శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 69
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 69) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 పార్దివేన విశేషేణ కిం కార్యమ అవశిష్యతే
కదం రక్ష్యొ జనపథః కదం రక్ష్యాశ చ శత్రవః
2 కదం చారం పరయుఞ్జీత వర్ణాన విశ్వాసయేత కదమ
కదం భృత్యాన కదం థారాన కదం పుత్రాంశ చ భారత
3 రాజవృత్తం మహారాజ శృణుష్వావహితొ ఽఖిలమ
యత కార్యం పార్దివేనాథౌ పార్దివ పరకృతేన వా
4 ఆత్మా జేయః సథా రాజ్ఞా తతొ జేయాశ చ శత్రవః
అజితాత్మా నరపతిర విజయేత కదం రిపూన
5 ఏతావాన ఆత్మవిజయః పఞ్చవర్గ వినిగ్రహః
జితేన్థ్రియొ నరపతిర బాధితుం శక్నుయాథ అరీన
6 నయసేత గుల్మాన థుర్గేషు సంధౌ చ కురునన్థన
నగరొపవనే చైవ పురొథ్యానేషు చైవ హ
7 సంస్దానేషు చ సర్వేషు పురేషు నగరస్య చ
మధ్యే చ నరశార్థూల తదా రాజనివేశనే
8 పరణిధీంశ చ తతః కుర్యాజ జడాన్ధబధిరాకృతీన
పుంసః పరీక్షితాన పరాజ్ఞాన కషుత్పిపాసాతప కషమాన
9 అమాత్యేషు చ సర్వేషు మిత్రేషు తరివిధేషు చ
పుత్రేషు చ మహారాజ పరణిథధ్యాత సమాహితః
10 పురే జనపథే చైవ తదా సామన్తరాజసు
యదా న విథ్యుర అన్యొన్యం పరణిధేయాస తదా హి తే
11 చారాంశ చ విథ్యాత పరహితాన పరేణ భరతర్షభ
ఆపణేషు విహారేషు సమవాయేషు భిక్షుషు
12 ఆరామేషు తదొథ్యానే పణ్డితానాం సమాగమే
వేశేషు చత్వరే చైవ సభాస్వ ఆవసదేషు చ
13 ఏవం విహన్యాచ చారేణ పరచారం విచక్షణః
చారేణ విహతం సర్వం హతం భవతి పాణ్డవ
14 యథా తు హీనం నృపతిర విథ్యాథ ఆత్మానమ ఆత్మనా
అమాత్యైః సహ సంమన్త్ర్య కుర్యాత సంధిం బలీయసా
15 అజ్ఞాయమానొ హీనత్వే కుర్యాత సంధిం పరేణ వై
లిప్సుర వా కం చిథ ఏవార్దం తవరమాణొ విచక్షణః
16 గుణవన్తొ మహొత్సాహా ధర్మజ్ఞాః సాధవశ చ యే
సంథధీత నృపస తైశ చ రాష్ట్రం ధర్మేణ పాలయన
17 ఉచ్ఛిథ్యమానమ ఆత్మానం జఞాత్వా రాజా మహామతిః
పూర్వాపకారిణొ హన్యాల లొకథ్విష్టాంశ చ సర్వశః
18 యొ నొపకర్తుం శక్నొతి నాపకర్తుం మహీపతిః
అశక్యరూపశ చొథ్ధర్తుమ ఉపేక్ష్యస తాథృశొ భవేత
19 యాత్రాం యాయాథ అవిజ్ఞాతమ అనాక్రన్థమ అనన్తరమ
వయాసక్తం చ పరమత్తం చ థుర బలం చ విచక్షణః
20 యాత్రామ ఆజ్ఞాపయేథ వీరః కల్య పుష్టబలీ సుఖీ
పూర్వం కృత్వా విధానం చ యాత్రాయాం నగరే తదా
21 న చ వశ్యొ భవేథ అస్య నృపొ యథ్య అపి వీర్యవాన
హీనశ చ బలవీర్యాభ్యాం కర్శయంస తం పరావసేత
22 రాష్ట్రం చ పీడయేత తస్య శస్త్రాగ్నివిషమూర్ఛనైః
అమాత్యవల్లభానాం చ వివాథాంస తస్య కారయేత
వర్జనీయం సథా యుథ్ధం రాజ్యకామేన ధీమతా
23 ఉపాయైస తరిభిర ఆథానమ అర్దస్యాహ బృహస్పతిః
సాన్త్వేనానుప్రథానేన భేథేన చ నరాధిప
యమ అర్దం శక్నుయాత పరాప్తుం తేన తుష్యేథ ధి పణ్డితః
24 ఆథథీత బలిం చైవ పరజాభ్యః కురునన్థన
షడ భాగమ అమితప్రజ్ఞస తాసామ ఏవాభిగుప్తయే
25 థశ ధర్మగతేభ్యొ యథ వసు బహ్వ అల్పమ ఏవ చ
తన నాథథీత సహసా పౌరాణాం రక్షణాయ వై
26 యదా పుత్రాస తదా పౌరా థరష్టవ్యాస తే న సంశయః
భక్తిశ చైషాం పరకర్తవ్యా వయవహారే పరథర్శితే
27 సుతం చ సదాపయేథ రాజా రాజ్ఞం సర్వార్దథర్శినమ
వయవహారేషు సతతం తత్ర రాజ్యం వయవస్దితమ
28 ఆకరే లవణే శుల్కే తరే నాగవనే తదా
నయసేథ అమాత్యాన నృపతిః సవాప్తాన వా పురుషాన హితాన
29 సమ్యగ థణ్డధరొ నిత్యం రాజా ధర్మమ అవాప్నుయాత
నృపస్య సతతం థణ్డః సమ్యగ ధర్మే పరశస్యతే
30 వేథవేథాఙ్గవిత పరాజ్ఞః సుతపస్వీ నృపొ భవేత
థానశీలశ చ సతతం యజ్ఞశీలశ చ భారత
31 ఏతే గుణాః సమస్తాః సయుర నృపస్య సతతం సదిరాః
కరియా లొపే తు నృపతేః కుతః సవర్గః కుతొ యశః
32 యథా తు పీడితొ రాజా భవేథ రాజ్ఞా బలీయసా
తరిధా తవ ఆక్రన్థ్య మిత్రాణి విధానమ ఉపకల్పయేత
33 ఘొషాన నయసేత మార్గేషు గరామాన ఉత్దాపయేథ అపి
పరవేశయేచ చ తాన సర్వాఞ శాఖా నగరకేష్వ అపి
34 యే గుప్తాశ చైవ థుర్గాశ చ థేశాస తేషు పరవేశయేత
ధనినొ బలముఖ్యాంశ చ సాన్త్వయిత్వా పునః పునః
35 సస్యాభిహారం కుర్యాచ చ సవయమ ఏవ నరాధిపః
అసంభవే పరవేశస్య థాహయేథ అగ్నినా భృశమ
36 కషేత్రస్దేషు చ సస్యేషు శత్రొర ఉపజపేన నరాన
వినాశయేథ వా సర్వస్వం బలేనాద సవకేన వై
37 నథీషు మార్గేషు సథా సంక్రమాన అవసాథయేత
జలం నిస్రావయేత సర్వమ అనిస్రావ్యం చ థూషయేత
38 తథాత్వేనాయతీభిశ చ వివథన భూమ్యనన్తరమ
పరతీఘాతః పరస్యాజౌ మిత్ర కాలే ఽపయ ఉపస్దితే
39 థుర్గాణాం చాభితొ రాజా మూలఛేథం పరకారయేత
సర్వేషాం కషుథ్రవృక్షాణాం చైత్యవృక్షాన వివర్జయేత
40 పరవృథ్ధానాం చ వృక్షాణాం శాఖాః పరచ్ఛేథయేత తదా
చైత్యానాం సర్వదా వర్జ్యమ అపి పత్రస్య పాతనమ
41 పరకణ్ఠీః కారయేత సమ్యగ ఆకాశజననీస తదా
ఆపూరయేచ చ పరిఖాః సదాణునక్ర ఝషాకులాః
42 కడఙ్గ థవారకాణి సయుర ఉచ్ఛ్వాసార్దే పురస్య హ
తేషాం చ థవారవథ గుప్తిః కార్యా సర్వాత్మనా భవేత
43 థవారేషు చ గురూణ్య ఏవ యన్త్రాణి సదాపయేత సథా
ఆరొపయేచ ఛతఘ్నీశ చ సవాధీనాని చ కారయేత
44 కాష్ఠాని చాభిహార్యాణి తదా కూపాంశ చ ఖానయేత
సంశొధయేత తదా కూపాన కృతాన పూర్వం పయొ ఽరదిభిః
45 తృణఛన్నాని వేశ్మాని పఙ్కేనాపి పరలేపయేత
నిర్హరేచ చ తృణం మాసే చైత్రే వహ్ని భయాత పురః
46 నక్తమ ఏవ చ భక్తాని పాచయేత నరాధిపః
న థివాగ్నిర జవలేథ గేహే వర్జయిత్వాగ్నిహొత్రికమ
47 కర్మారారిష్ట శాలాసు జవలేథ అగ్నిః సమాహితః
గృహాణి చ పరవిశ్యాద విధేయః సయాథ ధుతాశనః
48 మహాథణ్డశ చ తస్య సయాథ యస్యాగ్నిర వై థివా భవేత
పరఘొషయేథ అదైవం చ రక్షణార్దం పురస్య వై
49 భిక్షుకాంశ చాక్రికాంశ చైవ కషీబొన్మత్తాన కుశీలవాన
బాహ్యాన కుర్యాన నరశ్రేష్ఠ థొషాయ సయుర హి తే ఽనయదా
50 చత్వరేషు చ తీర్దేషు సభాస్వ ఆవసదేషు చ
యదార్హ వర్ణం పరణిధిం కుర్యాత సర్వత్ర పార్దివః
51 విశాలాన రాజమార్గాంశ చ కారయేత నరాధిపః
పరపాశ చ విపణీశ చైవ యదొథ్థేశం సమాథిశేత
52 భాణ్డాగారాయుధాగారాన ధాన్యాగారాంశ చ సర్వశః
అశ్వాగారాన గజాగారాన బలాధికరణాని చ
53 పరిఖాశ చైవ కౌరవ్య పరతొలీః సంకటాని చ
న జాతు కశ చిత పశ్యేత తు గుహ్యమ ఏతథ యుధిష్ఠిర
54 అద సంనిచయం కుర్యాథ రాజా పరబలార్థితః
తైలం మధు ఘృతం సస్యమ ఔషధాని చ సర్వశః
55 అఙ్గారకుశ ముఞ్జానాం పలాశశరపర్ణినామ
యవసేన్ధన థిగ్ధానాం కారయేత చ సంచయాన
56 ఆయుధానాం చ సర్వేషాం శక్త్యృష్టి పరాసవర్మణామ
సంచయాన ఏవమాథీనాం కారయేత నరాధిపః
57 ఔషధాని చ సర్వాణి మూలాని చ ఫలాని చ
చతుర్విధాంశ చ వైథ్యాన వై సంగృహ్ణీయాథ విశేషతః
58 నటాశ చ నర్తకాశ చైవ మల్లా మాయా వినస తదా
శొభయేయుః పురవరం మొథయేయుశ చ సర్వశః
59 యతః శఙ్కా భవేచ చాపి భృత్యతొ వాపి మన్త్రితః
పౌరేభ్యొ నృపతేర వాపి సవాధీనాన కారయేత తాన
60 కృతే కర్మణి రాజేన్థ్ర పూజయేథ ధనసంచయైః
మానేన చ యదార్హేణ సాన్త్వేన వివిధేన చ
61 నిర్వేథయిత్వా తు పరం హత్వా వా కురునన్థన
గతానృణ్యొ భవేథ రాజా యదాశాస్త్రేషు థర్శితమ
62 రాజ్ఞా సప్తైవ రక్ష్యాణి తాని చాపి నిబొధ మే
ఆత్మామాత్యశ చ కొశశ చ థణ్డొ మిత్రాణి చైవ హి
63 తదా జనపథశ చైవ పురం చ కురునన్థన
ఏతత సప్తాత్మకం రాజ్యం పరిపాల్యం పరయత్నతః
64 షాడ్గుణ్యం చ తరివర్గం చ తరివర్గమ అపరం తదా
యొ వేత్తి పురుషవ్యాఘ్ర స భునక్తి మహీమ ఇమామ
65 షాడ్గుణ్యమ ఇతి యత పరొక్తం తన నిబొధ యుధిష్ఠిర
సంధాయాసనమ ఇత్య ఏవ యాత్రా సంధానమ ఏవ చ
66 విగృహ్యాసనమ ఇత్య ఏవ యాత్రాం సంపరిగృహ్య చ
థవైధీ భావస తదాన్యేషాం సంశ్రయొ ఽద పరస్య చ
67 తరివర్గశ చాపి యః పరొక్తస తమ ఇహైకమనాః శృణు
కషయః సదానం చ వృథ్ధిశ చ తరివర్గమ అపరం తదా
68 ధర్మశ చార్దశ చ కామశ చ సేవితవ్యొ ఽద కాలతః
ధర్మేణ హి మహీపాలశ చిరం పాలయతే మహీమ
69 అస్మిన్న అర్దే చ యౌ శలొకౌ గీతావ అఙ్గిరసా సవయమ
యాథవీ పుత్ర భథ్రం తే శరొతుమ అర్హసి తావ అపి
70 కృత్వా సర్వాణి కార్యాణి సమ్యక సంపాల్య మేథినీమ
పాలయిత్వా తదా పౌరాన పరత్ర సుఖమ ఏధతే
71 కిం తస్య తపసా రాజ్ఞః కిం చ తస్యాధ్వరైర అపి
అపాలితాః పరజా యస్య సర్వా ధర్మవినాకృతాః