వృక్షశాస్త్రము/చంపక కుటుంబము
లో బెక్కుగింజలుండును. ఒక్కొక్కదానికొక్కొక్క కీలమును కీలాగ్రమును గలవు. కీలము మిక్కిలి పొట్టిగను కీలాగ్రముకొంచెము పొడుగగను నున్నవి.
ఇదియొక చిన్న కుటుంబము. దీనిలో పెద్దచెట్లు, చిన్న మొక్కలు కూడ కలవు. ఆకులు ఒంటరిచేరిక, వీనికి గణుపు పుచ్చము లుండవు. ఆకులు సాధారణముగ గొమ్మల చివర గుబురులు గుబురులుగానుండును. ఆకర్షణపత్రములన్నియు విడివిడిగా నుండును. కింజల్కములు చాలగలవు. అండాశయములును విడివిడిగానుండును.
కొమ్మల చివర ఆకులుండుటయు కొమ్మ లన్నియు దట్టముగా మాను చివర చుట్టు నుండుటయు నీ చెట్టున కందమిచ్చు చున్నవి. పువ్వులు సువాసన వేయును. దీనికాయలను తిందురు. వీనిలో, పువ్వులలో నుండు ఆకు పచ్చని రేకులు కూడ బెరిగి కండకట్టి, కాయనావరించు కొనుచున్నవి. ఉవ్వకలపయు గట్టిగా నుండు. దీనిని దరుచుగా దుపాకులకుపయోగించెదరు.
చంపక కుటుంబము.
ఈ కుటుంబములో జెట్లను గుబురు మొక్కలునుగలవు. ఆకులు ఒంటరి చేరిక, బిరుసుగానుండును. సమాంచలము, లేతాకులకు గణుపుపుచ్చములుగలవు. ఇవి ఆయాకులునెం
చంపక వృక్షమును (సంపంగి చెట్టును) దోటలందు బెంచుచున్నారు. ఈ చెట్టు విశేషముగ విషాఖపట్టణ ప్రాంతముల నున్నది. ఇది ఆకుపచ్చని పువ్వులు పూసెడు గుబురుమొక్కయగు సంపంగికాదు. దీనిపువ్వులు పచ్చగనుండును. దీనినే సంపెంగయని కూడ నందురు.
సంపెంగ పువ్వులును బెరడును కషాయము గాచి యిచ్చిన మన్యపు జ్వరము తగ్గునట. పువ్వుల కషాయము బలమును, అన్నహితేవును కలుగ జేయును.
అనాసపువ్వు: -- మొక్క మనదేశములోనిది గాదు. ఇప్పుడక్కడక్కడ బెంచు చున్నారు. దీని కాయలును, కాయలనుండి దీసిన చమురును అజీర్ణము నీరసములకు బని చేయును. ఇవి మనకు బయటి దేశముల నుండియే వచ్చు చున్నవి.
సీతాఫలపు కుటుంబము.
సీతాఫలము చెట్లు మనదేశమునందంతటను బెరుగుచున్నవి.
ఆకులు: -- ఒంటరి చేరిక, కొమ్మకు రెండు వైపులనే యుండును. లఘుపత్రములు, కురుచ బొడిమ, కణుపుపుచ్చములు లేవు. సమ గోళాకారము, సమాంచలము కొనసన్నము.
పుష్పమంజరి: -- కణుపుసందుల నొక్కొక్కపుష్పముండును. సతాళము. అకు పసుపు రంగు.
పుష్పకోశము: -- రక్షక పత్రములు మూడు. చిన్నవి. నీచము.
దళవలయము: -- ఆకర్షణపత్రములు మూడు. పెద్దవి. సన్నముగ నిడివి చౌకపునాకారముగను దళసిరగను నుండును.
కింజల్కములు: -- అసంఖ్యములు. సంయోజకములు పుప్పొడి తిత్తులపైకివచ్చి యున్నవి.
అండకోశము: -- స్త్రీపత్రములన్నియు విడివిడిగా నున్నవి. అవి చాలగలవు. ఒక్కొక్క దాని కొక్కొక్క కీలమున్నది. స్త్రీపత్రములును గింజల్కములును గోపురమువలెనున్న వృతాగ్రముపై నున్నవి. ఫలము, కండకాయ.
ఈ కుటుంబములో బెద్దచెట్టును గుబురు మొక్కలును గలవు. కొన్ని తీగెలవలె నల్లుకొనును. ఈమొక్కలు శీతలదేశమునందంతగా లేవు, ఆకులు, ఒంటరిచేరిక. సాధారణముగ