సంగ్రహ ఆంధ్ర విజ్ఞాన కోశము/మూడవ సంపుటము/కోడూరు-III
కోడూరు - III :
ఈ కోడూరు గ్రామము కృష్ణాజిల్లా గుడివాడ తాలూ కాలో నున్నది. ఈ కోడూరునకు అనపోతపురము అను నామాంతరము కలదు. ఈ అనపోతుడు కొండవీటి రెడ్డి' రాజగు అనపోతా రెడ్డి (క్రీ.శ. 1353-1364). ఇది యొక చారిత్రక ప్రదేశము. మునందు
టాలెమీ అను పాశ్చాత్య చరిత్రకారుడు తన గ్రంథ ఈ కోడూరును పేర్కొని యున్నాడు. కోడూరును "కొడ్డూర” అని అతడు తన భూగోళశాస్త్ర గ్రంథములో లిఖించియున్నాడు. టాలమీ కాలములో సముద్ర వర్తకమునకు ప్రధానకేంద్ర పట్టణముగా నిది ప్రఖ్యాతి చెంది యుం డెను. ఇందుచే, కోడూరునకు తూర్పుగా సముద్రతీరమందున్న మచిలీపట్టణము గొప్ప నావికా రక్షణస్థానముగా నుండెనని స్పష్టమగుచున్నది.
ఈ కోడూరు పురమునకు అనపోతపురమను నామాం తర ముండుటయు, ఇచ్చట అనపోతా రెడ్డి దానశాసన మొకటి దొరకుటయు చూడగా, రెడ్డి ప్రభువగు అనపోతా రెడ్డి రాజ్యవిస్తీర్ణము, ఆతని ఆధిపత్యప్రభావము మన మూహించుట కవకాశము కలదు.
అనపోతా రెడ్డి దానశాసనము ఐదు రేకులు గల తామ్ర శాసనము, శా, ళ. 1280 పుష్యమాసపు టమావాస్యతిధి మంగళవారమునాడు, సూర్యగ్రహణ సమయమున అన పోతా రెడ్డి అరువదియొక్క మంది భిన్న భిన్న గోత్రశాఖలు గల బ్రాహ్మణులకు ఈ కోడూరును దానము చేసి, దానికి “అనపోతపురము” అని నామకరణము చేసినట్లు ఈ శాస నము తెలుపుచున్నది. ఈ కోడూరు మలాపహము అను దానియొడ్డున గలదనియు, అష్టవిధైశ్వర్య భోగములతో దానము చేయబడెననియు గూడ ఆ శాసనము సాక్ష్య మిచ్చుచున్నది. మలాపహ తీరస్థ మనుటచే నేటికిని ఈ కోడూరు సరిహద్దులోనే పెద్దమురికి కాలువ యొకటి కలదు. కోడు అనగా కాలువ. దాని తీరమందున్న ఊరు కోడూరు. ఈ కోడూరు శాసనరచయిత బాల సరస్వతి అను పండితుడుగా గనుపడుచున్నాడు. ఇది యా పండి తునకు గల బిరుదమై యుండును.
ఈ శాసనమువలన అనపోతా రెడ్డి విజయములు కృష్ణా, గౌతమీనదుల పర్యంతము వి స్తరించినవని మాత్రము విదిత మగుచున్నది. అమరావతిలోనిది అమరేశ్వరాలయము. ఇచ్చటి అమరేశ్వరుని సన్నిధియందు “రావుతు కేశు" డను శత్రువును కృష్ణానది యొడ్డుననే అనపోతా రెడ్డి వధించె CENTRA నని వెన్నెలకంటి సూరనార్యుని ఆంధ్ర విష్ణువు రాణము చెప్పు దానితో పై విషయము పొంది పొసగియుండుట గమనార్హము.
ఈ అనపోతా రెడ్డి కోడూరు శాసనములో పేర్కొన బడిన పేళ్ళలో శంకనిపల్లి, విన్నకోట, కనుమేర్ల, పొట్టి పాడు, కలవపూడి యనువాని నన్నింటిని నేడు కృష్ణా జిల్లా —గుడి వాడలో నున్న సంకర్షణపురము, విన్నకోట, కనుమెర్ల, పొట్టిపాడు, కలువపూడి యను గ్రామములుగ క్రమమున గుఱుతించి పోల్చవచ్చును.
బొ. వేం. కు. శ.