రసాభరణము/తృతీయాశ్వాసము
శ్రీరస్తు
రసాభరణము
తృతీయాశ్వాసము
| క. | శ్రీశుఁడు శృంగారరసా | |
| క. | మఱి సర్వరసోత్కర్షత | |
| మ. | భువిశృంగారము రెండుచందములు సంభోగంబు నవ్విప్రలం | |
| క. | ఆలోకనభాషణములు | |
| | అభిలాషాదులు— | |
| ఉ. | చూచితి నేత్రపర్వముగ శూరకులాంబుధిచంద్రుని న్సుధా | |
| చ. | కలయకమున్ను రాగ మధికం బగునే నభిలాష యిద్దఱుం | |
| వ. | అభిలాషహేతుకం బగు విప్రలంభం బెట్టి దనిన. | |
| ఉ. | వీనుల కింపొనర్చు నరవిందదళేక్షణురూపసంపదల్ | |
| వ. | ఈర్ష్యహేతుకం బగు విప్రలంభం బెట్టి దనిన. | |
| ఉ. | ఏమని యెన్నవచ్చుఁ గమలేక్షణుచేఁతలు నాకు నిచ్చటం | |
| వ. | విరహాఖ్యానహేతుకం బగు విప్రలంభం బెట్టి దనిన. | |
| ఉ. | తానును నేను గూడి విరిదమ్మికొలంకులపొంతఁ బుష్పితా | |
| వ. | ప్రవాసహేతుకం బగు విప్రలంభం బెట్టి దనిన. | |
| చ. | మధురకు నేగుచుండి మధుమర్దికి న న్గొనిపోవఁ బాపమే | |
| క. | ఇమ్ముల మఱియును నొక్కమ | |
| క. | వనితపరోక్షంబునఁ బతి | |
ఉదాహరణము
| చ. | జగమునఁ బుష్పదామకము చంపెడి దయ్యును నాయురఃస్థలిం | |
| ఉ. | ఎక్కడి కేగితే మదన యిందుఁడు గందఁడు శూలిచేత నిం | |
| క. | మానిని పతియెడ నేమిట | |
| ఉ. | మానమ యూఁది నే నతని మానితిఁ బొమ్మని పాసియున్నచోఁ | |
| వ. | మఱి ద్వాదశావస్థ లెట్టి వనిన: | |
| క. | అరయఁగ శృంగారం బం | |
| వ. | కొందఱమతంబున దశావస్థ లనియుం జెల్లు నది యట్లుండెఁ గామశాస్త్రా | |
.........
| క. | ప్రియు నాదరమునఁ జూచుట | |
| | చక్షుఃప్రీతి కుదాహరణము— | |
| చ. | విమలకపోలభాగముల వెన్నెలనిగ్గులలీల మందహా | |
| | మనస్సంగతి కుదాహరణము— | |
| చ. | భ్రమరము కమ్మదేనియలు పాయలు గ్రోలుచుఁ దత్ప్రసూనగు | |
| | సంకల్పమున కుదాహరణము— | |
| ఉ. | త్రిప్పులఁ బెట్టి నన్నిటు రతిప్రియుబారికిఁ ద్రోచి నెమ్మదిం | |
...........
| క. | వెలయఁగఁ బతిఁ గొనియాడుట | |
| | ప్రలాపిత కుదాహరణము— | |
| చ. | రసికుఁడు దానశోభి మధురప్రియభాషణశాలి సంతతో | |
| | జాగరమున కుదాహరణము— | |
| చ. | గెలిచితి నెట్టకేల కరిగెన్ దిన మంచు మదిం దలంపఁగా | |
| | కార్శ్యమున కుదాహరణము— | |
| ఉ. | నీదగులీల యద్భుతము నీరజలోచను నంగుళీయకం | |
................
| క. | వరునిదెస వేడ్క యుడుగుట | |
| | అరతి కుదాహరణము— | |
| ఉ. | కైరవబంధుబంధురవికాసవిలాసము లేల మందసం | |
| | లజ్జాత్యాగమున కుదాహరణము— | |
| చ. | అలికులవేణి యేది సమయంబుగఁ జేసిరి మున్ను భూమిలో | |
| | సంజ్వరమున కుదాహరణము— | |
| చ. | చెలులు ప్రయత్నపూర్వముగఁ జేయుచునున్న హిమోపచారముల్ | |
| క. | చేతనము నచేతనము | |
| | ఉన్మాదమున కుదాహరణము— | |
| చ. | చెలులకు నేటికిం బ్రియము సెప్పఁగ నే నుదకంబు వోసి కో | |
| | మూర్ఛ కుదాహరణము— | |
| చ. | అతులతపఃప్రభావమహితాత్ముల కైనను గానరాని య | |
| | చరమ కుదాహరణము— | |
| చ. | పడుచనొ పైదనో యలరుఁబ్రాయము నొంది యశోదనెయ్యపుం | |
| క. | చరమదెసకు లక్షణ మి | |
| | ధన్యత కుదాహరణము— | |
| చ. | పవడముమీఁదఁ గస్తురి యిభస్ఫుటకుంభములందు నంకుశ | |
..............
| వ. | మఱి సంభోగవిశేషం బగు పంచవిధశృంగారం బెట్టి దనిన— | |
| క. | శృంగారభంగు లైదుతె | |
| గీ. | తలఁప వాగ్వృత్తి సంకీర్ణములును గ్రియలుఁ | |
| క. | తనమదిఁ గలసంతోషము | |
| | వాగ్వృత్తి కుదాహరణము— | |
| క. | కన్నులపండుగ సుమ్మీ | |
| | అంగక్రియ కుదాహరణము— | |
| క. | తొయ్యలి హరికౌఁగిలిఁ గని | |
| క. | ఎందును నైపధ్యమునకుఁ | |
| | అనులేపనశృంగారమున కుదాహరణము— | |
| క. | వనితకు హరి యొనరించిన | |
| | ఆభరణశృంగారమున కుదాహరణము— | |
| క. | యువతి రత్నాభరణము | |
| | వస్త్రశృంగారమున కుదాహరణము— | |
| క. | అలఘుకుచకలశయుగళము | |
| | మాల్యశృంగారమున కుదాహరణము— | |
| క. | హరికృతకుసుమసమంచిత | |
| | చతుర్విధశృంగారమున కుదాహరణము— | |
| క. | హరివేషము దనయంతః | |
| క. | నైపథ్యము వాగ్వృత్తియు | |
| | సంకీర్ణశృంగారమున కుదాహరణము— | |
| క. | దర్పణముఁ జూచి తిలకము | |
| | నైపథ్యక్రియాత్మకమిశ్రమున కుదాహరణము— | |
| క. | అభినవశృంగారముతోఁ | |
| | వాగ్వృత్తిక్రియాత్మకమిశ్రమున కుదాహరణము— | |
| క. | హరిమురళీనాదమునకుఁ | |
.................
| వ. | మఱి భావోదయాది చతుష్టయం బెట్టి దనిన— | |
| క. | తనరఁగ భావోదయమును | |
| ఉ. | ఏ దఁట యొక్కభావ ముదయించు మనంబున నివ్విధంబు భా | |
| | భావోదయమున కుదాహరణము— | |
| క. | తెఱవాలికకన్నులక్రొ | |
| | భావశాంతి కుదాహరణము— | |
| క. | పొలయలుకఁ జేసి బొమముడి | |
| | భావసంధి కుదాహరణము— | |
| క. | అసురలపై దండెత్తిన | |
| | భావశబలత కుదాహరణము— | |
| క. | నానోముఫలమ్ము సుమ్మీ | |
...................
| వ. | మఱి రససంకరంబులు (ఎట్టి వనిన)— | |
| క. | రసములు రెం డొకచోట బె | |
| | శృంగారహాస్యసంకరము— | |
| క. | కదలక తమాలపోలము | |
| | శృంగారరౌద్రసంకరము— | |
| క. | విహగారూఢుఁడు భామా | |
| | శృంగారకరుణాసంకరము— | |
| క. | ఇఱిచనుగవలభరంబుల | |
| | శృంగారవీరసంకరము— | |
| క. | నెఱికయు గనయముఁ బయ్యెద | |
| | శృంగారభయానకసంకరము— | |
| క. | పడగలసర్పముపై నీ | |
| | శృంగారాద్భుతసంకరము— | |
| క. | నున్ననితమాలలతపై | |
| | శృంగారశాంతసంకరము— | |
| క. | ధ్రువునకు దివిజయువతు లా | |
| | రౌద్రబీభత్ససంకరము— | |
| క. | భ్రూలత ముడివడఁ జక్ర | |
| క. | అరయంగ మఱియు రససం | |
| క. | అప్రతిమం బగుశృంగా | |
| క. | ధ్రువపురినాథుఁడు దివిజ | |
గద్యము
ఇది శ్రీవాణీవరప్రసాదలబ్ధవాగ్విభవ తిక్కనామాత్యసంభవ సుకవిజన
విధేయ అనంతనామధేయ ప్రణీతం బైన రసాభరణంబునందు
శృంగారవిశేషంబులగు నవస్థాంతరములవిధంబులును
ద్వాదశావస్థలవిధంబును బంచవిధశృంగారం
బును భావోదయాదిచతుష్టయంబును
రససంకరంబుల తెఱంగును శృం
గారప్రకరణంబు నన్నది
తృతీయాశ్వాసము.