భీష్మ పర్వము - అధ్యాయము - 50
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (భీష్మ పర్వము - అధ్యాయము - 50) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [ధృ]
తదా పరతిసమాథిష్టః కలిఙ్గొ వాహినీపతిః
కదమ అథ్భుతకర్మాణం భీమసేనం మహాబలమ
2 చరన్తం గథయా వీరం థణ్డపాణిమ ఇవాన్తకమ
యొధయామ ఆస సమరే కలిఙ్గః సహ సేనయా
3 [స]
పుత్రేణ తవ రాజేన్థ్ర స తదొక్తొ మహాబలః
మహత్యా సేనయా గుప్తః పరాయాథ భీమ రదం పరతి
4 తామ ఆపతన్తీం సహసా కలిఙ్గానాం మహాచమూమ
రదనాగాశ్వకలిలాం పరగృహీతమహాయుధామ
5 భీమసేనః కలిఙ్గానామ ఆర్ఛథ భారత వాహినీమ
కేతుమన్తం చ నైషాథిమ ఆయాన్తం సహ చేథిభిః
6 తతః శరుతాయుః సంక్రుథ్ధొ రాజ్ఞా కేతుమతా సహ
ఆససాథ రణే భీమం వయూఢానీకేషు చేథిషు
7 రదైర అనేకసాహస్రైః కలిఙ్గానాం జనాధిపః
అయుతేన గజానాం చ నిషాథైః సహ కేతుమాన
భీమసేనం రణే రాజన సమన్తాత పర్యవారయత
8 చేథిమత్స్య కరూషాశ చ భీమసేనపురొగమాః
అభ్యవర్తన్త సహసా నిషాథాన సహ రాజభిః
9 తతః పరవవృతే యుథ్ధం ఘొరరూపం భయానకమ
పరజానన న చ యొధాన సవాన పరస్పరజిఘాంసయా
10 ఘొరమ ఆసీత తతొ యుథ్ధం భీమస్య సహసా పరైః
యదేన్థ్రస్య మహారాజ మహత్యా థైత్య సేనయా
11 తస్య సైన్యస్య సంగ్రామే యుధ్యమానస్య భారత
బభూవ సుమహాఞ శబ్థః సాగరస్యేవ గర్జతః
12 అన్యొన్యస్య తథా యొధా నికృన్తన్తొ విశాం పతే
మహీం చక్రుశ చితాం సర్వాం శశశొణితసంనిభామ
13 యొధాంశ చ సవా పరాన వాపి నాభ్యజానజ జిఘాంసయా
సవాన అప్య ఆథథతే సవాశ చ శూరాః సమరథుర్జయాః
14 విమర్థః సుమహాన ఆసీథ అల్పానాం బహుభిః సహ
కలిఙ్గైః సహ చేథీనాం నిషాథైశ చ విశాం పతే
15 కృత్వా పురుషకారం తు యదాశక్తి మహాబలాః
భీమసేనం పరిత్యజ్య సంన్యవర్తన్త చేథయః
16 సర్వైః కలిఙ్గైర ఆసన్నః సంనివృత్తేషు చేథిషు
సవబాహుబలమ ఆస్దాయ న నయవర్తత పాణ్డవః
17 న చచాల రదొపస్దాథ భీమసేనొ మహాబలః
శితైర అవాకిరన బాణైః కలిఙ్గానాం వరూదినీమ
18 కలిఙ్గస తు మహేష్వాసః పుత్రశ చాస్య మహారదః
శక్రథేవ ఇతి ఖయాతొ జఘ్నతుః పాణ్డవం శరైః
19 తతొ భీమొ మహాబాహుర విధున్వన రుచిరం ధనుః
యొధయామ ఆస కాలిఙ్గాన సవబాహుబలమ ఆశ్రితః
20 శక్రథేవస తు సమరే విసృజన సాయకాన బహూన
అశ్వాఞ జఘాన సమరే భీమసేనస్య సాయకైః
వవర్ష శరవర్షాణి తపాన్తే జలథొ యదా
21 హతాశ్వే తు రదే తిష్ఠన భీమసేనొ మహాబలః
శక్రథేవాయ చిక్షేప సర్వశైక్యాయసీం గథామ
22 స తయా నిహతొ రాజన కలిఙ్గస్య సుతొ రదాత
స ధవజః సహ సూతేన జగామ ధరణీతలమ
23 హతమ ఆత్మసుతం థృష్ట్వా కలిఙ్గానాం జనాధిపః
రదైర అనేకసాహస్రైర భిమస్యావారయథ థిశః
24 తతొ భీమొ మహాబాహుర గుర్వీం తయక్త్వా మహాగథామ
ఉథ్బబర్హాద నిస్త్రింశం చికీర్షుః కర్మ థారుణమ
25 చర్మ చాప్రతిమం రాజన్న ఆర్షభం పురుషర్షభ
నక్షతైర అర్ధచన్థ్రైశ చ శాతకుమ్భమయైశ చితమ
26 కలిఙ్గస తు తతః కరుథ్ధొ ధనుర్జ్యామ అవమృజ్య హ
పరగృహ్య చ శరం ఘొరమ ఏకం సర్పవిషొపమమ
పరాహిణొథ భీమసేనాయ వధాకాఙ్క్షీ జనేశ్వరః
27 తమ ఆపతన్తం వేగేన పరేరితం నిశితం శరమ
భీమసేనొ థవిధా రాజంశ చిచ్ఛేథ విపులాసినా
ఉథక్రొశచ చ సంహృష్టస తరాసయానొ వరూదినీమ
28 కలిఙ్గస తు తతః కరుథ్ధొ భీమసేనాయ సంయుగే
తొమరాన పరాహిణొచ ఛీఘ్రం చతుర్థశ శిలాశితాన
29 తాన అప్రాప్తాన మహాబాహుః ఖగతాన ఏవ పాణ్డవః
చిచ్ఛేథ సహసా రాజన్న అసంభ్రాన్తొ వరాసినా
30 నికృత్య తు రణే భీమస తొమరాన వై చతుర్థశ
భానుమన్తమ అభిప్రేక్ష్య పరాథ్రవత పురుషర్షభః
31 భానుమాంస తు తతొ భీమం శరవర్షేణ ఛాథయన
ననాథ బలవన నాథం నాథయానొ నభస్తలమ
32 న తం స మమృషే భీమః సింహనాథం మహారణే
తతః సవరేణ మహతా విననాథ మహాస్వనమ
33 తేన శబ్థేన విత్రస్తా కలిఙ్గానాం వరూదినీ
న భీమం సమరే మేనే మానుషం భరతర్షభ
34 తతొ భీమొ మహారాజ నథిత్వా విపులం సవనమ
సాసిర వేగాథ అవప్లుత్య థన్తాభ్యాం వారణొత్తమమ
35 ఆరురొహ తతొ మధ్యం నాగరాజస్య మారిష
ఖడ్గేన పృదునా మధ్యే భానుమన్తమ అతొ ఽచఛినత
36 సొ ఽనతరాయుధినం హత్వా రాజపుత్రమ అరింథమః
గురుభారసహ సకన్ధే నాగస్యాసిమ అపాతయత
37 ఛిన్నస్కన్ధః స వినథన పపాత గజయూదపః
ఆరుగ్ణః సిన్ధువేగేన సానుమాన ఇవ పర్వతః
38 తతస తస్మాథ అవప్లుత్య గజాథ భారత భారతః
ఖడ్గపాణిర అథీనాత్మా అతిష్ఠథ భువి థంశితః
39 స చచార బహూన మార్గాన అభీతః పాతయన గజాన
అగ్నిచక్రమ ఇవావిథ్ధం సర్వతః పరత్యథృశ్యత
40 అశ్వవృన్థేషు నాగేషు రదానీకేషు చాభిభూః
పథాతీనాం చ సంఘేషు వినిఘ్నఞ శొణితొక్షితః
శయేనవథ వయచరథ భీమొ రణే రిపుబలొత్కటః
41 ఛిన్థంస తేషాం శరీరాణి శిరాంసి చ మహాజవః
ఖడ్గేన శితధారేణ సంయుగే గయ యొధినామ
42 పథాతిర ఏకః సంక్రుథ్ధః శత్రూణాం భయవర్ధనః
మొహయామ ఆస చ తథా కాలాన్త క యమొపమః
43 మూఢాశ చ తే తమ ఏవాజౌ వినథన్తః సమాథ్రవన
సాసిమ ఉత్తమవేగేన విచరన్తం మహారణే
44 నికృత్య రదినామ ఆజౌ రదేశాశ చ యుగాని చ
జఘాన రదినశ చాపి బలవాన అరిమర్థనః
45 భీమసేనశ చరన మార్గాన సుబహూన పరత్యథృశ్యత
భరాన్తమ ఉథ్భ్రాన్తమ ఆవిథ్ధమ ఆప్లుతం పరసృతం సృతమ
సంపాతం సముథీర్యం చ థర్శయామ ఆస పాణ్డవః
46 కే చిథ అగ్రాసినా ఛిన్నాః పాణ్డవేన మహాత్మనా
వినేథుర భిన్నమర్మాణొ నిపేతుశ చ గతాసవః
47 ఛిన్నథన్తా గరహస తాశ చ భిన్నకుమ్భాస తదాపరే
వియొధాః సవాన్య అనీకాని జఘ్నుర భారత వారణాః
నిపేతుర ఉర్వ్యాం చ తదా వినథన్తొ మహారవాన
48 ఛిన్నాంశ చ తొమరాంశ చాపాన మహామాత్రశిరాంసి చ
పరిస్తొమాని చిత్రాణి కక్ష్యాశ చ కనకొజ్జ్వలాః
49 గరైవేయాణ్య అద శక్తీశ చ పతాకాః కణపాంస తదా
తూణీరాణ్య అద యన్త్రాణి విచిత్రాణి ధనూంషి చ
50 అగ్నికుణ్డాని శుభ్రాణి తొత్త్రాంశ చైవాఙ్కుశైః సహ
ఘణ్టాశ చ వివిధా రాజన హేమగర్భాంస తసరూన అపి
పతతః పతితాంశ చైవ పశ్యామః సహ సాథిభిః
51 ఛిన్నగాత్రావర కరైర నిహతైశ చాపి వారణైః
ఆసీత తస్మిన సమాస్తీర్ణా పతితైర భూనగైర ఇవ
52 విమృథ్యైవం మహానాగాన మమర్థాశ్వాన నరర్షభః
అశ్వారొహవరాంశ చాపి పాతయామ ఆస భారత
తథ ఘొరమ అభవథ యుథ్ధం తస్య తేషాం చ భారత
53 ఖలీనాన్య అద యొక్త్రాణి కశాశ చ కనకొజ్జ్వలాః
పరిస్తొమాశ చ పరాసాశ చ ఋష్టయశ చ మహాధనాః
54 కవచాన్య అద చర్మాణి చిత్రాణ్య ఆస్తరణాని చ
తత్ర తత్రాపవిథ్ధాని వయథృశ్యన్త మహాహవే
55 పరొద యన్త్రైర విచిత్రైశ చ శస్త్రైశ చ విమలైస తదా
సచక్రే వసుధాం కీర్ణాం శబలైః కుసుమైర ఇవ
56 ఆప్లుత్య రదినః కాంశ చిత పరామృశ్య మహాబలః
పాతయామ ఆస ఖడ్గేన స ధవజాన అపి పాణ్డవః
57 ముహుర ఉత్పతతొ థిక్షు ధావతశ చ యశస్వినః
మార్గాంశ చ చరతశ చిత్రాన వయస్మయన్త రణే జనాః
58 నిజఘాన పథా కాంశ చిథ ఆక్షిప్యాన్యాన అపొదయత
ఖడ్గేనాన్యాంశ చ చిచ్ఛేథ నాథేనాన్యాంశ చ భీషయన
59 ఊరువేగేన చాప్య అన్యాన పాతయామ ఆస భూతలే
అపరే చైనమ ఆలొక్య భయాత పఞ్చత్వమ ఆగతాః
60 ఏవం సా బహులా సేనా కలిఙ్గానాం తరస్వినామ
పరివార్య రణే భీష్మం భీమసేనమ ఉపాథ్రవత
61 తతః కలిఙ్గ సైన్యానాం పరముఖే భరతర్షభ
శరుతాయుషమ అభిప్రేక్ష్య భీమసేనః సమభ్యయాత
62 తమ ఆయాన్తమ అభిప్రేక్ష్య కలిఙ్గొ నవభిః శరైః
భీమసేనమ అమేయాత్మా పరత్యవిధ్యత సతనాన్తరే
63 కలిఙ్గ బాణాభిహతస తొత్త్రార్థిత ఇవ థవిషః
భీమసేనః పరజజ్వాల కరొధేనాగ్నిర ఇవేన్ధనైః
64 అదాశొకః సమాథాయ రదం హేమపరిష్కృతమ
భీమం సంపాథయామ ఆస రదేన రదసారదిః
65 తమ ఆరుహ్య రదం తూర్ణం కౌన్తేయః శత్రుసూథనః
కలిఙ్గమ అభిథుథ్రావ తిష్ఠ తిష్ఠేతి చాబ్రవీత
66 తతః శరుతాయుర బలవాన భీమాయ నిశితాఞ శరాన
పరేషయామ ఆస సంక్రుథ్ధొ థర్శయన పాణిలాఘవమ
67 స కార్ముకవరొత్సృష్టైర నవభిర నిశితైః శరైః
సమాహతొ భృశం రాజన కలిఙ్గేన మహాయశాః
సంచుక్రుధే భృశం భీమొ థణ్డాహత ఇవొరగః
68 కరుథ్ధశ చ చాపమ ఆయమ్య బలవథ బలినాం వరః
కలిఙ్గమ అవధీత పార్దొ భీమః సప్తభిర ఆయసైః
69 కషురాభ్యాం చక్రరక్షౌ చ కలిఙ్గస్య మహాబలౌ
సత్యథేవం చ సత్యం చ పరాహిణొథ యమసాథనమ
70 తతః పునర అమేయాత్మా నారాచైర నిశితైస తరిభిః
కేతుమన్తం రణే భీమొ ఽగమయథ యమసాథనమ
71 తతః కలిఙ్గాః సంక్రుథ్ధా భీమసేనమ అమర్షణమ
అనీకైర బహుసాహస్రైః కషత్రియాః సమవారయన
72 తతః శక్తిగథా ఖడ్గతొమరర్ష్టి పరశ్వధైః
కలిఙ్గాశ చ తతొ రాజన భీమసేనమ అవాకిరన
73 సంనివార్య స తాం ఘొరాం శరవృష్టిం సముత్దితామ
గథామ ఆథాయ తరసా పరిప్లుత్య మహాబలః
భీమః సప్తశతాన వీరాన అనయథ యమసాథనమ
74 పునశ చైవ థవిసాహస్రాన కలిఙ్గాన అరిమర్థనః
పరాహిణొన మృత్యులొకాయ తథ అథ్భుతమ ఇవాభవత
75 ఏవం స తాన్య అనీకాని కలిఙ్గానాం పునః పునః
బిభేథ సమరే వీరః పరేక్ష్య భీష్మం మహావ్రతమ
76 హతారొహాశ చ మాతఙ్గాః పాణ్డవేన మహాత్మనా
విప్రజగ్ముర అనీకేషు మేఘా వాతహతా ఇవ
మృథన్తః సవాన్య అనీకాని వినథన్తః శరాతురాః
77 తతొ భీమొ మహాబాహుః శఙ్ఖం పరాధ్మాపయథ బలీ
సర్వకాలిఙ్గసైన్యానాం మనాంసి సమకమ్పయత
78 మొహశ చాపి కలిఙ్గానామ ఆవివేశ పరంతప
పరాకమ్పన్త చ సైన్యాని వాహనాని చ సర్వశః
79 భీమేన సమరే రాజన గజేన్థ్రేణేవ సర్వతః
మార్గాన బహూన విచరతా ధావతా చ తతస తతః
ముహుర ఉత్పతతా చైవ సంమొహః సమజాయత
80 భీమసేన భయత్రస్తం సైన్యం చ సమకమ్పత
కషొభ్యమాణమ అసంబాధం పరాహేణేవ మహత సరః
81 తరాసితేషు చ వీరేషు భీమేనాథ్భుత కర్మణా
పునరావర్తమానేషు విథ్రవత్సు చ సంఘశః
82 సర్వకాలిఙ్గయొధేషు పాణ్డూనాం ధవజినీపతిః
అబ్రవీత సవాన్య అనీకాని యుధ్యధ్వమ ఇతి పార్షతః
83 సేనాపతివచః శరుత్వా శిఖణ్డిప్రముఖా గణాః
భీమమ ఏవాభ్యవర్తన్త రదానీకైః పరహారిభిః
84 ధర్మరాజశ చ తాన సర్వాన ఉపజగ్రాహ పాణ్డవః
మహతా మేఘవర్ణేన నాగానీకేన పృష్ఠతః
85 ఏవం సంచొథ్య సర్వాణి సవాన్య అనీకాని పార్షతః
భీమసేనస్య జగ్రాహ పార్ష్ణిం సత్పురుషొచితామ
86 న హి పాఞ్చాలరాజస్య లొకే కశ చన విథ్యతే
భీమ సాత్యకయొర అన్యః పరాణేభ్యః పరియకృత్తమః
87 సొ ఽపశ్యత తం కలిఙ్గేషు చరన్తమ అరిసూథనమ
భీమసేనం మహాబాహుం పార్షతః పరవీరహా
88 ననర్థ బహుధా రాజన హృష్టశ చాసీత పరంతపః
శఙ్ఖం థధ్మౌ చ సమరే సింహనాథం ననాథ చ
89 స చ పారావతాశ్వస్య రదే హేమపరిష్కృతే
కొవిథారధ్వజం థృష్ట్వా భీమసేనః సమాశ్వసత
90 ధృష్టథ్యుమ్నస తు తం థృష్ట్వా కలిఙ్గైః సమభిథ్రుతమ
భీమసేనమ అమేయాత్మా తరాణాయాజౌ సమభ్యయాత
91 తౌ థూరాత సాత్యకిర థృష్ట్వా ధృష్టథ్యుమ్నవృకొథరౌ
కలిఙ్గాన సమరే వీరౌ యొధయన్తౌ మనస్వినౌ
92 స తత్ర గత్వా శైనేయొ జవేన జయతాం వరః
పార్ద పార్షతయొః పార్ష్ణిం జగ్రాహ పురుషర్షభః
93 స కృత్వా కథనం తత్ర పరగృహీతశరాసనః
ఆస్దితొ రౌథ్రమ ఆత్మానం జఘాన సమరే పరాన
94 కలిఙ్గ పరభవాం చైవ మాంసశొణితకర్థమామ
రుధిరస్యన్థినీం తత్ర భీమః పరావర్తయన నథీమ
95 అన్తరేణ కలిఙ్గానాం పాణ్డవానాం చ వాహినీమ
సంతతార సుథుస్తారాం భీమసేనొ మహాబలః
96 భీమసేనం తదా థృష్ట్వా పరాక్రొశంస తావకా నృప
కాలొ ఽయం భీమరూపేణ కలిఙ్గైః సహ యుధ్యతే
97 తతః శాంతనవొ భీష్మః శరుత్వా తం నినథం రణే
అభ్యయాత తవరితొ భీమం వయూఢానీకః సమన్తతః
98 తం సాత్యకిర భీమసేనొ ధృష్టథ్యుమ్నశ చ పార్షతః
అభ్యథ్రవన్త భీష్మస్య రదం హేమపరిష్కృతమ
99 పరివార్య చ తే సర్వే గాఙ్గేయం రభసం రణే
తరిభిస తరిభిః శరైర ఘొరైర భీష్మమ ఆనర్ఛుర అఞ్జసా
100 పరత్యవిధ్యత తాన సర్వాన పితా థేవవ్రతస తవ
యతమానాన మహేష్వాసాంస తరిభిస తరిభిర అజిహ్మగైః
101 తతః శరసహస్రేణ సంనివార్య మహారదాన
హయాన కాఞ్చనసంనాహాన భీమస్య నయహనచ ఛరైః
102 హతాశ్వే తు రదే తిష్ఠన భీమసేనః పరతాపవాన
శక్తిం చిక్షేప తరసా గాఙ్గేయస్య రదం పరతి
103 అప్రాప్తామ ఏవ తాం శక్తిం పితా థేవవ్రతస తవ
తరిధా చిచ్ఛేథ సమరే సా పృదివ్యామ అశీర్యత
104 తతః శైక్యాయసీం గుర్వీం పరగృహ్య బలవథ గథామ
భీమసేనొ రదా తూర్ణం పుప్లువే మనుజర్షభ
105 సాత్యకొ ఽపి తతస తూర్ణం భీమస్య పరియకామ్యయా
సారదిం కురువృథ్ధస్య పాతయామ ఆస సాయకైః
106 భీష్మస తు నిహతే తస్మిన సారదౌ రదినాం వరః
వాతాయమానైస తైర అశ్వైర అపనీతొ రణాజిరాత
107 భీమసేనస తతొ రాజన్న అపనీతే మహావ్రతే
పరజజ్వాల యదా వహ్నిర థహన కక్షమ ఇవైధితః
108 స హత్వా సర్వకాలిఙ్గాన సేనా మధ్యే వయతిష్ఠత
నైనమ అభ్యుత్సహన కే చిత తావకా భరతర్షభ
109 ధృష్టథ్యుమ్నస తమ ఆరొప్య సవరదే రదినాం వరః
పశ్యతాం సర్వసైన్యానామ అపొవాహ యశస్వినమ
110 సంపూజ్యమానః పాఞ్చాల్యైర మత్స్యైశ చ భరతర్షభ
ధృష్టథ్యుమ్నం పరిష్వజ్య సమేయాథ అద సాత్యకిమ
111 అదాబ్రవీథ భీమసేనం సాత్యకిః సత్యవిక్రమః
పరహర్షయన యథువ్యాఘ్రొ ధృష్టథ్యుమ్నస్య పశ్యతః
112 థిష్ట్యా కలిఙ్గ రాజశ చ రాజపుత్రశ చ కేతుమాన
శక్రథేవశ చ కాలిఙ్గః కలిఙ్గాశ చ మృధే హతాః
113 సవబాహుబలవీర్యేణ నాగాశ్వరదసంకులః
మహావ్యూహః కలిఙ్గానామ ఏకేన మృథితస తవయా
114 ఏవమ ఉక్త్వా శినేర నప్తా థీర్ఘబాహుర అరింథమః
రదాథ రదమ అభిథ్రుత్య పర్యష్వజత పాణ్డవమ
115 తతః సవరదమ ఆరుహ్య పునర ఏవ మహారదః
తావకాన అవధీత కరుథ్ధొ భీమస్య బలమ ఆథధత