భీష్మ పర్వము - అధ్యాయము - 103
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (భీష్మ పర్వము - అధ్యాయము - 103) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 సంజయ ఉవాచ
యుధ్యతామ ఏవ తేషాం తు భాస్కరే ఽసతమ ఉపాగతే
సంధ్యా సమభవథ ఘొరా నాపశ్యామ తతొ రణమ
2 తతొ యుధిష్ఠిరొ రాజా సంధ్యాం సంథృశ్య భారత
వధ్యమానం బలం చాపి భీష్మేణామిత్రఘాతినా
3 ముక్తశస్త్రం పరావృత్తం పలాయనపరాయణమ
భీష్మం చ యుధి సంరబ్ధమ అనుయాన్తం మహారదాన
4 సొమకాంశ చ జితాన థృష్ట్వా నిరుత్సాహాన మహారదాన
చిన్తయిత్వా చిరం ధయాత్వా అవహారమ అరొచయత
5 తతొ ఽవహారం సైన్యానాం చక్రే రాజా యుధిష్ఠిరః
తదైవ తవ సైన్యానామ అవహారొ హయ అభూత తథా
6 తతొ ఽవహారం సైన్యానాం కృత్వా తత్ర మహారదాః
నయవిశన్త కురుశ్రేష్ఠ సంగ్రామే కషతవిక్షతాః
7 భీష్మస్య సమరే కర్మ చిన్తయానాస తు పాణ్డవాః
నాలభన్త తథా శాన్తిం భృశం భీష్మేణ పీడితాః
8 భీష్మొ ఽపి సమరే జిత్వా పాణ్డవాన సహ సృఞ్జయైః
పూజ్యమానస తవ సుతైర వన్థ్యమానశ చ భారత
9 నయవిశత కురుభిః సార్ధం హృష్టరూపైః సమన్తతః
తతొ రాత్రిః సమభవత సర్వభూతప్రమొహినీ
10 తస్మిన రాత్రిముఖే ఘొరే పాణ్డవా వృష్ణిభిః సహ
సృఞ్జయాశ చ థురాధర్షా మన్త్రాయ సముపావిశన
11 ఆత్మనిఃశ్రేయసం సర్వే పరాప్తకాలం మహాబలాః
మన్త్రయామ ఆసుర అవ్యగ్రా మన్త్రనిశ్చయకొవిథాః
12 తతొ యుధిష్ఠిరొ రాజా మన్త్రయిత్వా చిరం నృప
వాసుథేవం సముథ్వీక్ష్య వాక్యమ ఏతథ ఉవాచ హ
13 పశ్య కృష్ణ మహాత్మానం భీష్మం భీమపరాక్రమమ
గజం నలవనానీవ విమృథ్నన్తం బలం మమ
14 న చైవైనం మహాత్మానమ ఉత్సహామొ నిరీక్షితుమ
లేలిహ్యమానం సైన్యేషు పరవృథ్ధమ ఇవ పావకమ
15 యదా ఘొరొ మహానాగస తక్షకొ వై విషొల్బణః
తదా భీష్మొ రణే కృష్ణ తీష్క్ణశస్త్రః పరతాపవాన
16 గృహీతచాపః సమరే విముఞ్చంశ చ శితాఞ శరాన
శక్యొ జేతుం యమః కరుథ్ధొ వజ్రపాణిశ చ థేవరాట
17 వరుణః పాశభృథ వాపి సగథొ వా ధనేశ్వరః
న తు భీష్మః సుసంక్రుథ్ధః శక్యొ జేతుం మహాహవే
18 సొ ఽహమ ఏవం గతే కృష్ణ నిమగ్నః శొకసాగరే
ఆత్మనొ బుథ్ధిథౌర్బల్యాథ భీష్మమ ఆసాథ్య సంయుగే
19 వనం యాస్యామి థుర్ధర్ష శరేయొ మే తత్ర వై గతమ
న యుథ్ధం రొచయే కృష్ణ హన్తి భీష్మొ హి నః సథా
20 యదా పరజ్వలితం వహ్నిం పతంగః సమభిథ్రవన
ఏకతొ మృత్యుమ అభ్యేతి తదాహం భీష్మమ ఈయివాన
21 కషయం నీతొ ఽసమి వార్ష్ణేయ రాజ్యహేతొః పరాక్రమీ
భరాతరశ చైవ మే శూరాః సాయకైర భృశపీడితాః
22 మత్కృతే భరాతృసౌహార్థాథ రాజ్యాత పరభ్రంశనం గతాః
పరిక్లిష్టా యదా కృష్ణా మత్కృతే మధుసూథన
23 జీవితం బహు మన్యే ఽహం జీవితం హయ అథ్య థుర్లభమ
జీవితస్యాథ్య శేషేణ చరిష్యే ధర్మమ ఉత్తమమ
24 యథి తే ఽహమ అనుగ్రాహ్యొ భరాతృభిః సహ కేశవ
సవధర్మస్యావిరొధేన తథ ఉథాహర కేశవ
25 ఏతచ ఛరుత్వా వచస తస్య కారుణ్యాథ బహువిస్తరమ
పరత్యువాచ తతః కృష్ణః సాన్త్వయానొ యుధిష్ఠిరమ
26 ధర్మపుత్ర విషాథం తవం మా కృదాః సత్యసంగర
యస్య తే భరాతరః శూరా థుర్జయాః శత్రుసూథనాః
27 అర్జునొ భీమసేనశ చ వాయ్వగ్నిసమతేజసౌ
మాథ్రీపుత్రౌ చ విక్రాన్తౌ తరిథశానామ ఇవేశ్వరౌ
28 మాం వా నియుఙ్క్ష్వ సౌహార్థాథ యొత్స్యే భీష్మేణ పాణ్డవ
తవత్ప్రయుక్తొ హయ అహం రాజన కిం న కుర్యాం మహాహవే
29 హనిష్యామి రణే భీష్మమ ఆహూయ పురుషర్షభమ
పశ్యతాం ధార్తరాష్ట్రాణాం యథి నేచ్ఛతి ఫల్గునః
30 యథి భీష్మే హతే రాజఞ జయం పశ్యసి పాణ్డవ
హన్తాస్మ్య ఏకరదేనాథ్య కురువృథ్ధం పితామహమ
31 పశ్య మే విక్రమం రాజన మహేన్థ్రస్యేవ సంయుగే
విముఞ్చన్తం మహాస్త్రాణి పాతయిష్యామి తం రదాత
32 యః శత్రుః పాణ్డుపుత్రాణాం మచ్ఛత్రుః స న సంశయః
మథర్దా భవథర్దా యే యే మథీయాస తవైవ తే
33 తవ భరాతా మమ సఖా సంబన్ధీ శిష్య ఏవ చ
మాంసాన్య ఉత్కృత్య వై థథ్యామ అర్జునార్దే మహీపతే
34 ఏష చాపి నరవ్యాఘ్రొ మత్కృతే జీవితం తయజేత
ఏష నః సమయస తాత తారయేమ పరస్పరమ
స మాం నియుఙ్క్ష్వ రాజేన్థ్ర యావథ థవీపొ భవామ్య అహమ
35 పరతిజ్ఞాతమ ఉపప్లవ్యే యత తత పార్దేన పూర్వతః
ఘాతయిష్యామి గాఙ్గేయమ ఇత్య ఉలూకస్య సంనిధౌ
36 పరిరక్ష్యం చ మమ తథ వచః పార్దస్య ధీమతః
అనుజ్ఞాతం తు పార్దేన మయా కార్యం న సంశయః
37 అద వా ఫల్గునస్యైష భారః పరిమితొ రణే
నిహనిష్యతి సంగ్రామే భీష్మం పరపురంజయమ
38 అశక్యమ అపి కుర్యాథ ధి రణే పార్దః సముథ్యతః
తరిథశాన వా సముథ్యుక్తాన సహితాన థైత్యథానవైః
నిహన్యాథ అర్జునః సంఖ్యే కిమ ఉ భీష్మం నరాధిప
39 విపరీతొ మహావీర్యొ గతసత్త్వొ ఽలపజీవితః
భీష్మః శాంతనవొ నూనం కర్తవ్యం నావబుధ్యతే
40 యుధిష్ఠిర ఉవాచ
ఏవమ ఏతన మహాబాహొ యదా వథసి మాధవ
సర్వే హయ ఏతే న పర్యాప్తాస తవ వేగనివారణే
41 నియతం సమవాప్స్యామి సర్వమ ఏవ యదేప్సితమ
యస్య మే పురుషవ్యాఘ్ర భవాన నాదొ మహాబలః
42 సేన్థ్రాన అపి రణే థేవాఞ జయేయం జయతాం వర
తవయా నాదేన గొవిన్థ కిమ ఉ భీష్మం మహాహవే
43 న తు తవామ అనృతం కర్తుమ ఉత్సహే సవార్దగౌరవాత
అయుధ్యమానః సాహాయ్యం యదొక్తం కురు మాధవ
44 సమయస తు కృతః కశ చిథ భీష్మేణ మమ మాధవ
మన్త్రయిష్యే తవార్దాయ న తు యొత్స్యే కదం చన
థుర్యొధనార్దే యొత్స్యామి సత్యమ ఏతథ ఇతి పరభొ
45 స హి రాజ్యస్య మే థాతా మన్త్రస్యైవ చ మాధవ
తస్మాథ థేవవ్రతం భూయొ వధొపాయార్దమ ఆత్మనః
భవతా సహితాః సర్వే పృచ్ఛామొ మధుసూథన
46 తథ వయం సహితా గత్వా భీష్మమ ఆశు నరొత్తమమ
రుచితే తవ వార్ష్ణేయ మన్త్రం పృచ్ఛామ కౌరవమ
47 స వక్ష్యతి హితం వాక్యం తద్యం చైవ జనార్థన
యదా స వక్ష్యతే కృష్ణ తదా కర్తాస్మి సంయుగే
48 స నొ జయస్య థాతా చ మన్త్రస్య చ ధృతవ్రతః
బాలాః పిత్రా విహీనాశ చ తేన సంవర్ధితా వయమ
49 తం చేత పితామహం వృథ్ధం హన్తుమ ఇచ్ఛామి మాధవ
పితుః పితరమ ఇష్టం వై ధిగ అస్తు కషత్రజీవికామ
50 సంజయ ఉవాచ
తతొ ఽబరవీన మహారాజ వార్ష్ణేయః కురునన్థనమ
రొచతే మే మహాబాహొ సతతం తవ భాషితమ
51 థేవవ్రతః కృతీ భీష్మః పరేక్షితేనాపి నిర్థహేత
గమ్యతాం స వధొపాయం పరష్టుం సాగరగాసుతః
వక్తుమ అర్హతి సత్యం స తవయా పృష్టొ విశేషతః
52 తే వయం తత్ర గచ్ఛామః పరష్టుం కురుపితామహమ
పరణమ్య శిరసా చైనం మన్త్రం పృచ్ఛామ మాధవ
స నొ థాస్యతి యం మన్త్రం తేన యొత్స్యామహే పరాన
53 ఏవం సంమన్త్ర్య వై వీరాః పాణ్డవాః పాణ్డుపూర్వజ
జగ్ముస తే సహితాః సర్వే వాసుథేవశ చ వీర్యవాన
విముక్తశస్త్రకవచా భీష్మస్య సథనం పరతి
54 పరవిశ్య చ తథా భీష్మం శిరొభిః పరతిపేథిరే
పూజయన్తొ మహారాజ పాణ్డవా భరతర్షభ
పరణమ్య శిరసా చైనం భీష్మం శరణమ అన్వయుః
55 తాన ఉవాచ మహాబాహుర భీష్మః కురుపితామహః
సవాగతం తవ వార్ష్ణేయ సవాగతం తే ధనంజయ
సవాగతం ధర్మపుత్రాయ భీమాయ యమయొస తదా
56 కిం కార్యం వః కరొమ్య అథ్య యుష్మత్ప్రీతివివర్ధనమ
సర్వాత్మనా చ కర్తాస్మి యథ్య అపి సయాత సుథుష్కరమ
57 తదా బరువాణం గాఙ్గేయం పరీతియుక్తం పునః పునః
ఉవాచ వాక్యం థీనాత్మా ధర్మపుత్రొ యుధిష్ఠిరః
58 కదం జయేమ ధర్మజ్ఞ కదం రాజ్యం లభేమహి
పరజానాం సంక్షయొ న సయాత కదం తన మే వథాభిభొ
59 భవాన హి నొ వధొపాయం బరవీతు సవయమ ఆత్మనః
భవన్తం సమరే రాజన విషహేమ కదం వయమ
60 న హి తే సూక్ష్మమ అప్య అస్తి రన్ధ్రం కురుపితామహ
మణ్డలేనైవ ధనుషా సథా థృశ్యొ ఽసి సంయుగే
61 నాథథానమ సంథధానం వికర్షన్తం ధనుర న చ
పశ్యామస తవా మహాబాహొ రదే సూర్యమ ఇవ సదితమ
62 నరాశ్వరదనాగానాం హన్తారం పరవీరహన
క ఇవొత్సహతే హన్తుం తవాం పుమాన భరతర్షభ
63 వర్షతా శరవర్షాణి మహాన్తి పురుషొత్తమ
కషయం నీతా హి పృతనా భవతా మహతీ మమ
64 యదా యుధి జయేయం తవాం యదా రాజ్యం భవేన మమ
భవేత సైన్యస్య వా శాన్తిస తన మే బరూహి పితామహ
65 తతొ ఽబరవీచ ఛాంతనవః పాణ్డవాన పాణ్డుపూర్వజ
న కదం చన కౌన్తేయ మయి జీవతి సంయుగే
యుష్మాసు థృశ్యతే వృథ్ధిః సత్యమ ఏతథ బరవీమి వః
66 నిర్జితే మయి యుథ్ధే తు ధరువం జేష్యద కౌరవాన
కషిప్రం మయి పరహరత యథీచ్ఛద రణే జయమ
అనుజానామి వః పార్దాః పరహరధ్వం యదాసుఖమ
67 ఏవం హి సుకృతం మన్యే భవతాం విథితొ హయ అహమ
హతే మయి హతం సర్వం తస్మాథ ఏవం విధీయతామ
68 యుధిష్ఠిర ఉవాచ
బరూహి తస్మాథ ఉపాయం నొ యదా యుథ్ధే జయేమహి
భవన్తం సమరే కరుథ్ధం థణ్డపాణిమ ఇవాన్తకమ
69 శక్యొ వజ్రధరొ జేతుం వరుణొ ఽద యమస తదా
న భవాన సమరే శక్యః సేన్థ్రైర అపి సురాసురైః
70 భీష్మ ఉవాచ
సత్యమ ఏతన మహాబాహొ యదా వథసి పాణ్డవ
నాహం శక్యొ రణే జేతుం సేన్థ్రైర అపి సురాసురైః
71 ఆత్తశస్త్రొ రణే యత్తొ గృహీతవరకార్ముకః
నయస్తశస్త్రం తు మాం రాజన హన్యుర యుధి మహారదాః
72 నిష్కిప్తశస్త్రే పతితే విముక్తకవచధ్వజే
థరవమాణే చ భీతే చ తవాస్మీతి చ వాథిని
73 సత్రియాం సత్రీనామధేయే చ వికలే చైకపుత్రకే
అప్రసూతే చ థుష్ప్రేక్ష్యే న యుథ్ధం రొచతే మమ
74 ఇమం చ శృణు మే పార్ద సంకల్పం పూర్వచిన్తితమ
అమఙ్గల్యధ్వజం థృష్ట్వా న యుధ్యేయం కదం చన
75 య ఏష థరౌపథొ రాజంస తవ సైన్యే మహారదః
శిఖణ్డీ సమరాకాఙ్క్షీ శూరశ చ సమితింజయః
76 యదాభవచ చ సత్రీ పూర్వం పశ్చాత పుంస్త్వమ ఉపాగతః
జానన్తి చ భవన్తొ ఽపి సర్వమ ఏతథ యదాతదమ
77 అర్జునః సమరే శూరః పురస్కృత్య శిఖణ్డినమ
మామ ఏవ విశిఖైస తూర్ణమ అభిథ్రవతు థంశితః
78 అమఙ్గల్యధ్వజే తస్మిన సత్రీపూర్వే చ విశేషతః
న పరహర్తుమ అభీప్సామి గృహీతేషుం కదం చన
79 తథ అన్తరం సమాసాథ్య పాణ్డవొ మాం ధనంజయః
శరైర ఘాతయతు కషిప్రం సమన్తాథ భరతర్షభ
80 న తం పశ్యామి లొకేషు యొ మాం హన్యాత సముథ్యతమ
ఋతే కృష్ణాన మహాభాగాత పాణ్డవాథ వా ధనంజయాత
81 ఏష తస్మాత పురొధాయ కం చిథ అన్యం మమాగ్రతః
మాం పాతయతు బీభత్సుర ఏవం తే విజయొ భవేత
82 ఏతత కురుష్వ కౌన్తేయ యదొక్తం వచనం మమ
తతొ జేష్యసి సంగ్రామే ధార్తరాష్ట్రాన సమాగతాన
83 సంజయ ఉవాచ
తే ఽనుజ్ఞాతాస తతః పార్దా జగ్ముః సవశిబిరం పరతి
అభివాథ్య మహాత్మానం భీష్మం కురుపితామహమ
84 తదొక్తవతి గాఙ్గేయే పరలొకాయ థీక్షితే
అర్జునొ థుఃఖసంతప్తః సవ్రీడమ ఇథమ అబ్రవీత
85 గురుణా కులవృథ్ధేన కృతప్రజ్ఞేన ధీమతా
పితామహేన సంగ్రామే కదం యొత్స్యామి మాధవ
86 కరీడతా హి మయా బాల్యే వాసుథేవ మహామనాః
పాంసురూషితగాత్రేణ మహాత్మా పరుషీకృతః
87 యస్యాహమ అధిరుహ్యాఙ్కం బాలః కిల గథాగ్రజ
తాతేత్య అవొచం పితరం పితుః పాణ్డొర మహాత్మనః
88 నాహం తాతస తవ పితుస తాతొ ఽసమి తవ భారత
ఇతి మామ అబ్రవీథ బాల్యే యః స వధ్యః కదం మయా
89 కామం వధ్యతు మే సైన్యం నాహం యొత్స్యే మహాత్మనా
జయొ వాస్తు వధొ వా మే కదం వా కృష్ణ మన్యసే
90 శరీకృష్ణ ఉవాచ
పరతిజ్ఞాయ వధం జిష్ణొ పురా భీష్మస్య సంయుగే
కషత్రధర్మే సదితః పార్ద కదం నైనం హనిష్యసి
91 పాతయైనం రదాత పార్ద వజ్రాహతమ ఇవ థరుమమ
నాహత్వా యుధి గాఙ్గేయం విజయస తే భవిష్యతి
92 థిష్టమ ఏతత పురా థేవైర భవిష్యత్య అవశస్య తే
హన్తా భీష్మస్య పూర్వేన్థ్ర ఇతి తన న తథ అన్యదా
93 న హి భీష్మం థురాధర్షం వయాత్తాననమ ఇవాన్తకమ
తవథన్యః శక్నుయాథ ధన్తుమ అపి వజ్రధరః సవయమ
94 జహి భీష్మం మహాబాహొ శృణు చేథం వచొ మమ
యదొవాచ పురా శక్రం మహాబుథ్ధిర బృహస్పతిః
95 జయాయాంసమ అపి చేచ ఛక్ర గుణైర అపి సమన్వితమ
ఆతతాయినమ ఆమన్త్ర్య హన్యాథ ఘాతకమ ఆగతమ
96 శాశ్వతొ ఽయం సదితొ ధర్మః కషత్రియాణాం ధనంజయ
యొథ్ధవ్యం రక్షితవ్యం చ యష్టవ్యం చానసూయుభిః
97 అర్జున ఉవాచ
శిఖణ్డీ నిధనం కృష్ణ భీష్మస్య భవితా ధరువమ
థృష్ట్వైవ హి సథా భీష్మః పాఞ్చాల్యం వినివర్తతే
98 తే వయం పరముఖే తస్య సదాపయిత్వా శిఖణ్డినమ
గాఙ్గేయం పాతయిష్యామ ఉపాయేనేతి మే మతిః
99 అహమ అన్యాన మహేష్వాసాన వారయిష్యామి సాయకైః
శిఖణ్డ్య అపి యుధాం శరేష్ఠొ భీష్మమ ఏవాభియాస్యతు
100 శరుతం తే కురుముఖ్యస్య నాహం హన్యాం శిఖణ్డినమ
కన్యా హయ ఏషా పురా జాతా పురుషః సమపథ్యత
101 సంజయ ఉవాచ
ఇత్య ఏవం నిశ్చయం కృత్వా పాణ్డవాః సహమాధవాః
శయనాని యదాస్వాని భేజిరే పురుషర్షభాః