పదబంధ పారిజాతము/గౌతముని గోవు
గౌడుగీతములు
- ఒక విధ మైన జానపదగీతములు.
- నా డివి వానిలో ఒకవిధ మైన నిర్దిష్టవిభేదం కావచ్చును.
- "గౌడుగీతములు వాడుచు." కుమా. 6. 45.
గౌతముని గోవు
- తగిలితే చాలు పడి చచ్చి పాపము చుట్టుకొనునట్లు చేయునది. ఒక కథపై వచ్చిన పలుకుబడి.
- "ఒండొకఁడ వైన నిపుడు నీపిండి యిడమె, బ్రాహ్మణుఁడ వౌట మా చేత బ్రదుకుఁ గంటి, తడవఁ బని లేదు నిన్ను గౌతముని గోవ, వనుచు వాదించి విడిచిన నాగ్రహించి." మను. 4. 90.
గౌదకట్టు
- అట్లు కట్టిన కట్టు. ఆము. 6. 81.
గౌరి కుంకుమలు
- ఒక రకమైన ధాన్యం. హంస. 4. 128.
గౌరుకాకి
- బొంతకాకి. బ్రౌన్.
గౌళి పలుకు
- బల్లి శకునం.
- ఫలానా వారం ఫలానా దిక్కున పలికితే ఫలానా ఫల మని చెప్పే ఒక శకున శాస్త్రం.
గ్రక్కదలు
- కదలి పోవు.
గ్రక్కిలువడు
- సడలి పోవు.
గ్రక్కుమి క్కనక
- కి మ్మనకుండా - ధ్వన్యనుకరణ మై ఉంటుంది. ఇలాంటి వింకా - కయ్ కుయ్ అనకుండా - కిమ్మనకుండా - ఆ ఊ అనకుండా - కిక్కురు మనకుండా...
- "కదలక మెదలక గ్రక్కుమిక్కనక." పండితా. ప్రథ. పురా. పుట. 303.
గ్రక్కు మిక్కన లేక
- ఏమీ అన లేక, కిక్కురు మనకుండా. ధ్వన్యనుకరణము.
- "అక్కిళ్ళు వడి గ్రక్కు మిక్కన లేక, యున్న వారలఁ జూచి." బస. 6. 179.
గ్రగ్గులకా డగు
- ఛిన్నా భిన్నత నొందినవారగు.
- "తలలు వీడంగ విద్యాధరుల్ పఱచిరి, గ్రగ్గులకాం డ్రైరి ఖచరవరులు." పారి. 5. 37.
గ్రచ్చ కదిలినట్లు
- గ్రచ్చపొద కదిలించినట్లు గలగల మని. గ్రచ్చపొద కదిలించినప్పుడు గలగల మని గచ్చ కాయలు రాలును. అందుపై వచ్చిన పలుకుబడి.
- "పుణ్యవాహిని నిటు వా,క్రుచ్చితి వని వడి నందఱు, గ్రచ్చ కదలినట్లు గువ్వ కరిగొని తిట్టన్." జైమి. 4. 72.
గ్రచ్చపొద కదలించినట్లు
- గలగల మని.
- "కుచ్చితురా లైన యచ్చపలలోచనం జూచి పౌరు లందఱు గచ్చుకొని గ్రచ్చపొద గదిలించినకైవడి విచ్చలవిడి నోరికి వచ్చినట్లు వెచ్చానికి వచ్చు వారును." సారం. 3. 217.
- చూ. గ్రచ్చ కదలినట్లు.
గ్రద్దగోరు
- దొంగల పనిముట్లలో ఒకటి.
గ్రహచారము
- దురదృష్టము.
- గ్రహబలము సరిగా లే దనుట.
- గ్రహసంచారం బట్టి జీవితంలోని ఎగుడుదిగుడు లుంటాయన్న జ్యోతిశ్శాస్త్రం పై ఏర్పడినది. కాని చెడుగా ఉన్న దన్న అర్థంలోనే గ్రహచారం ఉపయుక్తం కావడం విశేషం.
- "వాడి గ్రహచారం అలా ఉంది.అందుకే పా డయి పోయాడు." వా.
గ్రహచారము చాలని
- గ్రహబలము చక్కగా లేని. దురదృష్టపుదినా లనుట. జ్యోతిశ్శాస్త్ర రీత్యా వచ్చిన పలుకుబడి. వీరనారాయణ శత. 20.
- "గ్రచారం చాలనప్పుడు ఏం చేసినా వ్యతిరిక్తమే అవుతుంది." వా.
గ్రామాశ్వము
- గాడిద.
గ్రామ్యకర్మము
- మైథునము.
గ్రామ్యధర్మము
- మైథునము.
- "....ప్రాయంపు టింతులకును గ్రామ్య ధర్మంబు లేకున్నఁ గలుగు దు:ఖ మెం తని వచింప వచ్చునో." హంస. 3. 206.
- చూ. గ్రామ్యసుఖము.
గ్రామ్యసుఖము
- మైథునము.
- చూ. గ్రామ్యధర్మము.
గ్రాసవాసములు
- తిండీ, బట్టా.
- "వచ్చు నాదాయములు గ్రాసవాసములకుఁ, గాఁగ దినములు గడపె..." హంస. 2. 152.
గ్రాసవాసోదైన్యం
- తిండికీ బట్టకూ లేక పోవుట.
గ్రుక్కగొను
- త్రాగి వేయు.
- "అక్కజంబుగ నబ్ధి నాపోశనముగ, గ్రుక్క గొన్నట్టి యా కుంభజుఁ డుండ." హరిశ్చ. పూర్వ. 302. పం.
గ్రుక్కలు పెట్టు
- త్రాగు.
- "కిక్కరు మన కమృతంబును, గ్రుక్కలు పెట్టుదురు సురలు." హర. 6. 122.
గ్రుక్కలు మ్రింగు
- గ్రుక్కిళ్లు మ్రింగు.
- "గ్రుక్కలు మ్రింగుచున్ వెడగు గొల్లల సుద్దుల నెంత పాడినన్." గుంటూ. ఉత్త. 12.
గ్రుక్కి ళ్ల వియు
- ఊపిరి యాడక పోవు.
- "గ్రుక్కి ళ్లవియంగఁ జొచ్చెరవికిన్." కవిక. 2. 150.
గ్రుక్కిళ్లు మ్రింగు
- 1. గుటకలు మ్రింగు.
- "గ్రుక్కిళ్‌ మ్రింగఁగఁ గ్రొత్త నెత్తురుల వాగు ల్పాఱఁ గ్రవ్యాదులున్." కా. మా. 2. 52.
- "గ్రుక్కిళ్లు మ్రింగుచు." రాధా. 4. 105.
- 2. ఆశతో - గుటకలు వేయు.
- "నాకబలి సంవిధానంబు లాచరించు వారలఁ గనుంగొని గ్రుక్కిళ్లు మ్రింగియు..." శుక. 2. 160.
- "కోకిలవ్రాతంబు గ్రుక్కిళ్లు మ్రింగించు." హర. 3. 38.
గ్రుక్కుమి క్కనక
- ఒక్క మాట పలుకక.
- "నిర్ఝీవులుం బోలె గ్రుక్కు మిక్కనక పక్కెరలు పైఁ ద్రోచుకొనియును." పారి. 5. 13.
గ్రుక్కుమిక్కు రనక
- ఒక్క మాట అనకుండ.
- "గుండియలు గ్రుళ్లఁ దన్నిన గ్రుక్కు మిక్కు, రనక యాతని కినుక చల్లాఱ నిచ్చి." శుక. 3. 627.
గ్రుచ్చి కౌగిలించుకొను
- గట్టిగా కౌగిలించుకొను.
- "నీకంటె మోహంపుదేవు లెవ్వ రంచు సతిని గ్రుచ్చి కౌఁగొలించుకొని యెత్తి యక్కున...." కళా. 7. 235.
గ్రుచ్చి గ్రుచ్చి యడుగు
- చెప్పు చెప్పు మని బలవంతము చేసి అడుగు
- "....ఇంతకు మున్నిది యెన్నండును విన్న యది గా దిప్పు డెప్పగిది నొదవెఁ జెప్పు మని గ్రుచ్చి గ్రుచ్చి యడుగ..." కళా. 1. 202.
గ్రుచ్చెత్తు
- అద్ది యెత్తు, ముంచు.
- "గొజ్జంగినీరున గ్రుచ్చెత్తి కపురాన, రంగు మీఱ లోన రంగు వైచి." చమ. 1. 88.
గ్రుడ్డింగిలాయి
- ఒక రకమైన చేప. శ. ర.
గ్రుడ్డికన్ను పాదుసా
- కుబేరుడు.
గ్రుడ్డికామంచి
- గొడుగుగడ్డి. శ.ర. గ్రుడ్డికాసు
- మారనికాసు. చిల్లి గవ్వ వంటిమాట. మల్లభూ. వైరా. 3.
గ్రుడ్డి కొక్కిరాయి
- గుడ్డికొంగ.
గ్రుడ్డిగవ్వ
- గుడ్డికాసు.
గ్రుడ్డిదీపము
- వెలుగు లేని చిన్నదీపము.
గ్రుడ్డిదొరతనము
- గుడ్డిదర్బారు.
- చూ. గుడ్డిదర్బారు.
గ్రుడ్డిబేరము
- తెలివితక్కువ బేరము. బ్రౌన్.
గ్రుడ్డివడు
- చీకటిపడు.
- "కొన్ని దేశంబు లిరులచే గ్రుడ్డివడియె." కాశీ. 1. 137.
గ్రుడ్డివాటుగా
- కాకతాళీయంగా.
- గుడ్డివాని చేతిరాయివలె ఏదో తగిలిన దనుపట్ల అను సామ్యం.
గ్రుడ్డివెన్నెల
- మసక వెన్నెల.
గ్రుడ్డులోపలి చిన్నకూన.
- పసిపాప.
- "అడ్డపట్టులపాప యవు నఁటే లేక, గ్రుడ్డు లోపలి చిన్ని కూనయో యమ్మ!" సారం. 2. 305.
గ్రుడ్డెఱ్ఱ
- కన్నెఱ్ఱ. కోపము.
- కోపము వచ్చినప్పుడు కను గ్రుడ్డు ఎఱ్ఱవడును కావున వచ్చిన పలుకుబడి.
- "అకట! గ్రుడ్డెఱ్ఱ బాదరాయణుని మీఁద." భీమ. 4. 12.
గ్రుడ్లకొలదిగ కన్నీరు గ్రుక్కి కొను
- కండ్లనిండా నీళ్లు పెట్టుకొను.
- "లెస్స తెఱుపాటు గొట్టితి లెమ్మటంచు, గ్రుడ్లకొలఁదిగఁ గన్నీరు గ్రుక్కి కొనుచు." శుక. 3. 197.
- చూ. గ్రుడ్లనిండా నీళ్లు పెట్టుకొను. కళ్లనిండా నీళ్లు పెట్టుకొను.
గ్రుడ్లు తినుటయె గాక గూ డెక్కి కూయు
- చెడ్డపని చేసి దానిని బాహాటముగా చెప్పుకొను.
- "ఏమేమీ! గ్రుడ్లు దింటయుం గాక గూ డెక్కి కూసెద వీవేశ్యయుం దాసియు నీ కన్నుల కెంత ప్రియ మైన నయిరి గాక నీకు సరతుగా నిట్లు పలుక నెట్లు నోరాడె." భోజ. 7. 171.
గ్రుడ్లు మిడికించు
- గుడ్లు మిటమిట లాడించు. క్రీడా. పు. 73.
గ్రుడ్లు మెఱము
- గ్రుడ్లుఱిమి చూచు.
- "గవిలో బెబ్బులి డాఁగి గ్రుడ్లు మెఱమంగాఁ గాంచి రా జేసె నే,య వడిన్ బాణమువెంటనే." మను. 4. 46.
గ్రుడ్లు వెలి కుఱుక నొక్కు
- బాగుగా నొక్కు.
- "మెడ యొడిసి పట్టి గ్రుడ్డు వెలి కుఱక నొక్కుచు..." కళా. 3. 278.
- "గుడ్లు బయటికి వచ్చేటట్టుగా మెడ నొక్కినాడు." వా.
గ్రుడ్లు వెల్కుఱకు
- గ్రుడ్లు బయటికి వచ్చు.
- గొంతు బిగుసుకొన్నప్పుడూ, ప్రాణాపాయ స్థితిలో ఉన్నదని చెప్పుటకున్నూ వాడుకలో గుడ్లు బయటికి వచ్చినవి అంటారు.
- "గుంతలోఁ బడ గ్రుడ్లు వెల్కుఱక నాల్క, నడుము గఱుచక నఱచుచు బెడసి మడిసె." హంస. 1. 193.
గ్రుద్దులాడు
- కొట్లాడు.
- పశ్చిమాంధ్రంలో అతిప్రచురంగా వాడుకలో ఉన్నది.
గ్రొచ్చి కోరాడు
- త్రవ్వు.
- "ప్రాభవంబున దోర్దండబలము మెఱసి, గ్రొచ్చి కోరాడి త్రవ్విరి కుతల మెల్ల." భాగ. 9. 205.
ఘంటాపథము
- 1. రాజమార్గము.
- "కలువడంబులు గట్టి ఘంటాపథములందుఁ, బొడవుగా నునుఁబట్టుపడగ లెత్తి." రుక్మాం. 1. 118.
- 2. రాచబాట వంటిది. కొట్టినపిండి అనుట.
- "వేదశాస్త్ర పురాణాది విద్య లెల్లఁ, దరుణి నీయాన ఘంటాపథంబు మాకు." నైష. 2. 49.
ఘంటాపథముగా
- నిశ్చయముగా.
- ముక్తకంఠంతో అనుట. రాచబాటలో నడచినట్లు నిరాఘాటముగా అనుటపై మాఱిమాఱి వచ్చిన పలుకుబడి.
- "నిదురమబ్బున నున్న నెన్నెఱిని నెఱను, బొరడుఁబోక ఘంటాపథమ్ముగ నిగమములు." వ్యాఖ్యా. చాటు. తె. జా.
ఘటదాసుని చేయు
- నౌకరుగా చేయు.
- "....నే మనంబునం, దలఁచిన రుద్రు నైన ఘటదాసునిఁ జేయుదుఁ గామునింటికిన్." మార్కం. 1. 21.
ఘటన
- దైవఘటన.
- చూ. దైవఘటన.
ఘటన చేయు
- సంఘటిల్ల జేయు.
- "కలిమి యంగంబు లెల్లను ఘటన చేసి." పార్వ. 6. 93.
ఘటనపడు
- సంఘటిల్లు.
- "సకలలక్షణగ్రంథవిస్తారసార, పటిమలన్నియు నొకటిగా ఘటనపఱచి, లక్షణగ్రంథ మొనరింతు." ఆనంద. 1. 2.
ఘటాఘటీలు
- హేమా హేమీలు
- "ఓహో! భేధము లేదు నిండుసభలో నొక్కింతమాత్రంబు హే,మా హేమీలు ఘటాఘటీ లతిరథుల్ మాంధాళు లీసాము లే, లా? హీనాధికభావముల్...." వరాహ. 10. 8.
ఘట్టకుటీప్రభాతము
- దేనినుండి తప్పించుకొన వలె నని అంత అవస్థపడ్డాడో దానివాతే పడవలసి వచ్చినది అనుపట్ల అనే ఒక న్యాయము.
- సుంకము చెల్లించు పాకను తప్పించుకొనవలె నని ఒక బండివాడు రాత్రంతా ప్రయాణం చేశాడు. కాని తుదకేమో తెల్ల వారు నప్పటికి ఎదుట ఆతావే కనిపించినట్లు తెలుసుకున్నాడు.
- "ఘట్టకుటీప్రభాత మనఁగా నిదివో పరికించి చూడఁగన్." కళా. 6. 249.
ఘణంఘణలు
- ఘణఘణలు.
- ధ్వన్యనుకరణము.
ఘణిల్లున రంకె వైచు
- ధ్వన్యనుకరణము.
- "ఘణి ఘణిల్లున వైచు ఘన మైన రంకెల." వీర. 3. 105.
ఘనం పఱచు
- ఉగ్గడించు, గొప్ప సేయు, కొండాడు.
- "అని నెనరు ముట్టం బూనిన కుసుమాయుధు పూనికి వజ్రాయుధుండు ఘనం పఱచి." కుమా. 4. 47.
ఘనము చేయు
- గొప్ప చేయు.
- "నెఱిగొప్పు కొనగోర నివిరి చూచెద నన్నఁ, జెలి నీ వది ఘనంబు చేసి కొనెదు." సారంగ. 2. 226.
ఘనాంతస్వాధ్యాయి
- చూ. ఘనాపాఠీ.
ఘనాపాఠీ
- ఘనాంతం వేదం చదువు కొన్నవాడు.
- వేదంలో ప్రతి మంత్రానికీ పదము, జట, ఘనము అనేవి ఉంటాయి. ఘనం ఆఖరుది కనుక కూలంకషంగా చదువుకొన్నవాడు అనుట.
ఘమ్మను
- గుమ్మని వాసించు.
ఘల్లుఘ ల్లను
- ధ్వన్యనుకరణము.
- రాధి. 1. 99.
ఘల్లు రను
- ధ్వన్యనుకరణము.
- సారం. 3. 28. ఘళుకు ఘళుకు మను
- శబ్దించు. ధ్వన్యనుకరణము.
ఘుటిక మ్రింగిన సిద్ధునివలె
- రససిద్ధుడు రసఘుటికను మ్రింగినట్లు - మౌనంగా; కిమ్మనకుండా. సారం. 3. 164.
ఘుణాక్షరన్యాయముగా
- బుద్ధిపూర్వకంగా కాక యాదృచ్ఛికంగా యేర్పడినది. ఒక పురుగు కర్రను తొలిచినప్పుడు అందులో అక్షరాకారసామ్యం యేర్పడినట్లు అనుట.
- "ప్రతిపద్యముఁ జోద్యముగాఁ, గృతిఁ జెప్పిన నొప్పుఁ గాక కృతి నొకపద్యం, బతిమూఢుఁ డైనఁ జిత్రతఁ బ్రతిపాదింపఁడె ఘుణాక్షరన్యాయమునన్." విక్ర. 1. 17.
- గ్రుడ్డివాటుగా అనుట.
ఘుమ ఘుమ మ్రోయు
- 1. శబ్దించు. ధ్వన్యనుకరణము.
- "ఖగేశ్వర పక్ష జనితవాతాం,కుర పూర్తిని శంఖ మపుడు ఘుమఘుమ మ్రోసెన్." పారి. 2. 78.
- 2. పరిమళించు.
- "మల్లెపూలు ఘుమఘుమ లాడు తున్నవి." వా.
ఘుమ్మను
- పరిమళించు, శబ్దించు.
- "ఘుమ్మను కపురంపు జగతి మూర్చుండి తగన్." వాల్మీ. 3. 101.
- "ఆపిమ్మట వియచ్చరీపాణి వల్లకీగుంఫ స్వరమ్ములు ఘుమ్ము రనియె." వసు. 5. 3.
ఘోటకబ్రహ్మచర్యము
- వీలు చిక్కక బ్రహ్మచర్యం నెఱపుట.
- గుఱ్ఱము ఆడుగుఱ్ఱం కనబడే దాకా బ్రహ్మచర్యం అవలంబిస్తుంది. అందుపై వచ్చిన పలుకుబడి.
- "కదిసి చూడ ఘోటక బ్రహ్మచర్యంబు, పింగళాజపంబు పిల్లిశీల, మజగరోపవాస మల బకధ్యానంబు, నక్కవినయ మిట్టి నయము లెల్ల." వైజ. 2. 19.
చంక కఱ్ఱలు
- కుంటివారు నడచుటకు చంకల క్రింద ఆధారంగా పెట్టుకునే కఱ్ఱలు.
చంకకాళ్ళు
- చూ. చంకకఱ్ఱలు.
చంక కెక్కు
- ఎక్కువచనవు తీసుకొను. నిరసనగా అనుమాట.
- "రెండు సార్లు పలకరిస్తే చాలు. వాడు చంక కెక్కి కూర్చుంటాడు." వా.
చంక చేతులు కట్టుకొని
- చేతులు కట్టుకొని వినయముతో.
- "వాళ్లన్నయ్య దగ్గర ఎప్పుడూ వాడు చంక చేతులు కట్టుకొని నిలబడతాడు." వా.
చంక జేతులు వెట్టుక
- చేతులు కట్టుకొని.
- "నిలుచుండి చంకఁ జేతులు వెట్టుక కిరీట,ములు గలరాజులు కొలువు సేయ."
చంక జేతులు వెట్టుకొని
- వినయముతో. సారం. 1. 62.
- "నిలుచుండి చంకఁ జేతులు కట్టుకొను వాఁడె, కొలువ రా రే మంచుఁ గెలియ సాఁగె." కువల. 24.
చంకటివాడు
- చంటివాడు, చంకలోని బిడ్డ.
- "వాపోవు చంకటివానిఁ బో వైచి." గౌర. హరి. ద్వి. 1055.
చంకతాళి
- చంకలో తగిలించుకొను మూట. శ. ర.
చంక దుడ్డు, శరణార్థి
- అననురూపప్రవర్తన.
- పై కేమో అభయం కోరుతూ వచ్చినట్టు నటిస్తున్నా, కొట్టుటకు కర్ర తీసుకొని వచ్చినట్లు.
- "శరచాపధారణంబున్, బరమ మనశ్శాంతి దాంతి పరిపాకంబున్, బరికింపఁ జంక దుడ్డును, శరణార్థియు ననెడునట్టి చందము దోఁచెన్." హరవి. 7. 17.
- "ధరణీశ ! చంక దుడ్డును, శరణార్థియు ననెడు మాట సరి వచ్చె మునీ, శ్వర బాధక మగు నీదు, శ్చరితము పరికింప మిగుల సాహసి వరయన్." హరి. 2. 149.
చంక నాకి పోవు
- చెడిపోవు.
- "ఆ కేసు కొత్తవకీలుకు ఇచ్చాను. అది కాస్తా చంక నాకి పోయింది." వా.
- "నామాట వినక పోతే నీవే చంక నాకి పోతావు." వా.
చంక బిడ్డ లూడిపడునట్లు మాట లాడు
- చమత్కారముగా, హాస్యముగా, గడుసరిగా మాట లాడు.
- ".......మన మాదట వేఁడిన మాఱు వల్కఁగాఁ, గొంకెడు నంచు మీ రిపుడు గో లని చూడకు రమ్మ నేర్చుఁ బో,చంకల బిడ్డ లూడిపడ సారసలోచన మాటలాడఁగన్." విజ. 3. 34.
చంకలబంటిగా మెసవు
- కుత్తుకబంటిగా తిను.
- "చంకల బంటిగా మెసవి." క్రీడా. పు. 56.
చంకలు ఎగుర వేయు
- సంతోషించు, సంబరపడు.
- "పరీక్షలో ప్యా సయ్యా నని వాడు చంకలు ఎగర వేసుకొంటూ వచ్చాడు." వా.
- రూ. చంక లెగుర వేయు. చంకలు కొట్టుకొను
- సంబరపడు.
- "ఆఁ. మనపిల్ల నిస్తా మంటే వాడు చంకలు కొట్టుకొంటూ వస్తాడు." వా.
- చూ. చంకలు ఎగుర వేయు.
చంకలు గుద్దుకొను
- చూ. చంకలు కొట్టుకొను.
చంకలు గొట్టుకొను
- సంతోషించు.
- "కలిగొట్టు చూచి చంకలు గొట్టు కొనుదమే, పొలఁతి గైకొను మల్ల పొన్న రెల్ల." నలచ. 3. 230.
- "వాని కా ఆస్తి వస్తుందని తెలియగానే భార్య చంకలు గొట్టుకొన్నది." వా.
- చూ. చంకలు తట్టుకొను.
చంకలు తట్టుకొను
- సంబరపడు.
- "తన దత్తుతల్లికి జబ్బు చేసిం దనే సరికి వాడు చంకలు తట్టుకొంటూ బయలుదేరాడు." వా.
- చూ. చంకలు కొట్టుకొను.
చంకలు తాటించు
- సంతోషించు.
- చంకలు కొట్టుకొను అని వాడుకలో ఇది కనబడుతుంది.
- "బళిరా తేరకుఁ దేరఁ దక్కె నిఁక నీ బంగారకుం డంచుఁ జం,కలు దాటించుచు..." పాండు. 3. 67.
- "వాళ్ల తాత చచ్చిపోయా డని నిన్న ఉత్తరం వచ్చింది. వాడు చంకలు కొట్టుకొంటూ వెంటనే బయలుదేరి పొయ్యాడు. ఎలాగూ ఆ ఆస్తి వీడికి దక్కవలసిందే గా." వా.
- రూ. చంకలు కొట్టుకొను.
చంకలు వైచుకొను
- చంకలు కొట్టుకొను, సంబరపడు.
- "కానున్న పనికి చంకలు వైచుకొన రాదు, గడచిన వెత దు:ఖపడఁగ రాదు...." రామలిం.
చంకలో పెట్టుకొని పోవు
- సంగ్రహించుకొని పోవు.
- "కాస్త అజాగ్రత్తగా ఉన్నా మంటే వాడు దొరికిందాన్ని చంకలో పెట్టుకొని పోతాడు." వా.
- రూ. చంకను పెట్టుకొని పోవు.
చంక వైచుకొను
- చంకలు కొట్టుకొను.
- ఇది సంతోషసూచకము.
- "సంతసము నాపఁజాలక చంక వైచు, కొనుచు నొకదాఁటు గొని." ప్రభా. 3. 134.
చంగున.....
- దుముకు ఇత్యాదులలో. ధ్వన్యనుకరణము.
- కళా. 8. 89.
చంటిక్రిం దిఱికి
- కొంగుచాటున నుంచి.
- అనగా వెంట వెంట తిరుగునట్లుచేసి అనుట.
- "ఈరీతిఁ జంటిక్రిం దిఱికి నాతొత్తు." గౌ. హరి. ద్వితీ. పంక్తి?
చంటిపాప
- పసిపాప.