శతావధానసారము/కేశనకుర్తి
శార్వరి సం|| ఆశ్వయుజములో నర్సారావు పేటలో జరగిన యవ ధానపు రికార్డు దొరకనందున 1 టి మాత్రము.
కొండవీటి సీమను గూర్చి,
సీ|| సదిలోన స్నానమేనాఁ డెఱుంగవుగదా? పాతాళగంగా జపమ్మెకాని |
శాల్యన్న మునకున్న సౌ రెఱుంగవుక దా! గోగాకులును జొన్న కూడె
గాని శాకపాకాదుల చవియెఱుంగవుకదా దోసకాయల యడియా
సెకాని | సౌధమ్ముల వశించు జాడె ఱుంగవుకదా! మట్టిమీ ద్దెలయు
న్కి వట్టెకాని,
తే॥ గీ||| 'ఒక్క కోటీశ్వరుండు నాయొద్దనుండె
సనుచుఁ గడువిఱ్ఱవీఁగెదవతఁడుఁ గూడ
నాదిభిక్షుకుడంచు నీవరయవొక్కొ
విగత సుఖ భూమ యోకొండవీటిసీమ.
శార్వరి , సం|| మార్గశీర్ష మాసములో కేళనకుర్తి లో ఆకొండి
కామన్న గారియింట జరగిన యష్టావధానములోఁ గొన్ని
రామాయణము. సీసము-
.
దశరధేశ్వగునపత్యంబయిజనియించి యవని పుతిక ను బెండ్లాడి మించి!
పరశురామునివిల్లు భగ్నము గావించి యటు పిమ్మట సయోధ్య కరు
గుదెంచి | తండ్రియానతినిఁ గాం తార మునకు నేగి ఖరదూషణాదిరా
క్షసులఁ జంపి | యయ్యెడ భార్యాపహర్త యౌరావణుఁ జెనక సు
గ్రీవుతోఁ జెలిమి చేసి
తేట గీ|| కొని, వసధీఁ గట్టి యవ్వానిఁ దునిమి పిదప
సీతతోఁ దనపురికి విచ్చేసి పట్ట
భద్రుఁడై యొప్పు శ్రీ రానుభద్రుచరిత
మెవ్వనికి నేని శుభముల నీయకున్నె1
చంద్రోనయము, కందము.
కుముదమ్ములు వికసించెన్
గమలములయందుఁ డగువికాసములడఁగెన్
దమి హెచ్చే బాందసతులకు
క్రమమునఁ జందురుడు వెలుఁగఁగా సంతంతన్ 2
ప్రతిభను గూర్చి దృత విలంబితము .
అనుపమానతయా ప్రతిభోత వై, సులలితా ప్రతిభా గతిభాసురా ఇయమి తీనల సేదితి నిశ్చయం, రచయితుం భువి కోనుభ వేత్పుమాన్3 ప్లవ. సం నిజ శ్రావణములో రెడ్డిపోలవరపు సంస్థానములో జనగిన యవధాసములోఁ గొన్ని ,.
పట్టసవువీరభద్రుఁడు. ఉత్పలమాల.
కాకశకతుధాకరవికాస శరీరుని భూషణీకృతా
హీశు మహేశు సర్వజగదీశు సతీశు సతేశు ద్యోస్థలీ
కేశుఁ గృపానివేశు సల కేశహితు న్మనపట్టసంపు
వీకేశు నుతింతు నాకు శుభమెప్పుడు గల్గుటకు న్మవమ్మునన్ 4
....................................................................................................
మ|| ఇతఁ డా సేతుహిమాచలాంతర ధరిత్రీశాన సంసత్ స్థలీ | వృతదు ర్వాదిజనోత్త మాంగపటలీవిన్యప్త పాదాంబుజో ద్ధతీసంతోషి తతన్నృపాత్త ధనము క్తాహారభూ మ్యాధిషత్కృతులన్ బేర్మి వహించే నీ సుక విని ందీర్తింపఁగా శక్యమే||
నిశ్శంకుల కృష్ణమూర్తి.
క ||కరుణారుణాలయుఁడును : వర నాయకుఁడు నయి చెలఁగు వాగీశునికిం|
గరములు మోడిచి యెకధీ వరు నవధానాష్టకంబు వర్ణనసేతున్ ||
సీ|| కడియంగ్రామంబు కాపురండైయొప్పుదవళేశ్వరాన విద్యాభివృద్ధి ఆసేతుశీతాచలాయతదేశంబువేడుక కైచూచు విపణివీధి
గద్వాలవిజయనగరమాది ప్రభు సభాబంజనముల్క్రీడాభవనసమము లు కుభయభాయకవిత్వోక్తిస్వభావసంభాషణంబైన వాగ్వ్హూషంతంబు
తే.గీ.|| లేక విగ్రామణికి నొప్ప నెల్లడెల నట్టి వేంకట శాస్త్రీ శుభాభిధామం
డతుల చతురత జేసె నష్టావ దాన మిప్పుడి పోలవరమున నొప్పు మీర
||చ|| వడిగల వాక్ప్రవాహమును వర్ణన సేయుట
(శ్రీపోలవర పుజమీందారు గారు) లయగ్రాహి.
కమ్మ విలు కాని సొగసు మ్మెరుగు వట్ట దరునిమ్మ యముడేని బగుమ్మ తివివేకి, త్వమ్ముడగు పో లవరపుమ్మహీపతి డెల్లప్రడు మ్మదిమత తృక విధమ్ము గనుపట్టన్నట్టన్, ఎమ్మెయుని . . . . . మ . . , మ్మి చలగన్ జగతి సమ్మహిపుగోలల గమ్మనుండూ డొక్క ............. జమ్ముగనులేడతిఘన మ్మతని చిత్రచరిత మ్మెన కబ్బదే
సైరంద్రీ సింహాబలను గూర్చిమందా మందా కాంతావృత్యము సైరంద్రీంతా మధికసంషముం........దు ............. దోస్టాచేలాంచుల మధిక సంబంభిత స్వీకరోతి సాప్యేతస్మాత్కధమపి పునర్గందు మిచ్చ త్విత..... ప్రభ్రష్టా త్మా ప్రకలితేభయామేపదీ......... ,
శ్రీ శ్రీ శ్రీ
ప్లవ సం. ||ఆశ్వయుజ మాసమున అనకాపల్లిలోని యవధానములో కొన్ని పద్యములు.
స్కూలు కందము.
పల మందికి నుపయోగం, బొలయ సనక పల్లెలోన నుప్పారు మ్యుని ప్పలు వారి స్కూలు దానం, గలగురువులు బాలకులునుగడు సాధుమతుల్. .........................................................................................................
కష్ట మేమనం! గడియకు నూరు పద్దెముల గల్పన జేసెడి శక్తి యుక్తిం గడియము రాజులకు గైవసమై దగు గేలు ముద్దు గావిడివడి వచ్చు బల్కును వెంకట శాస్త్రి డె చె ల్లియుండుటన్. ||సీ|| కవ మెందరికైన గావలెనను రీతిగా జెప్పె గ్రొత్త వైఖరులతోడ సంస్కృతాంధ్రములం ప్రసంగంబులనొనర్చు చమత్కార మందందదోప నొక చెంతను బురాణ మొక్క రు చదవంగ నుడివెనర్తము కల్పనోర్తులలర చతురంగమున నెత్తులు తరంగ గతి జూపె న్యస్తాక్షరియెనర్చనధ్బుతముగ || తే.గీ|| పుష్పములనెంచె బాతము ల్పొసగ జెప్పె నంస్వస్తాక్షరింజేసె నచటి సభకులలెల్ల వెంకట శాస్త్రికి నరయసములు గానరారవధానాష్టకంబున " నన|| త|| అనుభవం బొనరుచునెడ నవధానిరచించెన నివ యాపద్యముల ంవివరింతం నిందు గ్రిందను గ వులారా? భ్రాతృబుద్ధి గను డీయమ్మున్ ||
వ్రాలు తెలియలేదు
జగత్తుమిథ్యయనుట, వసంతతిలక ము}}.
ఏతజగ న్న హి మృషేతి సదాపీ మూడో
మత్వా పునశ్చ రమతే పరమార్థహీన:
జ్ఞానీ త్వసత్య మితి చేతసీ నిశ్చినోతీ
ప్రీతిం పరం త్యజతి తత్రతతశ్చ హేతో .
పోలీ సు జవా ను లు ,
క|| యమదూత లెట్టిరో యెఱుఁ, గమనెడి లోపము దీర్పఁగా పోలీస్వా
రిమహీఁ బ్రభువు లేర్పఱచిరి, కుమతుల కే వారు వీరుఁగూర్తురు బాధల్,
“యాంచింతయామి” అనుశ్లోకమునకు తెలుగు,
తే|| ॥ పను గోరెడియింతి దా నితరుఁ గోరు
వాఁడు మఱియొక్కరితఁ గోరు వనిత వేఱో
కర్తుననుఁ గోరు నేమన గలదు మదను
వర్తనము నకు మామనో వై ఖరులకు. 4
శ్రీ. శ్రీ. శ్రీ
ప్ల వనం | కార్తిక మార్గశిరమాసములలో శ్రీకాకుళములో జరిగిన శతావధానాష్టావధానములలోఁ గొన్ని
చ|| తిరుపతి వేంక టేశక విధీరులలో నొక రుండ "వేంక టే
శ్వరుడను వాడ నిన్నొ కటి ప్రార్థనఁ జేయఁగఁబూనినాఁడ నీ
కరుణ కణావధాసకృతికావణమౌటను నేఁడు నాకు మా
తిరుపతిశాస్త్రి రాని వెలితిన్ సవరింపుము దేవి మొక్కెదక్1
సీ|| విజయనగరమున వేంకటగిరిలోనఁ బ్రభులసమ్మానమ్ముఁబడ సినావు |
ఆత్మకూరు క్షితీంద్రార్పిత చంద్రహారాది సత్కారమ్ములందినావు | .
గద్వాల భూపాలక ప్రదత్తంబైన బంగారుపతకంబు బట్టినావు |
ఆ నేబి సంతిస్వహస్తాకు రాంకితి యోగ్యతాపత్రంబు నొందినావు!!
తే||గీ||మఱియు నితరమహీపతి మణుల పండి |
తాగ్రణులమన్న నకుఁ బాత్రమైతివీవు !
చంద్రునకు నూలి పో" గన్న సాటి నిద్ది |
గైకొనుము చెళ్లపిళ్ల వేంకటకవీంద్రః
బులుసు పొపయ్యశాస్త్రి
పరమాత్మునిం గూర్చి -
చ||సిరు లీడు నేమహామహుని సేవన, మెన్వరి కేని సౌఖ్య ముల్
పరంగఁగఁజేయు నేమహితు పాదనమస్కృతి, జ్ఞాన మిచ్చునే
పరము నినామసంస్కరణ, భద్రద మన్వనివృత్తి, తాదృశున్
జిరతరు నాదీపూరుషు భజింతు యజింతు సృజింతు సత్కృతుల్ 2
భక్తి నిగూర్చి, వసంతతిలకావృత్తమ్.
దారా స్సు తాశ్ద్రవిణం గృహమం బరాణి
కాయం చ నిత్య మితి మాభ్రమ మూఢ చేతః
భక్తిం కురుష్వ పరమాత స నిర్గుణేవా
నోచే సహాగుణయుతే తరణాయ నిత్యం3
సప్త సం తానములలో కృతి యధికమగుట.
తే|గీ|| || తనుజుఁడు తటాకమును గృతి ధరణి దివిజు
వరునిని నిల్పుట నివియును వనము శివుని
కాలయము గుట్టుటయు నీవి యగును సప్త
సంతతులు వీనిలో పల సతము కృతియ4
తలిదండ్రులలో తల్లి హెచ్చని సాధించుట.
తేట గీ|| కనుట యెంతేని నుత్కృష్ట కష్టమునను
నేవమున కియ్యకొని పెంచు టించుకంత
సేగి గల్గిన నెమ్మదిఁ జింత గొనుట.
తల్లి కగుటను నా పె యిద్దఱను హెచ్చు 5
ఉభయులలో తండ్రి హెచ్చని సాధించుట,
క|| తలిదండ్రు లిరువురందున్, సులలిత మతిశాలి నాత్మజుని జేసెడివా
డిలఁ దండ్రి గాన, నతనికి , బలుకందగుఁ దల్లికన్నఁ బ్రబలుఁడటంచున్
అద్వైతసిద్ధిని గూర్చి..
క || క్రమమున జ్ఞానము నా,శమగును నశ్యమగు నెల్లజగ మా పై డఁ
త్వమసి" యనెడివాక్యము నిక్కమగుట న ద్వైతసిద్ధిగలుగు దానన్ •
సభలో నొక రిచ్చినకల్పన,
ఉ|| సారయశస్కు లౌఘనులసచ్చరితములు గాంచియన్యులున్
భీరతఁ గాంత్రు వారిఁ గని తెల్వినిఁ గొందురు ఏరివంశ్యులున్
భూరిరజోవలిప్త మయి పొల్చెడి త్రోవను బట్టి యేగున
వ్వారిపదమ్ములన్ దెలియవచ్చెడిగా పథ మట్టి దేనియున్7
అన్న దాన ప్రశంస.
శా! దానమ్ముల్ వివిధమ్ము లుండినను నద్దానములం దెల్ల నా
త్మానందం బొనఁగూర్పఁ జాలు నది యన్నాఖ్యంబ, దీవ్యంబు నెం
తేనిన్ దెచ్చి యొసంగిన మనము తృప్తిం జెందఁగాఁబోవ దే
రినిన్ దృప్తి ని గాంతు రన్న ముస నేరిద్దాని శ్లాఘింపరో!8
అగ్గిపెట్టె
క||ప్రతిదినము నగ్గి కంచున్, సతి ప్రతి గేహంబు దిరుగఁ జనుపని తప్పెన్
మతిమంతు లగ్గి పెట్టిని,గతి గాఁ గల్పించుటన్ సుఖం ' బలరారెన్"9
బాలవిధవలకుఁ దలగొరగఁ దగదనుట,
సీ|| అతి బాల్యమున భర్త గతియించినట్టియక్కన్నెకు విజ్ఞానమన్న సున్న,
యట్టిచిన్నతనాన సప్పసిగోలకుఁ దల గొరిగింప యత్నంబొనర్చు, కన్న
ను సజ్ఞాన మున్నె ! యేమన్న సన్న్యాసికే యది గొను టతిభరమ్ము
గాఁ దోచు నెట్లేనిఁ గానిమ్ము . ప్రకృతము వచియింతు సర్వానుభవ మగుగతి.
............................................................................
చ|| ఘటిక కునూరు పద్యములు కల్పన సేయ సమర్థు నాహ్వయౌ |
నటుల శతావధానముల నైన వొనర్పం బ్రవీణుసంధ్య నా !
నటదగ జేశమౌళి చలనభ్రమ దభ్రభునీఝురీ సము |
తటవచన ప్రవాహు సముదగ్రమహోభయ సాహితీవధూ |
విటునిసభామనోహర నవీనకరారచనాధురీణు ది |
క్తటసముదీణన్ కీర్తి లతి కాతతిశాబ్దిక తార్కిక మహోద్భటుఁ
జటుగానకోవిదుని బ్రాహ్మణసత్తము చెళ్లపిళ్ల వేం
కటకవిసార్వబౌముని దగన్ వినుతింపగ శక్యమే ధరన్ | ...1
ముక్కవిల్లి సాంబయ నామకవి రచితం,
. .
తే॥ గీ! . నేరి కేనియు వైరాగ్య మారయఁగ స్వ
బుద్ధి సమతమైనచోఁ బొలుచు సుఖద
మై, బలా త్రాప్తమైన సయ్యది యసహ్య
మగుట వారికిఁ గామంబు లడఁగుటెట్లు,.10
సభలో ఒక రుచదిపన శ్లోకమునకు తెలుఁగు.
చ|| నలుదెసలన్ బొమించు నుద నాగ మగఁ జను నిమ్మనమ్ము నే
గ లలి రమేశుపాద మనుకర్రను గట్టఁ గ సారమైనజ్ఞూ
నలవము తాను సంకెల యసన్ కనరారు మఱెట్టి వారికి
సులభము గానిదయ్య దియె సూ, ధరణీ సురవంశరత్నమా11
పునర్జన్మము మాస్పుకొనుట కుపొయము,
సీ|| యోగ్యతగాఁ గాల మొక్క-రీతినిఁబుచ్చి సంసార మొక భంగిసాగఁజేసి
యనివార్యగతిఁ గర్మజనితమ్ములై వచ్చుకష్టసుఖములకలిమి గనియుఁ
బద్మ పత్రము నీటఁ బరిఢవిల్లెడిరీతి సకల కార్యమ్ములఁ జక్కఁజేసి
తనమస మే వ్వేళఁ దత్త్వమనీతి వాక్యార్యార్థమునందుఁదానతుకఁ జేసి,
(శ్రీమద్వేంకట పరబ్రహణేనమః.
............................................................................
క|| శ్రీకాకుళ పురవిబుధా | నీకంంబాక విన్నవింతు "నేనొక కవితన్ |
పొకాళుకవన విలస | త్పాకము లోకులకు ముదము పాటింపదొకో||
తే|| గీ||వంగ పెరటికిమసిబొమ్మ వడువుదోఁప | వెంకటార్యుని సరసక విత్వమునకు దృష్టిదోషంబు దగులకదీప్తి గలుగఁబ ల్కెదను కొన్ని కొక్కి రిపద్యములను || 2||
తే||గీ|| వేంక టేశ్వరభక్తుఁడవేంకటేశ భట్టపోష్యుఁడ వెంకట పదముఖ శివ రాయమాన్యుఁడ వెంక టార్యశ్రితుండ :గాన వెంకటశాస్త్రి సత్కవిత నెంతు|3|
క|| తిరుపతిఁ బాసిన వెంకన |స్థిరమతివెంకనను బాయఁదిరుపతిశోభా |
కరతంబరఁగు నెయను ద్వా, పర మెడయును నేడుమనకు బారికింపగన్ ||
4| ఉ|| ఆశుక విత్వమందు' రసమబ్బుట దుర్లభమన్న యట్టియీ|
యాశ నిరధన్ కంబనఁగ నౌను స్వచాంధవ బుద్ధిచేత నౌ |
నాశను లేనివాక్యముల నాడుట కాదు నిజంబుపల్కెదన్ |
పేశల చెళ్లపిళ్లకుల వేంకటశాస్త్రిని నన్న పార్యుఁగన్ |5 ||
చ! యమకము నథన్ గౌరవము నాశువు పేశలమైన శైలి పాం కము
రసపుష్టి సౌష్టవము కల్పన చాతురి వ్యంగ్య వైభవం బమలత శాస్త్రసిద్ధతయు నాదిగ