ఆంధ్రభాషార్ణవము/ప్రథమ కాండము
ప్రథమకాండము
స్వర్గవర్గము
| సీ. | గట్టులయెకిమీఁడు గన్నవాల్గంటిని జెట్టపట్టుకయేలినట్టిదిట్ట | 37 |
| క. | వెన్నుండు కఱ్ఱినెచ్చెలి, క్రొన్ననవిలుకానితండ్రి గుడుసుటడిదపున్ | 38 |
| ఆ. | పలుకువెలదిమగఁడు బంగారుకడుపువాఁ, డంచతేజ నెక్కునట్టి రౌతు | 39 |
| ఆ. | గట్లఱేనిబిడ్డ కఱకంకునిల్లాలు, కొదమసింగ మెక్కుకొన్న జంత | 40 |
| క. | వలరాజుతల్లి కలుముల, చెలి కలువలఱేేేనితోడు సిరి లచ్చి యనన్ | 41 |
| క. | పలుకుఁజెలి లచ్చికోడలు, కలనితబిసితల్లి తూఁటిగాసపుఁదేజీ | 42 |
| తే. | గుజ్జువేలుపు పిళ్ళారి కొక్కురౌతు, బొజ్జదేవర యేనుఁగు మొగముసామి | 43 |
| చ. | కొమరుఁడు సామి కొంచమలగొట్టిన జాణఁడు విప్పుగన్ను మొ | 44 |
| సీ. | కండచక్కరదిండికత్తలానివజీరుఁ డలరువిల్కాఁడు పూవులవిలుతుఁడు | 45 |
| క. | కరిజేజెయన్న వినుప్రోల్, దొర చౌదంతియెకిమీఁడు తూరుపుదొర మ | 46 |
| క. | దుగమోములయ్య వేల్పుల, మొగ మంటనివేల్పు మబ్బుపూనిసు వనఁగాఁ | 47 |
| తే. | అగ్గి యనఁగిత్తనంగఁ జిచ్చనఁగ వెలయుఁ, జేతాచేతనాగ్ని నీర్చిచ్చనంగఁ | 48 |
| తే. | వెలిముడియు ననఁగా భస్మభేద మెసఁగుఁ, గందు నారాట మారట కాక మరుగు | 49 |
| తే. | జముఁడు గుదెదాల్పు పోతుగుఱ్ఱముగలాఁడు | 50 |
| తే. | వాననెచ్చెలి పడమటివంకఱేఁడు, వల్లెత్రాడు గలాఁ డన వరుణు డొప్పు | 51 |
| తే. | లచ్చిదొరబూరగొమ్ము వలమురి యనఁగఁ, బాంచజన్యంబు దనరు వేయంచులలుగు | 52 |
| క. | గరుటాలమంతుఁ డనఁగను, గరుడి యనన్ బొల్లినెమ్మొగముపిట్ట యనన్ | 53 |
| క. | శూలము వెలయును ముమ్మెన, వాలనఁ దెలిగిబ్బ యనఁగఁ బరఁగుచు నుండున్ | 54 |
| క. | తనరును వేల్పులయిల్లనఁ, గను వేవన్నెలపసిండిగ ట్టనఁగా మే | 55 |
| క. | దైవతమ దావళంబు చౌదంతి యనఁగఁ, దెల్లయేనుఁగు నాగను దేజరిల్లు | 56 |
| క. | వెలిగిడ్డి వింటిపసి వెలి, కిలఁబడుతొడు కనఁగఁ బరఁగు ఖేచరగవియీ | 57 |
| క. | తలఁపురతనం బనన్ జే, జెలమానిక మనఁగ వెలయుఁ జింతామణి వెే | 58 |
| తే. | గాడ్పు కరువలి వినుచూలి గాలి వలపు, మోపరి చిలువమేఁ తనఁ బొలుచుఁ బవనుఁ | 59 |
| తే. | ఈఁదయన నీఁదర యనంగ నెసఁగు శీత, వాయు వూపిరి యూర్పు నా శ్వాస మలరు | 60 |
| తే. | ఉసుఱు నాఁగను బ్రాణాఖ్య యొప్పుచుండు, నదియ యొకచోట జీవాఖ్యయై చెలంగు | 61 |
| క. | సురలకు వేల్పులు జేజేల్, తెఱగంటులు బానవాలుదిట్ట లనం బే | 62 |
| తే. | పొలసుదిండ్లు రక్కసులు తొలివేలుపు, లనఁగ నసురసంజ్ఞ లలరు బూచి | 63 |
| తే. | నీటిదయ్యంబు నెగడునా నివ్వటిల్లు, బొమ్మరక్కసి యనఁగను బొలుచు బ్రహ్మ | 64 |
| తే. | ఉద్దవిడి యురవడి హుటాహుటి చుఱుకన, జఱజఱన దడదడనఁగఁ జెఱచెఱ యనఁ | 65 |
| తే. | పరఁగును సతంబు నిచ్చ లప్పనము నిచ్చ, యనఁగ మిక్కిలి మిక్కుటం బగ్గలంబు | 66 |
| తే. | కలిమి సిరి పదవి యనఁగ జెలఁగు భూతి, పొలుచు నిక్షేపనామంబు పూడు పనఁగఁ | 67 |
| తే. | శ్రీలు వెలయంగ నీపేరఁ జేయుకతనఁ బరఁగు శాశ్వతముగ స్వర్గవర్గ మిట్లు | 68 |
ᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟ
వ్యోమవర్గము
| తే. | చదలు నింగి యాకసము మబ్బుత్రోవ యు, ప్పరము విన్ను మిన్ను బయలు వెన్ను | 69 |
| తే. | శ్రీలు వెలయంగ నీపేరఁ జేయు కతనఁ, బరఁగు శాశ్వతముగ వ్యోమవర్గ మిట్లు | 70 |
ᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟ
దిగ్వర్గము
| సీ. | ఆస యంచనఁ గడ యంచన దెస యనఁ దేజరిల్లుచు నుండు దిక్సమాఖ్య | |
| | మూల యన రోక యనఁ గోణ మొప్పు మొయిలు మొగులు మబ్బన మేఘాఖ్య లగును మోద | 71 |
| క. | మెఱుఁ గన మెఱు పన మించనఁ, బరఁగును విద్యుత్తు స్తనితవాచక మౌఁగా | 72 |
| క. | ఆడె లన నాగడప లన, నాడెబ లన మొగిలుదొంతి కలరును బేళ్ళీ | 73 |
| క. | వఱ పన నవగ్రహంబై, వరఁగు సురేంద్రధనురాఖ్య భాసిల్లుచునుం | 74 |
| సీ. | వాన యనంగను వర్షాఖ్య యగు నది విడువక పట్టిన జడి యనఁ దగుఁ | 75 |
| తే. | అడ్డి యడ్డము మూయి కప్పడ్డపాటు, మఱుఁగు చాటోల మోలిమి మాటు మూఁత | 76 |
| చ. | నెల రెయివెల్గు చెంగలువనెచ్చెలి వెన్నెలగుత్తి చందు జా | 77 |
| తే. | బిల్ల బిల్లిక యనఁగను బింబ మొప్పు, సగము సాఁబాలు సావాలు సవము సామ | 78 |
| ఆ. | తోఁచు శకలసంజ్ఞ తునక తుండెము తుండె, తుండుతుంట పఱియ తునియ మ్రుక్క | 79 |
| సీ. | వెన్నెల [1]రేయెండ యన్నఁ జంద్రిక యొప్పు దగు సుషమాభిద జిగి యనంగ | |
| | మలరు మం చనగాఁ దుషారాఖ్య చెలఁగు, జల్లన యివం బిగం బీము చలిమిరి చలి | 80 |
| తే. | చాయపెనిమిటి జముతండ్రి జగముకన్ను, తమ్మిచుట్టము మినురతనమ్ము ప్రొద్దు | 81 |
| సీ. | పరివేషనామంబు భాసిల్లుచుండును గుడి యనఁ బరిదినా గుడుసు నాఁగ | 82 |
| ఆ. | వేఁడి వెచ్చ వెక్క వెట్ట వెచ్చ యన, నుష్ణసంజ్ఞ దగుఁ గదుష్ణనామ | 83 |
| తే. | కఱు కనంగను రుట మనఁ జుఱు కనంగఁ, దీండ్ర మనఁ దీండ్ర యనఁగను దీక్ష్ణనామ | 84 |
| తే. | శ్రీలు వెలయంగ నీపేర జేయుకతనఁ, బరఁగు శాశ్వతముగను దిగ్వర్గ మిట్లు | 85 |
ᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟ
కాలవర్గము
| సీ. | తఱి తతి పదమ హదను సావి యదను నాఁ గాలాభిధానంబుగాఁ జెలంగు | 86 |
| తే. | ఉమ్మలిక యుమ్మలిం పుబ్బు నుమ్మ యుక్క, యుమ్మదం బావి యావిరి యమ్మలిక య | 87 |
| తే. | ప్రతిపదాదితిథుల్ నాల్గు పాడ్యమి విది, య తదియ చవుతి యనఁగ జెన్నలరుచుండు | 88 |
| తే. | పున్నమ యనంగఁ బూర్ణిమ పొలిచియుండు, నమవస యమాస యంచన నలరియుండు | 89 |
| తే. | ఒద్దనఁగ నాఁ దనంగను బ్రొద్దు నాఁగఁ, బొదలుచుండును దినము నాఁటిది యనంగ | 90 |
| క. | ఎల్లియన రెే పనం దగు, నెల్లికి నాపలిది వెలయు నెల్లుండియు నా | 91 |
| క. | నిన్నన మొన్నన నావలి, మొ న్ననఁ బ్రకృతతిథిముందు మూఁడు వరుసగా | 92 |
| తే. | పగ లనంగను బవ లనఁ బరఁగు నహము, పట్టపగ లన మధ్యాహ్నవాచక మగు | 93 |
| సీ. | సంధ్య యొప్పుచునుండు సం జనఁ బూఁ టనఁ బుంటయం చనఁగఁ బురంట యనఁగ | 94 |
| తే. | గడె గడియనాఁగ ఘటికయౌ నడరు జాము, నాఁగ యామము దగునెలనాఁగ మాస | 95 |
| తే. | నిరుడు నాఁగఁ బరుత్సంజ్ఞ పరఁగుచుండు, మీఱు మున్నేఁడు నాఁగఁ బరారినామ | 96 |
| తే. | అన్యదినసంజ్ఞ యొక్కనాఁ డనఁగ వెలయుఁ, దానిమును వెన్కదినములు దనర దొలి | 97 |
| సీ. | దుమగతి కేతునా ధూమకేతువు దోఁచు వెలయుఁ ద్రుంగు డనంగఁ బ్రళయసంజ్ఞ | 98 |
| తే. | చేటు చేట్పాటు గీడ్పాటు చెట్ట కీడు, నేగి చెడిది సీలుగునాఁగఁ జెలఁగు నశుభ | 99 |
| ఆ. | ఒప్పు హృదయసంజ్ఞ యుల్లంబు మది డెంద, మెడఁద యెడ్డ యాద యెద మనసనఁ | 100 |
| తే. | శ్రీలు వెలయంగ నీపేరఁ జేయుకతనఁ బరఁగు శాశ్వతముగఁ గాలవర్గ మిట్లు | 101 |
ᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟ
ధీ వర్గము
| తే. | బుద్దియం చన వెలయును బుద్ధిసంజ్ఞ, తెలివి యనఁగ నెఱుక యనఁ దెలివిడియనఁ | 102 |
| సీ. | అతివిచారణసంజ్ఞ యలరు నెవ్వగ యన ననుమాన మొప్పగు నంచన యనఁ | 103 |
| సీ. | ఇయ్యకో లొప్పికో లీకోలు మైకోలు మేకోలు సమకోలు మేము డొడఁబ | 104 |
| క. | ఉప్పిడి యనఁ జప్పిడి యనఁ జప్పన యన నలవణాఖ్య చను రసనామం | 105 |
| ఆ. | కంపు గబ్బు గవులు గందంబు వల పన, గంధ మొప్పు సురభి కమ్మన యన | 106 |
| ఆ. | వెగటు వేదు నాఁగ వికటగంధం బొప్పుఁ, బుస్తు బూజు నాఁగ బూతిగంధ | 107 |
| సీ. | వన్నె వన్నియ యన వర్ణంబు విలసిల్లు దెలి తెల్ల తెల్లన తెలుపు వెల్ల | 108 |
| తే. | శ్రీలు వెలయంగ నీ పేరఁ జేయుకతనఁ, బరఁగు శాశ్వతముగను ధీవర్గ మిట్లు | 109 |
ᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟ
వాగ్వర్గము
| తే. | వాకునా భాషయౌ నఱవమ్ము తెనుఁగు, కన్నడం బన మఱి యిట్లు కొన్ని దేశ | 110 |
| సీ. | నుడుగు నుడువు నుడి నుడికారము నొడువు నొడి నొడికారము నొడుగు నాఁగఁ | 111 |
| సీ. | వక్కాణ వక్కణ వైన మనంగను వ్యాఖ్యానసంజ్ఞయై వఱలుచుండుఁ | 112 |
| సీ. | పేర్కొనుట యనంగ వెలయు నామగ్రహణంబు వాదనంగ వాదంబు చెలఁగు | 113 |
| సీ. | మాఱుమా టనఁగను మఱుమాట యనఁగను, బదులుమా టనఁ బ్రతివాక్య మొప్పు | 114 |
| సీ. | రట్టు రట్టడి రవ్వ రద్ది ర ద్దుప్పత రంతు గొహారు గోర పన వెలయు | 115 |
| సీ. | రోఁజుడు రొంజుడు రొడ్డుడు రొండుడు రొల్లుడు రజ్జు ప్రేలుడు పలుము ప | 116 |
| సీ. | తనరు దె ల్పనఁగఁ గృతప్రశంసాభిధ మొసగెస గుసగుస ముచ్చట యన | 117 |
| సీ. | ఒడ్డారమం చన నొరగొడ్దె మనఁగను సడుగునా వక్రోక్తి యడరుచుండుఁ | 118 |
| ఆ. | జాలి బురుడ బొంకు పొల్లు దబ్బఱ కల్ల, డబ్బు తక్కుటక్కు ఠవళి తవళి | 119 |
| తే. | శ్రీలు వెలయంగ నీ పేరఁ జేయుకతనఁ బరఁగు శాశ్వతముగను వాగ్వర్గ మిట్లు | 120 |
ᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟ
శబ్దాదివర్గము
| సీ. | మ్రోఁత నాదు రవళి మ్రోఁగుడు వాఁగుడు స ద్దులి వలికిడి చప్పు డలుకు | 121 |
| సీ. | ఆర్తకంఠరవాఖ్య యలరు నేడు పనంగ వెలయు ఖేదధ్వని ములుగు నాఁగ | 122 |
| తే. | పాట యనఁగను గానాఖ్య పరఁగుచుండు, నాలతి యనంగ నాలప్తి యలరుచుండుఁ | 123 |
| క. | చరచర యన బిరబిర యన, జరజర యన నిట్లు కొన్నిశబ్డానుకృతుల్ | 124 |
| తే. | శ్రీలు వెలయంగ నీపేరఁ జేయుకతనఁ, బరఁగుచుండును శబ్దాదివర్గ మిట్లు | 125 |
నాట్యవర్గము
| సీ. | వీణె వీణియ యన వీణాఖ్య రాజిల్లు వాయింపు నా దన వాదన మగుఁ | 126 |
| సీ. | దండె దండియ యన దండవాద్యం బొప్పు దంబురా యనఁగను దుంబుర దగు | |
| | డవిణ యం చనఁగ నులసిల్లు డిండిమసంజ్ఞ డమరుగం బనఁగఁను డమరు వెసఁగుఁ | 127 |
| సీ. | డుబుడక్క యనఁగ బుడుబుడుక్క యనఁగ హుడుకునాఁ దనర్చు హుడుక్క పేరు | 128 |
| సీ. | చిటితాళ మనఁగను జెంగునా జేగంట యన వాద్యభేదంబు లలరుచుండుఁ | 129 |
| సీ. | ఆటయం చనఁగ నాట్యం బొప్పుఁ గోలాట మనఁగ హల్లీసకం బలరుచుండు | 130 |
| సీ. | మాతంగనాట్యనామం బగుఁ జిందునా దరు వనంగను ధ్రువ దనరుచుండు | 131 |
| సీ. | వెక్కురు నాఁగను వికృతంబు విలసిల్లు నాశ్చర్యసంజ్ఞ యై యలరు సోద్య | |
| | ము తటకాపాటునాఁ బొలుపారుచుండును నిర్భరాశ్చర్యంబు నివ్వె ఱనఁగ | 132 |
| సీ. | తల్లడింపు తలఁకు తల్లడము తలరు జళుకు జంకెన జంకు జడుపు జాలి | 133 |
| సీ. | మన్నన మన్నిక మన్నిం పనంగను బహుమానసంజ్ఞ యై పరఁగుచుండు | 134 |
| సీ. | ప్రతివైరనామంబు పరఁగు సూ డనఁగను గరకరి చలము మచ్చర మనంగ | 135 |
| సీ. | తనరు వేళాకోళ మనఁగఁ ద్రిక్క యనంగ రిమ్మ యనంగను రింబ యనఁగ | 136 |
| సీ. | అర్మిలి యంచన నరులు నా వర్ణన వాత్సల్యసంజ్ఞ యై పరఁగుచుండు | |
| | యర్ధాశ విలసిల్లు నడియాస యనఁగను నంగలార్పం చన నంగద యన | 137 |
| సీ. | హాళి జతన మన నడరు నుత్సాహంబు కపటాఖ్య విలసిల్లు గబ్బిగౌరు | 138 |
| సీ. | బిత్తరము కులుకు బెడకు వెళుకు గునుపు గొనబు మురిపము మురువు సొగసు | 139 |
| సీ. | త్రుళ్ళాట గొండ్లినాఁ దోఁచును గ్రీడాఖ్య యదిమించఁ దగు జెరలాట మఁనగఁ | 140 |
| సీ. | పులక లనంగను బులకర మనఁగను గగ్గు రనంగను గగు రనంగ | 141 |
| సీ. | గుఱక యనంగను గుఱుపె ట్టనంగను శోభిలుచుండును సుప్తరవము | |
| | గలవరిం పనఁగను గలవరింత యనంగఁ గలవర మనఁగను గళవళ మన | 142 |
| సీ. | జీరుకు నాఁగను జీరుకుపాటునాఁ దొట్రుపా టనఁగను దొట్రు నాఁగఁ | 143 |
| తే. | శ్రీలు వెలయంగ నీపేరఁ జేయుకతనఁ, బరఁగు శాశ్వతముగ నాట్యవర్గ మిట్లు | 144 |
ᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟ
పాతాళభోగివర్గము
| సీ. | పాతాళనామంబు పాఁపజగ మనంగ నేలయడు గనంగ నెగడుచుండు | 145 |
| సీ. | గాతము గవి యన ఖాతంబు కంటకావరణఖాతము తగు వది యనంగ | 146 |
| సీ. | తగు సీదరపుపెద్ద తడవులనిడుపడు పాపఱేఁ డన శేషఫణికి సంజ్ఞ | 147 |
| సీ. | పడగదాలు పనంగఁ బా మన విసదారి యన గాలిదిండియం చనఁగఁ జిలువ | 148 |
| తే. | శ్రీలు వెలయంగ నీపేరఁ జేయుకతనఁ, బరఁగు బాతాళపన్నగవర్గ మిట్లు | 149 |
ᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟ
నరకవర్గము
| సీ. | బిద్దె బిస్త యనంగ వెలయు దుర్గతి వంత గాని వెతారము కారియ వెత | 150 |
| తే. | శ్రీలు వెలయంగ నీపేరఁ జేయుకతనఁ, బరఁగు నిచ్చలును నరకవర్గ మిట్లు | 151 |
ᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟᛟ
వారివర్గము
| క. | వననిధి యొప్పును బ్రాయే, ఱన మున్నీ రనఁగఁ గడలి యన సంద్ర మనం | 152 |
| తే. | మొగులువిరి నీరు నాఁగను దగు జలంబు, మీఱును హిమాంబుసంజ్ఞ పన్నీరనంగఁ | 153 |
| సీ. | కర డన గడ లనఁ గర యనంగఁ దరంగ యనఁ దరఁగ యనంగ నల యనంగఁ | 154 |
| సీ. | త ట్టన దరి యనఁ దనరును దీరాఖ్య దనరును బార మద్దరి యవతల | 155 |
| ఆ. | పఱవ పఱద వఱద పఱతి పఱత వఱ్ఱు, నాఁగ నిటు ప్రవాహనామ మొప్పు | 156 |
| సీ. | ఓడ నావ యనంగ నొప్పుచుండుఁ దరణి పడవయం చనఁగ నల్పతరణి దగుఁ | 157 |
| సీ. | మాలిమికాఁ డనఁ బీలికాఁ డన నోడవాఁ డన నావికహ్వయము చెలఁగు | 158 |
| సీ. | వల యన జాలంబు పరఁగుఁ జాల యనంగఁ దనరుచునుండుఁ దత్సదృశసంజ్ఞ | 159 |
| సీ. | కొఱ కొఱ్ఱ యనఁగను బరఁగుఁ బాఠీనంబు జెల్ల యం చనఁగను జిమము వెలయు | |
| | నెండ్రి యన నెండ్రిక యనంగ నెండ్రకాయ యనఁగఁ గర్కటకాభిధ యలరుచుండు | 160 |
| సీ. | తామే లనంగను దాఁబే లనఁగ నల్ల దాసరిగాఁ డనఁ దగుఁ గమఠము | 161 |
| సీ. | నీరుటెంకి యనంగ మీఱు జలాశయం బడరును హ్రదసంజ్ఞ మడుఁ గనంగఁ | 162 |
| సీ. | తొట్టునాఁ దీగానాఁ దోచుచుండుఁ దటాక పూర్వదేశాభిధ పొలుచుఁ గొలను | 163 |
| సీ. | కయ్య కాలువ యనఁ గనుపట్టుఁ గుల్య కూడలి యనఁ దద్భేద మలరుచుండుఁ | 164 |
| సీ. | నల్లగల్వ యనంగఁ జెల్లు నీలోత్పలం బలరు నుత్పలభేద మల్లి యనఁగఁ | |
| | గమలషండంబు కేసరం బమరు నకరు వనఁగ రే కన సంవర్తికాఖ్య చెల్లుఁ | 165 |
| తే. | శ్రీలు వెలయంగ నీ పేరఁ జేయుకతనఁ, బరఁగు శాశ్వతముగ వారివర్గ మిట్లు | 166 |
| శా. | శ్రీకైలాసనివాస! వాసవనతాంఘ్రిద్వంద్వ! ద్వంద్వాదిదూ | 167 |
| చ. | నిరతిశయైకభక్తిమదనీకరమాకర! మారమారకా | 168 |
| గద్య. | ఇది శ్రీమత్పరమేశ్వరకరుణాకటాక్షసంప్రాప్త సర్వజ్ఞత్వాదికతిపయగుణస్వసా | |
- ↑ ప్రాచీన ప్రయోగములందు రేయెండపదము బాలాతపార్థముననే చూపట్టుచున్నది.