కరిష్యస్యవశోపి తత్|| 18-60 ||
ఈశ్వరః సర్వభూతానాం హృద్దేశేऽర్జున తిష్ఠతి|
భ్రామయన్సర్వభూతాని యన్త్రారూఢాని మాయయా|| 18-61 ||
తమేవ శరణం గచ్ఛ సర్వభావేన భారత|
తత్ప్రసాదాత్పరాం శాన్తిం స్థానం ప్రాప్స్యసి శాశ్వతమ్|| 18-62 ||
ఇతి తే జ్ఞానమాఖ్యాతం గుహ్యాద్గుహ్యతరం మయా|
విమృశ్యైతదశేషేణ యథేచ్ఛసి తథా కురు|| 18-63 ||
సర్వగుహ్యతమం భూయః శృణు మే పరమం వచః|
ఇష్టోऽసి మే దృఢమితి తతో వక్ష్యామి తే హితమ్|| 18-64 ||
మన్మనా భవ మద్భక్తో మద్యాజీ మాం నమస్కురు|
మామేవైష్యసి సత్యం తే ప్రతిజానే ప్రియోऽసి మే|| 18-65 ||
సర్వధర్మాన్పరిత్యజ్య మామేకం శరణం వ్రజ|
అహం త్వా సర్వపాపేభ్యో మోక్షయిష్యామి మా శుచః|| 18-66 ||
ఇదం తే నాతపస్కాయ నాభక్తాయ కదాచన|
న చాశుశ్రూషవే వాచ్యం న చ మాం యోऽభ్యసూయతి|| 18-67 ||
య ఇదం పరమం గుహ్యం మద్భక్తేష్వభిధాస్యతి|
భక్తిం మయి పరాం కృత్వా మామేవైష్యత్యసంశయః|| 18-68 ||
న చ తస్మాన్మనుష్యేషు కశ్చిన్మే ప్రియకృత్తమః|
భవితా న చ మే తస్మాదన్యః ప్రియతరో భువి|| 18-69 ||
అధ్యేష్యతే చ య ఇమం ధర్మ్యం సంవాదమావయోః|
జ్ఞానయజ్ఞేన తేనాహమిష్టః స్యామితి మే మతిః|| 18-70 ||
శ్రద్ధావాననసూయశ్చ శృణుయాదపి యో నరః|
సోऽపి ముక్తః శుభాఁల్లోకాన్ప్రాప్నుయాత్పుణ్యకర్మణామ్|| 18-71 ||
కచ్చిదేతచ్ఛ్రుతం పార్థ త్వయైకాగ్రేణ చేతసా|
కచ్చిదజ్ఞానసమ్మోహః ప్రనష్టస్తే ధనఞ్జయ|| 18-72 ||
అర్జున ఉవాచ|
నష్టో మోహః స్మృతిర్లబ్ధా త్వత్ప్రసాదాన్మయాచ్యుత|
స్థితోऽస్మి గతసన్దేహః కరిష్యే వచనం తవ|| 18-73 ||
సఞ్జయ ఉవాచ|
ఇత్యహం వాసుదేవస్య పార్థస్య చ మహాత్మనః|
సంవాదమిమమశ్రౌషమద్భుతం రోమహర్షణమ్|| 18-74 ||
వ్యాసప్రసాదాచ్ఛ్రుతవానేతద్గుహ్యమహం పరమ్|
యోగం యోగేశ్వరాత్కృష్ణాత్సాక్షాత్కథయతః స్వయమ్|| 18-75 ||
రాజన్సంస్మృత్య సంస్మృత్య సంవాదమిమమద్భుతమ్|
కేశవార్జునయోః పుణ్యం హృష్యామి చ ముహుర్ముహుః|| 18-76 ||
తచ్చ సంస్మృత్య సంస్మృత్య రూపమత్యద్భుతం హరేః|
విస్మయో మే మహాన్ రాజన్హృష్యామి చ పునః పునః|| 18-77 ||
యత్ర యోగేశ్వరః కృష్ణో యత్ర పార్థో ధనుర్ధరః|
తత్ర శ్రీర్విజయో భూతిర్ధ్రువా నీతిర్మతిర్మమ|| 18-78 ||
ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు
బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే
మోక్షసంన్యాసయోగో నామ అష్టాదశోऽధ్యాయః|| 18 ||
ఓం
శాంతాకారం భుజగశయనం పద్మనాభం సురేశమ్|
విశ్వాధారం గగనసదృశం మేఘవర్ణం శుభాఙ్గమ్|
లక్ష్మీకాన్తం కమలనయనం యోగిభిర్ధ్యానగమ్యమ్|
వన్దే విష్ణుం భవభయహరం సర్వలోకైకనాథమ్||
| భగవద్గీత సంస్కృతము | తెలుగు అనువాదము→ |