పంచతంత్రి/తృతీయాశ్వాసము
తృతీయాశ్వాసము
| | శ్రీనాథచరణకమల | 1 |
| వ. | సంధి విగ్రహంబను తృతీయతంత్రం బాకర్ణింపుము,— | 2 |
| చ. | మొదల విరోధియైన యతిమూఢుసఖిత్వము విశ్వసించినన్ | 3 |
| క. | ఆవిష్ణుశర్మ దృఢమతి | 4 |
| సీ. | తనశాఖ లేర్చి మార్తండునితేరిప | |
| ఆ. | ప్రళయవేళ నైన పత్రమాత్రనె విష్ణుఁ | 5 |
| క. | ఆతరుశాఖను బలిభు | 6 |
| వ. | ఇట్లుండి యొకనాఁ డతిక్రోధారుణీకృతలోచనుం డగుచు విమ | 7 |
| క. | పరుల కభేద్యంబగు త | 8 |
| వ. | ఉండు నవసరమ్మున, నతనిమంత్రులు, నుద్దీపి సందీపి ప్రదీప్యాదీపి | 9 |
| గీ. | బ్రతికితిరె! మీరు కౌశికప్రతతిచేత | 10 |
| వ. | అయిన నేమి కాఁగలకార్యంబులు కాక మానునె! మన కిప్పుడు | 11 |
| క. | తనసదృశుఁడైన సామం | 12 |
| క. | శూరతయును గపటం బె | 13 |
| వ. | అని పలుక నవ్వాక్యమ్ము లాకర్ణించి, సందీపియాననం బాలోకించి | 14 |
| ఉ. | స్థానము వాయునంత నిజసైన్యసమూహము వాయు, వైరి సం | 15 |
| గీ. | నెలవు బాసి మున్ను నలహరిశ్చంద్రకౌం | 16 |
| వ. | అనిన విని యతండు ప్రదీపిం గనుంగొని యెయ్యది యాచరింపవల | 17 |
| చ. | అతిబలవంతుఁడైన విషయమ్మున వారలతోఁడి మైత్రి సం | 18 |
| వ. | అట్లు గావున వారలతో సామం బాచరించి యిచ్చట నుండుద మనిన, | 19 |
| క. | పరు లొకకాలము చేకొని | 20 |
| క. | వారు దివాంధులు మనము, వి | 21 |
| క. | అని యిట్లు మంత్రులు హితం | 22 |
| వ. | త్వద్బుద్ధిబలంబుపెంపునఁ గదా యివ్విభవం బనుభవింపఁగలిగె | 23 |
| గీ. | పరులకైతవంబు[వలన] నారంభమ్ము | 24 |
| చ. | అరయగ, మంత్రరక్షతగు, నాతతకైతవగూఢభావుఁడై | 25 |
| వ. | అని యిట్లు చెప్పి యాచిరంజీవి యిట్లనియె దేవా! సామదాన | 26 |
| క. | తనశక్తియుఁ బరుశక్తియు | |
| | విని యొనరించిన కార్యము, | 27 |
| క. | బకము క్రియ, వేళ యౌ నం | 28 |
| గీ. | ఇన్నిగుణములలోపల నేదియైనఁ | 29 |
| వ. | మున్ను శౌర్యసంపన్నుండై దేశకాలమ్ము లెఱింగి చరించు నతని | 30 |
| ఉ. | ఆరయ మంత్రమూలము జయ మ్మటుగావున, నీక్షణమ్మునన్ | 31 |
| క. | ఏరీతినైనఁ గౌశిక | 32 |
| సీ. | ఆచిరంజీవి యిట్లను, విరోధంబున | |
| | [కార్యమ్ము విహతంబు] గాదె! మున్వాగ్దోష | 33 |
| క. | ధూసరకంబళ మటు గని | 34 |
| వ. | అట్లు గావున వారలకును మనకును వైరంబు పెద్దకాలంబున | 35 |
| గీ. | ఇతని నభిషేక మొనరింప నెట్లు వచ్చు! | 36 |
| సీ. | అధికునిఁ బేర్కొని యల్పులైనను సంత | |
| | ధంబంత నెఱిఁగింపఁదగునన్న నాతఁ డి | |
| గీ. | ద్విరదవిభుఁ జూచి పల్కె నో దేవ! చండ | 37 |
| క. | కరివల్లభుఁ డంబుసరో | 38 |
| వ. | నిలిచి, యిట్లని విన్నవించె,— | 39 |
| చ. | కరిపతి! నీవు పంపఁ జని కంటిమి చంద్రసరోవరమ్ముఁ, బ్ర | 40 |
| వ. | అని చెప్పిన విని, యతులితంబగు సంభ్రమంబునఁ దత్ప్రదేశమ్ము వాసి. | 41 |
| శా. | ఆనాగేంద్రుఁడు సంతస మ్మొదవ నుద్యత్కాలమేఘాకృతిన్ | 42 |
| వ. | అయ్యవసరమ్మున శిలీముఖనామధేయుం డగు శశకవల్లభుండు | 43 |
| ఆ. | దేవ! దంతిఘటల నీవనవీథుల | 44 |
| క. | తడయక సేయుము విను, మె | 45 |
| క. | అని పల్క నాశిలీముఖు | 46 |
| క. | కాయం బల్పము, దంతిని | 47 |
| వ. | విచారించి యొక్కభూధరశృంగం బెక్కి యోగజేంద్రా! | 48 |
| క. | తలపోయ నిష్ఠురోక్తులు | 49 |
| వ. | అట్లు గావున నే హిమకరునానతిం బలికెద, స్వపరశక్తి నెఱుం | |
| | చంద్రాధీనంబైన యాసరోవరరక్షకుల నీవలఁచితివి. ఆశశకంబులం | 50 |
| సీ. | అజ్ఞానకృతమున నయ్యెఁ దత్కమలాక | 51 |
| వ. | ఇ ట్లుపాయమ్మున విజయుండు గజమ్ములం దొలంగించి తనభర్త | 52 |
| చ. | చెనఁటి నబుద్ధిఁ జేసి గుఱిఁజేసినవారలు, నొత్తు రెంతయున్ | 53 |
| గీ. | అందుఁ దరుకోటరమ్మున ననఘమతి క | 54 |
| వ. | తదవసరంబున,— | 55 |
| సీ. | ఆకోటరమ్మున నప్పుడు దీర్ఘక | |
| గీ. | ప్రీతి నేఁగితి నపు డాకపింజలుండు | 56 |
| వ. | యమునాతీరమ్మున నతిధార్మికుండను నొక్కవృద్ధమార్జాల | 57 |
| గీ. | అతని మనకేల డాయంగ మతిఁదలంప | 58 |
| గీ. | అప్పు డిరువురు జవమున నరిగి వాని | 59 |
| క. | సంసారము లస్థిరము, ల | 60 |
| క. | పరకాంతలఁ దల్లులక్రియఁ | 61 |
| వ. | అని యివ్విధమ్మున నాదధికర్ణుండు పరమధర్మశాస్త్రంబు లుపన్య | 62 |
| చ. | పతగములెల్ల వాయసము పల్కులు తథ్యములంచు నేఁగినన్ | 63 |
| వ | అది మొదలుగాఁ గాకోలూకమ్ములకు వైరానుబంధ మ్మయ్యె, | 64 |
| గీ. | పరులు పెక్కండ్రు గూడి సర్వజ్ఞునైన | |
| | ఛాగ మచ్చట విడువడె! శఠులవలన, | 65 |
| మ. | అవనీదేవుఁ డొకండు మున్న జముఁ గ్రత్వర్ధమ్ము గొంపోవ, ధూ | 66 |
| వ. | అమ్మహీదేవుండుసు వృథాపరిశంకితహృదయుండై యెద్ది | 67 |
| గీ. | అపరగిరి ధాతుశిల జారెనన్నకరణి | 68 |
| గీ. | అపుడు ఘూకమ్ములెల్లఁ ద న్నాశ్రయింప | 69 |
| క. | ఆరంభరహితులకునున్ | 70 |
| సీ. | అపుడు దన్నంటుక యాగూబలెల్లను | |
| | నతఁడు నీ వెవ్వండ వని పల్క, నే చిరం | |
| గీ. | నిన్ను సేవించి మనుమన్న, [న]న్ను నిన్ను | 71 |
| వ. | అని యిట్ల ................ కాకిమాటలు విని, ఘూకప్రభుండు తన | 72 |
| మ. | పగవానిన్ మది విశ్వసింపఁజన దాప్తప్రక్రియన్ భర్తృకా | 73 |
| గీ. | పొసఁగ రోగమ్ము వైరమ్ము పుట్టినపుడు | 74 |
| క. | [విని] విమతుఁ డపుడు క్రూరా | 75 |
| గీ. | అతఁడు దీప్తాక్షు నడిగిన నతఁడు మృగయు | |
| | [పోత] మని చెప్పవినమె సంజాతభీతి | 76 |
| క. | మును........... | 77 |
| గీ. | చెనఁటియైనను బ్రియ మొప్పఁ జేసెనేని | 78 |
| వ. | అదెట్లని ఘూకప్రభుం డడిగిన నతం డిట్లనియె. ము న్నొకపురమ్మున | 79 |
| క. | చోరుఁ డొకఁడు సురంగ | 80 |
| వ. | అప్పుడు సార్ధవాహుండును బరితుష్టుండై గృహముననున్న | 81 |
| క. | కలనైనఁ గౌఁగిలింపని | 82 |
| వ. | చోరుండును గరుణాపరుండై నీకు సుఖమ్ము సిద్ధించినంజాలు, నా | |
| | దననిలయమ్మునకుం జనియె, నట్లు గావున నితనికి హిత వాచరించుట కర్తవ్యం | 83 |
| క. | పగతునిఁ [గైకొన]ఁబోలునె | 84 |
| సీ. | దేవ నాపల్కు సందేహమ్ము లే, దభి | 85 |
| గీ. | సాహసుండను బ్రహ్మరాక్షసుఁడ నీవు | 86 |
| వ. | ఏఁ దస్కరుండ సమీపగ్రామనివాసియగు విప్రుని గోయుగం | 87 |
| సీ. | ఆబ్రహ్మరాక్షసుం డవనీసురోత్తము | 88 |
| వ. | అని యి ట్లొండురువు లతనితో భాషింపంబడి హితం బొనర్చిరి | 89 |
| చ. | శరణని యొక్కపక్షి మును సాధ్వసకంపితసర్వగాత్రమై | 90 |
| వ. | అని పలుక విని ఘూకప్రభుండు ప్రాకారకర్ణుం డనువాని నడి | 91 |
| ఉ. | దేవ! యెఱుంగ రిద్దఱును ధీయుతచిత్తులుగారు, వీఁడు దు | 92 |
| సీ. | ప్రత్యక్షదోషమ్ము భావింప రాత్మ సు | |
| | పలుకులఁ బ్రీతి సంపదఁ దేలుదురు రథ | |
| గీ | రాజు కూటమి గలిగుండ, రాజుతోడఁ | 93 |
| వ. | తనభార్యకుం జెప్పె బంధుదర్శనార్ధం బొకపురంబున కేగవలయు, | 94 |
| గీ. | శంక యొక్కింత లేక యా[ఱంకుటా]లు | 95 |
| క. | ఆకులట జలకమాడఁగ | 96 |
| గీ. | ఎప్పుడేనియు దిఙ్మదేభేంద్రకుంభ | 97 |
| క. | ఆసమయమ్మునఁ బుష్పశ | 98 |
| ఉ. | చన్నులమీఁది కొంగు దిగజారి వళిత్రయనాభు లేర్పడన్ | 99 |
| వ. | అప్పు డయ్యిరువురు ననంగి పెనంగి కుసుమభల్లమల్లయుద్ధమ్ము | 100 |
| గీ. | జారభామిని పాదమ్ము జారి మంచ | 101 |
| క. | ఆలోపల జారుఁడు నీ | 102 |
| చ. | పతి పరికింప దైవ, మతిపాపము లొక్కటఁ బొందు జారసం | 103 |
| క. | ఇది యేటి సుఖము, నాథునిఁ | 104 |
| వ. | పర్యంకమ్ము క్రిందనుండి వెడలివచ్చి కంకటిపై భుజంగసమే | 105 |
| సీ. | పావకార్చులనైనఁ బడి దేవరకు హితం | |
| గీ. | రములచేఁ బాసి [మూషిక తమ]కులంబు | 106 |
| వ. | తపమ్ము సేయుచుండ నొకనాఁడు గగనమార్గమ్మునుండి శ్యేన | 107 |
| గీ. | తనతపశ్శక్తి పెంపార, దాని నొక్క | |
| | భార్య కొసఁగిన, నదియును బ్రతిదినంబు | 103 |
| ఆ | అబ్జరేఖవోలె ననుదినమ్మును వర్ధ | 109 |
| సీ. | అప్పుడు ఋషి పంకజాప్తునిఁబొడ గని | |
| ఆ. | మూషికప్రభుండు మొదలి శూరుండన, | 110 |
| వ. | ఇ ట్లాఘనుండు మూషికంగా జేసి మూషికవిభున కొసంగె నట్లు | 111 |
| క. | వలసినతఱి నాహారం | 112 |
| | అవ్విధమ్మునఁ గడిపోతు నట్లు గొంత | 113 |
| చ. | అనువగునప్పు డేచి యభియాతులఁ గూల్చుట నీతిమార్గ మె | 114 |
| వ. | అప్పు డతికుతూహలమ్మున నతనితో సంభాషించి చిరంజీవీ! | 115 |
| క. | పెట్టిరి కాష్ఠమ్ముల, పైఁ | 116 |
| ఆ. | అపుడు మేఘవర్ణుఁ డతిమోదమునఁ జిరం | 117 |
| సీ. | కంకుడై [యుండఁడే] కార్యార్ధియై ధర్మ | |
| | డగుచు నర్జునుఁడుబృహన్నల......... | |
| గీ. | యావిరాటునినగరమ్మునందు [మున్ను] | 118 |
| వ. | కావున నేను పాండవేయులవిధంబునం బరులచేత మోసంబు | 119 |
| క. | యానాసనసుఖనిద్రా | 120 |
| గీ. | ..........రంబుల ............................... | 121 |
| వ. | అని చెప్పి ము న్నొక[పన్నగవిభునిచేత] నొక్కమండూకవిభుండు మృతింబొందఁడె | 122 |
| సీ. | విను మొక్కపన్నగవిభుఁడు మందవిషాభి | |
| | .................యప్పుడు జీవహింస | |
| గీ. | బ్రాహ్మణా.................................... | |
123
| వ. | వచ్చి నన్నుఁ జూచి నాచిఱుతకొమరుని నీవు మృతిఁబొందింపఁ | 124 |
| క. | ....................... ప్పరి | 125 |
| వ. | అ ట్లతిత్వరితగతిం జని తమయేలికయగు జాలపాదుండను మండూకపతి | 126 |
| మ. | జలపాదుండను భేకవల్లభుఁడ, నుత్సాహమ్ముతో వచ్చితిన్ | |
| | స్థలభూగామికి? నొక్కనాఁడు గతి మందంబైన, మన్మానసం | 127 |
| క. | నా కాహారము లేదన, | 128 |
| వ. | అప్పు డాజలపాదుం జూచి భవదనుజ్ఞఁ జేసి మద్భోగమ్ము | 129 |
| క. | తలపోసి యబ్భుజంగము | 130 |
| క. | పుడమిన్ విప్రునిశాపముఁ | 131 |
| వ. | విశ్వసించియుండ నతని భక్షించి చనియెం గావున, బహూపా | 132 |
| సీ. | విద్వత్కవులయందు విశ్రాణంబును, | |
| | బంధుసంతతియందుఁ బరమసంతోషమ్ము, | 133 |
| వ. | అని యివ్విధంబునఁ జిరంజీవి తమపతియగు మేఘవర్ణునిఁ బ్రహృష్ట | 134 |
| శా. | శేషాద్రీశ్వరపాదపద్మయుగళీచింతారతస్వాంత! వి | 135 |
| క. | చందనహరిహయహరిహర | 136 |
| | కవిజలరుహమిత్రా! కంతుసంకాశగాత్రా! | 137 |
ఇది శ్రీభారతీవరప్రసాదలబ్ధవిద్యావిచిత్ర, తిప్పనమంత్రి
పుత్ర, సుజనవిధేయ, భానయనామధేయప్రణీతంబైన
పంచతంత్రి యను మహాప్రబంధమ్మునందుఁ
తృతీయాశ్వాసము.
