రాధామాధవసంవాదము/తృతీయాశ్వాసము
శ్రీరస్తు
రాధామాధవసంవాదము
తృతీయాశ్వాసము
| క. | శ్రీకరవరవైభవని, త్యా! కమలనాథమృదుపదాంబుజభృత్యా! | 1 |
| గీ. | అవధరింపుము జనకధరాధిపతికి, మతిని సంతోష మొదవ సన్మౌనితిలకుఁ | 2 |
| ఉ. | అప్పుడు కృష్ణదేవుఁడు దయాంబుధి గావునఁ గావు మన్నచో | 3 |
| గీ. | మునుపు తానున్నరీతులు మొదటికథలు, నక్కడక్కడ సఖులతో నాడుకొనుచుఁ | 4 |
| క. | బడలితిరి మీర; లిప్పుడు విడిదిండ్లకుఁ బొండు; మిమ్ము వెనుకఁ బిలిచెదన్; | 5 |
| చ. | అని పలుకుల్ వినంబడినయంతఁ బడంతులఁ జేవదల్చుచుం | 6 |
| క. | బిరబిరను సెజ్జమీఁదికి, నరిగి గవాక్షములఁ జూచి హరియే యనుచుం | 7 |
| వ. | అంత. | 8 |
| సీ. | వచ్చెనా నాతండ్రి వాసుదేవుం డని, నందుండు వచ్చె నానందమునను | |
| | మననేస్తకాఁడు చేరెనటంచు గోపాలు, గుమిగూడి మూగిరి గొల్లలెల్ల | |
| గీ. | చెలగి కృష్ణుండు దుప్పటి మొలబిగించి, తల్లిదండ్రులపాదపద్మముల కెరగె | 9 |
| ఉ. | నందకుమారు డంత జిఱునవ్వు మొగంబున దేటకన్నులన్ | 10 |
| మ. | అచటం జల్లగ దల్లిదండ్రులమనం బానందముం జెంద బ | 11 |
| గీ. | చని యనుంగులతోడ భోజనము చేసి, తల్లిదండ్రులతో గొంతతడవు దానుఁ | 12 |
| ఉ. | ఇంపు ఘటిల్ల నొక్కపడుకిల్లు గనుంగొని యందు రాధయం | 13 |
| గీ. | అమ్మ నేజెల్ల యది యెవ్వ రనగ రాధ, యెటకు బోవడు మిం దెవ్వ డేల వచ్చు | 14 |
| క. | లేవయ్య దొడ్డవాడవు, నీ వని తా నవలి కేగి ని న్నేమనుచుం | 15 |
| గీ. | పాన్పుమీదను గూర్చుండి పలుకవయ్య, మీరలును మహారాజు లైనారుగనుక | 16 |
| క. | వెఱగుపడి యూరకుండెడు, హరిగూరిచి రాధ పలికె నానాటివలెన్ | 17 |
| ఉ. | ఊరక యేమియు బలుకకుండెద నంచు దిటాననున్నశృం | 18 |
| క. | గోపాలక మాటాడక, గోపంబున నుండ నెంచుకొంటిని మొదలన్ | 19 |
| ఉ. | వేడుకకత్తెనంచు రతివింతల నిన్ బ్రమియింపజూతునో | 20 |
| ఉ. | మానుష మెంచియైన నొకమంచితనానకునైన నీవు పు | 21 |
| ఉ. | దోసము కృష్ణ కృష్ణ నిను దూఱిన; నానొసలందు ధాత మున్ | 22 |
| చ. | ఎడనెడఁ జూడుమంటివొ; పయింబయి నెమ్మది నిల్పుమంటివో; | 23 |
| ఉ. | ఒక్కతె భ్రాంతిచేఁ బొరల నొక్కఁడు మాన్పగఁ బూఁటకాఁపె? నే | 24 |
| మ. | మన మానాఁడు మహావినోదములఁ బ్రేమ ల్మీఱ భోగించుట | 25 |
| ఉ. | అందుకు బైసిమాలి యొకయత్నము చేసుకయుంటినేని నా | 26 |
| మ. | తుది నెట్లయ్యెదనో యిదేటికి విరక్తల్ రేపు నీరుక్మిణీ | 27 |
| మ. | సతమా పొత్తులవన్నెకాఁడని గణించన్ లేక యీగొల్లగు | 28 |
| సీ. | పాలువెన్నలకుఁ బైబడెడునాఁటికెకదా, యాదరించు యశోదమీదిప్రేమ | |
| గీ. | తండ్రి వసుదేవుఁ డయ్యెను దల్లి యిపుడు, దేవకీదేవి యయ్యెను దేవరకును | 29 |
| మ. | విమలాత్మా! యొకవిన్నపంబు వినుమా వ్రేపల్లెలో నున్నపా | 30 |
| ఉ. | యేమిటికంటివేని విను మిక్కడివారలు నాఁటినుండి నీ | 31 |
| చ. | నిలువనిప్రేమదోసమున నెంజిలి నీకు వచింప; నేరికిన్ | 32 |
| మ. | ఇల నీమోహపుటాండ్రు నీవు పదివేలేండ్లున్ మహారాజులై | 33 |
| శా. | దైవం బెంతకు దెచ్చె? నీవలపు లేదా నాఁటికి? న్నేటికిన్ | 34 |
| ఉ. | ఇన్నిదినంబు లే బ్రతుకనెంచుట యేమిటి కంటివేని యీ | 35 |
| ఉ. | వంచన మాని గుట్టు మగవానికి నాఁడుది మించి యియ్యరా | 36 |
| సీ. | ఒంటిగాఁ బవళింప నూరక నాగుండె, యదరంగ నెగవైచినట్లు తోఁచు | |
| గీ. | వెఱ్ఱి పట్టినఁ గొంతవివేక ముండు, జలధిలోఁ బడ్డ నొకతెప్ప గలిగియుండు | 37 |
| మ. | అడిగేవారొ; మనంబు చల్లఁగను మాటాడేటివారో; ప్రియం | 38 |
| చ. | నలువురు నవ్వఁగా నడవినక్క శివంబయి పొర్లి యంతలో | 39 |
| ఉ. | ఓర్పున భాగ్య మిెతేయని యూరక నీపలు కెంతుఁగాక యా | 40 |
| శా. | నామీఁద దయ యుంచుమయ్య యనుచున్ మౌనంబుతో | 41 |
| క. | కాంతాళంబున రాధా, కాంతామణి రోదనంబు గావింప రమా | 42 |
| క. | ముకుచెవు లదరఁగ గోపము, ముఖమున కొకవింత దోఁప మ్రొక్కుచు రాధా | 43 |
| క. | ఎనిమిదిరసములఁ గాంతల, నెనమండ్రను బెండ్లియాడి యిఁక నొకకొదువై | 44 |
| క. | నాతోడిది నీ కేటికి; నాతో డిఁక బలుక రాకు; నాతోడిసఖుల్ | 45 |
| క. | కడనుండి యాడవలసిన, యడియాసలమాటలెల్ల నాడుము నాపై | 46 |
| వ. | అని సవతులపయిం బొడము పెరుసునం బెరుఁగుకినుకచేత నొకటిసేయం జేతఁ | 47 |
| చ. | పడతిరొ చూఁడు నీకుఁ గలపాటివిచారము మాకు లేదె; నీ | 48 |
| మ. | మును బాల్యంబున నీవు ప్రోవనితఱిన్ మోదంబుతో నున్నచో | |
| | తనె కాదా కడవెళ్లఁగల్గె నది రాధా నాఁడు బాలెంతయం | 49 |
| క. | వెనుకన్ దెలిసెను కంసుని, పనుపని యది తెలియలేక బలిమిని బిలువన్ | 50 |
| గీ. | తల్లిదండ్రు లయ్యుం దారు గాకుండిరి, చెరలఁ దగిలి వెడలఁ దెరువులేక | 51 |
| ఉ | కట్టిడిసేఁతలు న్వెతలు, గంసునితోడనె దీఱెనంచు నే | 52 |
| మ. | సకియా! కంసునిఁ జంపినామని జరాసంధుండు గోపాన నూ | 53 |
| క. | ఈడకువచ్చినఁ గాదని, యాడకునుంబోక మనము హాయిగ నెచటన్ | 54 |
| గీ. | వనధినడుమను ద్వారక యనగ నొక్క, పురముఁ గల్పించి యందు గాపురము గాఁగ | 55 |
| శా. | వాండ్లు న్వీండ్లు మమున్ బడంతి యనుచున్ వాక్రువ్వఁగా వించు దా | 56 |
| చ. | ఇవతల నొక్కరాజు తనయింటను రత్నము పోయెనంచు నా | 57 |
| క. | అపు డారత్నముఁ దొలుతటి, నృపునకు నిచ్చినఁ గుమారి నిచ్చె నతండున్ | 58 |
| గీ. | గడమవారల నొక్కొక్కకారణాన, నటు బ్రతిష్టకుఁ గాఁ బెండ్లియాడవలసె | 59 |
| మ. | చెరలోనం బడువారు లేరా? దయచేసేవారలు న్లేరో? కా | 60 |
| క. | ఈలాగు నొక్కొక్కతెఁ, జీలలువలె దగులుకొనఁగఁ జేసెను దైవం | 61 |
| మ. | ఇదిగో చేసినపాప మీపలుకులం దేమాత్రముం దప్పినం | 62 |
| ఉ. | ఏనటు గాక వారలపయిన్ దయగల్గినవాఁడ నెైన నో | 63 |
| ఉ. | అన్నియు విందు నాకుఁగలయట్ల పదాఱవపాలు మేలు నీ | 64 |
| క. | అది యేల యాఁడుదానికిఁ, గొదవ లిడన్ రాదు గానఁ గొదువగు నేనే | 65 |
| మ. | అని పల్క న్వినలేక రాధిక సరోజాక్షు న్నిరీక్షించి క్ర | 66 |
| క. | వేవిధముల నీమోహపు, దేవులకథ కథలు గాఁగఁ దెలిపెద వౌఁగా | 67 |
| క. | ని న్నెవ్వ రడిగి రీకథ, లిన్నియు; ని న్నెవరు కొదువ లిటు లాడిరి, మా | 68 |
| చ. | వెడవిలుకానిచేఁ దనువు వేసరియున్నది; యందుమీఁద నీ | 69 |
| గీ. | మమ్ము హాస్యంబులాడక మానవేని, నాడవలసినయటులెల్ల యాడు మీవు | 70 |
| చ. | ఇది కదియంగ వేళ యని కృష్ణుడు పానుపు డిగ్గి రాధికా | 71 |
| క. | ఒకచెవి మూసుక విన్నప, మొకచెవి విను మనినమాట కుల్లములోనన్ | 72 |
| ఉ. | ఇప్పటి కింతె చాలునని యేమియునున్ బెనఁగాడఁబోక యా | 73 |
| క. | నీమనసు రాకయుండిన, మో మైనం జూపరాదె మోసంబటవే | 74 |
| ఉ. | కోమలి లోకమందు నొకకొన్నిదినాలకుఁ గాదె కామినుల్ | 75 |
| చ. | ఎఱుఁగనివాని నన్నుఁ జెలి మేటికిఁ జేసితి వాసఁగొల్పి నీ | 76 |
| మ. | కలలోనైనను నీవే దైవమని నేఁ గన్గొందు నాడెందముం | 77 |
| చ. | కనికర ముంచవో, నెనరుగల్గినదానవు కావొ; భేద మీ | 78 |
| చ. | చిలుకలకొల్కి నీసొబగుచిన్నెల నీనునుదేటపల్కులన్ | 79 |
| క. | అహమికను నన్ను దూఱిన, తహతహచే నపుడు నీకు దయ లేదనుచున్ | 80 |
| ఉ. | కంతునిగంతు లెంచి కనుగంటికిఁ బుట్టెఁడు నీరునించి యం | 81 |
| చ. | చెలి నినుఁబాసి యే నిదురఁజెందమి ఱెప్ప లెఱుంగుఁ గాఁకచేఁ | 82 |
| చ. | నలువురిమాటలున్ వినక నాతలిదండ్రుల నమ్మఁబోక పె | 83 |
| క. | ఈవగను వగకు వగకును, భావనతో నూఱుపద్యములు చెలి నీకై | 84 |
| ఉ. | జిత్తులకత్తె లిచ్చకముఁ జేయుచుఁ బైపయి నాసఁగొల్ప నే | 85 |
| ఉ. | ద్రోహి నటంచు నేఁడుగద తోఁచెను; ముందటి చిన్ననాఁటి నా | 86 |
| సీ. | ననచూపక ఫలించు పనసభూజము భంగి, సుదతీరో! మును మేలు చూపినావు | |
| గీ. | నీకు నీయంతఁదోఁపని నెనరు ప్రేమ, బలుకువగలను నడతలఁ దెలుప వశమె | 87 |
| క. | కలికీ! పలుకవె; చిలుకల, కొలికీ! దయఁ జూడరాదె; కోపం బేలే? | 88 |
| గీ. | ఆన విడు నీదుపదములనైన వ్రాలి, వేడుకొనియెద దయపుట్ట విన్నవించి | 89 |
| గీ. | రమణి దాసరితప్పు దండమునఁ బోవు, నందు రందుకు నోచనై తిందువదన! | 90 |
| చ. | కడకడయుండెదేమె చిలుకా! మును నమ్మిక లీ వొసంగఁగాఁ | 91 |
| క. | చిలుకలకొలికికిఁ గలికికి, నలుకఁట, పలుకదఁట చలములఁట నీ వైన | 92 |
| గీ. | మరుఁడు గుఱి గాఁగ నేనాడుమాట యొకటి, చెవులఁ జొరదాయె చిలుక యీచెలికి నేఁడు | 93 |
| వ. | అనిన రాధికాతిలకంబు తనపెంపుడుచిలుకం బేర్కొని యిట్లనియె. | 94 |
| క. | నే నెవ్వతెఁ దను మనుపను, దా నెవ్వఁడు నన్ను వేఁడఁ దనకు న్నాకున్ | 95 |
| వ. | చిలుక యిట్లనియె. | 96 |
| క. | నీ వనఁగా నతఁ డనఁగా, నే వినగా జాల; నెల్ల నీతులు గీతుల్ | 97 |
| గీ. | ఇంత పనిలేనిపనికి నే నేల పెనగ, ననుచు మెడజాఱుసిగఁ గేల నదుముకొనుచుఁ | 98 |
| ఉ. | తీరని మోహతాపమున దీనతచే బతిమాలి చూచి వే | 99 |
| చ. | సొలయక యెన్నిదేశములు చూచితి నెందఱతోడ నేస్తముల్ | 100 |
| చ. | కులుకుమిటారి నీవు నెలకొన్నపురంబును నీగృహంబు నీ | 101 |
| ఉ. | ఒక్కొక్కనాఁటి నీనడత లుల్లమునం దలపోసి యే | 102 |
| చ. | పకపక నవ్వుచుం జెలఁగి పైకొనుచున్ రతులం బెనంగి పా | 103 |
| చ. | పలువురు నీకుఁగాఁ బడినపాటులు నీమనసే యెఱుంగు; నీ | 104 |
| మ. | పరునై వచ్చితిఁ గాని నేరములు నాపైనుంచి కోపించు టే | 105 |
| మ. | అని పల్క న్విని కల్కి యెంతపలుకయ్యా యింతగా నేరకుం | 106 |
| మ. | నను నేఁ డెవ్వతెనంచుఁ జూచెదవు కృష్ణా నిన్నుఁ బోకుండ బ | 107 |
| చ. | తెగువల నమ్మలక్కలు పతివ్రతలై నను దూఱువారు; నే | 108 |
| చ. | అనుచు బిరాన లేచి వనజాక్షునిదుప్పటికొంగుఁ బట్టి గొ | 109 |
| చ. | చలమును గోప మీరసము జవ్వని కేడకు డాఁగిపోయెనో | |
| | పులకల నప్పటప్పటికిఁ బొంగుచు నిక్కువలంట సోలుచున్ | 110 |
| క. | చెలువయఁట రాధ; కృష్ణుఁడు, చెలువుండఁట; చిన్ననాఁటిచెలిమఁట; యెడలై | 111 |
| మ. | కొమరుంబ్రాయపుజిన్నిచన్నుఁగవముక్కుల్ నొక్కి కోరాడి కం | 112 |
| ఉ. | చిక్కితి వంచు రాధ యొకచే హరికంఠము గౌఁగిలించి తా | 113 |
నిరోష్ఠ్యమత్తేభవృత్తము
| | గిలిగింత న్నగి కాంత కాంతకృతసంకేతజ్ఞయై యిచ్చఁ జం | 114 |
| చ. | గళరవ ముప్పతిల్ల బిగికౌఁగిటఁ జన్నులు పిక్కటిల్ల నం | 115 |
| ఉ. | అంత రతాంతమందుఁ గమలాక్షుఁడు రాధికమోముఁ జూచి యీ | 116 |
| ఉ. | కోమలి యెంత నీవు పయికొన్నను మున్నొక లేనియెమ్మెతో | 117 |
| క. | అన విని రాధిక కృష్ణునిఁ గనుఁగొని యానవ్వుమోము కళగలచెక్కుల్ | 118 |
| ఉ. | తేరనినిద్రమంపు దగదీఱనియూర్పులపెంపు పచ్చికా | 119 |
| క. | ఆనడత నెఱిఁగి యెఱుఁగని, దానివలెనె యాయశోద తా నుండఁ దనుం | 120 |
| క. | ఈరీతిఁ గొన్నిదినములు, కూరిమితో రాధ వగలకున్ లోనై యా | 121 |
| గీ. | పదిదినములకు మఱలివచ్చెదనటంచుఁ, దల్లిదండ్రులతోఁ దెల్పి యెల్లచెలుల | 122 |
| చ. | రథముపయి న్వసించి కవిరాజులు రాజులు నేస్తకాండ్రు వే | 123 |
| ఉ. | ఇట్లు పురంబుఁ జేరునెడ నేమని తెల్పుదుఁ | 124 |
| మ. | హరిఁ జూడన్ బుర మెల్ల ఘుల్లుమనె; నాహా రాధ మాకేడ దా | 125 |
| మ. | పయిపై రుక్మిణిసత్యభామల రమింపంగాఁ బదార్వేలుక | 126 |
| ఉ. | చేకొని మంత్రులం దిడియె సీమవిచక్షత; కార్యఖడ్గము | 127 |
| చ. | కవ విడలేక జక్కవలకైవడి రాధయు మాధవుం డిటుల్ | 128 |
| చ. | పడఁతుక మ్రొక్కి వారికి సపర్యలు సేయుచుఁ దాను వారు నొ | 129 |
| గీ. | నన్ను గయ్యాళి యందు రీకన్నెలెల్లఁ, దెలియ వినవక్క పట్టపుదేవి వీవు | 130 |
| ఉ. | ఎన్నఁటికైన వాని చను వెవ్వతె నమ్మునె కృష్ణ కృష్ణ యా | 131 |
| ఉ. | ఇంచుక రాధసుద్ది మునుపే విని వేడితి; వారు వీరుఁ గ | 132 |
| వ. | అనిన జాంబవతి సత్యభామ కిట్లనియె. | 133 |
| ఉ. | ఎందుకుఁ దప్పె యోజనలు కృష్ణునితంట లెఱింగి దానిపై | 134 |
| వ. | అనిన మిత్రవింద జాంబవతితో నిట్లనియె. | 135 |
| ఉ. | ఎవ్వరికిం బనేమి యని యేటికిఁ బల్కెదు నాఁడు నీవు నే | 136 |
| వ. | అనిన భద్ర మిత్రవిందతో నిట్లనియె. | 137 |
| ఉ. | రచ్చల రవ్వలన్ మససు రంజిలదంటివి; రాధ కేమిట | 138 |
| వ. | అనిన సుదంత భద్రతో నిట్లనియె. | 139 |
| చ. | అదివలె మేము గావలెనొ యం చిపు డాడిన దాని మానునే; | 140 |
| వ. | అనినఁ గాళింది సుదంతతో నిట్లనియె. | 141 |
| చ. | సమయము సేయఁ గృష్ణునకు సాగకపోయిన దేమి; యందుచే | 142 |
| వ. | అనిన లక్షణ కాళిందితో నిట్లనియె. | |
| ఉ. | మందును మంత్రమంచనెదు మంత్రము లిప్పుడు పాటిఁదప్పె; నీ | 143 |
| వ. | అనిన రుక్మిణీరమణీశిరోమణి యక్కామినీమణులం గనుంగొని నవ్వుచు నిట్లనియె. | 144 |
| ఉ. | నిందలం నేయ నెందుకుఁ దృణీకృతి యెందుకు మించనాడఁగా | 145 |
| మ. | మనోభోగంబుల నేమితక్కువలుగా మన్నించె నేవేళకై | 146 |
| సీ. | ఒకనిసొమ్మేమి వేఱొక్కనిసొమ్మేమి, చక్కెర కమరునే చిక్కఁదనము | |
| గీ. | ఒకతె చవిఁగొన్న లేదె మోవికిని దీపి, నలుగురును జూడ లేదె నవ్వులకుఁ దెలివి | 147 |
| మ. | వినుఁ డేవేళను గష్టుఁ డేనగరికిన్ వేంచేసెఁ దా నెవ్వతెం | 148 |
| చ. | అన నిది యుక్తమంచు నపు డందఱు సమ్మతిఁ జేసికొంచు మె | 149 |
| క. | ఈనుడువు లిపుడు వింటివె, యానడుమను నీవు చిలుక నంపిననాఁడే | 150 |
| వ. | అనిన రాధికావధూతిలకం బతిముదంబునఁ గృష్ణునితో నిట్లనియె. | 151 |
| సీ. | పల్లెతావులనున్న గొల్లదానిని దెచ్చి, నిధిరత్నములయందు నిలిపినావు | |
| గీ. | నేఁడు నాపాలిదైవంబు నీవె యనినఁ, జాల దీమాట నామహోత్సాహమునకు | 152 |
| గీ. | ఒకటఁ గొఱతయు లేక నే నున్నదాన, నైన నావిన్నపం బిపు డాదరింపు | 153 |
| చ. | అని మఱునాడు వారికిఁ బ్రియంబుగ సమ్మతి గాఁగ శౌరిచే | 154 |
| మ. | నవరత్నస్థగితంపుసొమ్ములను నానాగంధపుష్పాదుల | 155 |
| మ. | పొలుపౌ రుక్మిణిసత్యభామలకు నీపూఁబోండ్ల కాయున్నక | 156 |
| చ. | ఒకనెల కొక్కమేర వినుఁ డున్నదినంబులలోఁ బదాఱువే | 157 |
| గీ. | అనుచు నోయక్కలార నే నంటి ననుచుఁ, గోప ముంచకుఁ డీమేర కొదువ గాదు | 158 |
| క. | కూర్చుండు మనుచు రాధం, గూర్చి పడంతుకలు మెచ్చుకొనుచుం బ్రియముం | 159 |
| ఉ. | అంతట వారి వారిని గృహంబులకున్ సెలవిచ్చి రాధికా | 160 |
| క. | విను రాధామాధవకృతి, మనమున నిడి వినినఁ జదివి మఱి వ్రాసిన మె | 161 |
| గీ. | అనుచు శుకయోగి తెలుప నజ్జనకవిభుఁడు | 162 |
| ఉ. | కృష్ణయమంత్రిపుత్త్ర! సుకవీంద్రముఖాంబుజకంజమిత్ర! శ్రీ | 163 |
| క. | చతురతరవచనరచనా, చతురానన! కవినిధాన! సంతతదానా! | 164 |
| మాలిని. | మగదలకులధీరా! మానినీచిత్తచోరా! | 165 |
| గద్య. | ఇది శ్రీ మద్వేణుగోపాల వరప్రసాదలబ్ధ శృంగార కవిత్వ వైభవ | |
