శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 83
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 83) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 ఏషా పరదమతొ వృత్తిర థవితీయాం శృణు భారత
యః కశ చిజ జనయేథ అర్దం రాజ్ఞా రక్ష్యః స మానవః
2 హరియమాణమ అమాత్యేన భృతొ వా యథి వాభృతః
యొ రాజకొశం నశ్యన్తమ ఆచక్షీత యుధిష్ఠిర
3 శరొతవ్యం తస్య చ రహొ రక్ష్యశ చామాత్య తొ భవేత
అమాత్యా హయ ఉపహన్తారం భూయిష్ఠం ఘనన్తి భారత
4 రాజకొశస్య గొప్తారం రాజకొశవిలొపకాః
సమేత్య సర్వే బాధన్తే స వినశ్యత్య అరక్షితః
5 అత్రాప్య ఉథాహరన్తీమమ ఇతిహాసం పురాతనమ
మునిః కాలక వృక్షీయః కౌసల్యం యథ ఉవాచ హ
6 కొసలానామ ఆధిపత్యం సంప్రాప్తే కషేమథర్శిని
మునిః కాలక వృక్షీయ ఆజగామేతి నః శరుతమ
7 స కాకం పఞ్జరే బథ్ధా విషయం కషేమథర్శినః
పూర్వం పర్యచరథ యుక్తః పరవృత్త్య అర్దీ పునః పునః
8 అధీయే వాయసీం విథ్యాం శంసన్తి మమ వాయసాః
అనాగతమ అతీతం చ యచ చ సంప్రతి వర్తతే
9 ఇతి రాష్ట్రే పరిపతన బహుశః పురుషైః సహ
సర్వేషాం రాజయుక్తానాం థుష్కృతం పరిపృష్టవాన
10 స బుథ్ధ్వా తస్య రాష్ట్రస్య వయవసాయం హి సర్వశః
రాజయుక్తాపచారాంశ చ సర్వాన బుథ్ధ్వా తతస తతః
11 తమ ఏవ కాకమ ఆథాయ రాజానం థరష్టుమ ఆగమత
సర్వజ్ఞొ ఽసమీతి వచనం బరువాణః సంశితవ్రతః
12 స సమ కౌసల్యమ ఆగమ్య రాజామాత్యమ అలం కృతమ
పరాహ కాకస్య వచనాథ అముత్రేథం తవయా కృతమ
13 అసౌ చాసౌ చ జానీతే రాజకొశస తవయా హృతః
ఏవమ ఆఖ్యాతి కాకొ ఽయం తచ ఛీఘ్రమ అనుగమ్యతామ
14 తదాన్యాన అపి స పరాహ రాజకొశహరాన సథా
న చాస్య వచనం కిం చిథ అకృతం శరూయతే కవ చిత
15 తేన విప్రకృతాః సర్వే రాజయుక్తాః కురూథ్వహ
తమ అతిక్రమ్య సుప్తస్య నిశి కాకమ అపొదయన
16 వాయసం తు వినిర్భిన్నం థృష్ట్వా బాణేన పఞ్జరే
పూర్వాహ్నే బరాహ్మణొ వాక్యం కషేమథర్శినమ అబ్రవీత
17 రాజంస తవామ అభయం యాచే పరభుం పరాణధనేశ్వరమ
అనుజ్ఞాతస తవయా బరూయాం వచనం తవత పురొహితమ
18 మిత్రార్దమ అభిసంతప్తొ భక్త్యా సర్వాత్మనా గతః
అయం తవార్దం హరతే యొ బరూయాథ అక్షమాన్వితః
19 సంబుబొధయిషుర మిత్రం సథశ్వమ ఇవ సారదిః
అతి మన్యుప్రసక్తొ హి పరసజ్య హితకారణమ
20 తదావిధస్య సుహృథః కషన్తవ్యం సంవిజానతా
ఐశ్వర్యమ ఇచ్ఛతా నిత్యం పురుషేణ బుభూషతా
21 తం రాజా పరత్యువాచేథం యన మా కిం చిథ భవాన వథేత
కస్మాథ అహం న కషమేయమ ఆకాఙ్క్షన్న ఆత్మనొ హితమ
22 బరాహ్మణ పరతిజానీహి పరబ్రూహి యథి చేచ్ఛసి
కరిష్యామి హి తే వాక్యం యథ యన మాం విప్ర వక్ష్యసి
23 జఞాత్వా నయాన అపాయాంశ చ భృత్యతస తే భయాని చ
భక్త్యా వృత్తిం సమాఖ్యాతుం భవతొ ఽనతికమ ఆగమమ
24 పరాగ ఏవొక్తశ చ థొషొ ఽయమ ఆచార్యైర నృప సేవినామ
అగతీక గతిర హయ ఏషా యా రాజ్ఞా సహ జీవికా
25 ఆశీవిషైశ చ తస్యాహుః సంగతం యస్య రాజభిః
బహుమిత్రాశ చ రాజానొ బహుమిత్రాస తదైవ చ
26 తేభ్యః సర్వేభ్య ఏవాహౌర భయం రాజొపసేవినామ
అదైషామ ఏకతొ రాజన ముహూర్తాథ ఏవ భీర భవేత
27 నైకాన్తేనాప్రమాథొ హి కర్తుం శక్యొ మహీపతౌ
న తు పరమాథః కర్తవ్యః కదం చిథ భూతిమ ఇచ్ఛతా
28 పరమాథాథ ధి సఖలేథ రాజా సఖలితే నాస్తి జీవితమ
అగ్నిం థీప్తమ ఇవాసీథేథ రాజానమ ఉపశిక్షితః
29 ఆశీవిషమ ఇవ కరుథ్ధం పరభుం పరాణధనేశ్వరమ
యత్నేనొపచరేన నిత్యం నాహమ అస్మీతి మానవః
30 థుర్వ్యాహృతాచ ఛఙ్కమానొ థుష్కృతాథ థుర అధిష్ఠితాత
థురాసితాథ థుర వరజితాథ ఇఙ్గితాథ అఙ్గచేష్టితాత
31 థేవతేవ హి సర్వార్దాన కుర్యాథ రాజా పరసాథితః
వైశ్వానర ఇవ కరుథ్ధః స మూలమ అపి నిర్థహేత
ఇతి రాజన మయః పరాహ వర్తతే చ తదైవ తత
32 అద భూయాంసమ ఏవార్దం కరిష్యామి పునః పునః
థథాత్య అస్మథ్విధొ ఽమాత్యొ బుథ్ధిసాహాయ్యమ ఆపథి
33 వాయసశ చైవ మే రాజన్న అన్తకాయాభిసంహితః
న చ మే ఽతర భవాన గర్హ్యొ నచ యేషాం భవాన పరియః
హితాహితాంస తు బుధ్యేదా మా పరొక్షమతిర భవ
34 యే తవ ఆథాన పరా ఏవ వసన్తి భవతొ గృహే
అభూతి కామా భూతానాం తాథృశైర మే ఽభిసంహితమ
35 యే వా భవథ వినాశేన రాజ్యమ ఇచ్ఛన్త్య అనన్తరమ
అన్తరైర అభిసంధాయ రాజన సిధ్యన్తి నాన్యదా
36 తేషామ అహం భయాథ రాజన గమిష్యామ్య అన్యమ ఆశ్రమమ
తైర హి మే సంధితొ బాణః కాకే నిపతితః పరభొ
37 ఛథ్మనా మమ కాకశ చ గమితొ యమసాథనమ
థృష్టం హయ ఏతన మయా రాజంస తపొ థీర్ఘేణ చక్షుషా
38 బహు నక్రఝషగ్రాహాం తిమింగిలగణాయుతామ
కాకేన బడిశేనేమామ అతార్షం తవామ అహం నథీమ
39 సదాన్వ అశ్మకణ్టక వతీం వయాఘ్రసింహగజాకులామ
థుర ఆసథాం థుష్ప్రవేశాం గుహాం హైమవతీమ ఇవ
40 అగ్నినా తామసం థుర్గం నౌభిర ఆప్యం చ గమ్యతే
రాజథుర్గావతరణే నొపాయం పణ్డితా విథుః
41 గహనం భవతొ రాజ్యమ అన్ధకారతమొ వృతమ
నేహ విశ్వసితుం శక్యం భవతాపి కుతొ మయా
42 అతొ నాయం శుభొ వాసస తుల్యే సథ అసతీ ఇహ
వధొ హయ ఏవాత్ర సుకృతే థుష్కృతే న చ సంశయః
43 నయాయతొ థుష్కృతే ఘాతః సుకృతే సయాత కదం వధః
నేహ యుక్తం చిరం సదాతుం జవేనాతొ వరజేథ బుధః
44 సీతా నామ నథీ రాజన పలవొ యస్యాం నిమజ్జతి
తదొపమామ ఇమాం మన్యే వాగురాం సర్వఘాతినీమ
45 మధు పరతాపొ హి భవాన భొజనం విషసంయుతమ
అసతామ ఇవ తే భావొ వర్తతే న సతామ ఇవ
ఆశీవిషైః పరివృతః కూపస తవమ ఇవ పార్దివ
46 థుర్గ తీర్దా బృహత కూలా కరీరీ వేత్రసంయుతా
నథీ మధురపానీయా యదా రాజంస తదా భవాన
శవగృధ్రగొమాయు యుతొ రాజహంస సమొ హయ అసి
47 యదాశ్రిత్య మహావృక్షం కక్షః సంవర్ధతే మహాన
తతస తం సంవృణొత్య ఏవ తమ అతీత్య చ వర్ధతే
48 తేనైవొపేన్ధనొ నూనం థావొ థహతి థారుణః
తదొపమా హయ అమాత్యాస తే రాజంస తాన పరిశొధయ
49 భవతైవ కృతా రాజన భవతా పరిపాలితాః
భవన్తం పర్యవజ్ఞాయ జిఘాంసన్తి భవత పరియమ
50 ఉషితం శఙ్కమానేన పరమాథం పరిరక్షతా
అన్తః సర్ప ఇవాగారే వీర పత్న్యా ఇవాలయే
శీలం జిజ్ఞాసమానేన రాజ్ఞశ చ సహ జీవినా
51 కచ చిజ జితేన్థ్రియొ రాజా కచ చిథ అభ్యన్తరా జితాః
కచ చిథ ఏషాం పరియొ రాజా కచ చిథ రాజ్ఞః పరియాః పరజాః
52 జిజ్ఞాసుర ఇహ సంప్రాప్తస తవాహం రాజసత్తమ
తస్య మే రొచసే రాజన కషుధితస్యేవ భొజనమ
53 అమాత్యా మే న రొచన్తే వి తృష్ణస్య యదొథకమ
భవతొ ఽరదకృథ ఇత్య ఏవ మయి థొషొ హి తైః కృతః
విథ్యతే కారణం నాన్యథ ఇతి మే నాత్ర సంశయః
54 న హి తేషామ అహం థరుగ్ధస తత తేషాం థొషవథ గతమ
అరేర హి థుర హతాథ భేయం భగ్నపృష్టాథ ఇవొరగాత
55 భూయసా పరిబర్హేణ సత్కారేణ చ భూయసా
పూజితొ బరాహ్మణశ్రేష్ఠ భూయొ వస గృహే మమ
56 యే తవాం బరాహ్మణ నేచ్ఛన్తి న తే వత్స్యన్తి మే గృహే
భవతైవ హి తజ జఞేయం యథ ఇథానీమ అనన్తరమ
57 యదా సయాథ థుష్కృతొ థణ్డొ యదా చ సుకృతం కృతమ
తదా సమీక్ష్య భగవఞ శరేయసే వినియుఙ్క్ష్వ మామ
58 అథర్శయన్న ఇమం థొషమ ఏకైకం థుర బలం కురు
తతః కారణమ ఆజ్ఞాయ పురుషం పురుషం జహి
59 ఏకథొషా హి బహవొ మృథ్నీయుర అపి కణ్టకాన
మన్త్రభేథ భయాథ రాజంస తస్మాథ ఏతథ బరవీమి తే
60 వయం తు బరాహ్మణా నామ మృథు థణ్డాః కృపా లవః
సవస్తి చేచ్ఛామి భవతః పరేషాం చ యదాత్మనః
61 రాజన్న ఆత్మానమ ఆచక్షే సంబన్ధీ భవతొ హయ అహమ
మునిః కాలక వృక్షీయ ఇత్య ఏవమ అభిసంజ్ఞితః
62 పితుః సఖా చ భవతః సంమతః సత్యసంగరః
వయాపన్నే భవతొ రాజ్యే రాజన పితరి సంస్దితే
63 సర్వకామాన పరిత్యజ్య తపస తప్తం తథా మయా
సనేహాత తవాం పరబ్రవీమ్య ఏతన మా భూయొ విభ్రమేథ ఇతి
64 ఉభే థృష్ట్వా థుఃఖసుఖే రాజ్యం పరాప్య యథృచ్ఛయా
రాజ్యేనామాత్య సంస్దేన కదం రాజన పరమాథ్యసి
65 తతొ రాజకులే నాన్థీ సంజజ్ఞే భూయసీ పునః
పురొహిత కులే చైవ సంప్రాప్తే బరాహ్మణర్షభ
66 ఏకఛత్రాం మహీం కృత్వా కౌసల్యాయ యశస్వినే
మునిః కాలక వృక్షీయ ఈజే కరతుభిర ఉత్తమైః
67 హితం తథ వచనం శరుత్వా కౌసల్యొ ఽనవశిషన మహీమ
తదా చ కృతవాన రాజా యదొక్తం తేన భారత