శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 88
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 88) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 రాష్ట్రగుప్తిం చ మే రాజన రాష్ట్రస్యైవ చ సంగ్రహమ
సమ్యగ జిజ్ఞాసమానాయ పరబ్రూహి భరతర్షభ
2 రాష్ట్రగుప్తిం చ తే సమ్యగ రాష్ట్రస్యైవ చ సంగ్రహమ
హన్త సర్వం పరవక్ష్యామి తత్త్వమ ఏకమనాః శృణు
3 గరామస్యాధిపతిః కార్యొ థశ గరామ్యస తదాపరః
థవిగుణాయాః శతస్యైవం సహస్రస్య చ కారయేత
4 గరామే యాన గరామథొషాంశ చ గరామికః పరిపాలయేత
తాన బరూయాథ థశ పాయాసౌ స తు వింశతిపాయ వై
5 సొ ఽపి వింశత్యధిపతిర వృత్తం జానపథే జనే
గరామాణాం శతపాలాయ సర్వమ ఏవ నివేథయేత
6 యాని గరమీణ భొజ్యాని గరామికస తాన్య ఉపాశ్నుయాత
థశ పస తేన భర్తవ్యస తేనాపి థవిగుణాధిపః
7 గరామం గరామశతాధ్యక్షొ భొక్తుమ అర్హతి సత్కృతః
మహాన్తం భరతశ్రేష్ఠ సుస్ఫీత జనసంకులమ
తత్ర హయ అనేకమ ఆయత్తం రాజ్ఞొ భవతి భారత
8 శాఖా నగరమ అర్హస తు సహస్రపతిర ఉత్తమమ
ధాన్యహైరణ్యభొగేన భొక్తుం రాష్ట్రియ ఉథ్యతః
9 తదా యథ గరామకృత్యం సయాథ గరామికృత్యం చ తే సవయమ
ధర్మజ్ఞః సచివః కశ చిత తత పరపశ్యేథ అతన్థ్రితః
10 నగరే నగరే చ సయాథ ఏకః సర్వార్దచిన్తకః
ఉచ్చైః సదానే ఘొరరూపొ నక్షత్రాణామ ఇవ గరహః
భవేత స తాన పరిక్రామేత సర్వాన ఏవ సథా సవయమ
11 విక్రయం కరయమ అధ్వానం భక్తం చ స పరివ్యయమ
యొగక్షేమం చ సంప్రేక్ష్య వణిజః కారయేత కరాన
12 ఉత్పత్తిం థానవృత్తిం చ శిల్పం సంప్రేక్ష్య చాసకృత
శిల్పప్రతికరాన ఏవ శిల్పినః పరతి కారయేత
13 ఉచ్చావచకరా నయాయ్యాః పూర్వరాజ్ఞాం యుధిష్ఠిర
యదా యదా న హీయేరంస తదా కుర్యాన మహీపతిః
14 ఫలం కర్మ చ సంప్రేక్ష్య తతః సర్వం పరకల్పయేత
ఫలం కర్మ చ నిర్హేతు న కశ చిత సంప్రవర్తయేత
15 యదా రాజా చ కర్తా చ సయాతాం కర్మణి భాగినౌ
సమవేక్ష్య తదా రాజ్ఞా పరణేయాః సతతం కరాః
16 నొచ్ఛిన్థ్యాథ ఆత్మనొ మూలం పరేషాం వాపి తృష్ణయా
ఈహా థవారాణి సంరుధ్య రాజా సంప్రీతి థర్శనః
17 పరథ్విషన్తి పరిఖ్యాతం రాజానమ అతి ఖాథనమ
పరథ్విష్టస్య కుతః శరేయః సంప్రియొ లభతే పరియమ
18 వత్సౌపమ్యేన థొగ్ధవ్యం రాష్ట్రమ అక్షీణ బుథ్ధినా
భృతొ వత్సొ జాతబలః పీడాం సహతి భారత
19 న కర్మ కురుతే వత్సొ భృశం థుగ్ధొ యుధిష్ఠిర
రాష్ట్రమ అప్య అతిథుగ్ధం హి న కర్మ కురుతే మహత
20 యొ రాష్ట్రమ అనుగృహ్ణాతి పరిగృహ్య సవయం నృపః
సంజాతమ ఉపజీవన స లభతే సుమహత ఫలమ
21 ఆపథ అర్దం హి నిచయాన రాజాన ఇహ చిన్వతే
రాష్ట్రం చ కొశభూతం సయాత కొశొ వేశ్మ గతస తదా
22 పౌరజానపథాన సర్వాన సంశ్రితొపాశ్రితాంస తదా
యదాశక్త్య అనుకమ్పేత సర్వాన అభ్యన్తరాన అపి
23 బాహ్యం జనం భేథయిత్వా భొక్తవ్యొ మధ్యమః సుఖమ
ఏవం న సంప్రకుప్యన్తే జనాః సుఖితథుఃఖితాః
24 పరాగ ఏవ తు కరాథానమ అనుభాష్య పునః పునః
సంనిపత్య సవవిషయే భయం రాష్ట్రే పరథర్శయేత
25 ఇయమ ఆపత సముత్పన్నా పరచక్రభయం మహత
అపి నాన్తాయ కల్పేత వేణొర ఇవ ఫలాగమః
26 అరయొ మే సముత్దాయ బహుభిర థస్యుభిః సహ
ఇథమ ఆత్మవధాయైవ రాష్ట్రమ ఇచ్ఛన్తి బాధితుమ
27 అస్యామ ఆపథి ఘొరాయాం సంప్రాప్తే థారుణే భయే
పరిత్రాణాయ భవతాం పరార్దయిష్యే ధనాని వః
28 పరతిథాస్యే చ భవతాం సర్వం చాహం భయక్షయే
నారయః పరతిథాస్యన్తి యథ ధరేయుర బలాథ ఇతః
29 కలత్రమ ఆథితః కృత్వా నశ్యేత సవం సవయమ ఏవ హి
అపి చేత పుత్రథారార్దమ అర్దసంచయ ఇష్యతే
30 నన్థామి వః పరభావేన పుత్రాణామ ఇవ చొథయే
యదాశక్త్య అనుగృహ్ణామి రాష్ట్రస్యాపీడయా చ వః
31 ఆపత్స్వ ఏవ చ బొఢవ్యం భవథ్భిః సథ గవైర ఇవ
న వః పరియ తరం కార్యం ధనం కస్యాం చిథ ఆపథి
32 ఇతి వాచా మధురయా శలక్ష్ణయా సొపచారయా
సవరశ్మీన అభ్యవసృజేథ యుగమ ఆథాయ కాలవిత
33 పరచారం భృత్యభరణం వయయం గొగ్రామ తొ భయమ
యొగక్షేమం చ సంప్రేక్ష్య గొమినః కారయేత కరాన
34 ఉపేక్షితా హి నశ్యేయుర గొమినొ ఽరణ్యవాసినః
తస్మాత తేషు విశేషేణ మృథుపూర్వం సమాచరేత
35 సాన్త్వనం రక్షణం థానమ అవస్దా చాప్య అభీక్ష్ణశః
గొమినాం పార్ద కర్తవ్యం సంవిభాగాః పరియాణి చ
36 అజస్రమ ఉపయొక్తవ్యం ఫలం గొమిషు సర్వతః
పరభావయతి రాష్ట్రం చ వయవహారం కృషిం తదా
37 తస్మాథ గొమిషు యత్నేన పరీతిం కుర్యాథ విచక్షణః
థయావాన అప్రమత్తశ చ కరాన సంప్రణయన మృథూన
38 సర్వత్ర కషేమచరణం సులభం తాత గొమిభిః
న హయ అతః సథృశం కిం చిథ ధనమ అస్తి యుధిష్ఠిర