శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 84
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 84) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 హరీనిషేధాః సథా సన్తః సత్యార్జవ సమన్వితాః
శక్తాః కదయితుం సమ్యక తే తవ సయుః సభా సథః
2 అత్య ఆఢ్యాంశ చాతి శూరాంశ చ బరాహ్మణాంశ చ బహుశ్రుతాన
సుసంతుష్టాంశ చ కౌన్తేయ మహొత్సాహాంశ చ కర్మసు
3 ఏతాన సహాయాఁల లిప్సేదాః సర్వాస్వ ఆపత్సు భారత
కులీనః పూజితొ నిత్యం న హి శక్తిం నిగూహతి
4 పరసన్నం హయ అప్రసన్నం వా పీడితం హృతమ ఏవ వా
ఆవర్తయతి భూయిష్ఠం తథ ఏకొ హయ అనుపాలితః
5 కులీనా థేశజాః పరాజ్ఞా రూపవన్తొ బహుశ్రుతాః
పరగల్భాశ చానురక్తాశ చ తే తవ సయుః పరిచ్ఛథాః
6 థౌష్కులేయాశ చ లుబ్ధాశ చ నృశంసా నిరపత్రపాః
తే తవాం తాత నిషేవేయుర యావథ ఆర్ధక పాణయః
7 అర్దమానార్ఘ్య సత్కారైర భొగైర ఉచ్చావచైః పరియాన
యాన అర్దభాజొ మన్యేదాస తే తే సయుః సుఖభాగినః
8 అభిన్న వృత్తా విథ్వాంసః సథ్వృత్తాశ చరితవ్రతాః
న తవాం నిత్యార్దినొ జహ్యుర అక్షుథ్రాః సత్యవాథినః
9 అనార్యా యే న జానన్తి సమయం మన్థచేతసః
తేభ్యః పరతిజుగుప్సేదా జానీయాః సమయచ్యుతాన
10 నైకమ ఇచ్ఛేథ గణం హిత్వా సయాచ చేథ అన్యతర గరహః
యస తవ ఏకొ బహుభిః శరేయాన కామం తేన గణం తయజేత
11 శరేయసొ లక్షణం హయ ఏతథ విక్రమొ యస్య థృశ్యతే
కీర్తిప్రధానొ యశ చ సయాత సమయే యశ చ తిష్ఠతి
12 సమర్దాన పూజయేథ యశ చ నాస్పర్ద్యైః సపర్ధతే చ యః
న చ కామాథ భయాత కరొధాల లొభాథ వా ధర్మమ ఉత్సృజేత
13 అమానీ సత్యవాక శక్తొ జితాత్మా మాన్యమానితా
స తే మన్త్రసహాయః సయాత సర్వావస్దం పరీక్షితః
14 కులీనః సత్యసంపన్నస తితిక్షుర థక్ష ఆత్మవాన
శూరః కృతజ్ఞః సత్యశ చ శరేయసః పార్ద లక్షణమ
15 తస్యైవం వర్తమానస్య పురుషస్య విజానతః
అమిత్రాః సంప్రసీథన్తి తతొ మిత్రీ భవన్త్య అపి
16 అత ఊర్ధ్వమ అమాత్యానాం పరీక్షేత గుణాగుణాన
సంయతాత్మా కృతప్రజ్ఞొ భూతికామశ చ భూమిపః
17 సంబథ్ధాః పురుషైర ఆప్తైర అభిజాతైః సవథేశజైః
అహార్యైర అవ్యభీచారైః సర్వతః సుపరీక్షితైః
18 యొధాః సరౌవాస తదా మౌలాస తదైవాన్యే ఽపయ అవః కృతాః
కర్తవ్యా భూతికామేన పురుషేణ బుభూషతా
19 యేషాం వైనయికీ బుథ్ధిః పరకృతా చైవ శొభనా
తేజొ ధైర్యం కషమా శౌచమ అనురాగ సదితిర ధృతిః
20 పరీక్షిత గుణాన నిత్యం పరౌఢ భావాన ధురంధరాన
పఞ్చొపధా వయతీతాంశ చ కుర్యాథ రాజార్ద కారిణః
21 పర్యాప్తవచనాన వీరాన పరతిపత్తివిశారథాన
కులీనాన సత్యసంపన్నాన ఇఙ్గిత జఞాన అనిష్ఠురాన
22 థేశకాలవిధానజ్ఞాన భర్తృకార్యహితైషిణః
నిత్యమ అర్దేషు సర్వేషు రాజా కుర్వీత మన్త్రిణః
23 హీనతేజా హయ అసంహృష్టొ నైవ జాతు వయవస్యతి
అవశ్యం జనయత్య ఏవ సర్వకర్మసు సంశయాన
24 ఏవమ అల్పశ్రుతొ మన్త్రీ కల్యాణాభిజనొ ఽపయ ఉత
ధర్మార్దకామయుక్తొ ఽపి నాలం మన్త్రం పరీక్షితుమ
25 తదైవానభిజాతొ ఽపి కామమ అస్తు బహుశ్రుతః
అనాయక ఇవాచక్షుర ముహ్యత్య ఊహ్యేషు కర్మసు
26 యొ వా హయ అస్దిరసంకల్పొ బుథ్ధిమాన ఆగతాగమః
ఉపాయజ్ఞొ ఽపి నాలం స కర్మ యాపయితుం చిరమ
27 కేవలాత పునర ఆచారాత కర్మణొ నొపపథ్యతే
పరిమర్శొ విశేషాణామ అశ్రుతస్యేహ థుర మతేః
28 మన్త్రిణ్య అననురక్తే తు విశ్వాసొ న హి విథ్యతే
తస్మాథ అననురక్తాయ నైవ మన్త్రం పరకాశయేత
29 వయదయేథ ధి స రాజానం మన్త్రిభిః సహితొ ఽనృజుః
మారుతొపహత ఛిథ్రైః పరవిశ్యాగ్నిర ఇవ థరుమమ
30 సంక్రుధ్యత్య ఏకథా సవామీ సదానాచ చైవాపకర్షతి
వాచా కషిపతి సంరబ్ధస తతః పశ్చాత పరసీథతి
31 తాని తాన్య అనురక్తేన శక్యాన్య అనుతితిక్షితుమ
మన్త్రిణాం చ భవేత కరొధొ విస్ఫూర్జితమ ఇవాశనేః
32 యస తు సంహరతే తాని భర్తుః పరియచికీర్షయా
సమానసుఖథుఃఖం తం పృచ్ఛేథ అర్దేషు మానవమ
33 అనృజుస తవ అనురక్తొ ఽపి సంపన్నశ చేతరైర గుణైః
రాజ్ఞః పరజ్ఞాన యుక్తొ ఽపి న మన్త్రం శరొతుమ అర్హతి
34 యొ ఽమిత్రైః సహ సంబథ్ధొ న పౌరాన బహు మన్యతే
స సుహృత తాథృశొ రాజ్ఞొ న మన్త్రం శరొతుమ అర్హతి
35 అవిథ్వాన అశుచిః సతబ్ధః శత్రుసేవీ వికత్దనః
స సుహృత కరొధనొ లుబ్ధొ న మన్త్రం శరొతుమ అర్హతి
36 ఆగన్తుశ చానురక్తొ ఽపి కామమ అస్తు బహుశ్రుతః
సత్కృతః సంవిభక్తొ వా న మన్త్రం శరొతుమ అర్హతి
37 యస తవ అల్పేనాపి కార్యేణ సకృథ ఆక్షారితొ భవేత
పునర అన్యైర గుణైర యుక్తొ న మన్త్రం శరొతుమ అర్హతి
38 కృతప్రజ్ఞశ చ మేధా వీ బుధొ జానపథః శుచిః
సర్వకర్మసు యః శుథ్ధః స మన్త్రం శరొతుమ అర్హతి
39 జఞానవిజ్ఞానసంపన్నః పరకృతిజ్ఞః పరాత్మనొః
సుహృథ ఆత్మసమొ రాజ్ఞొ స మన్త్రం శరొతుమ అర్హతి
40 సత్యవాక శీలసంపన్నొ గమ్భీరః స తరపొ మృథుః
పితృపైతామహొ యః సయాత స మన్త్రం శరొతుమ అర్హతి
41 సంతుష్టః సంమతః సత్యః శౌటీరే థవేష్యపాపకః
మన్త్రవిత కాలవిచ ఛూరః స మన్త్రం శరొతుమ అర్హతి
42 సర్వలొకం సమం శక్తః సాన్త్వేన కురుతే వశే
తస్మై మన్త్రః పరయొక్తవ్యొ థణ్డమ ఆధిత్సతా నృప
43 పౌరజానపథా యస్మిన విశ్వాసం ధర్మతొ గతాః
యొథ్ధా నయవిపశ్చిచ చ స మన్త్రం శరొతుమ అర్హతి
44 తస్మాత సర్వైర గుణైర ఏతైర ఉపపన్నాః సుపూజితాః
మన్త్రిణః పరకృతిజ్ఞాః సయుస తర్యవరా మహథ ఈప్సవః
45 సవాసు పరకృతిషు ఛిథ్రం లక్షయేరన పరస్య చ
మన్త్రిణొ మన్త్రమూలం హి రాజ్ఞొ రాష్ట్రం వివర్ధతే
46 నాస్య ఛిథ్రం పరః పశ్యేచ ఛిథ్రేషు పరమ అన్వియాత
గూహేత కూర్మ ఇవాఙ్గాని రక్షేథ వివరమ ఆత్మనః
47 మన్త్రగ్రాహా హి రాజ్యస్య మన్త్రిణొ యే మనీషిణః
మన్త్రసంహననొ రాజా మన్త్రాఙ్గానీతరొ జనః
48 రాజ్యం పరణిధి మూలం హి మన్త్రసారం పరచక్షతే
సవామినం తవ అనువర్తన్తి వృత్త్యర్దమ ఇహ మన్త్రిణః
49 స వినీయ మథక్రొధౌ మానమ ఈర్ష్యాం చ నిర్వృతః
నిత్యం పఞ్చొపధాతీతైర మన్త్రయేత సహ మన్త్రిభిః
50 తేషాం తరయాణాం వివిధం విమర్శం; బుధ్యేత చిత్తం వినివేశ్య తత్ర
సవనిశ్చయం తం పరనిశ్చయం చ; నివేథయేథ ఉత్తరమన్త్రకాలే
51 ధర్మార్దకామజ్ఞమ ఉపేత్య పృచ్ఛేథ; యుక్తొ గురుం బరాహ్మణమ ఉత్తమార్దమ
నిష్ఠా కృతా తేన యథా సహ సయాత; తం తత్ర మార్గం పరణయేథ అసక్తమ
52 ఏవం సథా మన్త్రయితవ్యమ ఆహుర; యే మన్త్రతత్త్వార్దవినిశ్చయజ్ఞాః
తస్మాత తవమ ఏవం పరణయేః సథైవ; మన్త్రం పరజా సంగ్రహణే సమర్దమ
53 న వామనాః కుబ్జ కృశా న ఖఞ్జా; నాన్ధా జడాః సత్రీ న న పుంసకం చ
న చాత్ర తిర్యఙ న పురొ న పశ్చాన; నొర్ధ్వం న చాధః పరచరేత కశ చిత
54 ఆరుహ్య వాతాయనమ ఏవ శూన్యం; సదలం పరకాశం కుశకాశహీనమ
వాగ అఙ్గథొషాన పరిహృత్య మన్త్రం; సంమన్త్రయేత కార్యమ అహీన కాలమ