శల్య పర్వము - అధ్యాయము - 16
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శల్య పర్వము - అధ్యాయము - 16) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [స]
అదాన్యథ ధనుర ఆథాయ బలవథ వేగవత్తరమ
యుధిష్ఠిరం మథ్రపతిర విథ్ధ్వా సింహ ఇవానథత
2 తతః స శరవర్షేణ పర్జన్య ఇవ వృష్టిమాన
అభ్యవర్షథ అమేయాత్మా కషత్రియాన కషత్రియర్షభః
3 సాత్యకిం థశభిర విథ్ధ్వా భీమసేనం తరిభిః శరైః
సహథేవం తరిభిర విథ్ధ్వా యుధిష్ఠిరమ అపీడయత
4 తాంస తాన అన్యాన మహేష్వాసాన సాశ్వాన సరద కుఞ్జరాన
కుఞ్జరాన కుఞ్జరారొహాన అశ్వాన అశ్వప్రయాయినః
రదాంశ చ రదిభిః సార్ధం జఘాన రదినాం వరః
5 బాహూంశ చిచ్ఛేథ చ తదా సాయుధాన కేతనాని చ
చకార చ మహీం యొధైస తీర్ణాం వేథీం కుశైర ఇవ
6 తదా తమ అరిసైన్యాని ఘనన్తం మృత్యుమ ఇవాన్తకమ
పరివవ్రుర భృశం కరుథ్ధాః పాణ్డుపాఞ్చాల సొమకాః
7 తం భీమసేనశ చ శినేశ చ నప్తా; మాధ్ర్యాశ చ పుత్రౌ పురుషప్రవీరౌ
సమాగతం భీమబలేన రాజ్ఞా; పర్యాపుర అన్యొన్యమ అదాహ్వయన్తః
8 తతస తు శూరాః సమరే నరేన్థ్రం; మథ్రేశ్వరం పరాప్య యుధాం వరిష్ఠమ
ఆవార్యా చైనం సమరే నృవీరా; జఘ్నుః శరైః పత్రిభిర ఉగ్రవేగైః
9 సంరక్షితొ భీమసేనేన రాజా; మాథ్రీ సుతాభ్యామ అద మాధవేన
మథ్రాధిపం పత్రిభిర ఉగ్రవేగైః; సతనాన్తరే ధార్మ సుతొ నిజఘ్నే
10 తతొ రణే తావకనాం రదౌఘాః; సామీక్ష్య మథ్రాధిపతిం శరార్తమ
పర్యావవ్రుః పరవరాః సర్వశశ చ; థుర్యొధనస్యానుమతే సమన్తాత
11 తతొ థరుతం మథ్రజనాధిపొ రణే; యుధిష్ఠిరం సప్తభిర అభ్యవిధ్యత
తం చాపి పార్దొ నవభిః పృషత్కైర; వివ్యాధ రాజంస తుములే మహాత్మా
12 ఆకర్ణపూర్ణాయత సంప్రయుక్తైః; శరైస తథా సంయతి తైలధౌతైః
అన్యొన్యమ ఆచ్ఛాథయతాం మహారదౌ; మథ్రాధిపశ చాపి యుధిష్ఠిరశ చ
13 తతస తు తూర్ణం సమరే మహారదౌ; పరస్పరస్యాన్తరమ ఈక్షమాణౌ
శరైర భృశం వివ్యధతుర నృపొత్తమౌ; మహాబలౌ శత్రుభిర అప్రధృష్యౌ
14 తయొర ధనుర్జ్యాతలనిస్వనొ మహాన; మహేన్థ్రవజ్రాశనితుల్యనిస్వనః
పరస్పరం బాణగణైర మహాత్మనొః; పరవర్షతొర మథ్రప పాణ్డువీరయొః
15 తౌ చేరతుర వయాఘ్రశిశు పరకాశౌ; మహావనేష్వ ఆమిష గృథ్ధినావ ఇవ
విషాణినౌ నాగవరావ ఇవొభౌ; తతక్షతుః సంయుగజాతథర్పౌ
16 తతస తు మథ్రాధిపతిర మహాత్మా; యుధిష్ఠిరం భీమబలం పరసహ్య
వివ్యాధ వీరం హృథయే ఽతివేగం; శరేణ సూర్యాగ్నిసమప్రభేణ
17 తతొ ఽతివిథ్ధొ ఽద యుధిష్ఠిరొ ఽపి; సుసంప్రయుక్తేన శరేణ రాజన
జఘాన మథ్రాధిపతిం మహాత్మా; ముథం చ లేభే ఋషభః కురూణామ
18 తతొ ముహూర్తాథ ఇవ పార్దివేన్థ్రొ; లబ్ధ్వా సంజ్ఞాం కరొధా సంరక్తనేత్రః
శతేన పార్దం తవరితొ జఘాన; సహస్రనేత్ర పరతిమప్రభావః
19 తవరంస తతొ ధర్మసుతొ మహాత్మా; శల్యస్య కరుథ్ధొ నవభిః పృషత్కైః
భిత్త్వా హయ ఉరస తపనీయం చ వర్మ; జఘాన షడ్భిస తవ అపరైః పృషాత్కైః
20 తతస తు మథ్రాధిపతిః పరహృష్టొ; ధనుర వికృష్య వయసృజత పృషత్కాన
థవాభ్యాం కషురాభ్యాం చ తదైవ రాజ్ఞశ; చిచ్ఛేథ చాపం కురుపుంగవస్య
21 నవం తతొ ఽనయత సామరే పరగృహ్య; రాజా ధనుర ఘొరతరం మహాత్మా
శల్యం తు విథ్ధ్వా నిశితైః సమన్తథ; యదా మహేన్థ్రొ నముచిం శితాగ్రైః
22 తతస తు శల్యొ నవభిః పృషత్కైర; భీమస్య రాజ్ఞశ చ యుధిష్ఠిరస్య
నికృత్య రౌక్మే పటు వర్మణీ తయొర; విథారయామ ఆస భుజౌ మహాత్మా
23 తతొ ఽపరేణ జవలితార్క తేజసా; కషురేణ రాజ్ఞొ ధనుర ఉన్మమాద
కృపశ చ తస్యైవ జఘాన సూతం; షడ్భిః శరైః సొ ఽభిముఖం పపాత
24 మథ్రాధిపశ చాపి యుధిష్ఠిరస్య; శరైశ చతుర్భిర నిజఘాన వాహాన
వాహాంశ చ హత్వా వయకరొన మహాత్మా; యొధక్షయం ధర్మసుతస్య రాజ్ఞః
25 తదా కృతే రాజని భీమసేనొ; మథ్రాధిపస్యాశు తతొ మహాత్మా
ఛిత్త్వా ధనుర వేగవతా శరేణ; థవాభ్యామ అవిధ్యత సుభృశం నరేన్థ్రమ
26 అదాపరేణాస్య జహార యన్తుః; కాయాచ ఛిరః సంనహనీయమధ్యాత
జఘాన చాశ్వాంశ చతురః స శీఘ్రం; తదా భృశం కుపితొ భీమసేనః
27 తమ అగ్రణీః సర్వధనుర్ధరాణామ; ఏకం చరన్తం సామరే ఽతివేగమ
భీమః శతేన వయకిరచ ఛరాణాం; మాథ్రీపుత్రః సహథేవస తదైవ
28 తైః సాయకైర మొహితం వీక్ష్య శల్యం; భీమః శరైర అస్య చకర్త వర్మ
స భీమసేనేన నికృత్తవర్మా; మథ్రాధిపశ చర్మ సహస్రతారమ
29 పరగృహ్య ఖడ్గం చ రదాన మహాత్మా; పరస్కన్థ్య కున్తీసుతమ అభ్యధావత
ఛిత్త్వ రదేషాం నకులస్య సొ ఽద; యుధిష్ఠిరం భీమబలొ ఽబభ్యధావత
30 తం చాపి రాజానమ అదొత్పతన్తం; కరుథ్ధాం యదైవాన్తకమ ఆపతన్తమ
ధృష్టథ్యుమ్నొ థరౌపథేయాః శిఖణ్డీ; శినేశ చ నప్తా సహసా పరీయుః
31 అదాస్య చర్మాప్రతిమం నయకృన్తథ; భీమొ మహాత్మా థశభిః పృషత్కః
ఖడ్గం చ భల్లైర నిచకర్త ముష్టౌ; నథన పరహృష్టస తవ సిన్యమధ్యే
32 తత కర్మ భీమస్య సమీక్ష్య హృష్టాస; తే పాణ్డవానాం పరవరా రదౌఘాః
నాథం చ చక్రుర భృశమ ఉత్స్మయన్తః; శఙ్ఖాంశ చ థధ్ముః శశిసంనికాశాన
33 తేనాద శబ్థేన విభీషణేన; తవాభితప్తం బలమ అప్రహృష్టమ
సవేథాభిభూతం రుధిరొక్షితాఙ్గం; విసంజ్ఞకల్పం చ తదా విషాణ్ణమ
34 స మథ్రరాజః సహసావకీర్ణొ; భీమాగ్రగైః పాణ్డవ యొధముఖ్యైః
యుధిష్ఠిరస్యాభిముఖం జవేన; సింహొ యదా మృగహేతొః పరయాతః
35 స ధర్మరాజొ నిహతాశ్వసూతం; కరొధేన థీప్తజ్వలన పరకాశమ
థృష్ట్వా తు మథ్రాధిపతిం స తూర్ణం; సమభ్యధావత తమ అరిం బలేన
36 గొవిన్థ వాక్యం తవరితం విచిన్త్య; థధ్రే మతిం శల్య వినాశనాయ
స ధర్మరాజొ నిహతాశ్వసూతే; రదే తిష్ఠఞ శక్తిమ ఏవాభికాఙ్క్షన
37 తచ చాపి శల్యస్యా నిశమ్య కర్మ; మహాత్మనొ భగమ అదావశిష్టమ
సమృత్వా మానః శల్య వధే యతాత్మా; యదొక్తమ ఇన్థ్రావరజస్య చక్రే
38 స ధర్మరాజొ మణిహేమథణ్డాం; జగ్రాహ శక్తిం కనకప్రకాశామ
నేత్రే చ థీప్తే సహసా వివృత్య; మథ్రాధిపం కరుథ్ధా మనా నిరైక్షత
39 నిరీక్షితొ వై నరథేవ రాజ్ఞా; పూతాత్మనా నిర్హృత కల్మషేణ
అభూన న యథ భస్మసాన మథ్రరాజస; తథ అథ్భుతం మే పరతిభాతి రాజన
40 తతస తు శక్తిం రుచిరొగ్ర థణ్డాం; మణిప్రవలొజ్జ్వలితాం పరథీప్తామ
చిక్షేప వేగాత సుభృశం మహాత్మా; మథ్రాధిపాయ పరవరః కురూణామ
41 థీప్తామ అదైనాం మహతా బలేన; సవిస్ఫు లిఙ్గాం సహసా పతన్తీమ
పరైక్షన్త సర్వే కురవః సమేతా; యదా యుగాన్తే మహతీమ ఇవొల్కామ
42 తాం కాలరాత్రీమ ఇవ పాశహస్తాం; యమస్య ధత్రీమ ఇవ చొగ్రరూపామ
సబ్రహ్మ థణ్డప్రతిమామ అమొఘాం; ససర్జ యత్తొ యుధి ధర్మరాజః
43 గన్ధస్రగ అగ్ర్యాసన పానభొజనైర; అభ్యర్చితాం పాణ్డుసుతైః పరయత్నాత
సంవర్తకాగ్నిప్రతిమాం జవలన్తీం; కృత్యామ అదర్వాఙ్గిరసీమ ఇవొగ్రామ
44 ఈశాన హేతొః పరతినిర్మితాం తాం; తవష్టా రిపూణామ అసుథేహ భక్షామ
భూమ్యన్తరిక్షాథి జలాశయాని; పరసహ్య భూతాని నిహన్తుమ ఈశామ
45 ఘణ్టా పతాకా మణివజ్ర భాజం; వైడూర్య చిత్రాం తపనీయథణ్డామ
తవష్ట్రా పరయత్నాన నియమేన కౢప్తాం; బరహ్మ థవిషామ అన్తకరీమ అమొఘామ
46 బలప్రయత్నాథ అధిరూఢ వేగాం; మన్త్రైశ చ ఘొరైర అభిమన్త్రయిత్వా
ససర్జ మార్గేణ చ తాం పరేణ; వధాయ మథ్రాధిపతేర తథానీమ
47 హతొ ఽసయ అసావ ఇత్య అభిగర్జమానొ; రుథ్రొ ఽనతకాయాన్త కరం యదేషుమ
పరసార్య బాహుం సుథృఢం సుపాణిం; కరొధేన నృత్యన్న ఇవా ధార్మ రాజః
48 తాం సర్వశక్త్యా పరహితాం స శక్తిం; యుధిష్ఠిరేణాప్రతి వార్య వీర్యామ
పరతిగ్రహాయాభిననర్థ శల్యః; సమ్యగ ఘుతామ అగ్నిర ఇవాజ్య ధారామ
49 సా తస్య మర్మాణి విథార్య శుభ్రమ; ఉరొ విశాలం చ తదైవ వర్మ
వివేశ గాం తొయమ ఇవాప్రసక్తా; యశొ విశాలం నృపతేర థహన్తీ
50 నాసాక్షి కర్ణాస్య వినిఃసృతేన; పరస్యన్థతా చ వరణసంభవేన
సంసిక్త గాత్రొ రుధిరేణ సొ ఽభూత; కరౌఞ్చొ యదా సకన్థ హతొ మహాథ్రిః
51 పరసార్య బాహూ స రదాథ గతొ గాం; సంఛిన్నవర్మా కురునన్థనేన
మహేన్థ్ర వాహప్రతిమొ మహాత్మా; వజ్రాహతం శృఙ్గమ ఇవాచలస్య
52 బాహూ పరసార్యాభిముఖొ ధర్మరాజస్య మథ్రరాట
తతొ నిపతితొ భూమావ ఇన్థ్రధ్వజ ఇవొచ్ఛ్రితః
53 స తదా భిన్నసర్వాఙ్గొ రుధిరేణ సముక్షితః
పరత్యుథ్గత ఇవ పరేమ్ణా భూమ్యా సా నరపుంగవః
54 పరియయా కాన్తయా కాన్తః పతమాన ఇవొరసి
చిరం భుక్త్వా వసుమతీం పరియాం కాన్తామ ఇవ పరభుః
సర్వైర అఙ్గైః సమాశ్లిష్య పరసుప్త ఇవ సొ ఽభవత
55 ధర్మ్యే ధర్మాత్మనా యుథ్ధే నిహతొ ధర్మసూనునా
సమ్యగ ఘుత ఇవ సవిష్టః పరశాన్తొ ఽగనిర ఇవాధ్వరే
56 శక్త్యా విభిన్నహృథయం విప్ర విథ్ధాయుధ ధవజమ
సంశాన్తమ అపి మథ్రేశం లక్ష్మీర నైవ వయముఞ్చత
57 తతొ యుధిష్ఠిరశ చాపమ ఆథాయేన్థ్ర ధనుష్ప్రభమ
వయధమథ థవిషతః సంఖ్యే ఖగ రాడ ఇవ పన్నగాన
థేహాసూన నిశితైర భల్లై రిపూణాం నాశయన కషణాత
58 తతః పరార్దస్య బాణౌఘైర ఆవృతాః సైనికాస తవ
నిమీలితాక్షాః కషిణ్వన్తొ భృశమ అన్యొన్యమ అర్థితాః
సంన్యస్తకవచా థేహైర విపత్రాయుధ జీవితాః
59 తతః శల్యే నిపతితే మథ్రరాజానుజొ యువా
భరాతుః సర్వైర గుణైస తుల్యొ రదీ పాణ్డవమ అభ్యయాత
60 వివ్యాధ చ నరశ్రేష్ఠొ నారాచైర బహుభిస తవరన
హతస్యాపచితిం భరాతుశ చికీర్షుర యుథ్ధథుర్మథః
61 తం వివ్యాధాశుగైః షడ్భిర ధర్మరాజస తవరన్న ఇవ
కార్ముకం చాస్య చిచ్ఛేథ కషురాభ్యాం ధవజమ ఏవ చ
62 తతొ ఽసయ థీప్యమానేన సుథృఢేన శితేన చ
పరముఖే వర్తమానస్య భల్లేనాపాహరచ ఛిరః
63 సుకుణ్డలం తథ థథృశే పతమానం శిరొ రదాత
పుణ్యక్షయమ ఇవ పరాప్య పతన్తం సవర్గవాసినమ
64 తస్యాపకృష్ట శీర్షం తచ ఛరీరం పతితం రదాత
రుధిరేణావసిక్తాఙ్గం థృష్ట్వా సైన్యమ అభజ్యత
65 విచిత్రకవచే తస్మిన హతే మథ్రనృపానుజే
హాహాకారం వికుర్వాణాః కురవొ విప్రథుథ్రువుః
66 శల్యానుజం హతం థృష్ట్వా తావకాస తయక్తజీవితాః
విత్రేసుః పాణ్డవ భయాథ రజొధ్వస్తాస్స తదా భృషమ
67 తాంస తదా భజ్యతస తరస్తాన కౌరవాన భరతర్షభ
శినేర నప్తా కిరన బాణైర అభ్యవర్తత సాత్యకిః
68 తమ ఆయాన్తం మహేష్వాసమ అప్రసహ్యం థురాసథమ
హార్థిక్యస తవరితొ రాజన పరత్యగృహ్ణాథ అభీతవత
69 తౌ సమేతౌ మహాత్మానౌ వార్ష్ణేయావ అపరాజితౌ
హార్థిక్యః సాత్యకిశ చైవ సింహావ ఇవ మథొత్కటౌ
70 ఇషుభిర విమలాభాసైశ ఛాథయన్తౌ పరస్పరమ
అర్చిర్హిర ఇవ సూర్యస్య థివాకరసమప్రభౌ
71 చాపమార్గబలొథ్ధూతాన మార్గణాన వృష్ణిసింహయొః
ఆకాశే సమపశ్యామ పతంగాన ఇవ శీఘ్రగాన
72 సాత్యకిం థశభిర విథ్ధ్వా హయాంశ చాస్య తరిభిః శరైః
చాపమ ఏకేన చిచ్ఛేథ హార్థిక్యొ నతపర్వణా
73 తన నికృత్తం ధనుఃశ్రేష్ఠమ అపాస్య శినిపుంగవః
అన్యథ ఆథత్త వేగేన వేగవత్తరమ ఆయుధమ
74 తథ ఆథాయ ధనుఃశ్రేష్ఠం వరిష్ఠః సర్వధన్వినామ
హార్థిక్యం థశభిర బాణైః పరత్యవిధ్యత సతనాన్తరే
75 తతొ రదం యుగేషాం చ ఛిత్త్వా భల్లైః సుసంయతైః
అశ్వాంస తస్యావధీత తూర్ణమ ఉభౌ చ పార్ష్ణిసారదీ
76 మథ్రరాజే హతే రాజన్విరదే కృతవర్మణి
థుర్యొధన బలం సర్వం పునర ఆసీత పరాఙ్ముఖమ
77 తత్పరే నావబుధ్యన్త సైన్యేన రజసా వృతే
బలం తు హతభూయిష్ఠం తత తథాసీత పరాఙ్ముఖమ
78 తతొ ముహూర్తాత తే ఽపశ్యన రజొ భౌమం సముత్దితమ
వివిధైః శొణితస్రావైః పరశాన్తం పురుషర్షభ
79 తతొ థుర్యొధనొ థృష్ట్వా భగ్నం సవబలమ అన్తికాత
జవేనాపతతః పార్దాన ఏకః సర్వాన అవారయత
80 పాణ్డవాన సరదాన థృష్ట్వా ధృష్టథ్యుమ్నం చ పార్షతమ
ఆనర్తం చ థురాధర్షం శితైర బాణైర అవాకిరత
81 తం పరే నాభ్యవర్తన్త మర్త్యా మృత్యుమ ఇవ ఆగతమ
అదాన్యం రదమ ఆస్దాయ హార్థిక్యొ ఽపి నయవర్తత
82 తతొ యుధిష్ఠిరొ రాజా తవరమాణొ మహారదః
చతుర్భిర నిజఘానాశ్వాన పత్రిభిః కృతవర్మణః
వివ్యాధ గౌతమం చాపి షడ్భిర భల్లైః సుతేజనైః
83 అశ్వత్దామా తతొ రాజ్ఞా హతాశ్వం విరదీ కృతమ
సమపొవాహ హార్థిక్యం సవరదేన యుధిష్ఠిరాత
84 తతః శారథ్వతొ ఽషటాభిః పరత్యవిధ్యథ యుధిష్ఠిరమ
వివ్యాధ చాశ్వాన నిశితైస తస్యాష్టాభిః శిలీముఖైః
85 ఏవమ ఏతన మహారాజ యుథ్ధశేషమ అవర్తత
తవ థుర్మన్త్రితే రాజన సహపుత్రస్య భారత
86 తస్మిన మహేష్వాస వరే విశస్తే; సంగ్రామమధ్యే కురుపుంగవేన
పర్దాః సమేతాః పరమప్రహృష్టాః; శఙ్ఖాన పరథధ్ముర హతమ ఈక్ష్య శల్యమ
87 యుధిష్ఠిరం చ పరశశంసుర ఆజౌ; పురా సురా వృత్రవధే యదేన్థ్రమ
చక్రుశ చ నానావిధ వాథ్య శబ్థాన; నినాథయన్తొ వసుధాం సమన్తాత