శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 68
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 68) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 కిమ ఆహుర థైవతం విప్రా రాజానం భరతర్షభ
మనుష్యాణామ అధిపతిం తన మే బరూహి పితా మహ
2 అత్రాప్య ఉథాహరన్తీమమ ఇతిహాసం పురాతనమ
బృహస్పతిం వసు మనా యదా పప్రచ్ఛ భారత
3 రాజా వసు మనా నామ కౌసల్యొ ధీమతాం వరః
మహర్షిం పరిపప్రచ్ఛ కృతప్రజ్ఞొ బృహస్పతిమ
4 సర్వం వైనయికం కృత్వా వినయజ్ఞొ బృహస్పతేః
థక్షిణానన్తరొ భూత్వా పరణమ్య విధిపూర్వకమ
5 విధిం పప్రచ్ఛ రాజ్యస్య సర్వభూతహితే రతః
పరజానాం హితమ అన్విచ్ఛన ధర్మమూలం విశాం పతే
6 కేన భూతాని వర్ధన్తే కషయం గచ్ఛన్తి కేన చ
కమ అర్చన్తొ మహాప్రాజ్ఞ సుఖమ అత్యన్తమ ఆప్నుయుః
7 ఇతి పృష్టొ మహారాజ్ఞా కౌసల్యేనామితౌజసా
రాజసత్కారమ అవ్యగ్రః శశంసాస్మై బృహస్పతిః
8 రాజమూలొ మహారాజ ధర్మొ లొకస్య లక్ష్యతే
పరజా రాజభయాథ ఏవ న ఖాథన్తి పరస్పరమ
9 రాజా హయ ఏవాఖిలం లొకం సముథీర్ణం సముత్సుకమ
పరసాథయతి ధర్మేణ పరసాథ్య చ విరాజతే
10 యదా హయ అనుథయే రాజన భూతాని శశిసూర్యయొః
అన్ధే తమసి మజ్జేయుర అపశ్యన్తః పరస్పరమ
11 యదా హయ అనుథకే మత్స్యా నిరాక్రన్థే విహంగమాః
విహరేయుర యదాకామమ అభిసృత్య పునః పునః
12 విమద్యాతిక్రమేరంశ చ విషహ్యాపి పరస్పరమ
అభావమ అచిరేణైవ గచ్ఛేయుర నాత్ర సంశయః
13 ఏవమ ఏవ వినా రాజ్ఞా వినశ్యేయుర ఇమాః పరజాః
అన్ధే తమసి మజ్జేయుర అగొపాః పశవొ యదా
14 హరేయుర బలవన్తొ హి థుర బలానాం పరిగ్రహాన
హన్యుర వయాయచ్ఛమానాంశ చ యథి రాజా న పాలయేత
15 యానం వస్త్రమ అలం కారాన రత్నాని వివిధాని చ
హరేయుః సహసా పాపా యథి రాజా న పాలయేత
16 మమేథమ ఇతి లొకే ఽసమిన న భవేత సంపరిగ్రహః
విశ్వలొపః పరవర్తేత యథి రాజా న పాలయేత
17 మాతరం పితరం వృథ్ధమ ఆచార్యమ అతిదిం గురుమ
కలిశ్నీయుర అపి హింస్యుర వా యథి రాజా న పాలయేత
18 పతేథ బహువిధం శస్త్రం బహుధా ధర్మచారిషు
అధర్మః పరగృహీతః సయాథ యథి రాజా న పాలయేత
19 వధబన్ధపరిక్లేశొ నిత్యమ అర్దవతాం భవేత
మమత్వం చ న విన్థేయుర యథి రాజా న పాలయేత
20 అన్తశ చాకాశమ ఏవ సయాల లొకొ ఽయం థస్యు సాథ భవేత
పతేచ చ నరకం ఘొరం యథి రాజా న పాలయేత
21 న యొనిపొషొ వర్తేత న కృషిర న వణిక పదః
మజ్జేథ ధర్మస తరయీ న సయాథ యథి రాజా న పాలయేత
22 న యజ్ఞాః సంప్రవర్తేరన విధివత సవాప్తథక్షిణాః
న వివాహాః సమాజా వా యథి రాజా న పాలయేత
23 న వృషాః సంప్రవర్తేరన న మద్యేరంశ చ గర్గరాః
ఘొషాః పరణాశం గచ్ఛేయుర యథి రాజా న పాలయేత
24 తరస్తమ ఉథ్విగ్నహృథయం హాహాభూతమ అచేతనమ
కషణేన వినశేత సర్వం యథి రాజా న పాలయేత
25 న సంవత్సరసత్రాణి తిష్ఠేయుర అకుతొభయాః
విధివథ థక్షిణా వన్తి యథి రాజా న పాలయేత
26 బరాహ్మణాశ చతురొ వేథాన నాధీయేరంస తపస్వినః
విథ్యా సనాతాస తపః సనాతా యథి రాజా న పాలయేత
27 హస్తొ హస్తం స ముష్ణీయాథ భిథ్యేరన సర్వసేతవః
భయార్తం విథ్రవేత సర్వం యథి రాజా న పాలయేత
28 న లభేథ ధర్మసంశ్లేషం హతవిప్రహతొ జనః
కర్తా సవేచ్ఛేన్థ్రియొ గచ్ఛేథ యథి రాజా న పాలయేత
29 అనయాః సంప్రవర్తేరన భవేథ వై వర్ణసంకరః
థుర భిక్షమ ఆవిశేథ రాష్ట్రం యథి రాజా న పాలయేత
30 వివృత్య హి యదాకామం గృహథ్వారాణి శేరతే
మనుష్యా రక్షితా రాజ్ఞా సమన్తాథ అకుతొభయాః
31 నాక్రుష్టం సహతే కశ చిత కుతొ హస్తస్య లఙ్ఘనమ
యథి రాజా మనుష్యేషు తరాతా భవతి ధార్మికః
32 సత్రియశ చాపురుషా మార్గం సర్వాలం కారభూషితాః
నిర్భయాః పరతిపథ్యన్తే యథా రక్షతి భూమిపః
33 ధర్మమ ఏవ పరపథ్యన్తే న హింసన్తి పరస్పరమ
అనుగృహ్ణన్తి చాన్యొన్యం యథా రక్షతి భూమిపః
34 యజన్తే చ తరయొ వర్ణా మహాయజ్ఞైః పృదగ్విధైః
యుక్తాశ చాధీయతే శాస్త్రం యథా రక్షతి భూమిపః
35 వార్తా మూలొ హయ అయం లొకస తరయ్యా వై ధార్యతే సథా
తత సర్వం వర్తతే సమ్యగ యథా రక్షతి భూమిపః
36 యథా రాజా ధురం శరేష్ఠామ ఆథాయ వహతి పరజాః
మహతా బలయొగేన తథా లొకః పరసీథతి
37 యస్యాభావే చ భూతానామ అభావః సయాత సమన్తతః
భావే చ భావొ నిత్యః సయాత కస తం న పరతిపూజయేత
38 తస్య యొ వహతే భారం సర్వలొకసుఖావహమ
తిష్ఠేత పరియహితే రాజ్ఞ ఉభౌ లొకౌ హి యొ జయేత
39 యస తస్య పురుషః పాపం మనసాప్య అనుచిన్తయేత
అసంశయమ ఇహ కలిష్టః పరేత్యాపి నరకం పతేత
40 న హి జాత్వ అవమన్తవ్యొ మనుష్య ఇతి భూమిపః
మహతీ థేవతా హయ ఏషా నరరూపేణ తిష్ఠతి
41 కురుతే పఞ్చరూపాణి కాలయుక్తాని యః సథా
భవత్య అగ్నిస తదాథిత్యొ మృత్యుర వైశ్రవణొ యమః
42 యథా హయ ఆసీథ అతః పాపాన థహత్య ఉగ్రేణ తేజసా
మిద్యొపచరితొ రాజా తథా భవతి పావకః
43 యథా పశ్యతి చారేణ సర్వభూతాని భూమిపః
కషేమం చ కృత్వా వరజతి తథా భవతి భాస్కరః
44 అశుచీంశ చ యథా కరుథ్ధః కషిణొతి శతశొ నరాన
సపుత్రపౌత్రాన సామాత్యాంస తథా భవతి సొ ఽనతకః
45 యథా తవ అధార్మికాన సర్వాంస తీక్ష్ణైర థణ్డైర నియచ్ఛతి
ధార్మికాంశ చానుగృహ్ణాతి భవత్య అద యమస తథా
46 యథా తు ధనధారాభిస తర్పయత్య ఉపకారిణః
ఆచ్ఛినత్తి చ రత్నాని వివిధాన్య అపకారిణామ
47 శరియం థథాతి కస్మై చిత కస్మాచ చిథ అపకర్షతి
తథా వైశ్రవణొ రాజఁల లొకే భవతి భూమిపః
48 నాస్యాపవాథే సదాతవ్యం థక్షేణాక్లిష్ట కర్మణా
ధర్మ్యమ ఆకాఙ్క్షతా లాభమ ఈశ్వరస్యానసూయతా
49 న హి రాజ్ఞః పరతీపాని కుర్వన సుఖమ అవాప్నుయాత
పుత్రొ భరాతా వయస్యొ వా యథ్య అప్య ఆత్మసమొ భవేత
50 కుర్యాత కృష్ణ గతిః శేషం జవలితొ ఽనిలసారదిః
న తు రాజ్ఞాభిపన్నస్య శేషం కవ చన విథ్యతే
51 తస్య సర్వాణి రక్ష్యాణి థూరతః పరివర్జయేత
మృత్యొర ఇవ జుగుప్సేత రాజస్వహరణాన నరః
52 నశ్యేథ అభిమృశన సథ్యొ మృగః కూటమ ఇవ సపృశన
ఆత్మస్వమ ఇవ సంరక్షేథ రాజస్వమ ఇహ బుథ్ధిమాన
53 మహాన్తం నరకం ఘొరమ అప్రతిష్ఠమ అచేతసః
పతన్తి చిరరత్రాయ రాజవిత్తాపహారిణః
54 రాజా భొజొ విరాట సమ్రాట కషత్రియొ భూపతిర నృపః
య ఏవం సతూయతే శబ్థైః కస తం నార్చితుమ ఇచ్ఛతి
55 తస్మాథ బుభూషుర నియతొ జితాత్మా సంయతేన్థ్రియః
మేధా వి సమృతిమాన థక్షః సంశ్రయేత మహీపతిమ
56 కృతజ్ఞం పరాజ్ఞమ అక్షుథ్రం థృఢభక్తిం జితేన్థ్రియమ
ధర్మనిత్యం సదితం సదిత్యాం మన్త్రిణం పూజయేన నృపః
57 థృఠ భక్తిం కృతప్రజ్ఞం ధర్మజ్ఞం సంయతేన్థ్రియమ
శూరమ అక్షుథ్ర కర్మాణం నిషిథ్ధ జనమ ఆశ్రయేత
58 రాజా పరగల్భం పురుషం కరొతి; రాజా కృశం బృంహయతే మనుష్యమ
రాజాభిపన్నస్య కుతః సుఖాని; రాజాభ్యుపేతం సుఖినం కరొతి
59 రాజా పరజానాం హృథయం గరీయొ; గతిః పరతిష్ఠా సుఖమ ఉత్తమం చ
యమ ఆశ్రితా లొకమ ఇమం పరం చ; జయన్తి సమ్యక పురుషా నరేన్థ్రమ
60 నరాధిపశ చాప్య అనుశిష్య మేథినీం; థమేన సత్యేన చ సౌహృథేన
మహథ్భిర ఇష్ట్వా కరతుభిర మహాయశాస; తరివిష్టపే సదానమ ఉపైతి సత్కృతమ
61 స ఏవమ ఉక్తొ గురుణా కౌసల్యొ రాజసత్తమః
పరయత్నాత కృతవాన వీరః పరజానాం పరిపాలనమ