వావిలాల సోమయాజులు సాహిత్యం-1/శివాలోకనము/ఆత్మార్పణము
'ఆత్మార్పణము'
చ. అవును : నిజమ్మె - కుంతి కనెనన్నది నమ్మితి, సూతపుత్రునిన్
చివరకు రాజ్యమిచ్చి యిటు జేసెను రాజుగ రాజరాజు, నే
నెవరికి బంధువైతి నపు డేడ్తెర చిత్తము కుందువేళ - నీ
పవరము వచ్చె స్వామికి ఉపాయనమై ఋణమెల్ల తీర్చెదన్.
ఉ. తల్లికి నాకు తీరినది ధర్మము వీడుచు గంగ చేతిలో
నుల్లము రాయిచేసుకొని యుంచిన యప్పుడె - నాటనుండి నా
తల్లియు తండ్రియున్ ప్రభువు దాతయు నాతడె యయ్యె గావునన్
ఎల్లిరణంబులో తనువు నిచ్చెద నాయది కాదు మాధవా!
ఉ. నే నొక తేపగాగ నవనీపతి దాట దలంచె శాత్రవాం
భోనిధి, నమ్మినాడు నను పొత్తులవానిగ, పార్థివుండు నా
పైనిఖిలమ్ము నిల్పి యొక పాడివహించెను - నీవె వచ్చి నన్
పూనము వైరిగెల్చి భువి పొల్పుగ నేలుమటందు వీగతిన్ -
మ. నిజమే రాజ్యము నాది, తమ్ములును నన్నే రాజుగా చేసి నా
విజిగీషాప్తికి తోడునీడలుగ నుర్వీ రాజ్య మిప్పింపగా
ప్రజకెల్లన్ పితనౌట ధర్మమనె, దప్పార్థుండు బావా! చతు
ర్భుజ! మాకక్కిన కూటి కాసపడె కర్ణుం డన్న నే మయ్యెదన్?
ఉ. క్రోధము జీర్ణమై హృదయ గోళములం దొకమూల దాగి మ
మ్మోధరణీధరా! కదలి యూరక బాధలు వెట్టు నొక్క దు
ర్వ్యాధిక - నన్ను ఫల్గుణుని - వారణ చేయగ వెజ్జు లేడు, మా
ఆధియు వ్యాధియున్ తొలగు నాహవ మెవ్వరికైన కేశవా!
ఉ. పార్థున కీడు కర్ణుడని పార్థివు డున్నవాడు, నే
వ్యర్థము చేయ నా తలపు వంచన చేసి - మహోపకారి,
జ్యార్థము నేనె యిట్లయిన నాతని కెవ్వరు తోడునిల్తు, ర
న్యార్ధము నీవె ఏల యిటు యాచన చేసెదవో జనార్దనా? 6
ఉ. కాలులు లేక చిక్కితిమె కాలవశంబున చిక్కినాము మే
మూలములోన చిత్రరథు, కర్జును డయ్యెడ వచ్చి గెల్చి మా
యేలికతోడ మమ్ముగొని యేగెను ధర్మజు నొద్ద కాత డిం
కేల వచింప మెత్తనివి ఎన్ని మాటల నాడె సూడగన్.
చ. తప మొనరించె ఫల్గుణుడు, దానము చేసెను పార్వతీప్రియుం
డపరిమితారాగమున నద్భుత దివ్య మహాస్త్ర మంచు మా
కృపుడును ద్రోణుడున్ బెదర క్రేపులు క్రీడికి చిక్కెగాని వా
రపు డొక సుంత పూనుకొన నాతని కేగతి మూడి యుండునో?
ఉ. మిన్నుల తన్ని పోరగల మేటి బలాఢ్యుడ నన్న పొంగు భీ
మన్నకు మిన్న మమ్ము గని మల్లుల నెంతటి వారినైన నే
సున్నములోని కెమ్ము పొడసూపని యట్లుగ నుండ చేతునం
చెన్నియొ చెప్పె నిప్పు డవి యేటికి వ్యర్థము చేయ జూచెదో?
ఉ. నేనొక వేళ పాండవుల నీడకు చేరిన లోకనింద నా
పై నిక రాకమానదు, త్రపన్ త్యజియించెద నోర్చియైన, కా
నీ నను కన్నబిడ్డవలె నేగతి పెంచెను సూతు, డెంత లో
లోన తపించునో, ప్రభుని రూక్షణ వీక్షణ పర్వినంతటన్.
మ. అతడే మూలము దీని కంచు ప్రభు వత్యంతాగ్ర హోన్మత్తుడై
చితి కెక్కింపక మానునే యతని నా సీమంతినీ రత్నమున్?
వెత లన్నింటికి నాడు గంగకడ నన్వీక్షించు టౌగాదె, ఆ
తత ప్రేమార్ధ మనస్కులన్ చెరచి యీతం డొందునే స్వర్గమున్?
మ. నవమాసమ్ములు మోసి కన్నయటు నాన్నా చిట్టి నా తండ్రి, నీ
వవుదోయీ సకలార్థముల్ జనని కం చానంద సందోహ సం
భవరాగమ్మున చూచి దృష్టిభయ ముత్పాటిల్ల గొంతెత్తి కా
వవె నా బిడ్డను దేవదేవ యను బావా! తల్లి యీ నాటికిన్. 12
చ. ఎటు త్యజియింతు నాయమను? ఏగతి నిల్చును నాదు ప్రాణముల్
పటుతర లోభమోహముల బానిస నా యెద తల్లివంక నీ
వటువలె చేయనేర్చితని అచ్యుత! నే నెటు చేయనేర్తు? నీ
వెటు మది నిల్పినావొ పరమేశ! యశోదను వీడి యేగగన్ ?
ఉ. సూతుల కంటిపాపనయి సూతకుమారిక నిచ్చిచేసి నన్
సూతులు కొల్వగా నిటులు సూతకులంబున నేను కర్తనై
సూతుడ కానటన్న యది చొప్పడునే పయిపెచ్చు సర్వమున్
కోతలె యౌటగాన నటు కుంతిచరిత్రకు మైల సోకదే?
మ. నను ధర్మజ్ఞుడవోయి నీ వనెదు నే నామాట సత్యంబుగా
గను వర్తింపగ పోలదే, యిచట నాకై ప్రాణ మర్పించువా
రును మారాకుగ నెంచి ప్రాకి మది యూరు న్పేరు కాంక్షించువా
రును నున్నారెటు లింతలంతలన పోలున్ చేయ నన్యాయముల్ ?
ఉ. కాటికి కాళ్లు చాచుకొని గంపెడు కోర్కెల చేతిమీదుగా
దాటగనున్న సూతుని విధం బెటు భగ్నముచేసి వత్తు? నా
మాటల కడ్డు చెప్పెనని మాత్రము లో ననుమాన మున్నచో
చోటు లభింప నీయకుము సూతకుమారుని నీ వెరుంగవే!
చ. చెలి పొలయల్క తీర్చుతరి సేవకురా లరుదెంచి దేవ! మీ
చెలువుడు వచ్చె కర్ణుడని చెప్పినమాత్రనె లేచి వచ్చి నన్
పులకితగాత్రుడై ఎడద పొంగులు వారగ గ్రుచ్చి యెత్తు నే
కలగెద నయ్య మా ప్రభుని కాంతులు పారెడు చోట నిల్వగన్.
ఉ.కాకులమూక లోకము ప్రకారము వింతయె అద్ది యర్థమౌ
నే కనినంతనే తొలుతనే కురురాజు పవిత్రమూర్తి - కృ
ష్ణా! కలుషాత్ము లెంద రెటు లాడిన నేమి హిమాద్రియాత, డ
స్తోక దయాపయోధి, రిపుతోయజమత్తగజంబు పోరులన్!
చ. జనపతి చూచినట్లే అనుజన్ములు చూచెద రాత్మబంధువున్
కనుగొనినట్లు, నే మరువ గల్గుదునే పదిజన్మలెత్తి? ఆ
అనిమిషసౌహృదమ్ము హృదయమ్మున లేదిక తావు వేరె నా
అనుజులకైన కాన సదయా! దయవీడకు మిట్టి పల్కులన్. 18
మ. ధృతరాష్ట్రుండును కర్ణు డన్న నమితోత్సాహంబు చూపించు నే
వితమైనన్ చెవి వేయ కా ప్రభువు కావింపండు, భీష్మాది బం
ధుతతిన్ విన్నటు కానవచ్చు వెలికిన్, దుర్యోధనాదిత్య సం
స్తుతి కెవ్వారలు పట్టుకొమ్మ లెరుగున్ స్వీయాంతరంగంబునన్.
మ. సుఖమో, దుఃఖమొ, స్వర్గమో, నరకమో సూత్రించె నీ కర్ణుడే
అఖిలం బాతని దంచు మాధవ! సహస్రాంశుండె రానీ యికన్
మఖవుండే యరుదెంచి నాక మీదె కొమ్మా! ధర్మరాజాగ్ర జా
సఖివై పాండవ బంధువై యనిన నే చాలింప నా యత్నమున్.
ఉ. ద్రోవదిలోన పాలని అదోవితమైన మొగమ్ము పెట్టి యీ
పావన మానసున్ కలగ బారగ చేసెదవేల? సూతుడే
పూవిలుకాని బారిపడి పోవగ కీచకుడా యితడు? బా
వా! వనజాక్ష! ఏటి కిటు లగ్నిపరీక్షకు పూనుకొంటివో!
చ. అతని సుఖమ్మె నా సుఖము అతని దుఃఖమె నాదు దుఃఖమై
మతు లొకటై చరించితిమి మంచికి చెడ్డకు నింతకాల మే
గతిచనెనో అదే గతిని కాలము వెళ్లెడుగాక కృష్ణ! ఆ
కతమున రౌరవాది నరకమ్ములు వచ్చిన సంతసంబగున్.
తే. నా పురాకృతమైన పుణ్యంబె యిట్లు
మూర్తి తాల్చిన దనదగు, పూత చరిత
సఖియ, అర్ధాంగి జీవితేశ్వరియునైన
సూతసుత మిన్న యొరులను చూడగలనె? 24
తే. నన్ను కనిపెట్టి నా యెదనున్న లతలు
చివురు లెత్తగ దోహద సేవసేయ
విసుగు చెందదు నడపు నెవ్వేళనైన
బ్రతుకు పడవను వినువాక బాటలందు.
చ. అలసత నేగు జహ్ను తనయా విరహోద్ధత మంద గీత లు
త్కలముగ వచ్చి మా మతులు త్రచ్చ ప్రియామృదు బాహువల్లరీ
లలిత దృఢాను బంధన విలాసముతోడ శరన్ని శీథినీ
విలసనలన్ హసింతు మతివేలముగా ప్రణయానుకూలతన్.
చ. అగునని సంధి వచ్చితివె? ఆ నెపమంతయ ధార్తరాష్ట్రు పై
దిగవిడిచేగ నిట్టు లరుదెంచి మమున్ కనుకట్టి గారడీ
తగ నొనరించి నావు ప్రభుధైర్యపుటాయువు పట్టుచిక్కె మా
పగతుర కెంత కొండ కనుపట్టిన దెంత యదృష్టమో కదా!
చ. మేమో ధర్మవిరుద్ధమౌ నటుల స్వామీ! నిన్ను బంధించినా
మేమో ప్రజ్ఞగనెంచి, భ్రాంతిపడి కానీ నీకె మేలయ్యె మా
వ్యామోహమ్ము భవత్ప్రదర్శనము దేవా! గుండెలో రాయియై
ఏమో చేయక యూరకుండు నటవే? యీడేరె నీ వ్యూహమున్.
ఉ. పాండవ పక్షపాతివి శుభప్రతిపాదన చేయుకోర్కెయే
మెండుగ నున్నరీతి కని మెచ్చగ లోకము రాయబారివై
దండిజయమ్ము పొందితివి, తథ్యము, ధర్మబలమ్ము చిక్కె నె
వ్వండు సమానమౌను నిలువన్ సరిపజ్జను నీతికోవిదా?
తే. ఆవులించిన ప్రేవుల నట్టె లెక్క
పెట్ట గలిగిన నీపయి పెట్టినారు
సకలమును దిద్ది సాగింప సమరమఖము
నాంది మొదలయ్యె నీ మహానాటకమున. 30
కం. కదలక మెదలక పోనీ
కదుపక నీవొక్కమారు కనుదామరలన్
కదిపితి వెల్లర గుండెల
పదపదమున కృష్ణ! నీదు ప్రాభవ మెసగన్.
తే. ఒకట నమరులు నమరారు లొకట నిలచి
సమబలంబుగ మథియింప జలధి గర్భ
మొదవ హర్షము కలిగె రసోదయంబు
అటులె యగు గాక నేటి మహాహవమున.
ఉ. కారణజన్మమెత్తి యల కచ్చపమైన పురాణపూరుషుం
డీరణ సాగరోన్మథన మేర్పడ భారము మ్రోయ పుట్టె పెం
పారగ నంచు ధర్మమధురామృతమున్ ఒకవేళ చక్రియై
పోరున తారుమారయిన పూనగవచ్చు నధర్మమార్గమున్.
తే. అతని కొర కేను నా కొర కతడు పుట్టె
విధి నియామక మిది గాగ విశదమగును
కర్రి లేకున్న కర్ణుడు కాన బడునె
కర్ణుడే లేక లేదు పో కర్రిబ్రతుకు.
చ. నొగపయి నిల్చి నీవొక వినోదముగా నడపంగ తేరు ఓ
యగధర! సవ్యసాచి పరమాద్భుతరీతి విరోధివర్గమున్
తెగ పరిమార్చువేళ రణధీరుడనై యెదురొడ్డి నిల్చి ఆ
సుగతతి బర్వి యిర్వురకు చూపెద నారణకౌశలద్యుతిన్.
శా. జ్యానాదారభటీ ప్రతిశ్రుతుల సద్యఃస్ఫూర్తి వర్తిల్లి మే
మూనానూన శరప్రహారముల కుద్యోగింప ధానుష్క సం
తానం బంతయు మూర్ఛవోవు నిక నాదైత్యారి వీరవ్రతుల్
ప్రాణాపాయ భయంబునన్ చెదరి శంపాకంపులై నిల్వరే?
శా. గాండీవమ్మును కాలపృష్ఠమును శ్రీకంఠోగ్ర కోదండముల్
నిండారన్ తెగలాగి వైచిన మహానిర్ఘాత పాతంబులై
కొండల్ కొండలె కూల్చినట్లుగను కాకోలార్చులన్ చిమ్ముచున్
చండాడన్ విశిఖాఘమున్ బరువు ద్విట్సేనాసమూహాళిపై.
మ. సరియై క్ష్మాపతి వర్గముల్ బెదర నాశాదుర్గముల్ గిర్గిరన్
తిరుగన్ పార్థుడు నేను మొగ్గరములన్ తీండ్రించి భంజింప నో
హరి నీ కెంతయొ మోదమబ్బును గదయ్యా! నేడు నీ వేటి కా
తరుణంబున్ చెడగొట్ట చూచెదవు భక్తాయత్తచిత్తంబున్?
శా. ఈ రాధేయుడు కుంతిబిడ్డ డని నీ వేనాడు సూచింప కీ
పారావార పరీత భూవలయమున్ వర్ణించు ధర్మాత్మజుం
డా రాజన్యుడె భూమి నేలవలె చంద్రాలోకముల్ కాయగా
మా రాజేశ్వర రాజసోజ్వలుడు ధర్మం బీయగా నేర్చునే?
ఉ. మాధవ! నీకె సంగర రమా పరిరంభణ మబ్బు మాదు భూ
మీధవు కౌనటన్న మతిమీరిన ఊహల పోను కాని నే
నాధరణీపతిన్ ఏడువ నాత్మ కశాంతిని తెచ్చుకోను మా
యాధవ! యేల యిట్టి పరియాచకముల్ ననుబోటి వానితోన్?
శా. మాయావాదము లేలనయ్య ప్రభువా! 'మా కర్ణుడే' యన్నయా
యీ యాదృచ్ఛికమైన బుద్ది కెదలో నిల్లిచ్చి కాపాడవో
యీ! యాచించెద దీనినే యిహపరాలేమైన నాకేమి? నా
ప్రాయం బిచ్చితి రాజరాజునకు నీ పాలోయి నా ఆత్మయే! 41
(ప్రతిభ 1946)