పీఠిక
ఈ కాళహస్తిశతకము కచించిన కవి విశ్వకర్మకులప్రదీపకుడును భద్రయపుత్రుఁడును సనాతనగోత్రుఁడునగు బాణాల వీరశరభయ్య. ఈశతకకర్త తాను కవీంద్రుఁడనని చెప్పికొనినాఁడు. కాళహస్తీశ్వరుని గూర్చి సుప్రసిద్ధకవులలో నొకఁడగు ధూర్జటిగూడ నొకశతకము వ్రాసియున్నాఁడు. ఈ రెండుశతకము లేకవిషయప్రతిపాదితములైనను గుణదోషనిర్ణయమున నీరెంటిని బోల్చుట కెంతమాత్ర మవకాశము లేదు.
ప్రకృతశతకకర్త యగు వీరశరభకవి భాషాస్వరూపము గాని యర్థజ్ఞానము గాని పాటించి కవిత వ్రాయువాఁడు కాఁడు. ఇతనిపద్యములు చదువుటకు ననుకూలమగు గణనియమము మాత్రము కలిగియుండును. అర్థసందర్భముగల పద్యములుగాని భావబోధకములగు సమాసములు గాని విషయవంతములగు నల్లికలుగాని యీశతకమున లేవు.
ఈ శతకకర్త భావముగాని సందర్భమును గాని యతిప్రాసాది ఛందోనియమములఁగాని పాటింపకున్నను కాళహస్తీశ్వరానుగ్రహమున నీశతకము భాషాప్రపంచమున గాకున్నను భక్తప్రపంచమునందేని సజీవముగ నుండుట యొకవిశేషము.
కాళహస్తిశతకము
ఉ.
శ్రీజలధౌతహైమతి చిత్తసుధారసపానదంష్ట్రయు
1
ఉ.
మూలము విశ్వకర్మకులభూషణ భద్రయపుత్త్రరత్న బా
2
చ.
వరపురి కాళహస్తివిభవంబులు చూడని కన్ను లేల సు
ద్గురుకరుణాకటాక్షవీక్షణములు గోరని మానవజన్మ మేల యీ
3
ఉ.
దక్షిణకాశి గంగ యరుదైన సువర్ణముఖీమహానదిన్
4
ఉ.
దక్షిణకాశి ముఖ్యనది దక్షిణస్వర్గము పుణ్యక్షేత్ర మై
5
ఉ.
భూమిని నీసువర్ణముఖి పుట్టెను రెండవవారణాసియై
6
చ.
పురహరకుంజరాననసుపుత్ర పవిత్రపితామహార్చితా
భరణ శశాంకబింబ కళభాసితవిభ్రమ మేరుతారకా
7
చ.
ధరధర మేరుచాప ప్రమథాధిప రుద్ర యుపేంద్రతాడనా
8
చ.
కలఁగని మేలుకొన్నగతి గౌరవమాయప్రపంచకంబులోఁ
ఉ.
కాశిపురీశగర్భనవఖండధరిత్రిపతిత్వ మబ్బినా
ఉ.
నిల్వవు యెట్టి కాయములు నిల్వవు గోవులు మాయసంపదల్
నిల్వవు భోగభాగ్యములు నిల్వవు సొమ్ములు నిండ్లు మేడలున్
11
ఉ.
తావకపుత్రదారతలిదండ్రులు నన్నలు తమ్ములు న్జెలుల్
12
ఉ.
ప్రాణికి బొంది కేమి ప్రతిబాధ్యత యెప్పుడొ యేక్షణాననో
13
ఉ.
ప్రాణము లుండగానె నినుఁ బ్రార్ధన జేసి నటించ రాదు నీ
ప్రాణము లేనిబొంది నినుఁ బ్రార్ధనజేసున మళ్ళి వచ్చునా
14
ఉ.
ప్రాణము బొందిలో నిలిచి పాపము పుణ్యము రెండు జేసి యా
15
ఉ.
ఎట్టిఘటంబు లుండినది యెందుకు నెక్కడ నేస్థళాననో
16
ఉ.
పుట్టుక యేడనో సకలభూములఁ ద్రొక్కి చరించు టేడనో
17
ఉ.
ఎన్నిమహాస్థలంబు లని యెక్కడ చూడను చూచునే భవ
పన్నగుణాఢ్యుఁడై తనతపస్సు ఫలించితె ఉన్నచోటనే
18
ఉ.
పేరుకు నన్నియాత్రలు ఫలించె ననంగను పుణ్యుఁ డాయెనా
19
ఉ.
ఇత్తడి హేమమౌనె యది యెన్నిపుటంబులు వేసి చూచినన్
20
ఉ.
జీవుఁడు జీవుఁ డంచును భజించిన నాత్మకు నాత్మ దేవుఁడే
21
ఉ.
జీవుఁడు వచ్చిపోవుక్రియ చిక్కఁగ నీయక చచ్చిపుట్ట నీ
22
ఉ.
ఏమిఘటంబు ఏమిబ్రతు కేమిశరీరము ఏమిదేహమున్
23
ఉ.
ఎక్కడి చుట్టపక్కములు నెక్కడిపుత్రులు తల్లిదండ్రులున్
24
చ.
పులివలె యీఘటంబు పడిపోయినపిమ్మట గాలి గాలిలో
నిలిచిన హంసకైన కని నీవు యెఱుంగనిమాయ యున్నదా
25
చ.
మనుజులలోని గర్భకసుమాలపుడొక్కలయందు మళ్ళి హా
26
ఉ.
ముట్టునఁ బుట్టి రక్తమలమూత్రములందున దోషకారినై
27
చ.
పిడికిట పుష్యరాగమణిఁ బెట్టుక వ్యర్థులు రాళ్ళకోసమై
28
ఉ.
కాశికిఁ బోవనేల యుదకంబులు మోసుక రాన దేల నా
కాశి మహాప్రవాహజలకాలువలై ప్రవహించుతోయ మా
29
ఉ.
బట్టలు పిండి కట్టుకొని భక్తిగ సంధ్యల నెంత వార్చినన్
30
చ.
తెలివిగనున్నవాఁడె యుపదేశముఁ బొంది శివా శివా యనున్
31
ఉ.
హా పరమాత్మ యంచు చతురక్షరిప్రాణప్రతిష్ఠమంత్రని
పాపవిమోచనంబు లని ప్రార్థన చేసెద పాదపద్మముల్
32
ఉ.
కాయఁగ రావణాసురునికన్న ధనాఢ్యులు లేరు భూమిలో
33
ఉ.
నీమము బట్టి రావణుఁడు నిత్యము భోజనకాలమందు హా
34
చ.
జలధర లోకరక్షకుఁడు సర్వము రుద్రమయం జగత్తుగాఁ
35
చ.
జలధర నీవు మాకు సిరిసంపద లిచ్చిన మేలువార్తగాఁ
కలగని మేలుకొన్న యటు గాక మహేశ్వర యేది వేళ నీ
36
ఉ.
హీనులు ఎన్నివిద్యలు గ్రహించిన యప్పటిపొట్టకూటికే
37
ఉ.
హీనపుజాతిదుర్గుణుని కెన్నివిధంబుల బోధ చేసినన్
38
ఉ.
నిండు సమస్తలోకముల నీలసుకంధరరుద్రమూర్తికిన్
హ్మాండము దండ నిండుకొని యద్భుతమైన మహాస్వరూపుఁడై
39
చ.
విపుల రథంబు హేమగిరి విల్లు నుపేంద్రుఁడు గాండ మర్కఋ
40
చ.
నరసురవంద్యుఁ డీశ్వరుఁడు నాయకుఁ డొక్కడె గాని వేరితః
41
ఉ.
ఒక్కఁడె లోకరక్షకుఁడు ఒక్కఁడె దైవము ఎందుఁ జూచినన్
42
ఉ.
తత్తర నన్నుఁ గన్నతలిదండ్రులు ఎత్తుక ముద్దులాడి నీ
దత్తము జేసినారు గురుదైవము నిద్దరు నాకు నీవె సా
43
చ.
కొడుకులు లేకలేక యొకకోకిలవాణి సుపుత్రుమాఱుగా
44
ఉ.
స్థిరముగ నీదుదర్శనముఁ జేసిననాఁడె యనేకపాపముల్
45
చ.
పొదలెడి నాదరిద్రములు పోయెను మిమ్ములఁ జూడఁగా నహా
46
చ.
కమలపుబాళికిన్ హరికి గట్టిగ స్నేహమటంచు నందు రా
47
ఉ.
ముప్పునఁ గాలకింకరులు ముంగిటఁ జేరుక కాలపాశముల్
48
చ.
నెరయ దరిద్రదోషమున నిత్యము జానెఁడుపొట్టకోసమై
49
ఉ.
నెత్తిన గంగ యుండ శిఖినేత్రమునం దనిలుండు నుండ నీ
పిత్త మదేమి జోగివలె భిక్షకుఁ బోవఁగ నేమి వట్టిదే
50
ఉ.
తాండవలింగ నీమతి వితండము లేమొ యనాథలోభిపా
51
ఉ.
బారుగ నాటలాడి శివభక్తులతో సరియైన నీకు శృం
52
ఉ.
పన్నగభూష నీవు చేయి బట్టిన చాపము పైఁడికొండ నీ
53
ఉ.
ప్రేమతొ నీవుగన్న యొకబిడ్డఁడు గుజ్జయి కూటి కేడ్చెనా
ధూమసుతుండు పైకి నొకదుప్పటి యిమ్మని యంగలార్చె నీ
54
ఉ.
భీమ మహేశ్వరా పిలువ పేరును నీవె ధరించుకొందు నీ
55
చ.
కరివరదాంఘ్రిజా నగహితాత్మజ దారువనంగనామణీ
56
ఉ.
పండితసన్నుతాంఘ్రి యొకభక్తుఁడు పుత్త్రుని జంపి కూరగా
57
ఉ.
భాసురపంచవక్త్ర యొకభక్తుఁడు యెంగిలిపండ్లు గిన్నెలోఁ
58
ఉ.
మానక బోయఁ డెన్నడు సమస్తమృగంబుల జంపి దొన్నెతో
59
చ.
అతులితకాలకూటవిష మప్పుడు ముప్పదిమూఁడుకోట్లదే
60
చ.
గరళము మ్రింగి కంఠమున నిల్పి హరించి జయించి మాయఁగా
ధరువులు భక్తి చేత తమదాపున జేరుక సేవచేయుచున్
61
చ.
అరమర లేక నేను శివరాత్రిమహోత్సవకాలమందు జా
62
ఉ.
దుర్గుణయాగశిక్ష సురధూర్జటి దుందుభిదుందుభీసుతా
63
ఉ.
వాదుకు బోక మాకు భగవంతుడె దిక్కుగదా యటంచు మీ
64
ఉ.
నీవె సమస్తరూప ధరణీశ్వరమండలజ్యోతిరూపమున్
నీవె పరంపరాత్ప్రముఖ నిగ్రహవిగ్రహమంత్రరూపమున్
65
ఉ.
నంది తురంగ సుందరపినాకప్రియాంబక స్పష్టసారథీ
66
ఉ.
దేవ మహానుభావ జగదీశ్వర ధూర్జటి యీశ్వరా మహా
67
ఉ.
అంగజవైరి భక్తహృదయాంబుజభృంగ కురంగపాణి శు
68
ఉ.
భూతపతీ కపాలభృతు భావృతవక్షసరోరుహాంఘ్రి సం
భూతనుతాగ్నికేశ శివపూజమహాత్మ్యము భక్తవత్సలా
69
చ.
పరశివ యాదిబ్రహ్మ వృషభధ్వజ మద్గురు షణ్ముఖాపితా
70
చ.
పరమరహస్యమంత్ర క్రియభాసుర పక్వఫలామృతామృతా
71
ఉ.
మాతృపితానుతాంఘ్రి శివమంత్రము నోట పఠించకున్న యా
కారవిభూతిదాయక సుకంధర గంధశరీరదేహకం
72
ఉ.
మానవజన్మ మెత్తి శివమంత్రలసద్గతిముక్తి సత్క్రియా
73
ఉ.
వాసవపూజితాంఘ్రిమునివందిత దేవ పరాకు ఈశ్వరా
74
చ.
నెఱ నిను నమ్మి కొల్చునరు నేత్రసరోరుహపూజితాంఘ్రినే
75
చ.
పురహర తొల్లి విష్ణువును చూడవె నేత్రసరోరుహంబుతో
మఱిమఱి నోరు క్రొవ్వి శివమంత్రము నోట పఠించకున్న యీ
76
ఉ.
రక్తకళత్ర యీశ్వరుఁడు రాజితనామ గిరీశవైభవా
77
ఉ.
నీరజటాకలాప పరమేశ్వర నిన్ను నుతింప దేవబృం
78
చ.
శరణని నిన్ను వేఁడితిని చక్కనితండ్రి పతీతపావనా
79
ఉ.
ధాత్రి సమస్తభక్తులు కృతార్ధులు నైనమహాస్ఠలంబు యీ
80
ఉ.
గోత్రకళత్రమిత్ర మదగోధ్వజగాత్ర శరీరదానగో
81
ఉ.
హాసుర హాగజాసురుని హామిక నిల్వ ధరించలేక హా
82
పరమసఖుండ భక్తసుకరవ్రజనుగ్రహజాగ్రతస్థళా
చరణము సేవ భక్తులకు సర్వము నీవె మహానుభావ శ్రీ
83
ఉ.
మన్మథవైరి మాకు పరమామృతపానము సేయకున్న యా
84
చ.
హరహర యిష్టలింగ సురహాస ముఖాబ్జ నమోనమో పురం
85
చ.
పుడమిని భక్తి గల్గి శివపూజ సుధామృతపూర్ణసద్బుధా
86
చ.
ఎఱుఁగక జేసి పాపములు ఎంత తపించిన వ్యర్థబోవునా
గరువమదాంధకారమునఁ గానక చేసిన పుణ్యపాపముల్
87
ఉ.
ఇక్షుసుధాంఘ్రి యీశ్వరుఁడ యెన్నఁడు మిమ్ములఁ జూడమయ్య ప్ర
88
ఉ.
నిండుదయాభ్ధి మోక్షజిత నిండుఘటాబ్ధి హిరణ్యశైలకో
89
చ.
పురహర శంభుమూర్తి శివపూజమహత్త్వముఁ జూచి యాత్మలో
సరళిగ మెచ్చి భక్తిగఁ బ్రసన్నమునై దరిఁ జేర్పరా విరా
90
ఉ.
కాలము దప్పకుండ దశకంధరబంధురవందితత్రిశూ
91
ఉ.
నిత్యము రుద్రమంత్రజపనిష్ఠఁ దపోబలమోక్షసిద్ధుఁ డై
92
ఉ.
ఈశ్వర శంభుమూర్తి జగదీశ్వర కావవె యప్రమేయ కా
93
ఉ.
నాయెడఁ బ్రేమ గల్గి శివధామసుధామృతమంత్రవేదపా
యాయువు గాన ధర్మములు నక్షయమైనధనంబు మాకు నా
94
ఉ.
మంత్రము మంత్ర మందురు సమస్తమునీంద్రులు సప్తకోటి యా
95
ఉ.
నిన్నుఁ దలంతు నన్ను గరుణించు మటంచుఁ దలంచి యాత్మలో
96
ఉ.
మేలుగ నాదమూర్తి పరమేశ్వరనామసుధారసంబు నా
చాలకమైన రుద్రునిప్రసంగము నెప్పుడు నోట నూనితే
97
చ.
క్షితినుతపద్మగంధమునిసిద్ధగణమ్ములు జన్మభూమి దే
98
చ.
క్షమధర కౌస్తుభామణిసుగంధగజధ్వజపారిభద్రనా
99
ఉ.
ప్రాణము నమ్మరాదు ఇఁక ప్రాపుగ నమ్మి ఘటంబులోన నీ
100
ఉ.
పాండుకళాధురీణుఁ డెడబాయక సర్వ జగత్కిరీటివై
తాండవమూర్తి సర్వభవతారక బ్రహ్మపిపీలికాది బ్ర
101
ఉ.
పండితపామరు ల్సకలపాపవిమోచనదండదండనో
102
ఉ.
కుంభిని సర్వదేవతలు కోరిన నేమిఫలంబు వారికిన్
103
ఉ.
వారధిఁ గట్టవచ్చు భగవంతునిఁ గన్నులఁ జూడవచ్చు వ్యా
104
చ.
అమరగణార్చితా తమకు నాశ్రితులైన యనేకభక్తులన్
105
ఉ.
నే శరణన్నవాని కరుణింతువు చక్కగ మెచ్చి యర్ధనా
106
ఉ.
శంకలు దీర్చి భక్తుల నిజంబుగఁ బ్రోతువటంచుఁ బల్కితే
107
