శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 289
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 289) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [య]
సాంఖ్యే యొగే చ మే తాత విశేషం వక్తుమ అర్హసి
తవ సర్వజ్ఞ సర్వం హి విథితం కురుసత్తమ
2 [భీ]
సాంఖ్యాః సాంఖ్యం పరశంసన్తి యొగా యొగం థవిజాతయః
వథన్తి కారణైః శరైష్ఠ్యం సవపక్షొథ్భావనాయ వై
3 అనీశ్వరః కదం ముచ్యేథ ఇత్య ఏవం శత్రుకర్శన
వథన్తి కరణైః శరైష్ఠ్యం యొగాః సమ్యఙ మనీషిణః
4 వథన్తి కారణం చేథం సాంఖ్యాః సమ్యగ థవిజాతయః
విజ్ఞాయేహ గతీః సర్వా విరక్తొ విషయేషు యః
5 ఊర్ధ్వం స థేహాత సువ్యక్తం విముచ్యేథ ఇతి నాన్యదా
ఏతథ ఆహుర మహాప్రాజ్ఞాః సాంఖ్యం వై మొక్షథర్శనమ
6 సవపక్షే కారణం గరాహ్యం సమర్దం వచనం హితమ
శిష్టానాం హి మతం గరాహ్యం తవథ్విధైః శిష్టసంమతైః
7 పరత్యక్షహేతవొ యొగాః సాంఖ్యాః శాస్త్రవినిశ్చయాః
ఉభే చైతే మతే తత్త్వే మమ తాత యుధిష్ఠిర
8 ఉభే చైతే మతే జఞానే నృపతే శిష్టసంమతే
అనుష్ఠితే యదాశాస్త్రం నయేతాం పరమాం గతిమ
9 తుల్యం శౌచం తయొర యుక్తం థయా భూతేషు చానఘ
వరతానాం ధారణం తుల్యం థర్శనం న సమం తయొః
10 [య]
యథి తుల్యం వరతం శౌచం థయా చాత్ర పితామహ
తుల్యం న థర్శనం కస్మాత తన మే బరూహి పితామహ
11 [భీ]
రాగం మొహం తదా సనేహం కామక్రొధం చ కేవలమ
యొగాచ ఛిత్త్వాథితొ థొషాన పఞ్చైతాన పరాప్నువన్తి తత
12 యదా చానిమిషాః సదూలా జాలం ఛిత్త్వా పునర జలమ
పరాప్నువన్తి తదా యొగాస తత పథం వీతకల్మసాః
13 తదైవ వాగురాం ఛిత్త్వా బలవన్తొ యదా మృగాః
పరాప్నుయుర విమలం మార్గం విముక్తాః సర్వబన్ధనైః
14 లొభజాని తదా రాజన బన్ధనాని బలాన్వితాః
ఛిత్త్వా యొగాః పరం మార్గం గచ్ఛన్తి విమలాః శివమ
15 అబలాశ చ మృగా రాజన వాగురాసు తదాపరే
వినశ్యతి న సంథేహస తథ్వథ యొగబలాథ ఋతే
16 బలహీనాశ చ కౌన్తేయ యదా జాలగతా ఝషాః
అన్తం గచ్ఛన్తి రాజేన్థ్ర తదా యొగాః సుథుర్బలాః
17 యదా చ శకునాః సూక్ష్మం పరాప్య జాలమ అరింథమ
తత్ర సక్తా విపథ్యన్తే ముచ్యన్తే చ బలాన్వితాః
18 కర్మజైర బన్ధనైర బథ్ధాస తథ్వథ యొగాః పరంతప
అబలా వై వినశ్యన్తి ముచ్యన్తే చ బలాన్వితాః
19 అల్పకశ చ యదా రాజన వహ్నిః శామ్యతి థుర్బలః
ఆక్రాన్త ఇన్ధనైః సదూలైస తథ్వథ యొగొ ఽబలః పరభొ
20 స ఏవ చ యథా రాజన వహ్నిర జాతబలః పునః
సమీరణ యుతః కృత్స్నాం థహేత కషిప్రం మహీమ అపి
21 తథ్వజ జాతబలొ యొనీ థీప్తతేజా మహాబలః
అన్తకాల ఇవాథిత్యః కృత్స్నం సంశొషయేజ జగత
22 థుర్బలశ చ యదా రాజన సరొతసా హరియతే నరః
బలహీనస తదా యొగొ విషయైర హరియతే ఽవశః
23 తథ ఏవ చ యదా సరొతొ విష్టమ్భయతి వారుణః
తథ్వథ యొగబలం లబ్ధ్వా వయూహతే విషయాన బహూన
24 విశన్తి చావశాః పార్ద యొగా యొగబలాన్వితాః
పరజాపతీన ఋషీన థేవాన మహాభూతాని చేశ్వరాః
25 న యమొ నాన్తకః కరుథ్ధొ న మృత్యుర భీమవిక్రమః
ఈశతే నృపతే సర్వే యొగస్యామిత తేజసః
26 ఆత్మనాం చ సహస్రాణి బహూని భరతర్షభ
యొగః కుర్యాథ బలం పరాప్య తైశ చ సర్వైర మహీం చరేత
27 పరాప్నుయాథ విషయాంశ చైవ పునశ చొగ్రం తపశ చరేత
సంక్షిపేచ చ పునః పార్ద సూర్యస తేజొ గుణాన ఇవ
28 బలస్దస్య హి యొగస్య బన్ధనేశస్య పార్దివ
విమొక్షప్రభవిష్ణుత్వమ ఉపపన్నమ అసంశయమ
29 బలాని యొగే పరొక్తాని మయైతాని విశాం పతే
నిథర్శనార్దం సూక్ష్మాణి వక్ష్యామి చ పునస తవ
30 ఆత్మనశ చ సమాధానే ధారణాం పరతి చాభిభొ
నిథర్శనాని సూక్ష్మాణి శృణు మే భరతర్షభ
31 అప్రమత్తొ యదా ధన్వీ లక్ష్యం హన్తి సమాహితః
యుక్తః సమ్యక తదా యొగీ మొక్షం పరాప్నొత్య అసంశయమ
32 సనేహపూర్ణే యదా పాత్రే మన ఆధాయ నిశ్చలమ
పురుషొ యత్త ఆరొహేత సొపానం యుక్తమానసః
33 యుక్త్వా తదాయమ ఆత్మానం యొగః పార్దివ నిశ్చలమ
కరొత్య అమలమ ఆత్మానం భాస్కరొపమ థర్శనమ
34 యదా చ నావం కౌన్తేయ కర్ణధారః సమాహితః
మహార్ణవ గతాం శీఘ్రం నయేత పార్దివ పత్తనమ
35 తథ్వథ ఆత్మసమాధానం యుక్త్వా యొగేన తత్త్వవిత
థుర్గమం సదానమ ఆప్నొతి హిత్వా థేహమ ఇమం నృప
36 సారదిశ చ యదా యుక్త్వా సథశ్వాన సుసమాహితః
థేశమ ఇష్టం నయత్య ఆశు ధన్వినం పురుషర్షభ
37 తదైవ నృపతే యొగీ ధారణాసు సమాహితః
పరాప్నొత్య ఆశు పరం సదానం లక్షం ముక్త ఇవాశుగః
38 ఆవేశ్యాత్మని చాత్మానం యొగీ తిష్ఠతి యొ ఽచలః
పాపం హన్తేవ మీనానాం పథమ ఆప్నొతి సొ ఽజరమ
39 నాభ్యాం కన్దే చ శీర్షే చ హృథి వక్షసి పార్శ్వయొః
థర్శనే సపర్శనే చాపి ఘరాణే చామితవిక్రమ
40 సదానేష్వ ఏతేషు యొ యొగీ మహావ్రతసమాహితః
ఆత్మనా సూక్ష్మమ ఆత్మానం యుఙ్క్తే సమ్యగ విశాం పతౌ
41 స శీఘ్రమ అమలప్రజ్ఞః కర్మ థగ్ధ్వా శుభాశుభమ
ఉత్తమం యొగమ ఆస్దాయ యథీచ్ఛతి విముచ్యతే
42 [య]
ఆహారాన కీథృశాన కృత్వా కాని జిత్వా చ భారత
యొగీ బలమ అవాప్నొతి తథ భవాన వక్తుమ అర్హతి
43 [భీ]
కనానాం భక్షణే యుక్తః పిన్యాకస్య చ భక్షణే
సనేహానాం వర్జనే యుక్తొ యొగీ బలమ అవాప్నుయాత
44 భుజ్ఞానొ యావకం రూక్షం థీర్ఘకాలమ అరింథమ
ఏకారామొ విశుథ్ధాత్మా యొగీ బలమ అవాప్నుయాత
45 పక్షాన మాసాన ఋతూంశ చిత్రాన సంచరంశ చ గుహాస తదా
అపః పీత్వా పయొ మిశ్రా యొగీ బలమ అవాప్నుయాత
46 అఖన్థమ అపి వా మాసం సతతం మనుజేశ్వర
ఉపొష్య సమ్యక శుథ్ధాత్మా యొగీ బలమ అవాప్నుయాత
47 కామం జిత్వా తదా కరొధం శీతొష్ణే వర్షమ ఏవ చ
భయం నిథ్రాం తదా శవాసం పౌరుషం విషయాంస తదా
48 అరతిం థుర్జయాం చైవ ఘొరాం తృష్ణాం చ పార్దివ
సపర్శాన సర్వాంస తదా తన్థ్రీం థుర్జయాం నృపసత్తమ
49 థీపయన్తి మహాత్మానః సూక్ష్మమ ఆత్మానమ ఆత్మనా
వీతరాగా మహాప్రాజ్ఞా ధయానాధ్యయన సంపథా
50 థుర్గస తవ ఏష మతః పన్దా బరాహ్మణానాం విపశ్చితామ
న కశ చిథ వరజతి హయ అస్మిన కషేమేణ భరతర్షభ
51 యదా కశ చిథ వనం ఘొరం బహు సర్పసరీసృపమ
శవభ్రవత తొయహీనం చ థుర్గమం బహు కన్తకమ
52 అభక్తమ అతవీ పరాయం థావథగ్ధమహీరుహమ
పన్దానం తస్కరాకీర్ణం కషేమేణాభిపతేథ యువా
53 యొగమార్గం తదాసాథ్య యః కశ చిథ భజతే థవిజః
కషేమేణొపరమేన మార్గాథ బహుథొషొ హి స సమృతః
54 సుష్ఠేయం కషుర ధారాసు నిశితాసు మహీపతే
ధారణాసు తు యొగస్య థుఃస్దేయమ అకృతాత్మభిః
55 విపన్నా ధారణాస తాత నయన్తి న శుభాం గతిమ
నేతృహీనా యదా నావః పురుషాన అర్ణవే నృప
56 యస తు తిష్ఠతి కౌన్తేయ ధారణాసు యదావిధి
మరణం జన్మ థుఃఖం చ సుఖం చ స విముఞ్చతి
57 నానా శాస్త్రేషు నిష్పన్నం యొగేష్వ ఇథమ ఉథాహృతమ
పరం యొగం తు యత్కృత్స్నం నిశ్చితం తథ థవిజాతిషు
58 పరం హి తథ బరహ్మ మహన మహాత్మన; బరహ్మాణమ ఈశం వరథం చ విష్ణుమ
భవం చ ధర్మం చ షడాననం చ; సొ బరహ్మపుత్రాంశ చ మహానుభావాన
59 తమశ చ కస్తం సుమహథ రజశ చ; సత్త్వం చ శుథ్ధం పరకృతిం పరాం చ
సిథ్ధిం చ థేవీం వరుణస్య పత్నీం; తేజశ చ కృత్స్నం సుమహచ చ ధైర్యమ
60 నరాధిపం వై విమలం సతారం; విశ్వాంశ చ థేవాన ఉరగాన పితౄంశ చ
శైలాంశ చ కృత్స్నాన ఉథధీంశ చ ఘొరాన; నథీశ చ సర్వాః సవనన ఘనాంశ చ
61 నాగాన నగాన యక్షగణాన థిశశ; చ గన్ధర్వసంఘాన పురుషాన సత్రియశ చ
పరస్పరం పరాప్య మహాన మహాత్మా; విశేత యొగీ నచిరాథ విముక్తః
62 కదా చ యేయం నృపతే పరసక్తా; థేవే మహావీర్యమతౌ సుభా యమ
యొగాన స సర్వాన అభిభూయ మర్త్యాన; నారాయణాత్మా కురుతే మహాత్మా