పోతన తెలుగు భాగవతము/దశమ స్కంధము (ప్రథమాశ్వాసము)/దేవకీ వసుదేవుల పూర్వఙన్మ
తెభా-10.1-131-వ.
అని యిట్లు దేవకీదేవి విన్నవించిన నీశ్వరుం డిట్లనియె; “నవ్వా! నీవు తొల్లి స్వాయంభువ మన్వంతరంబున పృశ్ని యను పరమపతివ్రతవు; వసుదేవుఁడు సుతపుఁ డను ప్రజాపతి; మీ రిరువురును సృష్టికాలంబున బ్రహ్మపంపునం, బెంపున నింద్రియంబులం జయించి తెంపున వాన గాలి యెండ మంచులకు సైరించి యేకలములై యాకలములు దిని యే కలంకంబును లేక వేండ్రంబుగఁ బండ్రెండువేల దివ్యవర్షంబులు తపంబులఁ జేసిన నెపంబున మీ రూపంబులు మెఱయ యోజనాజపంబులు జేసి, డాసి, పేర్చి, యర్చింప మీకు నాకుఁ గలరూపుఁ జూపి యేను "దిరంబులగు వరంబులు వేఁడుఁ"డనిన మీరు నా మాయం బాయని మోహంబున బిడ్డలు లేని దొడ్డయడ్డంబున దుర్దమం బగు నపవర్గంబుఁ గోరక నా యీడు కొడుకు నడిగిన మెచ్చి యట్ల వరం బిచ్చి మీ కేను "పృశ్నిగర్భుం"డను నర్భకుండ నయితి; మఱియును.
టీక:- అని = అని; ఇట్లు = ఈ విధముగ; దేవకీ = దేవకి అనెడి; దేవి = ఉత్తమురాలు; విన్నవించినన్ = మనవిచేయగా; ఈశ్వరుండు = విష్ణుమూర్తి; ఇట్లు = ఈ విధముగ; అనియెన్ = పలికెను; అవ్వా = అమ్మా; నీవున్ = నీవు; తొల్లి = పూర్వకాలపు; స్వాయంభువ = స్వాయంభువుడను; మన్వంతరంబునన్ = మనువు కాలము నందు; పృశ్ని = పృశ్ని; అను = అను పేరుగల; పరమ = అత్యుత్తమ; పతివ్రతవు = పతివ్రతవు; వసుదేవుడు = వసుదేవుడు; సుతపుడు = సుతపుడు; అను = అనెడి; ప్రజాపతి = ప్రజాపతి; మీరు = మీరు; ఇరువురును = ఇద్దరు (2); సృష్టికాలంబు = సృష్ట్యారంభకాలమున; బ్రహ్మ = బ్రహ్మదేవుని; పంపునన్ = ఆజ్ఞమీది; పెంపునన్ = గౌరవముతో; ఇంద్రియంబులన్ = ఇంద్రియములను; జయించి = లొంగదీసుకొని; తెంపునన్ = తెగువతో; వాన = వర్షములు; గాలి = వాయువులు; ఎండ = ఎండలు; మంచుల = మంచుల; కున్ = కు; సైరించి = ఓర్చుకొని; ఏకలములు = ఏకాంతులు, కూడినవారు; ఐ = అయ్యి; ఆకు = ఆకులు; ఆలములు = అలములు; తిని = ఆహారముగా తీసుకొని; ఏ = ఎట్టి; కలంకంబున్ = సందేహము; లేక = లేకుండగ; వేండ్రంబుగన్ = తీక్షణముగ; పండ్రెండువేల = పన్నెండువేల (12,000); దివ్యవర్షంబులు = దివ్యసంవత్సరములు; తపంబులున్ = తపస్సులు; నెపంబునన్ = అనెడి మిషలతో; మీ = మీ యొక్క; రూపంబులున్ = ఆకృతుల తేజస్సులు; మెఱయన్ = కాంతివంతముకాగా; ఓజన్ = క్రమముగా; నా = నా యొక్క; జపంబులున్ = జపములను; చేసి = ఆచరించి; డాసి = చేరి; పేర్చి = అతిశయించి; అర్చింపన్ = సేవించగా; మీ = మీ; కున్ = కు; నాకుగల = నా యొక్క; రూపుజూపి = సాక్షాత్కారమిచ్చి; ఏను = నేను; తిరంబులు = స్థిరములు; అగు = ఐన; వరంబులు = కోరికలు; వేడుడు = కోరుకొనుడు; అనినన్ = అనగా; మీరు = మీరు; నా = నా యొక్క; మాయన్ = మాయను; పాయని = తొలగని; మోహంబునన్ = మోహమువలన; బిడ్డలు = సంతానము; లేని = లేనట్టి; దొడ్డ = పెద్ద; అడ్డంబునన్ = ఇబ్బందివలన; దుర్గమంబు = పొందరానిది; అగు = ఐన; అపవర్గంబున్ = మోక్షమును; కోరకన్ = కోరుకొనకుండగ; నా = నాకు; ఈడు = సమానమైన; కొడుకున్ = పుత్రుని; అడిగినన్ = కోరుకొనగా; మెచ్చి = మెచ్చుకొని; అట్ల = ఆ విధముగనే; వరంబున్ = వరమును; ఇచ్చి = ప్రసాదించి; మీ = మీ; కున్ = కు; ఏను = నేను; పృశ్నిగర్భుండు = పృశ్నికి పుట్టినవాడు {అన్నం, నీరు, వేదం మొదలైన సమస్తం తన గర్భంలోనే ఉంటాయి కనుక దేవుడే పృశ్నిగర్భుడు. పృశ్ని అంటే కిరణం. - పారమార్థిక పదకోశం 2010 (పొత్తూరి వేంకటేశ్వరరావు)} ; అను = అనెడి; అర్భకుండను = పిల్లవాడను; ఐతి = అయితిని; మఱియును = ఇంకను.
భావము:- ఇలా దేవకీదేవి విన్నవించగా, విష్ణుమూర్తి “అమ్మా! పూర్వం స్వాయంభువ మన్వంతరంలో “పృశ్ని” అనే మహాపతివ్రతవు నువ్వు, అప్పుడు “సుతపుడు” అనే ప్రజాపతి వసుదేవుడు. మీరిద్దరు సృష్టికాలంలో బ్రహ్మదేవుని ప్రేరణతో మహా తపస్సు చేసారు. ఇంద్రియాలను జయించారు. గాలి, వాన, ఎండ, చలి మొదలైన వానిని సహించారు. ఏకాంతగా ఉంటూ ఆకులు అలములు తిని తీవ్రమైన తపస్సు చేసారు. అలా పన్నెండువేల దివ్యసంవత్సరాలు తపస్సు చేయగా మీ రూపాలు కాంతివంత మైనాయి. అలా నిష్ఠగా నా నామజపం చేయగా నా తత్వాన్ని సమీపించగలిగారు. నన్ను బహునిష్ఠగా పూజించారు. అప్పుడు నా సత్యరూపదర్శనం ఇచ్చి, మంచి వరాలు కోరుకో మన్నాను. అప్పటికి మీకు పిల్లలు లేరు. అయితే ఆ సమయంలో నా మాయ మిమ్మల్ని ఆవహించింది. కనుక మోహంతో తిరుగులేని మోక్షం కోరుకోకుండా నాతో సాటి యైన కొడుకును ప్రసాదించ మని వరం కోరుకొన్నారు. నేను మెచ్చి అలాగే వర మిచ్చాను. నా సాటి వేరొకడు లేడు కనుక నేనే మీకిద్దరికి “పృశ్నిగర్భుడు” అనే పేరుతో కొడుకుగా పుట్టాను.
తెభా-10.1-132-క.
అదితియుఁ గశ్యపుఁ డనగా
విదితుల రగు మీకుఁ గుఱుచవేషంబున నే
నుదయించితి "వామనుఁ"డన
ద్రిదశేంద్రానుజుడనై ద్వితీయభవమునన్
టీక:- అదితియున్ = అదితి; కశ్యపుడు = కశ్యపుడు; అనగా = అనగా; విదితులరు = తెలియబడినవారు; అగు = ఐన; మీ = మీ; కున్ = కు; కుఱుచ = పొట్టివాని; వేషంబునన్ = ఆకృతితో; నేన్ = నేను; ఉదయించితిన్ = అవతరించితిని; వామనుడు = వామనుడు; అనన్ = అనగా; త్రిదశేంద్ర = దేవేంద్రునికి {త్రిదశేంద్రుడు - త్రిదశు (దేవత)ల ఇంద్రుడు, దేవేంద్రుడు}; అనుజుండను = సోదరుడను, తమ్ముడను; ఐ = అయ్యి; ద్వితీయ = రెండవ (2); భవమునన్ = జన్మమునందు.
భావము:- రెండవ జన్మలో మీరు "అదితి", "కశ్యపుడు"అనే పేర్లు గల ప్రసిద్ధ మైన దంపతులు. అప్పుడు నేను మరుగుజ్జు రూపంతో "వామనుడు"అనే పేరుతో మీకు జన్మించాను
తెభా-10.1-133-క.
ఇప్పుడు మూఁడవ బామున
దప్పక మీ కిరువురకునుఁ దనయుఁడ నైతిం
జెప్పితిఁ బూర్వము మీయం
దెప్పటికిని లేదు జన్మమిటపై నాకున్
టీక:- ఇప్పుడు = ప్రస్తుతము; మూడవ = మూడవ (3); బామునన్ = జన్మము నందు; తప్పకన్ = విడువకుండ; మీ = మీ; కున్ = కు; ఇరువుర = ఇద్దర (2); కునున్ = కు; తనయుడను = పుత్రుడను; ఐతిన్ = అయినాను; చెప్పితిన్ = తెలియజెప్పితిని; పూర్వము = ఇంతకుముందే; మీ = మీ; అందున్ = కు; ఎప్పటికిని = ఎప్పటికి; లేదు = ఉండదు; జన్మము = పునర్జన్మము; ఇట = ఇక; పై = మీదట; నా = నా; కున్ = కు.
భావము:- పూర్వం నేను చెప్పనట్లుగానే మూడవ జన్మలో ఇప్పుడు మీ దంపతులకు పుత్రుడుగా జన్మించాను. ఇకపై మీ యందు నాకు పుట్టుక లేదు.
తెభా-10.1-134-క.
నందనుఁ డనియుం బరమా
నందంబగు బ్రహ్మ మనియు ననుఁ దలచుచు నా
పెందెరువు నొందెదరు; నా
యందలి ప్రేమమున భవము నందరు మీరల్"
టీక:- నందనుడు = పుత్రుడు; అనియున్ = అని; పరమానందము = మిక్కిలి ఆనందము; అగున్ = కలుగును; బ్రహ్మము = పరబ్రహ్మము; అనియున్ = అని; ననున్ = నన్ను; తలచుచున్ = భావించుచు; నా = నాకు చెందిన; పెందెరువున్ = పరమపదమును {పెందెరువు - పెంపు (ఉత్కృష్టమైన) తెరువు (దారి), పరమపదము}; ఒందెదరు = పొందెదరు; నా = నా; అందలి = ఎడల; ప్రేమమునన్ = భక్తివలన; భవమున్ = పునర్జన్మను; అందరు = పొందరు; మీరల్ = మీరు.
భావము:- నన్ను మీరు కుమారుడని తలచుకుంటు ఉంటారు. ఇప్పుడు నేను అనుగ్రహించిన దర్శనం వలన పరమానంద స్వరూపుడైన "పరబ్రహ్మము"నేనే అని అనుకుంటూ ఉంటారు. ఆ నిరంతర స్మరణ వలన నా అద్భుతమైన లోకాన్ని పొందుతారు. నా యందు మీకున్న ప్రేమ వలన ఇకపై మీరు జన్మ ఎత్తరు."