పోతన తెలుగు భాగవతము/దశమ స్కంధము (ప్రథమాశ్వాసము)/యశోద కృష్ణుని తొట్లనిడుట
తెభా-10.1-248-సీ.
బాలకుం డొదిగిలఁ బడనేర్చెనని జన్మ-
నక్షత్రమం దొకనాడు, నందు
పొలతి వేడుకతోడఁ బొరుగు వ్రేతలఁ జీరి-
వాదిత్రగీతారవంబు చెలఁగ
విప్రులతోఁగూడ వేదమంత్రంబుల-
నభిషేచనాదిక మాచరించి
వారి దీవెన లొంది వారికి మొదవులు-
నన్నంబు జీరల నడిగినట్టు
తెభా-10.1-248.1-తే.
లిచ్చి బాలుఁ దియ్య మెసఁగఁ బానుపుఁ జేర్చి
నిదురపుచ్చి గోపనివహమునకు
గోపికలకుఁ బూజ గొమరారఁ జేయుచు
జనని కొడుకు మఱచె సంభ్రమమున.
టీక:- బాలకుండు = పసిపిల్లవాడు; ఒదిగిలబడన్ = బోర్లాపడుట; నేర్చెన్ = నేర్చుకొనెను; అని = అని; జన్మనక్షత్రమున్ = పుట్టిననక్షత్రము; అందున్ = వేళ; ఒక = ఒకానొక; నాడున్ = దినమున; నందు = నందుని; పొలతి = భార్య; వేడుక = వినోదకార్యపు సరదా; తోడన్ = తోటి; పొరుగు = పక్క ఇళ్ళ నుండెడి; వ్రేతలన్ = గోపికలను; చీరి = పిలిచి; వాదిత్ర = వాద్యముల యొక్క; గీతా = పాటల యొక్క; రవంబున్ = శబ్దములు; చెలగన్ = చెలరేగగా; విప్రుల్ = బ్రాహ్మణుల; తోన్ = తో; కూడ = కలిసి; వేద = వేదములందలి; అభిషేచన = అభిషేకము; ఆదికమున్ = మున్నగువానిని; ఆచరించి = చేసి; వారి = వారి యొక్క; దీవెనలున్ = దీవెనలను; ఒంది = పొంది; వారి = వారల; కిన్ = కి; మొదవులున్ = పాడియావులు; అన్నంబున్ = అన్నము; చీరలున్ = వస్త్రములు; అడిగినట్టులు = ఎంత అడిగితే అంత; ఇచ్చి = దానములు చేసి.
బాలున్ = పిల్లవానిని; తియ్యమున్ = ప్రీతి; ఎసగన్ = అతిశయించగా; పాన్పుజేర్చి = పక్కపై పడుకోబెట్టి; నిదురబుచ్చి = నిదురపోవునట్లు చేసి; గోప = యాదవుల; నివహమున్ = సమూహమున; కున్ = కు; గోపికల = వ్రేతల; కున్ = కి; పూజన్ = గౌరవించుటలు; కొమరారన్ = చక్కగా; చేయుచున్ = చేస్తూండెడి; జనని = తల్లి; కొడుకున్ = బిడ్డని; మఱచెన్ = ఆదమరచెను; సంభ్రమమునన్ = పరాకువలన.
భావము:- యశోద ఒకనాడు బాలకృష్ణుడు ప్రక్కకు ఒత్తిగిల్లి, బోర్లపడడం నేర్చుకున్నాడు అని వేడుక చేసింది. ఆవేళ బాలకుని జన్మనక్షత్రం. ముచ్చటతో గోపికలను అందరినీ పేరంటానికి పిలిచింది. మంగళవాద్యాలు మ్రోగుతుండగా బ్రాహ్మణులచేత వేదమంత్రాలతో అభిషేకం చేయించింది. బ్రాహ్మణుల దీవెనలు గ్రహించి, వారికి ఆహార ధాన్యాలు గోవులు క్రొత్త బట్టలు అడిగినవి అడిగినట్లు దానం చేసి, తరువాత బాలకృష్ణుణ్ణి పాన్పుపై పడుకోబెట్టి నిదురపుచ్చింది. వృద్ధు లైన గోపికలకు గోపకులకు గౌరవాలు చేస్తూ, ఆ సందడిలో పిల్లవాడి విషయం మరచిపోయింది.