బసవపురాణము/షష్ఠాశ్వాసము
షష్ఠాశ్వాసము
ఏకాంత రామయ్యగారి కథ
శ్రీ మన్మహాభక్త చిరతరవరద - యామృతపూరవిహారసంగాఖ్య
మఱియు నేకాంత రామయ్య నానొక్క - నెఱవాది భక్తుండు గఱకంఠమూర్తి
శమదమస్ఫురణానుషక్తుండు జైన - సమయకోలాహుఁడమితప్రతాపి
యతులితశివసమయప్రతిపాలుఁ - డతిశయవీరభద్రావతారుండు
నిస్పృహేంద్రియగుణాన్వీతచేతనుఁడు - నస్పృశ్య భవిజనుఁడపగతభయుఁడు
లింగ[1]సమ్యజ్ఞాని లింగావధాని - లింగగంభీరుఁడభంగురకీర్తి
యేకాంతభక్తి సుశ్లోకుఁడు మర్త్య - లోకపావనుఁడు ద్రిలోకవంద్యుండు
ధీరమహోదారశూరగంభీర - సారగుణస్తోమధౌరేయుఁ డనఁగ
నెగడి నిత్యక్రియానియతప్రయుక్తి - దగిలి శివార్చనాంతమున నత్యర్థిఁ
బ్రమథలోకమున కుద్యమలీల నరిగి - విమలాత్మవీరక వీరభద్రాది
గణ నికాయములకుఁబ్రణమిల్లి వారి - గుణకీర్తనలు సేసి కోర్కి దైవాఱ
శివభక్తి తత్త్వానుభవ సదేకాంత - [2]సవిశేషసుఖసుధాశరధి నోలాడి
యెప్పటి [3]యట్లిల కెలమి నేతెంచి - ముప్పూఁట నిమ్మార్గమునఁ జరింపంగ
బసవనిభక్తి సంపత్సముద్రంబు - దెసల ధరాస్థలి దివి నిట్టవొడువ
స్వచ్ఛుండు సందర్శనేచ్ఛ నేతెంచి - ప్రచ్ఛన్నయుక్తి నబ్బసవనిఁజూచి
“యాకటకమునందు నేకాంతరాముఁ - డేకాకియై చరియించుచునుండ
నొక్కజైనుఁడు సెప్పు లూడ్వకవచ్చి - చక్కన శివనివాసంబుఁజొచ్చుడును
లోపల రామయ్య గోపించి చూచి - "యీ పాపమున కింక నేగుఱి గలదు
రోరి! జైనుఁడ! తగ దుడురాజధరు న - గారాంతరముఁజెప్పుఁగాళ్లఁ జొరంగఁ;
గడవఁజొచ్చితినని మృడునకుఁజాఁగఁ - బడి మ్రొక్కు చెప్పులు వాఱంగ వైచి
యటుగాక తక్కిన నంతకోద్దండ - పటుదండ బాధలపాలైతి పొమ్ము
ఇంకఁజెప్పులతోన [4]యిట్లుంటివేని - శంకింప కిప్పుడ సందుసందులకు
నఱకుదు” ననవుడుఁబిఱుసన కతఁడు - "నఱిముఱి నింతేల యాగ్రహించెదవు?
ముక్కంటిగుళ్లకు దిక్కు గల్గితివి - నిక్కపు భక్తుండ! నీకేల వెఱతు
గుడి వసదియ వేల్పు [5]లొడయండు జినుఁడు - నుడువకుకాదేనిఁబడయుమా[6]మగిడి
దల దర్గియిప్పుడ మలహరుచేత; - నిలనీవె భక్తుండ వితఁడె వే”ల్పనిన
“నితనిఁజంపుట [7]యిది యెంత దలంపఁ - [8]బ్రతినఁజూపమి భక్తిపంతంబు గాదు
శిరమిత్తుఁబడయుదు జినసమయంబు - శిరము ద్రుంపుదు బాసఁజెల్లింతు” ననుచు
శ్రీకంఠుభక్తికిఁజేవ యెక్కంగ - నేకాంతరామయ్య యిట్లని పలికె
“శిర మిచ్చి పడయుట యరిది యంటేని - బరవాది! [9]వినుర మా భక్తులమహిమ
యొక్క భక్తుండు జం[10]బూర్మహాకాళుఁ - డక్కజంబుగ శిర మభవున కిచ్చి
యిలయెల్ల నెఱుఁగంగ నెలమితోఁబడసెఁ - దల నట్టతోఁ గీలుకొలిపి ప్రాణంబు
అట వార్తగలిగి యీకటకంబునందుఁ - బటుమతి గోవిందభట్టారకుండు
శివుని నిర్మాల్య మిచ్చిన మస్తకంబు - [11]తవిలిచి కొను టిది దప్పు దప్పనుచుఁ
గఱకంఠునకుఁదల [12]దఱగి పూజించి - నెఱయ మూన్నాళ్లకు మఱియొండుశిరము
వడసె వెండియు నొక్కభక్తుఁడిట్టిదియుఁ - గడు నపహాస్యంబుగాఁబ్రతిష్ఠించి
మూఁడుదినంబులు ముక్కంటి యచట - లేఁడొ తాఁజచ్చినవాఁడొ కా కనుచు
మొఱటద వంకయ్య యఱిముఱి శిరము - తఱుగంగ మొలవఁగఁ దఱుగఁగ మొలవఁ
దఱిగెడు తలలును బూన్పని శిరముఁ - [13]బూన్చినపిమ్మటఁబుచ్చెడు శిరము
బూన్చెడి శిరమును మొలచిన శిరము - మొలవఁగ లోలోన నలిఁదోఁచు శిరము
మొలచెడు శిరమును మొలచిన శిరము - మొలవఁగ లోలోన నలిఁదోఁచు శిరము
తఱిగెడు శిరమును దఱుగని శిరము - తఱుగక తనుదాన యొఱఁగెడు శిరము
సరసర హరుమీఁద సంధిల్లుశిరముఁ - బొరి నొయ్యనొయ్యన పొడవగు శిరము
కన్నులార్చుశిరముఁగాదనుశిరము - మిన్నక శివుమ్రోల మెలఁగెడి శిరము
నున్నతి మీఁదన యుండెడుశిరము - సన్నసేయు శిరము జరిగెడు శిరము
నారుచుశిరము నౌనౌ ననుశిరముఁ - గేరెడుశిరమును దారెడుశిరముఁ
బారుతెంచుశిరంబుఁబైపడుశిరము - గారవంబున శివుఁగలసెడి శిరము
[14]ననలంబుమీఁదను నలరెడు శిరము - ననలంబు మ్రింగుచు నటయుండుశిరము
బొబ్బిడుశిరమును నుబ్బెడుశిరము - గుబ్బనఁబడి తద్ద గునిసెడుశిరము
నాలుక ల్గ్రోయుచునలి గొనుశిరము - శూలిని వెక్కిరించుచు నుండుశిరము
నుఱికుర్కిపడుశిర మొఱగెడుశిరము - మఱియు సంధిల్లుచు [15]మఱపడుశిరము
పొగడెడుశిరమును నగియెడుశిరముఁ - దెగడెడు శిరమును దీవించుశిరము
శరణనుశిరమును జయవెట్టుశిరము - సరసమాడుశిరముఁజదివెడుశిరము
[16]మలరెడుశిరమును మార్కొనుశిరము - [17]దలఁకకీశ్వరుతోడఁ దాఁకెడుశిరము
'బా'పనుశిరమును బాడెడుశిరముఁ - 'జాపంద'యని శివు జంకించుశిరము
నిప్పాటఁ [18]బసికమై నీశ్వరుఁబూన్పఁ - గుప్పలుగొని తల ల్గుడిఁబిక్కటిల్ల
మారారి విస్మయమానసుం డగుచు - “నోరోరి! వంక! నా కూరుపు వోదు
ఓడితినన్నను మేడెమువొడువఁ - బాడియే నీ వీరభక్తికి నిలువ
నా వశంబే?” యని దేవదేవుండు - నావంకతందె శ్రీహస్తంబు వట్టి
యనురాగమునఁబొల్చు నత్తలలెల్లఁ - దన లింగమూర్తిలోనన ధరియించె
శంకించుచును నరు ల్సంస్తుతి సేయ - వంకయ్య శివునిమాఱంకమై గెలిచె
నిటువంటి భక్తు లనేకులు గలరు - కుటిలాత్మ! విన నీకుఁ గొలఁది గాదెట్లు
నెఱుఁగవే తొల్లి మీయెడ్గడవారిఁ - బఱపిన మా శివభక్తుల మహిమ;
తిరునావుకరశు కథ
తిరునావలూరను పురిఁదిరునావ - కరిశుండనఁగ జైనగురుఁడొక్కరుండు
జినసమయాచార్యుఁడనఁజనునట్టె - మును శూలకుట్టెత్తి మూల్గుచు నేలఁ
బడి పొరలుచుఁబ్రాణపరితాపమందు - నెడ వారి [19]తోఁబుట్టు వేతెంచి చూచి
“యీ మంత్రతంత్రలూలామాలములను - నో మలదేహి! నీ కుడుగదు నొప్పి
బ్రదుకంగవలతేని భక్తసమ్మతిని - మదనసంహరు దివ్యమంత్రంబు గఱవు
వేగంబ నీకు నీ రోగమయ్యెడును - రాగిలి యీప్సితార్థములు వొందెడిని”
ననవుడు “భక్తుండ నయ్యెదనింక - ననుమాన మొక్కింతయును వల” దనుచు
శపథంబు నేయుడుఁజయ్యన నతివ - త్రిపురారిభక్తులఁదివుటఁదలంచి
యనుపమదివ్యపంచాక్షరీమంత్ర - మున భసిత మలంది మొల దిగఁదుడువ
శూలకుట్టుడుగుడుఁజోద్యంబు నొంది - యా లలనకు నతఁడష్టాంగమెరఁగి
“పడఁతి! నీకతమున బ్రదికితి నింక - నడర భక్తుండనే నయ్యెద” ననుచు
శ్రీపతినాథునాజ్ఞాపనఁజేసి - నాపగలూరికి నరిగి యక్కడను
నిలఁబంకమందున్న జలరుహమట్ల - వెలివాడనున్న నిర్మలసుచరిత్రు
గురుమూర్తిఁగదిసి యత్తిరునావకరిశుఁ - డరుదంద సాష్టాంగుఁడై మ్రొక్కి నిలువ
ముదమునఁదద్గురుమూర్తియు [20]నతనిఁ - బదపడి శివభక్తిపరుఁజేయఁదలఁచి
తనదు కృపావలోకనమాత్రఁ [21]జేసి - నొసలి దుర్లేఖలు [22]గసిమసి సేసి
శివతీర్థకలశాభిషేక మొనర్చి - సవిశేషలింగ[23] సంస్కార మొనర్చి
సంచిత శివహస్త సంగతుఁజేసి - పంచభూత [24]వికారపథమునఁబాపి
యంగలింగనియుక్తి మంగళక్రియల - సంగత[25]సత్యప్రసాదాంగుఁజేసి
విగతవాయుప్రాణవిధు లాచరించి - నెగడ లింగప్రాణనిష్ఠితుఁజేసి
సిద్ధమంత్రమునఁబ్రసిద్ధుఁగావించి - [26]శుద్ధాత్ముఁజిన్మయజ్యోతిఁగీలించి
వినుతజీవన్ముక్తికిని హేతువైన - యనుపమ శివరహస్యార్ధము ల్దెలిపి
తమ కరుణాప్రసాదముఁగృపసేసి - విమల సద్భక్తిసంవేత్తఁగావింపఁ
దిరునావకరిశియుఁదేజిష్ణులీలఁ - బరమశివాచార పారవశ్యమున
భవభక్తవితతికి భువిఁజాఁగిమ్రొక్కి - శివమహోత్సవములు సేయఁగఁబనిచి
వాహనవస్త్రసువర్ణాభరణ స - మూహార్చనక్రియ ల్ముదమునఁజలిపి
వలపారఁదన మనోవాక్కాయ కర్మ - ములఁ బ్రాణదేహార్థముల నివేదించి
భూతిరుద్రాక్షవిభూషణపరమ - పూతవ్రతస్థుఁడై భువిఁబ్రవర్తింప
"నన్యదర్శనమార్గుఁడయ్యె వీఁ"డనుచు - నన్యాయమున జైను లందఱు నతని
[27]గరికిఁబెట్టుడు భద్రకరి ముట్టనోడెఁ - గరిచర్మధరుబంటుఁగరి యేమిసేయు?
విషము వెట్టుడుఁగుడ్చి విజయుఁడై నిలిచె - విషసంహరునిబంటు విషమేమిసేయు?
[28]బహ్వగ్నిఁద్రోవఁబైఁబడ నాఱె వహ్ని[29] - జిహ్వాంతకునిబంటుఁజిచ్చేమిసేయు?
జలముల ముంపుడుఁజాలవు ముంప - జలమౌళిబంటును జల మేమిసేయు?
జంపంగ నేక్రియఁజాలక తమ్ముఁ - జంపునో యితఁడని శరణుసొచ్చుడును
గంటకులగు జైనకర్ములఁగాచి - తొంటిలాంఛనములు దుడిపించి యంత
రుద్రాక్షభసితాదిరూపిత పంచ - ముద్రాధరులఁజేసి రౌద్రముతోడ
వెసజైనప్రతిమల విట [30]తాటమాడి - వసదులన్నియు వచ్చి వైపించెఁగాదె
లలి జైనసమయకోలాహలుఁడనఁగఁ - గలుగు మా తిరునావకరిశి దేవుండు
ఇరుత్తాండి కథ
యోరి! చెల్లత్తిరువాలూర మఱియు - మారారిభక్తుఁడు మహినిరుత్తాండి
యనఁగ నొక్కయ్య జాత్యంధుఁడై యుండి - మనసిజహరునకు మజ్జనార్థముగ
గుడిముందఱను నొక్క గొలను గావింపఁ - గడఁగి కుద్దాలంబుఁగంపయుఁగొనుచుఁ
ద్రవ్వుచు నొకశంకుదరి నొకశంకుఁ - ద్రెవ్వనిత్రాట సంధించి చేపట్టి
మ్రోఁకువెంటన యెడతాఁకుచుఁజుట్టి - ప్రోఁకగాఁబోయుచుఁబ్రొద్దులు వుచ్చ
జినసమయులు "దీనిఁ జెరుపుదఁ[31]" డనుచుఁ - గనుఁగొని పెక్కువిఘ్నములుగావింపఁ
[32]దలఁక కెప్పటియట్లత్రవ్వుచునుండ - నిలమ్రోఁకుఁద్రెంచి శంకులు వాఱవైవఁ
గఱకంఠుచే నప్డు కన్నులు వడసి - యఱిముఱి వసదులు వెఱికి వేఁటాడి
జినసమయులనెల్లఁజీకులఁజేసి - కనఁబర్చెఁగాదె మాగణ మిరుత్తాండి
పిళ్లనైనారు కథ
మఱియు శ్రీకాళినా మహినొప్పు పురిని - నెఱిశివబ్రాహ్మణునికి నుదయించె
నలరి కుమారుని యంశంబునందు - నలువొప్పఁగాఁబిళ్ళనయనా రనంగ
జనకుఁ[33]డర్కటఁబెట్టికొని యొకనాఁడు చని సరోవరతీరమున బాలు నునిచి
తా నఘమర్షణస్నానంబు చేయఁ - గా నభోవీథిని గౌరియు శివుఁడు
మానితదివ్యవిమాననిరూఢ - యానులై చనిచని "యల్ల బాలుండు
మనకుమారునియట్ల” యనుచు నగ్గిరిజ - కనుఁగవఁజూచుడుఁజనుఁగవ సేఁప
నవనీతలంబున కరుదెంచి బాలుఁ - గవుఁగిటఁజేర్చి కూఁక[34]టి వుడుకుచును
దేవి దా శాంభవదీక్షితుఁజేసి - భావించి శివభక్తిపరునిఁగావించి
కడుపారఁజనుఁబాలు గుడిపి పసిండి - కుడుకతో వెండియుఁగొన్ని సే నిచ్చి
గౌరి దా నీశ్వరు కడ కేఁగె నంత - నీరఁ గ్రుంకిన ధరణీసురోత్తముఁడు
భోరున లేచి విస్ఫారదివ్యాంగ - చారుదీధితిఁగ్రాలు సత్పుత్రుఁగాంచి
“యోరి! చ న్నిచ్చినవా రెవ్వ రిచట - నో రెక్కడివి పైఁడికోరయుఁబాలు
నెవ్వ రేతెంచిరి యెక్కడి కేఁగి - రెవ్వల నున్న వా రిట చెప్పు” మనుచు
జన్నిదంబునను జేసాఁచి వ్రేయుడును - దిన్నని నగవును సన్నపుటేడ్పు
కన్నులఁ దొరిగెడు చిన్ని బాష్పములు - గ్రన్నన సెలవులఁగాఱుదుగ్ధములు
చెన్నొలయఁగఁగోరఁజేతఁగప్పుచును - "అన్నన్న! నన్నేటి కడిచెదు వినుము
దివి [35]నల్లవోయెడు దేవదేవేశు - కవనుండి యయ్యుమాకాంత యేతెంచె[36]
యురుజటాజూటభాస్వరుకడ నుండి - చిరమణిమకుటభాస్వర యేఁగుదెంచె
తగఁజంద్రరేఖావతంసుని నిల్పి - సుగుణావతంస దత్సుదతి యేతెంచె
ముక్కంటి వాని సమ్ముఖమున నుండి - యిక్కంటితో నొక్కయింతి యేతెంచె
కరమొప్ప నీలకంధరుకడనుండి - సరసరఁగంబుకంధర యేఁగుదెంచె
ఘనచందనాంకువక్షఃస్థలిఁబాసి - స్తనచందనాంకవక్షఃస్థలి వచ్చె
ఉరగేంద్రహారుని యూరులనుండి - కామిని వరహంసగమన యేతెంచె
ముల్లోకములఱేని ముందఱ నుండి - ముల్లోకములకెల్లఁదల్లి యేతెంచె
చన్నిచ్చెఁగడుపార మన్నించి మఱియుఁ - గొన్నిపాలు పసిండికోరలోఁబిదికి
నిలిపి వచ్చిననీలగళునిపాలికిని - బొలఁతి యల్లదె చూడు వోయెడి” ననిన
నా మహీసురుఁడద్భుతాత్ముఁడై యయ్యు - మామహేశ్వరులకు మహిఁజాఁగి మ్రొక్కి
కొడుకుఁదా నఱకట నిడుకొని వచ్చి- మడఁదియుఁదాను సమ్మదలీల నుండఁ
బార్వతీస్తనపయఃపానప్రసక్తి - సర్వజ్ఞతయు వచస్సంసిద్ధి దనరి
వేవిన గుడికేఁగి వేనవేల్విధుల - భావించి పార్వతిఁబ్రస్తుతించుడును
అంబిక స్వర్ణతాళంబు లొసంగ - దుంబురునారదాదుల మీఱి పాడఁ
గరమర్థితోడ శ్రీకాళినాథుండు - విరచితంబై యొప్పు వెలిగొ[37]డుగులును
నక్షయనిధియు ముత్యాలపందిరియు - నీక్షితిఁబ్రతిలేని హేమాసనంబు
ఖండేందుధరుఁడప్డు గరుణింపఁగనక - దండె యందల మెక్కి తా వైభవమున
భాతిగా ధారలు పరమతధూమ - కేతువు నాఁగఁబ్రఖ్యాతమై మ్రోయ
నురుతరలీలఁగులోత్తుంగచోడ - ధరణీశు శివభక్తిపరులఁ గావించి
యలరుచు సుగతసహస్రద్వయంబు - గొలువఁగఁ జను బౌద్ధగురుఁ బాఱఁద్రోలి
లీలమై మఱి రెండువేల బౌద్ధులను - బాలించి శివభక్తిపరులఁగావించి
తిరుమరక్కడయను పురిని బ్రహ్మేశు - చిరకవాటములు సుస్థితిఁదెఱపించి
తిరు[38]నావలూరు నాఁబరగునప్పురికి - నరుదెంచి జైనులనందు జయించి
యిల సర్పదష్టుఁడై యీ ల్గినయట్టి - [39]వెలమనిప్రాణముల్ వేగంబె పడసి
మధురేశుదేవి సమ్మతమునఁజేసి - మధురకేతెంచుడు మనుజేశుకడకు
జైనులు బౌద్ధులు సనుదెంచి యపుడు - "జ్ఞానసంబంధినాఁగా నొక్కశిశువు
నాతతవేదబాహ్యసమయధూమ - కేతుండు నాఁగ్రొవ్వి యేతెంచినాఁడు
పురి వెడలింపుము నరనాథయనిన - "గురుఁడటే యచ్చోడనరపతి కతఁడు
నూరక వెడలిం[40]చుటుచితంబుగాదు - వారి నోడింపుఁడే వాదుననైన”
ననుడు జైనులు పదునెనిమిదివేలు చని [41] యెట్లుఁదర్కింపఁ జాలక నిలిచి
నర్ధరాత్రంబప్పు డతఁడున్నయింట – స్పర్ధమైంజిచ్చిడ జ్వలనుండు వెఱచి
యెదుర నిల్వఁగఁబడ్డ “నేమేమిరోరి! - సదనంబు గాల్పనా చనుదెంచి తీవు
విహ్వలుఁగావించి వీరభద్రుండు - జిహ్వలు నీరెండు సేతులుఁదొల్లి
కోసివైవఁగ నున్నకొఱఁత నీముక్కు - గోసివైపించి యేఁగొన మఱిఁగెదవు
జైనుల గీనుల శక్తిసూచెదము - దీనఁదప్పేమి యీ భూనాథుమేనఁ
బ్రాపించి యుష్ణజ్వరస్వరూపమునఁ - దాపమొందింపుము దహన! కాచితిమి”
యనవుడు నతనిదేహంబునఁబొంది - ఘనతరజ్వరరూపమునఁగొని కాల్ప
మంగయక్కరసి యమ్మండలేశ్వరుని - యంగన తనపతియనుమతంబునను
తా నప్డు రప్పించి జ్ఞానసంబంధి - కా నాతి సాష్టాంగయై విన్నవింప
“వారెవ్వరేఁగలరారాజు నొడలి - యీరుజఁబాపంగ నింతయు [42]వలదు
వలపల మాపాలు వామభాగంబు - బలహీను[43]లార! మీ పాలు మంత్రింపుఁ”
డంచు[44]ను భూతి మంత్రించి చల్లుడును - సంచితంబుగ మేనిసగమును బాసి
వామభాగమునన జ్వర మిన్మడింప - నామును ల్మంత్రింప నగ్గలంబైన
“నారోగ ముడుపవే శ్రీరుద్రమూర్తి - యీరుజ మాన్పవే కారుణ్యపాత్ర
నాతెవు [45]లార్పవే నల్లనైనార - యీతాప[46]మడఁపవే యీడ్యచరిత్ర
నాగదఁబాపవే యోగీంద్రవంద్య! - యీగహనజ్వర [47]మిగిరింపు తండ్రి”
యని పెక్కువిధుల మహారవం బులియ - జనపతి ప్రార్థింప జ్ఞానసంబంధి
క్రమ్మన భసితంబుఁగలయఁగఁజల్లి - ముమ్మాఱు దిగఁదుడ్చి, ముట్టినంతటను
బొఱటిపాండ్యేశుడు వొలుపారమున్ను - పొఱడువోయినవీపు పొఱడుమానుటయు
భావింపఁబొంకయ్యెఁజావకపోవు - నా వీఁపు పొఱడని యాడుమాటయును
గూనిపాండ్యండను హీనత్వ ముడిగి - తా నొప్పె నంత సుందరపాండ్యుఁడనఁగ
రెట్టించి దాపటఁదొట్టినజ్వరము - చట్టన నుడుగుడు సతియును దాను
భువి సమస్తాంగము ల్వొందంగ మ్రొక్కి - యవసరోచితసత్క్రియాదు లొనర్ప
“జినమంత్రలేఖయు శివమంత్రలేఖ - యును నగ్నిలో వైవ నొగిఁగాలకున్న
వారిదె గెలు”పని వార్నుడువుడును - ధారుణీశ్వరుఁజూచి "దానఁదప్పేమి
పసిఁడితో నొకగుక్కపల్లు దూఁచుడును - బసిఁడియునెముకయుఁబ్రతివోల్పఁదగునె
పాలకావడి తూన్కి ఱాలఁ [48]దూన్చుడును - బాలును ఱాలును బ్రతియెతలంప
మలయజంబులు వట్టిమ్రాఁకులుఁ [49]దూన్ప - మలయజంబులు వట్టిమ్రాఁకులు సరియె
శివమంత్రలేఖయు జినమంత్రలేఖ - తవిలి కూర్చిన నేమి దత్తుల్య మగునె”
యంచును “శివ”యను నక్షరద్వయము - పంచవర్షాఢ్యుండు పత్రిక వ్రాయ
మండలాధీశుండు రెండు లేఖలును - మండెడు పెనుపగు మంటలో వైవఁ
గరమెత్తు నంతన సురసురఁగమరి - పరవాదిజినమంత్రపత్రంబు గాలె
హరమంత్రపత్ర మయ్యర్కునిఁగన్న - సరసిజదళమట్ల కర మొప్పియున్న
జినమునుల్తల సచ్చియును దోఁక సావ - కలరి “ముమ్మాటికి నరయఁగవలయు
శివమంత్రలేఖయు జినమంత్రలేఖ - తవిలి కావేరిమధ్యంబున వైవ
నేటఁబోయినపత్ర మోటపత్రంబు - నేటికి నెదురెక్కుడిది నిజం” బనినఁ
“బిడికిటఁగోమటిఁబొడువంగమఱియుఁ - బొడువుమా యనుక్రియఁబోవంగరాదు
ఊరక పోనీకు మోడినవారి - ధారుణిజనులెల్లఁ దల లెత్తిచూడ
నెఱ్ఱఁగాఁగాల్పించి యిచ్చట నినుప - కొఱ్ఱులఁ [50]దివియింపు కువలయేశ్వరుఁడ!”
యనవుడు నవుఁగాకయని జినమునులు - జనపతియును దారుఁజనుదెంచి యంత
నాకులు కావేరియందు వైచుడును - జేకొన నెదురెక్కె శివమంత్రలేఖ
వారి మంత్రం బాకు వఱదనే కలసెఁ - బూరించునే చమత్కారమంత్రములు
అంత నా పిళ్లనైనారు భూనాథు - సంతోష మలరార సద్భక్తుఁజేసి
పదునెనిమిదివేలు మొదలిజైనులను - బొదిగొని పిలిపించి పొరిఁబొరిఁబట్టి
యచ్చెరువందఁగులచ్చిరియారు - చెచ్చెర నటమున్న చేయించినట్టి
కాలియున్న యినుపశూలంబునందు - నోలిఁ [51]దివ్వించుచు వ్రాలి యిద్ధరిణిఁ
బరగఁగ దిరువూరఁబఱపుట వినవె - యురుభక్తియుక్తిమై నోరి జైనుండ!
నిడుమారని కథ
పుడమినట్టులు సెప్పఁబడియె వెండియును - నిడుమారఁడనునొక్కనిఖిలేశ్వరుండు
దన యేలుభూమి దాఁదక్కఁదక్కెల్ల - జినమార్గవర్తు లౌటను [52]నిషేధించి
మందునకైన భస్మత్రిపుండ్రాంగి - యెందును లేకున్న నెట్లొకో యనుచు
మది విచారించుచు మనుజేశుఁడుండఁ - దదవసరంబున మదనారిభక్తి
మానసుండగు శివజ్ఞానసంబంధి - నా నప్పు డా పాండ్యభూనాథుధరణి
కేతెంచి వీరమాహేశ్వరోద్యుక్తి - భాతిగాఁబ్రభవించి పరవాదులైన
జినమార్గవర్తుల నినుపకొఱ్ఱులను - గనలఁగఁదివియించె ననుచు నీవార్త
విని యట నిడుమారవిశ్వంభరేశుఁ - డనఘుడు దన దేశమున నెన్నఁబడ్డ
జినపదాచార్యుల జినమంత్రయుతుల - నననేల వీరు వా రనక రాఁబనిచి
“క్షితి నవాంతరశాస్త్రమతములు వన్ని - శ్రుతిబాహ్యులై చను మతిహీనులార!
పశుకర్ము నొకనరుఁబరమేశుఁడనుచుఁ - బశుపతి నెఱుఁగని పశుజీవులార!
పొసపరి శూన్య దుర్బోధలఁదగిలి - భసితం[53]బలందని పాతకులార!
అద్వైతకర్మమాయాకుయుక్తులను - సద్విధిఁజెందని చండాలురార !
అజ్ఞానబోధల కాలయం బగుచు - విజ్ఞానరతి లేని విద్వేషులార!
[54]యెట్టొకో నా ప్రజ నింతగాలంబు - బట్టి దుర్బోధలపాలు సేసితిరి
అటుచూడుఁడా యిప్పు డభవుసద్భక్తుఁ - డటె పిళ్లనాయినా రాపాండ్యభూమి
సర్వప్రమాణ దృష్టప్రత్యయములు - శర్వుఁడ కర్తగాఁ జనఁబ్రతిష్ఠించి
జినబౌద్ధసమయంబు లను పేళ్లు దుడిచి - మునులఁదివ్వించె నాయినుపకొఱ్ఱులను
గాన కొల్వుండు మా శ్రీనీలగళుని - గానినాఁడిందఱఁగ్రాఁగినకొర్ల
భువిఁదలక్రిందుగాఁదివియింతు” ననుచు - శివభక్తవర్యుఁడాశిష్టేశ్వరుండు
నిశితఖడ్గాయుధాన్వితహస్తుఁడగుచుఁ - బశువరింపుచుఁగొర్లపాలు సేయుచును
నంతలో శివభక్తులగు జినమునుల - సంతోషచిత్తుఁడై చనఁగాచెఁగాదె
నిడుమార భూనాథు మృడుభక్తిమహిమ - సడిసన్న లెఱుఁగవే జైనకష్టుండ!
నమినంది కథ
మఱియును నమినంది మా భక్తుఁడొకఁడు - వఱలుఁచెల్లత్తిరువాలూరిలోనఁ
దిరిగి యార్జించి [55]నే దెచ్చి భర్గునకుఁ - బరువడి వేయుదీపములు ముట్టించు
వ్రతతత్పరతఁబ్రీతి వర్తింపుచుండఁ - గుతగులై జైనులు గూడి యయ్యూర
భక్తుఁడొక్కఁడితనిఁబాఱఁగఁదోలు - యుక్తులెట్లని పెక్కులూహించి చూచి
యల్ల పాడ్గుడిలో సహస్రదీపంబు - లెల్లెడ ముట్టించు[56]నిది నిజవ్రతము
నీయూర నితనికి నెవ్వరు నెయ్యి - వోయకుండినఁదాన పోయెడిఁగాక
యంచు నాలోచించి యతనికి ఘృతము - నించుకయును బోయ నీకున్న వచ్చి
“ప్రాణేశ నేయి యెప్పాటనులేదు - ప్రాణము ల్విడుతు దీపంబు లాఱినను”
అంచుఁబరిచ్ఛేది యగుడు నద్దేవుఁ - డంచిత ప్రీతిఁబ్రత్యక్షమై నిల్చి
"వరదసోమయ యర్ఘ్యపణ్యంబులందుఁ - బరువడిఁదొల్లి దీపము లెత్తినట్లు
సజ్జనలీల మజ్జనబావిలోని - యజ్జలంబులు వోయ నలరు దీపములు
కానక యన్యాయకారులై యున్న - జైనుల పనులును జచ్చెడునేఁడ”
యని దేవదేశుఁడానతిచ్చుడును - విని మహానందసంజనితాస్యుఁడగుచుఁ
గొలనిజలంబులఁగోటిదీపంబు - లలరఁగ ముట్టించి యాడుచున్నెడను
నఱవంగ నొక్కవెయ్యయును లేకుండ - నఱిముఱిఁబసులెల్ల హతమైనఁజూచి
“యిదియేమి సోద్యమో యింతలోఁబసులు - మెదలవు గదలవు మృతిఁబొందె నల్ల
పాటిదేవరచేతఁబడసి దీపములు - కోటానఁగోటి యీకొలని నీర్వోసి
ముట్టించినాఁడటే యిట్టి చోద్యంబుఁ - బుట్టునె శివభక్తు లెట్టి [57]వారుండ్రొ?
యిట నెయ్యి వోయంగనీక యుండినను - గటకటా శాపించెఁగాక యత్తపసి
కాదేని [58]బిట్టబడ్గరఁబసు ల్సచ్చు - నా దీనఁదప్పేమి పోదండుగాక”
యనుచు నేతెంచి సాష్టాంగులై మ్రొక్కి - వినుతింపుచుండ నా ఘనకృపామూర్తి
పసుల ప్రాణం బిచ్చి పరగ జైనులకు - నొసఁగఁడే శివదీక్ష యోరి జైనుండ!
సాంఖ్యతొండని కథ
వెండియు విను సాంఖ్యతొండండు సోడ - మండలంబున శాంతమంగయన్పురిని
బౌద్దునికడుపునఁ బ్రభవించి మఱి ప్ర - బుద్ధుఁడై బౌద్ధవిరుద్ధసంగతిని
దొలుమేని తనపుణ్యఫలమునఁజేసి - వలగొని శివ[59]భక్తివాసన నిగుడ
“భక్తుండనైనను బ్రదుకంగ నీరు - భక్తుండఁగాకున్న బ్రదుకు [60] దానేల
యామటఁబదిటలింగార్చకుం డనెడు - నామంబు వినఁగరా దేమి కర్మంబొ?
యిట్టి భవద్భక్తిహీనుకడ్పునను - బుట్టింపఁదగునయ్య భూతేశ్వరుండ!
యేలయా నన్నింత యీశ్వర! కరుణ - మాలి పుట్టించితి మలధారియింట
నిండారుసద్భక్తి నిను భజియింప - నొం డుపాయమ్ము లే దొగి నట్లుఁగాక
సిద్ధంబు వేదవిరుద్ధంబు జైన - బౌద్ధచార్వాకదుష్పథ సమయములు
మూఁడును నిర్మూలముగఁ జేయు దనుక - మూఁడు ఱాలనువైతు ముప్ప్రొద్దునిన్ను
నిది నిజవ్రత” మంచు నిలఁబ్రవర్తింప - నది వెల్లివిరిసి [61]యేన్నాళ్లు వాఱంగ
గుడి కేఁగరామిని గుదగుదమనుచుఁ - గుడువక [62]యేన్నాళ్లు గడచినపిదప
నేఱు డొంకిన గుడి కేఁగియు “లెక్క - నేఱ నేమిటికి ఱాలెన్ని వైచినను
మిసిమింతుఁడవు గావు మృడ! దేవ! యేను - విసివితి నివియేల వేయును నింక
నీ యొక్కటియె చాలుఁ బో” యని పెద్ద - ఱా యెత్తికొనిపోయి “కో” యని వైవ
శివలింగ మంతలోఁజేతులు సాఁచి - యవుదలఁబడకుండ నాఁగి నవ్వుచును
“మెచ్చితి వరము నీ కిచ్చితి నడుగు - మిచ్చ యెయ్యది” యన నిలఁజాఁగి మ్రొక్కి
"హరియును బ్రహ్మయు నాది నంత్యంబు - పరికించి కానని యురులింగమూర్తి
వేనవేల్విధముల వేదంబు లరసి - కానక వెదకెడు ఘనలింగమూర్తి
సకలసిద్ధాంతశాస్త్రపురాణయుక్తి - నిక మిట్టి దనరాని నిజలింగమూర్తి
సనకసనందనమునిముఖ్యవితతి - మనములు గడచిన మహలింగమూర్తి
శేషవాసుకి బహుజిహ్వోక్త వినుతి భాషలు గడచిన పటులింగమూర్తి
కంటి మీ శ్రీపాదకమలంబు లేను - మంటిఁజాలదె నాకు మఱియొం డదేల?
మల్లెమొగ్గల వైవ మదనుని వేఁడి - [63]వెల్లఁగాఁజేసితి దెల్లంబుగాదె
ఱాలవైచినఁగరుణాలోకనమునఁ - బాలించితివి భక్తిపరునిగా నన్ను
నన్యాయమున నీకు సహితంబు సేయ - ధన్యత్వ మీగి సోద్యము గాదె జియ్య!
స్తుతియును నిందయు హితము సహితము - మతిఁదలంచినను సమానము ల్గావె
భక్తవత్సల! భక్తపరతంత్ర! భర్గ - ముక్తివల్లభ! దయామూర్తివి గాన
నిందించి నంబన్న నీ గుణకీర్తిఁ - జెంది మల్హణుఁడును జేరరె నిన్నుఁ
గావున నన్ గటాక్షప్రేక్షణమున - భావించి యీ ఱాయి వూవుఱాయిగను
అలవడ నీయుత్తమాంగంబుదెసను - నెలమి నుండఁగఁజేయు మెల్లగుళ్లందు”
ననుచు నవ్వేద[64]బాహ్యంపు మార్గములు - దునిమివైవఁడె సాంఖ్యతొండండు జైన!
కోవూరి బ్రహ్మయ్య కథ
మఱియుఁగోవూరి బ్రహ్మయ్య నాఁగ నొక్క - గఱకంఠుభక్తుఁడఖండితకీర్తి
జినమునులకుఁదనకును దర్కమైన - జినసమయుఁడు వాదమున సిగ్గువడియు
వటమహీజాత మచ్చటనున్నఁజూచి - "యటుగాక దృష్ట మివ్వటముఁగాల్చెదవొ
పడసెదో చెప్పుమా భక్తుఁడ” యనిన - "మడియింపఁగూడదేఁబడసెద" నన్న
మంత్రతంత్రములచే మఱ్ఱిగాల్చినఁగు - మంత్ర కుతంత్ర కుమాయాపహారి
వసుధ నీఱైయున్న వటముపై నపుడు - భసితంబు సల్లి యెప్పటియట్లు నిలిపి
వఱలఁగఁ గోవూరివసదులన్నియును - జెఱుపఁడే బ్రహ్మయ్య సిగ్గేది జైన!
తేడర దాసయ్య కథ
మఱియును విను పొట్లచెఱు వనుపురిని - వఱలంగ నేణ్ణూరు వసదులు గట్టి
వెలయ ము న్నిరువదివేల్జినమునులు - గొలువఁగ జినకులగురుఁడొక్కరుండు
నా బల్లహునకు ముఖ్యాచార్యుఁడగుచుఁ - దా బుద్ధి సెప్పుచుఁదగఁబ్రబోధింప
క్షితిపతియైన [65]యా సింగబల్లహుని - యతివ సుగ్గలదేవి యకలంకచిత్త
తానును తేడరదాసయ్య వరద - యానూనసద్భక్తిమానస గాన
తమగురుస్వాములౌ దాసిదేవునకు - రమణి యాస్థితి విన్నపముసేసి హితులఁ
బుచ్చుడు నప్పు డప్పొట్లచెర్వునకు - నచ్చెరు వందంగ వచ్చునయ్యెడను
జినమును ల్వెక్కు గుచ్చితములు సేయఁ - గని నూఁకుచును లెక్కగొనకేఁగుదేర
నగ్గురు శ్రీచరణాంబుజంబులకు - సుగ్గలదేవి యుత్సుకలీల మ్రొక్కి
భామ గురుప్రసాదామృతాంభోధి - లో ముదంబారఁదేలుచు మునుంగుచును
వేఱొకఠావున విడియింప నతఁడు - మీఱివచ్చుట నటమీఁద నెట్లగునొ
యనివచ్చి జినమును ల్వినిపింప రాజు - జినసమయుఁడుగాన వనిత కిట్లనియె
“సతి కొక్కగతియును బతి కొక్కగతియు - నతివ! యేలోకంబునందైనఁగలదె
యెక్కడి గురువు[66]లు నేనాఁటిబుధులు - చక్కన నంపుము జైనులు విన్న
విపరీత మగు నింక వేయును నేల - చపలాక్షి! యనుపు మీసాముల” ననిన
నధికకోపోద్రిక్తయై "వీరిరాక - యధమజైనుల పెంపు లడఁపనె కాదె
పురుషునకు సతికిఁదెరు వొకఁడైన - గురుశిష్యులకు వేట తెరువులు గలవె
స్త్రీవివాహమునాఁడు సేసినబాస - నీవ విచారించుకో వేయునేల?
గడియించుకో భార్య గలదేని యోర్తు - విడువుము నన్ను నే మృడుఁగాని యొల్లఁ
గాదేని యోడింపు వేదశాస్త్రాది - వాదతర్కప్రతివాదంబులందు”
నంచు సుగ్గలదేవి మించిపల్కుడును - గుచ్చితులగు జైన [67]కూళలందఱును
బిలిపించి బల్లహుకొలువున వారి - వలపట నవరత్న కలితమై తనరు
సింహాసనాసీనుఁజేసి యాజైన - సంహారుఁడైనట్టి సద్గురుదేవు
దాసయ్యపాదము ల్డాసి యెత్తుచును - నా సుగ్గలవ యుండె నా జినమునులు
[68]మంత్రతంత్రానేకమాయాదులను గు - యంత్రమహేంద్రజాలాది విద్యలను
అద్వైతశూన్యమాయావాదకర్మ - విద్వేషమున [69]జైనవితతి దర్కింప
వేదవేదాంతాదివాద సిద్ధాంత - వాదతర్కముల సంపాదించి మించి
న్యాయవైశేషి కాద్యఖిలవాగ్దృష్ట - ధీయుతోక్తులఁబెక్కు దెఱఁగులు సూపి
“నద్వితీయుఁడు రామనాథుఁడే కర్త - సద్విధిసర్వము సర్వేశ్వరుండు
శ్రుతి "యేక ఏవ రుద్రో ” యనుతత్త్వ - గతి "లింగమధ్యే జగత్సర్వ” మనియు
రతి "లింగబాహ్యాత్పరం నాస్తి” యనియు - సతత మిట్టులు శ్రుతి చాటెడిఁగాన
యీక్షింప నింతయు నీశ్వరమయము - దక్షత గల్గెనా తర్కింపుఁ”డనిన
“నింకఁదర్కింపంగ నేది? యంతయును - శంకరుఁడనియెడు సచరాచరంబు
వలదుపో గుడి కేఁగి కొలిచెదమనఁగఁ - గలఁడంతటను గఱకంఠుఁడు మఱియు
నంగజహరుఁడు సచరాచరంబులకు - నంగమో జీవమో యాత్మయో చెపుమ”
యనిన [70]“శ్రమణులార! యాదిప్రశ్నకును - వినుఁడుత్తరంబ"ని వెండి యిట్లనియె
“నీరాష్ట్రములకెల్ల నీరాజుదక్క - ధారుణి మఱి చెప్పలే రనుటెల్ల
నోలి సమస్తపిపీలికాదులును - మాలలు బోయలు మహిపతి యనుటె
సర్వేశు [71]సుగుణవిచారితవృత్తి - సర్వంబునందును సంకీర్ణపదమె
యదిగాక వినుఁడీశ్వరాద్వైత మనుట - యిదియు సర్వాద్వైతమే యట్లుఁగాక
గుడికేఁగి మీకింకఁ గొలువనేలనిన - వెడఁగు ప్రశ్నకు మీరు వినుఁడుత్తరంబు
సర్వగతంబైన చంద్రాతపమున - సర్వశిలలు నుండఁజంద్రకాంతంబు
స్రవియించు నా రెంటిసామరస్యమున - స్రవియించునే యున్నశైలములెల్ల
శిలలపై వెన్నెల గలుగదే [72]కలిగి - ఫలమేమి యది ప్రాణపదముగా దట్లు
చంద్రికకొఱక తచ్చంద్రకాంతంబు - చంద్రాశ్మముకొఱక చంద్రిక యరయ
సర్వగతుండగు శర్వులోపలను - సర్వంబు నుండంగ శరణునిమనసు
కరఁగురెంటికి సమకళ [73]గల్గుఁగాన - కరఁగునే తక్కిన నరుల చిత్తములు
నఖిలంబు లింగమధ్యంబున లేదె - యఖిలంబు నుండియు నం దేమిఫలము
శరణునికొఱకె శంకరునిలీలయును - శరణునిహృదయంబు శంకరుకొఱక
మొదవుఁగ్రాపును దనయదియ కాఁదలఁచు - మొదవున కటె ప్రాణపదముగాక్రేపు
బ్రదుకుఁగాఁపును రెంటిపరిణామమంద - మొదవుగాఁపును నెఱుంగదు గ్రేపుఁగాని
మది లింగభక్తసన్మథనంబునంద - బ్రదుకు నెంతయుఁబ్రాణపథముగానుండు
స్వాతివాన గురియు జలములోనెల్ల - నేతఱి [74]గఱిఁగొన దిట్టిచిన్కులకె
కాని, నోర్దెఱవదు గఱి చిప్ప యొకటి - తానెల్ల వానలఁదడియుచు నుండు
నుభయసంగతిఁజేసి యుదయించు రత్న - మభవుని శరణుని యనువును నట్ల
కావున లింగభక్తస్నేహలీల - మీ వశంబె యెఱుంగఁగావలులార!
రమణమై నాడంబరమకాక లింగ - [75]సమధనసుఖములజాడ లేలింక
యంగమో జీవమో యాత్మయో యనిన - వెంగలిప్రశ్నకు వినుఁడుత్తరంబు
అంగంబు పూర్వకర్మావశేషంబు - నంగంబు సుఖదుఃఖసంగతినెలవు
నంగంబు పుణ్యపాపాలయం బట్టి - యంగంబు శివుఁడుగా దది వోవనిండు
జీవుఁడు శివుఁడని భావింతురేని - జీవుఁడు మలినుఁడు శివుఁడు నిర్మలుఁడు
జీవుఁడు దుష్కర్మి శివుఁడు నిష్కర్మి - జీవుఁడు సకళుఁడు శివుఁడు నిష్కళుఁడు
జీవుఁడు పశుమూర్తి శివుఁడు పశుపతి - జీవుఁడముక్తుండు శివుఁడు ముక్తుండు
జీవుఁడు సభవుండు శివుఁడభవుండు - జీవుఁడనిత్యుండు శివుఁడు నిత్యుండు
జీవుఁడశుద్ధుండు శివుఁడు శుద్ధుండు - జీవుఁడు మృతదుఃఖి శివుఁడమృతుండు
జీవుఁడు సంసారి శివుఁడసంసారి - జీవుఁడు సందేహి శివుఁడసందేహి
కావున, జీవుఁడు దేవుఁడు గాఁడు - పోవఁగ నిండది వొలుపుగా దింక
నాత్మయుఁబరమాత్మ యనరాదు వినుఁడు - ఆత్మ దాఁబంచభూతాత్మకంబయ్యు
నాత్మ దాఁబంచేంద్రియాత్మకంబయ్యు - నాత్మ దా దేహగుణాత్మకంబయ్యు
నుండుఁ గావున నాత్మయును గాఁడు శివుఁడ - ఖండిత సూక్ష్మవికస్వరలీల
సకలముఁగపటనాటకసూత్రములను - బ్రకటించు చైతన్యభావంబు శివుఁడు
అందు "నణోరణీయా” ననఁజొచ్చి - నందు లేకున్నట్టి శంభుఁడు శివుఁడు
నూవులలోపలి నూనియయట్ల - భావింపఁగాష్ఠంబుపావకునట్లు
పూనిపాషాణంబులో నిను మట్ల - తా నేత్రములలోని తద్రూపమట్ల
యలవడఁబాలలోపల నేయియట్ల - జలకుంభములలోని చంద్రునియట్ల
వెలుఁగు నద్దంబులోపలి నీడయట్ల - తలఁపఁబూసలలోని దారంబునట్ల
ఘటపటాదులలోని గగనంబునట్ల - పటికంపుశిలలోని భావంబునట్ల
వెలయ బీజములోని వృక్షంబునట్ల - నలరు శబ్దంబులోపలి యర్థమట్ల
పర్వతంబులలోని ప్రతిశబ్దమట్ల - సర్వంబునందును శర్వుండునట్ల
ముల్లు గుట్టఁదెఱపి యెల్లెడ లేక - యెల్లచోఁదానయై యిట్లున్నవాఁడు
ఈశుండు సకలలోకేశుండు గర్మ - నాశుండు నాదు రామేశుండె” యనిన
“యవునేని దాసయ్య! యఖిలంబునందు - - శివునకుఁగల్గువిశేషంబు లెవ్వి?
శివుఁడు నిత్యుండటె యవి యనిత్యములు - శివుఁడుననిత్యుండో శివుఁడందులేడొ
శివుఁడు దైవంబటె యవి యదైవములు - శివుఁడు నదైవమో శివుఁడందులేఁడొ
శివుఁడటే పశుపతి యవి వశురాశి - శివుఁడును బశువయో శివుఁడందులేఁడొ
యందొక్కటైనను హరుని గుణంబుఁ - జెందంగవలవదా యిందులో” ననిన
నన్యాయవాదుల నతగులఁజూచి - ధన్యుఁడు [76]దేడరదాసి యిట్లనియె
“నూనియగాఁజేసి నూల్కొనుదీప - మా[77]నూవులందును నలరునే చెపుఁడ
నువ్వులఁగల్గునే నూనియ గుణము - నువ్వులలోపల నూనియ లేదె
యీశునిగుణమేల నిన్నిటఁబొందు - నీశుఁడు దానెట్టు లిన్నిట లేఁడు
నువ్వులలోపల నూనియ గలదు - నువ్వులు గల్గునే నూనియలోన
సర్వజ్ఞునందును సర్వంబునుండు - సర్వజ్ఞుఁడుండునే సర్వంబునందు
నీ హేతువులకెల్ల నిట్లు చూడుండు - ఊహింపఁగా లేకయును గలవిధము
మథనపక్వక్రియామానంబునందుఁ - బ్రథితంబుగా మీఁదఁ బరము గాన్పించుఁ
గలుగంగవలెనన్నఁగలుగు జ్ఞానికిని - కలుగ దజ్ఞానికివలె నన్ననైన
సర్వజ్ఞుఁడిట్టుండు సర్వంబునందు - సర్వప్రమాణాదిసంసిద్ధ మిదియు”
ననవుడు జినమును లపహసింపుచును - మనమునఁదలపోసి మఱియు నిట్లనిరి
“పెక్కు లెఱుంగుట వెద్ద మేలయ్యె - నిక్క మింతయుఁగూడ నిటలాక్షుఁడేని
కలుగునే మలమూత్రములు విడ్చు [78]ఠావు - నిలమెట్టవచ్చునే యిది సెప్పు” మనిన
కూడజైనులనెల్లఁ గూళలఁజేసి - దౌడలు వడునట్లు దాసి యిట్లనియె
“యెఱుఁగరె జైనులా! రెన్నఁడు మీర - లెఱుఁగని కార్యమే యిది మీకుఁగ్రొత్తె
మృడుఁడు లేఁడనియెడు జడకర్మవాది - నడుతలమెట్టియే నడుతు మేప్రొద్దు
మనసిజహరుఁడు లేఁడని పల్కు నధమ - మనుజుల నోళ్లు మామర్గడంబులకుఁ
గింకిరిపడకుఁడీ బొంక నే నేర - నింక నే మడిగిన నిట్ల చెప్పెదను
భావింప నీ రెండుఠావులు దక్క - దేవదేవుఁడు లేనిఠా వున్నదెట్లు
సకలంబుఁదానయై సకలంబునందు - నికము దాఁబొందని నేర్పరి యతఁడు
సకలంబుఁబుట్టించి సకలంబునందు - నికము వుట్టకయున్న నేర్పరి యతఁడు
సకలంబు నడపుచు సకలంబునందు - నికము దానడవని నిర్గుణి యతఁడు
సకలంబుఁద్రుంగించి సకలంబునందు - నికము ద్రుంగనియట్టి నిత్యుఁడతండు
సకలముఁదనలోన నందు లేకునికి - సకలము నడఁచెడు జాణఁ డతండు
సకలంబుఁదన నిజాజ్ఞాప్రభావమునఁ - బ్రకటించు [79]చైతన్యభావకుఁడతఁడు
సకలంబు లీల నిచ్చామాత్ర నిలిపి - వికృతంబు లార్చు నిర్వికృతి యతండు
కలిగి యంతటిలోనఁగలుగనివాఁడు - కలఁడన్న వారికిఁ గలిగుండువాఁడు
తలఁపుల మిగిలిన తత్త్వంబువాఁడు - తలఁచినవారికిఁ దన్నిచ్చువాఁడు
కొలఁదికి మీఱిన గుణములవాఁడు - కొలఁది యెఱింగినఁ గూడుండువాఁడు
వలపింపరానట్టి వలపులవాఁడు - వలచినఁబాయక వరమిచ్చువాఁడు
గమియింపరానట్టి గమకంబువాఁడు - గమియించువారికిఁగడసూపువాఁడు
పట్టంగఁజూచినఁబ్రభసూపువాఁడు - పట్టిన మఱి బట్టబయ లగువాఁడు
వినికికి మిగిలిన వేషంబువాఁడు - వినునంతలోనన విహరించువాఁడు
దృష్టికిఁదాటిన తేజంబువాఁడు - దృష్టించి చూచినఁదెలి వగువాఁడు
వాసనగడిచిన వర్తనవాఁడు - వాసనమైఁగూడ వర్తించువాఁడు
చవులకు మీఱిన సారంబువాఁడు - చవులఁబాసినఁదాఁబ్రసన్నుఁడౌవాఁడు
పలుకులు గడచిన బాసలవాఁడు - [80]పలుకు లెఱింగిన ఫలియించువాఁడు
[81]భక్తవత్సలుఁడనఁబరగినవాఁడు - శక్తికతీతుఁడై సడిసన్నవాఁడు
యుక్తికిమీఱిన యుక్తులవాఁడు - వ్యక్తి సాక్షాల్లింగమై యున్నవాఁడు
కావున మాలింగదేవునిమహిమ - భావింప నెఱుఁగ మీ ప్రాప్తియకాదు
రామనాథుండు సర్వంబును నగుట - భూమి నభక్తులఁబొందకుండుటయు
నప్రసిద్ధపుమాట లనవల దిపుడు - సుప్రసిద్ధముగ దృష్టప్రత్యయముగఁ
జూపెద మీరడ్గ నోపెదరేని - యీ పొట్లచెఱువులో నెన్నఁగఁబడ్డ
వసదు లేణ్ణూరును వ్రచ్చివైపింతు - పనుల మిమ్మేమని పఱుతు నే” ననిన
"నెన్నిమార్గంబుల నీతనిఁ జెఱుప - కున్నఁ”గాఁదని జైను లూహించి చూచి
“దృష్టాంత మిప్పుడు దృష్టమౌఁగాని - దుష్టోరగంబునఁదొడికింత” మనుచు
వాసుకి మెచ్చక వాని నాలుకలు - గ్రోసెడు నన్నట్టి ఘోరసర్పంబు
గడువలోపలఁబెట్టి, "కలఁడయ్య! యిందు - [82]మృడుసర్వగతుఁడని నొడివెద”వనిన
“కలఁడనుమానమే ఘటములోపలను - కలుగఁడేనియు సర్వగతుఁడె రామయ్య”
యనుచు నూతనపురాతన మహాభక్త - జన పాదపద్మ సంస్మరణాత్ముఁడగుచు
నిర్భయుఁడై చేరి నిలిచి తత్కుంభ - గర్భస్థ మైయున్న దుర్భరోరగము
రోఁజుచుఁబొంగుచు [83]మ్రోగుచు లోనఁ - దాఁజప్పరించుచు దౌడలడఁచుచు
నెడనెడఁగడువలోఁబడఁగడచుచును - గడవడించుచు భుజంగము విజృంభింప
“రామనాథుండు [84]సర్వగతుఁ డవ్యయుఁడు - రామేశుభక్తు లీ భూమి నుత్తములు
పరముఁ గొల్వనివారు పరమపాతకులు - నరులెల్ల వింటిరే నాశపథంబు”
నంచు నా ఘటములో హస్తంబు దొడిగి - పొంచున్న సర్పంబుఁగుంచి తివుచుడును
పటికంపులింగమై స్ఫుటకాంతిఁజేసి - చటుల భాస్కరకరపటల మంతయును
విటతటముగ దిశాతటములఁగప్పఁ - గుటిలాన్యసమయ విఘటనతదీయ
పటుతరకరతల ఘటతమై వెలుఁగ - నటుగూడ జనులు ఖే యని జయవెట్టఁ
దటుకున జైనులు గుటిలత యడఁగి - ఘటితఫాలస్థల కరకంజులుగను
సుగ్గలదేవి యౌత్సుక్యంబు దనర - నగ్గురుదేవుఁదా నగ్గించుచుండ
బల్లహుఁడాదిగా నెల్లజైనులును - దల్లడంబందుచు ధరఁజాఁగి మ్రొక్కి
రంత దేడరదాసమయ్య బల్లహుని - సంతోషమున లింగసహితుఁగాఁజేసి
యిట దర్క ముత్తరించుటఁజేసి యల్ల - పటికలింగంబు నప్పట్టణంబునను
నుత్తరేశ్వరుఁడన నొగిఁబ్రతిష్ఠించి - యత్తఱి నా దాసమయ్య యేణ్ణూరు
వసదులు వ్రప్పించివైచి జైనులకు - నొసఁగఁడే శివదీక్ష యోరి జైనుండ!
హిరియ నాచయ్యగారి కథ
మారుడిగనుపురి మఱియొక్క భక్తుఁ - డారంగ హిరియ నాచయ్యగా రనఁగఁ
బరు లెఱుంగకయుండ భక్తుఁడైయుండఁ - బరవాదిజైనులు వ్రల్లదంబునను
నేడ సూచినఁదామె యెలమిని వెయ్యి - యేడునూర్వసదుల కిది వొడవనుచు
నొక్కశివాలయంబున్నఁ [85]వ్రప్పించి - చక్కన నచటి పూజారిఁగారింపఁ
“బరవాదిజైనులఁబఱపక యింకఁ - బరమున కారగింపఁగఁబెట్టరాదు
తప్పగుఁదడసిన నిప్పురి” ననుచు - నప్పుడ నాచిదేవయ్య దా వెడలి
పదినాళ్ళలోనన పండ్రెండువేలు - మదనారి సద్భక్తమండలిఁదాను
నెలమి దలిర్ప వేయేణ్ణూరు లింగ- ములఁబండ్ల కెత్తించి వలివేగమునను
నడతెంచి చుట్టు మారుడిగపై విడిసి - "బడుగు[86] బాఁపఁడు బట్టు పరదేశిమొదలు
దడయక జైనులు దక్కఁ దక్కెల్ల - వెడలుఁడో”యని యెల్ల వినఁగఁజాటించి
యందులో దేరసు లనఁబదుమువ్వు - రందఱ వారించి హరభక్తు లలరఁ
దలపడి తాఁకి జైనులఁగూడ ముట్టి - తలపట్లు వట్టి యుద్ధంబు సేయుచును
దమకంబుమైఁదార తమతమశిరము - లమితకోపోద్రిక్తులై తఱగికొని
యెలమి నత్తలలు డాపలికరంబులను - వలచేతఁగరవాలములు జళిపించి
చెలఁగి యత్యంత విజృంభితులగుచు - నలరుచుఁదూఁగాడ నలుఁగులు వెలుఁగఁ
గునియుచు నాడుచుఁగోయని యార్వ - జినమును ల్భీతిమూర్ఛిల్లి వాపోవఁ
మునుమాడి యాజిన మునుల మోఁదుచును - గనికని శిరములు దునిమి వైచుచును
రూఢిమై నాడుచుఁ బాడుచు వెయ్యి - యేడునూర్వసదులఁగూడ లెక్కించి
జినరూపముల తలల్ సిద్రుపలుసేసి - జినవసదులమీఁది సిడములు నూకి
యొక్కొక్కలింగంబు నొక్కొక్కవసది - నక్కజంబుగ నిల్పి యఖిలంబు నెఱుఁగ
నారంగఁదలలతో నట్టలుగూర్చి - ధారుణి వెలయరే తేరసు లనఁగ
నాచిదేవయ్య యనశ్వరమహిమ - నీచుఁడ! యెఱుఁగవే నిన్నటివార్త!
పాటివేల్పని మీరు వాటించు జినుని - చేటెఱుంగరె యొండు సెప్పనే లింకఁ
బఱచుట సోద్యమే పశువుల మిమ్ము - మఱియును నా హుళిగఱ యనుపురిని
సోమన్న గారి కథ
శూలిభక్తుండు దా సోమన్న యనఁ ద్రి - కాలంబుఁజేయు లింగస్పర్శనంబు
నేమంబుగాఁగోరి భూమి వర్తింపఁ - గా మఱియొకనాఁడు గన్నులు నొవ్వఁ
గడుసంకటంబునఁగానంగరామి - గుడికిఁ బోనేరక కుడువక యున్నఁ
దానొక్కరుఁడ తక్కఁదత్పురినెల్ల - జైనుల కావ యసహ్యభావమున
“గుడువ కుండఁగనేల గుడికడ కేము - దొడుకొని పోయెద మడరఁగ నిపుడు”
అంచు జైనులు దోడికొంచుఁదత్కార్య - వంచకు ల్సురహొన్నవసదికి నేఁగి
“మ్రొక్కుము వీఁడె మీ ముక్కంటి” యనినఁ - గ్రక్కున జినుతలఁగరములువెట్టి
పుడికి లింగాకృతి వడువుననున్న - దొడఁగి ముమ్మాఱు వ్రేల్మిడి మ్రొక్కి మ్రొక్కి
వలగొని సర్వాంగములును సంధిల్ల నిలఁజాఁగి మ్రొక్కిన "నింక లే చాలు
జినుఁడు ప్రసన్నుఁడై తనుఁగొల్వనిచ్చెఁ - బనిలేదు మా బుద్ధిగొని యిటబ్రదుకు”
మనవుడు సోమన్న యాగ్రహంబంది - "జినునికి గినునికిఁజేతు లెత్తుదునె
చా, పన్నలార! సాక్షాల్లింగమూర్తిఁ - జూ పెద రం” డంచు లోపలి కేఁగి
కన్నులఁగట్టిన [87]కవణంబు వుచ్చి - మున్ను లేచుచు బల్మిఁగన్నులు దెఱవ
నటమున్న జినరూప మటయట పాసి - పటపటఁబగులుచు నిటయటవడఁగ
నిటలతటానలోత్కటచటులాక్షుఁ - డట జినప్రతిమమధ్యంబున నిలిచె
ఖ్యాపితార్వాచీనరూపంబు దనర - గోపతివాహనుఁడేపు [88]దలిర్ప
సురహొన్న వసదిన సోమేశుఁడనఁగఁ - బరగె మా సోమన్నభక్తికి మెచ్చి
ముంజేతికంకణంబున కద్ద మేల - భంజింపఁబడు జినప్రతిమయ సాక్షి
యిలఁబ్రసిద్ధము నేఁడు నెఱుఁగుదు గాదె - హుళిగఱలోపల నోరి జైనుండ!
వైజకవ్వ కథ
వెండి బరవళిగవెలఁది వైజవ్వ - ఖండేందుధరపాదకమలాంతరంగ
మగఁడాదిగాఁబురి మనుజులందఱును - వగవఁగ జినమార్గవర్తులై నడవ
నాతి మగండొక్కనాఁడు జైనులకుఁ - బ్రీతితోఁబర్వంబు వెట్టునయ్యెడను
దరళాక్షి పదపదార్థములు గావించి - వరుఁడు జైనులఁబిలువంగఁబోయినను
దరుణియు నప్పదార్థములు వీక్షించి - "హరమూర్తియొకఁడైన నరుగుదేడఁయ్యె
బరికింపఁదాఁ జేయు పాయసాన్నములు - పరమేశ యితరులపా”లయ్యె ననుచుఁ
గడుఁగడు దుఃఖాన్నిఁగ్రాఁగుచు నున్న - యెడఁ దపోవేషియై మృడుఁడు యేతేరఁ
బడఁతియుఁగడుభయంపడి యప్పుడులికి - పడి వడి సంతోషపడి చక్కజాఁగఁ
బడి పలుమఱు మ్రొక్కఁబడి పాదధూళిఁ - బడి పొరలుచును బైఁబడి వైజకవ్వ
యాదిదేవునిమూర్తియగు తవరాజు - పాదంబులు గడిగి ప్రాశించి మ్రొక్కి
సముచిత సత్కారసంపదఁదనిపి - యమలిన దేహు సుఖాసీనుఁజేసి
పదపదార్ధమ్ములుఁ బక్వాన్నములును - గదళీదళం బిడి కన్ను దనియఁగ
వడ్డింపఁదపసియు వడి నారగింప - సడ్డలు సేయుచుఁ జప్పరింపంగ
సంతోషమునఁగుడ్వఁజనుదెంచి జైను - లంతకాంతకమూర్తి నల్లంతఁగాంచి
యంతన మగిడిపో నధిపుఁడేతెంచు - నంతన తపసియు నట్లదృశ్యముగఁ
“బాసోసి వైజి! తాపసి యెం దణంగె? - గాసిపడక చూపు క్షపణులచేతఁ
గన్నంతటను జూడఁగాదను తపసి - కెన్నెదల్ గల్గె నీకిటు గుడ్వఁబెట్టఁ
గూడునే తనయిల్లు వాడు సేసితివి - యేడ దాఁచితి చెప్పు బూడిదగొట్టు
మగనియాజ్ఞకు మీఱఁదగునె యి ట్లేమి - తగులమో కాక యత్తపసికి నీకు
సమ్మతంబగునేని చను” మని యతివ - సమ్మెటఁగొని చాటుచాటున వ్రేయ
నతివయు లెక్కసేయక శివుఁదలఁపఁ - బతి వ్రేయు వేట్లెల్ల సతిమీఁదఁబడక
పిట్టారగింపంగఁబెట్ట శంభుండు - పిట్టవ్వకై రాచవెట్టికిఁబోయి
సోలుచుఁగ్రాలుచుఁబ్రేల[89]గింపుచును - నాలంబు సేయుడుఁగోలలవారు
నలుకమై 'వడుగ! పొమ్మని వ్రేయువ్రేట్లు - కలయఁజోడని నియోగముఁదాఁకినట్లు
వసదులు నిండఁగ వాడలనడుమ - మసలిన తమ జైనపసులను దాఁక
త్రట్లను గట్టి ముచ్చుట్లును జుట్టి - వ్రేట్లతోడన తమవీవుతో ళ్లెగయ
నులికుల్కి వీఁగి వీపులు విర్చుకొనుచుఁ - గెలకు లారయుచుఁజేతులు నొగ్గికొనుచు
నుఱికుర్కిపడుచు [90]దబ్బఱమానుఁడనుచు - వెఱవేఁకు లందుచు విభ్రాంతు లగుచు
హోయని జడియుచు నుపతపించుచును - వాయెత్తి యేడ్చుచు వసదు లెక్కుచును
నందుండి యుఱుకుచు నైదవెట్టుచును - సందుల కేఁగుచుఁగ్రిందు సొచ్చుచును
చెఱవులమునుఁగుచుఁజెట్లఁబ్రాఁకుచును- బఱచుచునొండొరుమఱువుసొచ్చుచును
వ్రేట్లకు నులుకుచు విహ్వలు లగుచుఁ - ద్రట్లంటి చూచుచుఁ 'దమకర్మ'మనుచు
జినువెన్క డాఁగుచుఁ 'జిక్కితి'మనుచుఁ - గనుకనిఁజనుచు 'నెక్కడ సొత్తు' మనుచు
'వచ్చెఁజా'వనుచు'దైవమెఱుంగు'ననుచు - 'నొచ్చితి'మనుచును వెచ్చనూర్చుచును
దలలు గుండులతోడఁదాఁకించికొనుచు - నిలఁబడి పొరలుచునెట్లోకో' యనుచుఁ
దొరిగెడి మేని నెత్తురు లంటియంటి - పొరిఁబొరిఁజూచుచుఁ'బొక్కితి' మనుచుఁ
'జొరఁజోటు'లే దంచు సొమ్మసిల్లుచును - 'హరుకృత్యమో కాక' యనుచు నిబ్బంగి
సంతాపమున వ్రేట్ల జైనులు వొరల - నంతలో నొకబుద్ధిమంతుఁడీక్షించి
“చాటున నొకవ్రేటు సతి వ్రేయఁజాటు - చాటున నీ జైనకోటిఁదాఁకెడిని
యక్కజంబుగను నినాంశులు వోలె - నొక్కొక్క వ్రేటు వేయు ముఖముల్గాఁగ
శ్రీచంద్రమునివోయి చెఱువుపాలయ్యె - నాచార్యముని వోయి యగడితఁబడియె
వరచంద్రమునివోయి వసదెక్కి యుఱికె - నరహతముని వోయియడవులఁగలసె
క్షపణేంద్రమునిప్రాణ ముపతాపమొందె - విపులేంద్రముని వీపు విక్కన విఱిగె
రాజేంద్రముని బిట్టు వ్రాణముల్ విడిచె - నీ జినకులగురుఁడింతలోఁబొలిసె
నింతయుఁగూడ నొక్కింతయై మడిసెఁ - గంతుసంహరుచెయ్ది గానోపు” ననుచు
నతివ కడ్డము సొచ్చి యతని వారింప - నతగులపై వ్రాలునవ్వ్రేటు లుడిగె
భార్య సద్భక్తితాత్పర్యురా లగుట - యార్యేతరుఁడెఱింగి య ట్లెర్గనట్టు
“లన్నంబు వెట్టితి వన్నన్న మున్న - త న్నెఱుంగకయుండఁదపసి కొక్కనికి
నటుగాక శిక్షించి తందర నిప్పు - డిటు మునీంద్రులకెల్ల నెగ్గు సేసితివి
ముది గొరగల తంత్రములు మంత్రములును - మదిమది నన్నేల బ్రదుకంగనిచ్చు
వెఱతుము తమయిల్లు వెడలుమీ” యనుచు - నఱిముఱిఁద్రోచుడు నవ్వైజకవ్వ
చనుదెంచి చనుదెంచి జైనాలయంబుఁ - 'గని శివాలయ మిది గానోపు'ననుచు
వనిత మున్నిలు వెలువడమిగాఁజేసి - కని వసదియు గుడియును నెఱుంగమిని
'ముక్కంటి శర'ణంచు మోడ్పుఁగేలమర - మ్రొక్కుచువసది యమ్ముద్దియగదియ
నటజినప్రతిరూప మప్పుడ వ్రస్సి - యటయిట వడఁగఁదదభ్యంతరమున
నుదయించె నద్భుతాస్పదలింగమూర్తి - ముదిత సముదితసమ్మదలీలఁదనరఁ
“బురుషుఁడు శివభక్తివిరహితుఁడేని - బురుషుని మీఱుట దరుణికిఁబథము
దుర్గతిఁబొంద దెందును బతిఁబాసి - భర్గుని గొనియాడు పడఁతియు నట్ల
చనఁగ నాలాయని యను మునిభార్య - యనసూయయు బురుషుఁడు నభక్తుఁడైన
బాసి శంభుని గొల్చి పడసెను గాదె - భాసురంబగు మోక్షపదవి వెండియును
నిల యెల్ల నెఱుఁగఁగ దిలకవ్వనాఁగ - వెలఁది యీశ్వరభక్తి విముఖుఁడైనట్టి
మగనిఁబాయుడు వాఁడు దెగనున్న యెడను - నెగిది శివాలయం బింతి సొచ్చుడును
వెనుకొని యేతెంచి పెనిమిటి శివుని - వెనుక దాఁగిన నాతి గినియుచుఁగొంగు
వట్టి తివ్యఁబురుషభావమైయుండె - నెట్టణ శివభక్తి నిష్ఠగాఁజేసి
యనుచుఁజెప్పఁగ విందు మాద్యోక్తులందుఁ - గనుఁగొనఁబడియె నీ కాంత సద్భక్తి"
యని యసంఖ్యాతభక్తావలి వొగడ - జన నికాయంబు ఖే యని జయవెట్ట
నా జిన మును లెల్ల నాశ్చర్యమంది - వైజకవ్వకు మ్రొక్కి వడిఁబ్రస్తుతింప
వైజవ్వ భావోద్భవంబౌటఁజేసి - వైజనాథుం డన వసుధపై వెలసి
భ్రాజిల్లు టెఱుఁగవే బరవళిగందు - వైజకవ్వ మహిమ యో జైన కూళ!
చన్న సద్భక్తుల శౌర్యాతిశయము - లెన్న ననంతంబు లిన్నియు నేల
నాఁటి [91]లింగము నేఁడు నవసెనే చెపుమ - నాఁటి[92]భక్తమహిమ నవసెనే నేఁడు
చిటిపొటిసమయంబు లిటువంటి వడఁప - నట వెద్దలేల నే మైనఁజాలుదుము
గబ్బున జైనమార్గమె యాది యనుచు - నిబ్బంది జినమును లీ యబ్బలూర
మెట్టి మాతోఁబ్రతిఘట్టించి యాడ - నెట్టణ వాదంబు నిల్చి గెల్చినను
“నటువోవ దింకఁబ్రత్యక్షప్రమాణ - మిటు సూపుమా” యని యటు ముదలింప
“హిరియవసదినాఁగఁ బురినెన్నఁబడ్డ - యురుజినాలయ మినుఁడుదయమౌనంత
లోనన గోడలతోనన కూలి - తానపు మీ వేల్పుతలయును బగిలి
నేలపాలయ్యెనేనియు నీశుబంటఁ - జాలుఁబో యిదియ దృష్టముచూడుఁ”డనుచు
వచ్చినంతటిలోన వసదియుఁగూడ - వ్రచ్చి వందఱ లాడువడువునఁద్రెళ్లె
జినరూప మంతఁదుత్తునియలైపడియె - జనులు జైనులును నాశ్చర్యంబు నొంద
నిలువ దప్పురిఁగూలు నేఁడును వసది - యిలయెల్ల నెఱుఁగరే యిన్నియునేల
ముదిలంజెపడు పట్లు ముందటికథలు - పదరి చూపఁగలేని [93]పందవే నేఁగు
వరకీర్తి మొఱటద వంకయ్యగారి - వరవుడఁ బిఱుసనవచ్చునే నాకు
యిప్పుడ శిరమిచ్చి యేడుదినంబు - లిప్పురవీథులనెల్లను మెఱసి
తలవడయుదు ధరాస్థలియెల్ల నెఱుఁగ - దలతలచూడను గలదురా శక్తి
యటమీఁదఁగళ్యాణకటకంబునందు - నటయిట మందునకైన లేకుండ
వసదు లన్నియు వ్రచ్చి వందఱలాడి - వెస జినప్రతిమల విసమాల్తు నిదియు
బాస మిమ్మిరుగాలిపసుల నింకొండు - చేసిన నిం కొండు సిద్ధియుఁగలదె”
యనవుడు"నట్లకా”కని యొక్కదెసను - జీనసమయస్థులు సేరిచూడంగ
బసవఁడు సహితంబు భక్తనికాయ - మెసకంబుతోఁగొలు విచ్చి కూర్చుండ
నా బిజ్జలుఁడు దంత్ర మప్పురాంతరము - నా బాలవృద్ధాదు లంతంతఁజూడ
నచ్చెరువంద నేకాంతరామయ్య - కచ్చించికొని యంకకాఁడునుబోలె
దరహాసకాంతి వక్రమునఁదుల్కాడ - నరుదొంద భక్తగణాళికిమ్రొక్కి
యార్చి బొబ్బిడిపొంగి యలుఁగు గంఠమునఁ - జేర్చి క్రుమ్ముడి యొక్క సేతసంధించి
యాసురంబుగ నల్గ నప్పుడట్టకును - బాసి శిరము కేల “బాపు బా” పనఁగ
బసవఁడు గీర్తింప భక్తసమూహ - మసమానలీలఁగో యని పొంగియార్వ
క్ష్మాతలేశుఁడు శిరఃకంపపూర్వముగఁ - జేతులు రెండును శిరమునఁదాల్ప
వారక జయజయధ్వనులు ఘూర్ణిల్ల - పౌరజనములు విభ్రాంతులై చూడ
నవికలసకలవాద్యధ్వను ల్సెలఁగ - వివిధ నాటకమహోత్సవము లొప్పార
వలచేత నలుఁగు డాపలిచేత శిరము - దులుకాడ వీథివీథుల మెఱయుచును
జతులు వెట్టఁగఁదాళగతుల కాడుచును - క్షితిఁగటారముమీఁదఁజేరినిల్చుచును
శరణార్థిసేయుచు జయవెట్టుఁడనుచుఁ - బిరిగొని యార్చుచుఁబెడబొబ్బ లిడుచు
నిప్పాటఁగలయంగ నేడుదినంబు - లప్పురి మెఱసి యేకాంతరామయ్య
వచ్చి యప్పరు[94] గుడివాఁకిట నిలిచి - "వచ్చెనా బాస శ్రవణులార!" యనుచు
నేకాంగవీరుఁడలోకానుసారుఁ - డేకాంతరాముఁ డపాకృతకర్మి
చక్కన శిరమట్ట సంధింపఁదడవ - నొక్కింత కొకదెస కోరవో యుండె
'హరుఁడు వేల్పగుట కేకాంతరామయ్య^ - శిరములోకులకెల్ల గుఱి' యన్నయట్లు
ఏకాంతరామయ్య శ్రీకరమహిమ - లోకాంతమయ్యెఁద్రిలోకంబులందుఁ
[95]బ్రత్యక్ష మీతఁడే పరమేశుఁడనుచు - నత్యద్భుతాక్రాంతులై జను ల్వొగడ
'గడుదురాత్ములఁజూడఁగా దని తమకుఁ - బెడమొగం బిడె' నని భీతిల్లినట్లు
జనపాలుకునిచేత జయపత్ర మిచ్చి - జినసమయులు వచ్చి శివభక్త వితతి
ముందటిదెసఁజాఁగి మ్రొక్కఁగఁబడిన - యందఱిమొగములయం దచ్చులొత్తి
యారిచి పెడబొబ్బ లందంద యిడుచు - వీరమహేశ్వరవితతి యుప్పొంగి
వెనుకొని వసదుల విఱుగఁ గొట్టుచును - జినప్రతిమల తలల్చిదిమివైచుచును
నసమానలీలఁగల్యాణంబునందు - - వసదియు జినుఁ డనువార్త లేకుండఁ
గసిమసంగుచుఁజంపి గాసివెట్టుచును - వసుధలో జిను లనువారి నందఱను
నేలపాలుగఁజేసి నిఖిలంబు నెఱుఁగఁ - గాలకంధరుభక్తగణసమూహంబు
అనుపమశౌర్యు నేకాంతరామయ్య - ననురాగలీలమైఁగొనియాడుచుండ
ననయంబు బసవఁడు దనసంగమేశుఁ - డని భక్తిఁగొల్వ నేకాంతరామయ్య
వరకీర్తిమై నిట్లు వర్తింపుచుండె - ధర లసద్భక్తివిస్ఫురణమై మఱియుఁ
బ్రథితుఁడీ యేకాంతరామయ్య దివ్య - కథ విన్న వ్రాసిన గారవించినను
జల హాలహల వహ్ని శస్త్రాస్తబాధ - నలి నాగ మృగ రోగములభయంబణఁగు
విపులదృష్టాదృష్టవివిధ సౌఖ్యములు - నపవర్గములు గల్గు హరుకృపఁజేసి
షొడ్డలదేవు బాచయ్యగారి కథ
ధీరుండు షొడ్డలదేవుబాచయ్య - గారు నా వెండియుఁగఱకంఠమూర్తి
నిర్గతేంద్రియవైరివర్గదుర్గుణుఁడు - భర్గనిరర్గళాంతర్గతధ్యాని
యుగ్రాక్షభక్తగణాగ్రగణ్యుండు - నిగ్రహానుగ్రహోదగ్రశౌర్యుండు
కష్ట గుణాశ్లిష్ట దుష్ట జనారి - శిష్ట జనానంద పుష్టి పాలకుఁడు
దుర్భావరహితుఁడగర్భసంభవుఁడు - నిర్భవాశ్రయుఁడపునర్భవశాలి
శాంతుండు దాంతుండు సదమలభక్తి - కాంతుండు నిర్జితావాంతరసమయి
పరదైవ పర్వతప్రథితదంభోళి - పరదైవసందోహతరుకుఠారంబు
పరదైవశుండాలపంచాననుండు - పరదైవవార్థిశుంభత్కుంభజుండు
"త్రినయనునతులితోద్రిక్త శౌర్యంబు - చనునందికేశ్వరు సర్వజ్ఞతయును
భృంగినాథుని యేకలింగనిష్ఠయును - భంగిగా నవ్వీరభద్రురౌద్రంబు
భృగుదధీచ్యాదులపృథుశాపశక్తి - తగుగౌతమాదుల తర్కప్రయుక్తి
గురునాథుఁ డిన్నియుఁగూడ బాచాంక - వరదివ్యమూర్తిగా విరచించెనొక్కొ
కానినాఁ డిటువంటి కలియుగరుద్ర - మానితపృథుదివ్యమహిమ యెట్లొనరు”
ననుచు లోకంబు లత్యర్థి గీర్తింప - ననురాగలీల నూనిన భక్తియుక్తి
'సిద్ధాంతముల శ్రుతిస్మృతిమూలములను - బద్దవేదాంతసంపాదితోక్తులను
న్యాయవైశేషికాద్యఖిలశాస్త్రముల - నాయతబహుపురాణాగమార్థముల
సహజానుమానాదిసర్వప్రమాణ - బహుతర్కవాదజల్పవితండములను
వెలయు నుత్పత్తిస్థితిలయకారణుఁడు - నలరు నిత్యానందుఁ డంబికాధవుఁడు
పశుపతి దాఁగర్త వలువేల్పులెల్లఁ - బశువులే'యని ప్రతిపాలన సేసి
జినసమయస్థులశిరములు దునిమి - మును విష్ణుసమయులముక్కులు గోసి
యద్వైతులను హతాహతముగాఁదోలి - విద్వేషవాదుల విటతాటమార్చి
చార్వాకవాదుల గర్వం బడంచి - సర్వేశుభక్తియే యుర్వి నిష్ఠించి
దిట్టయౌ షొడ్జలదేవుబాచయ్య - యిట్టిసద్భక్తిమహిష్ఠుఁడై నడవ
నెడనెడ సౌరాష్ట్ర మేఁగి యేఁటేఁటఁ - గడు నర్థితోడ జాగరము సెల్లించు
దిన మేఁగుదెంచుడుఁ'దివుట సౌరాష్ట్ర - మున జాగరము సేయఁజనియెద'ననుచు
బిజ్జలునకు వినిపింపఁగ నతఁడు - "కర్ణ మెంతేనియుఁగలదు వోరాదు
కొట్టరువునఁబళ్లు గొలువఁగవలయు - నిట్టేల చెల్లు నీ కిరుదెస కొలువు
బాలెంతలంజియపడపట్ల రాచ - యూళిగంబును భక్తియును గూర్చి నడవ
సౌరాష్ట్రమున కీవు సనుము గాదేని - సౌరాష్ట్రనాథుఁడు సనుదేర నిమ్ము
శివరాత్రి గివరాత్రి సేయుట మాను - తవిలి యీయుళిగంబు దప్పింపరాదు”
అనుచు నప్పరవాదులనుమతంబునను - జనపతి వారించుడును బోక నిలిచి
“ముదలించి పలుకుడు మూర్ఖుఁడై పోక - యదియుఁగష్టముగాదె యతఁడన్నయట్లు
వచ్చు నిచ్చటికొండె వరదుఁడు నాకు - నచ్చటి కేఁగున ట్లయ్యెడు నొండె
దీనఁదప్పినదేమి నా నిజవ్రతము - తా నెట్లు శివునకుఁదప్పింపవచ్చు”
ననుచు నిశ్చింతాత్ముఁడై యున్న యెడను - ఘనుఁడు సోమేశుఁ డాదినము దొల్నాడు
[96]మడఁపులేఖయు నందిపడగయుఁగొనుచుఁ - బడిహారిక్రియఁబట్టపగలె యేతెంచి
కొట్టరువునఁబళ్లు గొలిపించుచుండ - నట్టిచో బాచయ్య కాతఁడిట్లనియె
“సౌరాష్ట్రనాథుండు సనుదెంచుచుండి - భోరన ముందఱఁబుత్తెంచె నన్ను
శంకరు నానతిఁజదువుకో లేఖ - యింకిటపూఁటకు నేఁగుదెంచెడిని
నాసక్తిమై నింక ననిశంబు మీని - వాసంబునన యుండవలయుఁ గావునను
నీ పెద్ద గాదియలోపలఁగొలుచు - వేపోయఁబనుపుము వెడలి సోమేశుఁ
డచ్చోటఁబ్రత్యక్ష మయ్యెడి” ననుచు - నచ్చుగాఁజెప్పుచు నతఁడదృశ్యముగఁ
“జనుదెంచు నిచటికి సౌరాష్ట్రనాథుఁ - డనుమాన ముడుగుఁడీ యదియెట్టు లనిన
వచ్చెనే మున్ను రావణుని మన్నించి - యచ్చోన చిక్కెఁగా కనిపల్కవలదు
భక్తుఁడే యతఁడు దపఃఫలోన్నతిని - శక్తిమంతుఁడు గాక చర్చించిచూడ
భక్తులచేఁ బట్టువడుఁగాక శివుఁడు - భక్తిహీనుల [97]కేల పట్టిచ్చు శివుఁడు
విలసితభక్తి సద్విధి మెచ్చికాదె - యెలమి గుడ్డవ్వకు నెదురుగా వచ్చి
కదల కట్టుల చిక్కెఁగాదె సోమేశుఁ - డదియేల నావిందె గనుపురంబునను
గావునఁజూడంగఁగందు మిప్పురిని - దేవునిరాకకు దృష్ట మిచ్చటికి
పడిహారి భావనఁబఱతెంచె నతఁడు - నడర సౌరాష్ట్రనాయకుఁడ కానోపు
సకళనిష్కలభావ సన్నుతశక్తి - నిక మెట్టి పడిహారులకు నున్నదెట్లు
వచ్చెనిట్లానతియిచ్చె లోకులకు - నచ్చెరువుగ నెల్లి [98]యరుదెంచుఁజుండి
యిట యదృశ్యుండయ్యె నీశుండ” యనుచుఁ - గటకంబునరులు విఖ్యాతిసేయంగఁ
దవిలి సమ్మదసముద్భవవారి గ్రమ్మ - శివునియానతి లేఖ శిరమునఁదాల్చి
పుర మప్డు శుభముగా విరచింపఁబంపి - కరమనురక్తి బాచరసు వెండియును
బసవయ్య మొదలుగా భక్తులు దాను - నసమమొడ్డోలగంబై యున్న యెడను
వింతచే నానందవిభ్రమంబెసఁగ - నంతంతఁబాడంగ నంతంత నాడ
నదెవచ్చె వచ్చె వియన్మండలమున - నిదెవచ్చెవచ్చు సోమేశుండనంగ
నీరధు లేడు ఘూర్ణిల్లినభాతి - సారగంభీరవాద్యారవంబెసఁగ
భోరన మ్రోయుచప్పుడు వినఁబడఁగ - సౌరాష్ట్రనాథుఁడాశ్చర్యంబెలర్పఁ
దివిరి కొట్టరువు గాదియ వ్రచ్చికొనుచు - భువిఁబ్రతిష్ఠుండయ్యె నవని గంపింప
'సిద్ధరామయ్య దా శ్రీగిరికేఁగి - శుద్ధాత్ము మల్లికార్జునునిఁబ్రార్థించి
కొనుచు నా సొన్నలికను పురంబునకుఁ - దానెట్లు రప్పింపఁగా నేరఁడయ్యె
నిప్పు డిచ్చటనుండి యీ బాచతందె - రప్పించుకొనియెఁ [99]జేరఁగ సోమనాథు
నిట్టిధన్యుఁడు గల్గునే' యని భక్తు - లిట్టలంబుగ నుతియించుచునుండ
నచ్చెరువందుచు నా బిజ్జలుండు - వచ్చి సాష్టాంగుఁడై వడిఁబ్రణమిల్లి
సకలనియోగంబు జయవెట్ట బసవఁ - డకలంకలీల బాచయ్య నంకింప
వలివేగమున గాదియలు వడఁద్రోచి - నెలకట్టుకట్టించి నిమిషమాత్రమున
వరరత్నఖచితసువర్ణాలయంబు - విరచించి కోటగోపురము లెత్తించి
ప్రవిమలోద్యద్భక్తి బాచిరాజయ్య - శివరాత్రినియమంబు సెల్లించెనంత
నలిఁగొట్టరువు సోమనాథు డనంగ - వెలసె లోకావలి వినుతింపుచుండఁ
దెల్లగాఁషొడ్డలదేవు బాచయ్య - సల్లీల సద్భక్తి కెల్లయై పరగ
లలినన్యసమయ కోలాహలమహిమ - కిల బిజ్జలుండు సహింపక మఱియుఁ
గుమతియై యప్పురిసమయులుఁదాను - రమణఁబ్రతాపనారాయణపురిని
గోవిందప్రతిమ సద్భావంబెలర్ప - గావించి యొకగుడిఁగట్టించి మంచి
దినమున నతనిఁబ్రతిష్ఠగావించి - యనురాగలీలమై నంతఁ [100]గొల్విచ్చి
యున్నెడ నఖిలనియోగంబు గొలువ - నన్నరేంద్రుండు దా నందఱఁజూచి
“బాచిరా జటయేమి భక్తుండ ననియొ - యేచియో యీ కార్య మెఱుఁగఁడో
తా లెక్కసేయక తమకొలువొల్లఁ - డో లీల నిట్టి యొడ్డోలగంబులకుఁ(యెఱిఁగి
జనుదేరకుండు టే”మని యాగ్రహింప - మనుజేశునకు బసవనమంత్రి యనియెఁ
దవిలి నీయుడిగంబుఁదప్పించెనేని - బవరంబు ముట్టినఁబాఱెనేనియును
దప్పని దండింపఁ దగ వగుఁగాక - యిప్పరదైవంబు [101]లిండ్లిండ్లకడకు
నేల రా వనవచ్చునే పతి వీవు - జోళవాళిక కాక వేళవాళికిని
వత్తురే యన్యదైవంబులయిండ్లు - చొత్తురే భక్తులు సూతురే విండ్రె
లింగైకనిష్ఠావిలీనుండు భృంగి - యంగజారాతికి నతివ యైనట్టి
యర్ధనారికి మ్రొక్కక భవునిదక్షి - [102]ణార్ధ మేర్పఱిచియు నటమ్రొక్కెననిన
నిట వేయునేల మాహేశ్వరవితతి - చిటిపొటివేల్పులఁజీరికిఁగొండ్రె
వినవె ఘంటాకర్ణుఁడను ప్రమథుండు - మును పరశబ్దంబు విననినేమంబు
గాన ఘంటలు ఘణఘణయని మ్రోయ - వీనుల నొకవేనవేలు ధరించి
లోకంబులందు ఘంటాకర్ణుఁడనఁగఁ - బ్రాకటంబుగఁజెప్పఁబడియె వెండియును
అరియమ కథ
[103]నదియట్టు లెఱుఁగవే యరియమనాఁగ - మొదల నర్వద్దాడి మువ్వురలోన
వెలయ మహేంద్రమంగళ మనుపురిని - నెలకొన్న సద్భక్తినిష్ఠ పెక్కువను
దనయొద్ద నొండొకదైవంబుఁబేరు - కొనువారి తలఁదెగఁదునుముదు ననుచు
నున్నెడ నింటికి నొక్క బ్రాహ్మణుఁడు - సన్నుతి రుద్రంబుఁజదువుచు వచ్చి
భిక్షంబు వేడుడుఁబ్రీతిమైఁ దాన - భిక్షంబు గొనివచ్చి పెట్టంగ నురిలి
యందులో నొకమెదు కవనిపైఁబడ్డ - సందడింపుచు నన్యశబ్దంబుఁబలుకఁ
గట్టుగ్రమునఁజేతిచట్టువంబునను - గిట్టి యాభూసురు పొట్ట వ్రచ్చుడును
“నక్కటికము లేక యరియమనాఁగ - నొక్క భక్తుఁడు సంపె నొక్క విద్వాంసు
'ధర బ్రాహ్మణో న హంతవ్య' యనంగఁ - బరగిన వేదోక్తిఁబరపరసేసి
స్వాధ్యాయపరుఁడగు సద్భ్రాహ్మణుండు - వధ్యుఁడే యూరక వధియింపఁదగునె
యడుగ భిక్షంబు వెట్టెడిది గాదేని - గడపెడి దింతియకాక చంపుదురె”
యనుచు భూసురు లాగ్రహంబునఁగూడి - జననాథునకు నంత వినిపింపఁదడవ
యప్పుడ పిలిపించి యరియమరాజుఁ - “[104]దప్పేమి మునుజేసెఁజెప్పుమా విప్రు
నేలచంపితి నీతియే యింత బుద్ధి - మాలుదురే భక్తి మదిఁగల్గు ఫలమె
చెప్పు కాచెద మేమి[105]సేసె నాతండు - చెప్పవేనియు సరిసేసెద మిట్లు
చెల్లునే' యనవుడుఁజిఱునవ్వు నవ్వి - “చొల్లువాఱుడుమాటలెల్ల నేమిటికిఁ
జంపితి నట్లైనఁజంపినవిధము - చంపంగఁ దగుతప్పు శంభుఁడ యెఱుఁగుఁ
గావఁజంపఁగఁగర్త దేవుఁడ కాక - కావఁజంపఁగ మీరు గర్తలె” యనుడు
“భవికీటకంబుతో శివభక్తిపరుని - భువి సరిసేయుట యవినీతి” యనక
ధరణీశ్వరుండు మదగ్రస్తుఁడగుచు - సరిసేయఁబంచుడు నరియమ మగిడి
వచ్చుచో నొకశివావాసంబులోను - సొచ్చి చేతాళంబు లిచ్చుచు నిట్టి
పరమపాతకుఁడనఁబడు ద్రోహితోడ - సరి సావఁదగునయ్య పరమాత్మ” యనుడు
నరియమరాజు లింగైకనిష్ఠకును - బరమనిర్మలభక్తిభాతికి మెచ్చి
“పరదైవనామదుర్భాషణుతోడ - సరిసేయవచ్చునే శరణుని” ననుచు
నక్షణమాత్ర నెయ్యంబుతోఁదనదు - వక్షంబు దెఱచి యావరలింగమూర్తిఁ
'జొరుచొరు'మనుడు నా యరియమరాజు - కరమర్థితో లింగగర్భంబు సొచ్చె
నత్తఱి 'నదెపోమె నదెపోయె' ననుచు - నత్తలవరు లేఁగునంతకు మున్ను
వెలుపల మూరెఁడు మొలకచ్చతోఁక - వెలయ లింగంబులోపలఁబ్రవేశించె
భంగిగా మా శివభక్తు లెయ్యెడల - వెంగళివేల్పుల [106]వినఁగ నొల్లమికి
యరియమగట్టిన యయ్యంబరంబు - కరిగాదె నేఁడును గానవచ్చెడిని
వీరశంకరుని కథ
వీరశంకరుఁ డన వెండియు నొక్క - మారారిభక్తుని చారిత్ర వినుము
కల నైనఁబరసమయుల దైవములను - దలఁపడు ముట్టఁడు వలుకఁడు దోడ
నదియె నేమముగ సమ్మదలీల నడవ - నదియొక్కనాఁడు స్వప్నావస్థయందు
"నంటితి నొకబౌద్ధు” నని కలగాంచి - కంటగించుచు మేలుకని విచారించి
“కుక్క ముట్టిన కడ్వకును విధి యేమి - చక్కనఁగాల్చినఁజాలున కాదె”
యని కృతనిశ్చయుఁ డగుచు శ్రీగిరికిఁ - జనుదెంచి హాటకేశ్వర దేవునొద్ద
విస్ఫులింగంబులు వెడలుచు నగ్ని - ప్రస్ఫురింపఁగ బగబగయను నినుప
పెనముపైఁగూర్చుండి భీకరోద్వృత్తిఁ - గనలెడు నయ్యిన్ప పెనము కాఁకకును
రెట్టించి ముప్పదిరెండాయుధముల - దట్టుండు గెలసంబు దా నాచరించి
మదనారి మెప్పించి మహితసాయుజ్య - పదవిఁ దత్‌క్షణమాత్రఁబడసెఁగావునను
నంతకాంతకుభక్తు లన్యదైవముల - నంతయు నొల్లమి సహజంబు వినుము
శివలెంక మంచయ్యగారి కథ
శివలెంకమంచయ్య శ్రీకాశిలోనఁ - దవిలి విశ్వేశ్వరస్థానంబునందుఁ
దప్పక శివునకుఁదనపదివ్రేళ్లు - ముప్పూఁటఁ బూజించి యప్పుడ పడయు
జను లద్భుతం బంది వినుతింపనట్ల - యనయంబు వర్తించుచును రూఢి వెలయ
నక్కజం బందఁగ నన్యదర్శనుల - ముక్కుపైఁగత్తియ న్టెక్కె మప్పురిని
నెత్తించి 'వీరమాహేశ్వరపదమె - యుత్తమ మీశ్వరుఁడొక్కండె కర్త'
యని ప్రతిష్ఠింపంగ నన్యదర్శనులు - చని యంత వారణాసిని గదాధరుని
గుడిసమీపంబునఁగూర్చుండి గర్వ - మడరఁ దర్కోన్ముఖులై పిలిపింపఁ
బసిగమై మంచెనభట్టారకుండు - నసదృశమహిమ దుల్కాడ నేతేర
సమయులు దమతమశాస్త్రంబు లెత్తి - భ్రమగొని యొక్కొక్కప్రశ్న సేయుడును
నయ్యయి శాస్త్రసూక్త్యర్ధంబులందు - నయ్యయి సమయుల కియ్యకోలుగను
నిపుణతమై సకలపురాణశాస్త్ర - విపులార్థవాదము ల్విఖ్యాతి వెలయఁ
జూపుచు వెండియు శ్రుతిసంహితాది - రూపితార్థంబుల రూఢిగాఁబ్రశ్న
సేయుడు లెంక మంచెనపండితులకు - నాయెడ సమయులు వాయెత్తనోడి
“చదువులు గిదువులు సాలుఁబో”వేయు - [107]నదియేల దృష్ట మే మయినను గలదె
యనవుడుఁ దనక తా నరుగ నవ్విష్ణుఁ - గొనిపోయి విశ్వేశ్వరునకు మ్రొక్కింతు
నింకఁ"జూడుం డంచు లెంకమంచెయ్య - యంకించి నరు లెల్ల నటు ప్రస్తుతింప
మారారి సద్భక్తమండలిఁదలఁచి - "యోరోరివిష్ణు! [108]నీకొడయఁడైనట్టి
విశ్వేశునకు మ్రొక్క వెడలి ర”మ్మనుడు - నశ్వరపరదర్శనస్థులు వడఁక
శ్రీరమణుండు మంచెన పండితయ్య - గారి యానతికిని గడగడ వడఁకి
మ్రొక్కుచు నత్తిరుముట్టంబు వెడలి - చక్కఁదెర్వునఁబాదచారియై నడవ
శివలెంక మంచెయ్య శివభక్తవితతి - దవిలి ముందట మహోత్సవలీలఁజనఁగ
నగ్గదాధరువెన్క నన్యదర్శనులు - నగ్గలికము సెడి యరుదెంచుచుండ
నక్కజంబుగ నటు హరిఁగొనివచ్చి - మ్రొక్కించె విశ్వేశ్వరునకు మంచెయ్య
భువి“శివభక్తః ప్రభు ర్మమ” యనఁగ - నవిరళంబయ్యెఁగేశవునివాక్యంబు
మంచెనపండితు ల్మఱి తన్నుఁబిలువఁ - 'బంచినపని సేసి బ్రదుకుదు' ననుచుఁ
జక్కనఁజనుదెంచి మ్రొక్కె నంతటను - 'జిక్కె' నంచును గూడి శివభక్తు లలర
“నదిగాదె నేఁడును హరి విశ్వనాథు - నెదుర మ్రొక్కినయట్టు లీల నున్నవాఁడు
నేవాదులును విష్ణు లేవంగనెత్తఁ - జూవె చాలక యిట్లు సూచుచున్నారు
హరునకుఁబ్రతిలేమి యన్నియునేల - ధరఁజాఁగఁబడియున్న హరిరూపసాక్షి
శంకరదాసయ్యకథ
భక్తులయాజ్ఞలోపలివాఁడు హరియు - భక్తు లల్గినఁజెడు బ్రదుకుఁగూర్చినను
ధరణి నెట్లన్న శంకరదాసి యనఁగఁ - బరికింప రెండవఫాలలోచనుఁడు
ఇట యల్గిచూచిన నితరదైవంబు - లటవ్రయ్యలై పడు నన్యదర్శనులు
తొల్లియు జగదేకమల్లఁడన్పెద్ద - బల్లహు నొద్ద సంపాదన సేయ
బిలిబిలి పరసమయులు దల్లడిల్ల - నలిగి శంకరదాసుమయ్య సూచుడును
ఫాలకరాళవిశాలనేత్రాంత - కీలావళీస్ఫురత్కాలాగ్ని గ్రమ్మఁ
గ్రక్కున నచటి నారాయణప్రతిమ - వ్రక్కలయ్యెనుగాదె వసుధ యెఱుంగ
నరయ శూన్యాలయంబై యున్నయట్టి - తిరుముట్ట మది దాన కరిగాదె చూడఁ
గావున మా [109]భక్తగణములమహిమ - నీ వేమియెఱుఁగుదు నిఖిలేశ్వరుండ
యననేలవేయు నట్లైన బాచరసు - ఘనమహత్వముసూతుగాదె తొల్లియును
యణకించి పలుకఁ దత్‌క్షణమాత్ర నీవ - ప్రణుతింప సోమేశు రప్పించుకొనఁడె
[110]కొట్టరువునఁబళ్లు గోటానకోట్లు - పెట్టియు మనుజులపేళ్ళు వ్రాయండు
కదియఁబంచాక్షరి కవిలియవ్రాసి - చదువు లెక్కలు [111]వెర సది దప్పకుండ
నెఱుఁగుదుగాదె మున్నేఁజెప్పనేల - యెఱుఁగుదుగాకేమి యిటమీఁదిపనులు”
నంచును వృత్తాంతమంతయుఁ బసవఁ - డంచితమతి విన్నవించి పుచ్చుడును
'వాద మన్నను బోవవలయుట తగవు - గాదె' యంచును సముద్గతకోపుఁడగుచుఁ
జనుదెంచి భక్తులఁగని మ్రొక్కి నిలువ - జననాథుఁడాగ్రహంబున నిట్టులనియె
“నరుదగు నఖిలలోకాధీశుఁడైన - హరిప్రతిష్ఠకు నమాత్యవ్రాతమెల్లఁ
జనుదేర నీవేల చనుదేర విచటి” - కనుడుఁగోపోద్దీపితాంగుఁడై పొంగి
“పుట్టఁ జుట్టువుమాలి చుట్టుముట్టాడు - నిట్టిట్టివేలుపు లెట్టునరేంద్ర!
కర్తలనియెదవు కర్తలిం దెవరు - కర్తలకర్త మత్కర్తయ కాదె
కర్తవ్య మింతయుఁగర్త శంభుండు - కర్తవ్య మెందును గర్తకు సరియె
కర్తప్రధానుండు గాక తక్కెల్లఁ - గర్తయు హర్తయుఁగలఁడె వేఱొకఁడు
హరియును గిరియును నజుఁడును గిజుఁడు - సురలును గిరలును హరునిసమంబె
యిల 'మమ కర్తా మహేశ్వర' యనుచుఁ - బలికెడు విష్ణుఁడు పరమేశుఁడగునె
యటుగాక స్థితికర్త యందమే విష్ణుఁ - డిట పుత్రు రక్షింప నేలొకో లేఁడు
నలువ దైవంబనుపలుకులు మున్నె - పొలిసెఁగాదే తల [112]వొలిసినయపుడు
కాఁడువో యుత్పత్తికర్తయు నజుఁడు - పోఁడిగాఁ దనతలఁబుట్టించుకొనఁడె
ధర జినబౌద్ధులు దైవంబులేని - నరరూపులై యుండుదురె మహత్తణఁగి
పశుకర్ములగు వేదబాహ్యులువారు - పశుపతు లగుదురె ప్రత్యక్షమిదియు
నననేల 'హస్తినాహన్యమానో౽ప్తి - యన [113]నిరీశ్వరుని విశ్వాలయుఁడనఁగ
నేనుఁగు వెన్కొని యెగిది [114]మట్టాడు - చోనైన వసదులు సొరరెట్టివారు
మాయ [115]దైవం బనుమాట లేమిటికి - మాయ దానట పేరు మఱి దైవమగునె
హరునధికారులు నజుఁడును హరియు - నరయంగ శ్రుతిబాహ్యు లాయున్నము
నెవ్వండు గర్త యీ యేవురియందు - నెవ్విదర్శనము లి ట్లెన్నఁగ నాఱు (గురు
శ్రుతి "ఏక ఏవ రుద్రో”యన్నయట్టు - లితరదైవంబుల నెన్న నేమిటికి
వేదంబు దైవమే వేయును నేల - నాదిసోమకుచేత నపహృతంబగునె
తలరునే పృథివియు దైవమేనియును - నిలయమై యుండునే మలమూత్రములకు
నెఱయ దైవమె నీరు నిట్టపాటులను - వఱలునె యణఁగునె యఱచేతియందు
ననలుఁడు దైవ మే నటు భంగపడునె - మును సర్వభక్షుఁడై చనునె లోకముల
నక్కరువలి దైవ మండ్రేని నొక్క - దిక్కున నుండునే దిక్పాలుఁడనఁగఁ
దలఁపఁనాకాశంబు దైవమండ్రేని - బ్రళయంబుఁబొందునే ప్రమథులచేత
నిలుకాల నిలువఁగ నేరక తిరుగు - నిల దినేశుండు సర్వేశ్వరుం డగునె
యానిశాపతి దైవ మన నెట్లువచ్చు - [116]నానాఁటికిని గళానష్టతఁబొందు
నఖిలంబునకుఁగర్త యాత్మయేనియును - సుఖదుఃఖములఁబొందిసొగయుచునున్నె
కావున మున్ని ట్లొకండొకొక్కటికి - దైవంబు లేనియుఁదారు వుట్టుదురె
కర్మంబ యంతకుఁగర్తయంటేని - గర్మం బచిత్తు దత్కర్తయు జడుఁడు
నెట్టన్న నన్యాయ మేమేనిఁజేయ - నట్టివానిఁబఱప నధికారి గలఁడొ
[117]తనకుఁదాఁబఱపునో తత్కర్మఫలము - [118]తనకుఁదాఁబంధించుకొనునొతత్కర్త
కావునఁబఱప నొక్కఁడు గర్తగలడు - భావనఁదత్కర్మఫలములు గుడుపు
నిలను గర్మాధీశుఁడీశుండు గర్మ - ఫలదాత మా యుమాపతియె దైవంబు
కర్మంబు గర్తయేఁగ్రతువునఁబుణ్య - కర్మి యంచును దక్షుఁగడతేర్పవలదె?
పితృవధసేసిన యతికర్మఫలము - నతని బొందఁగనీక యఖిలంబు నెఱుఁగ
మేటికర్మము గర్తమృడుఁడు గాఁడేని - కాటకోటని కేల కైలాస మిచ్చె
నటు 'కృతం కర్మ శుభాశుభం' బనెడి చిటిపొటివాదము ల్సెల్ల వెయ్యెడను
కోయని శ్రుతియు 'నేకో రుద్ర ఉచ్య౽తే' యనుఁగాన మా దేవుండె కర్త
హరిముఖ్యులీశుఁబంచావరణములఁ - [119]బరి[120]చరులై కొల్చుపశువులు గాక
కర్తలే యొక్కొక్క కార్యకారణవి - వర్తన [121]మాత్రన వా రెట్టు లనినఁ
బనిసేయు [122]బంట్లెల్ల మును దమచేయు - పనికె కర్తలుగాక ఫలకర్త లెట్లు
కాన కర్తలకర్త మానీలగళుఁడు - దీనికి నిం కొండు దృష్టంబు లేల
పరమేశు చుట్టును ధర నూర నూరఁ - బరిచరులై హరిప్రముఖులు గొలువ
నప్రతిమాకారుఁడగులింగమూర్తి - కీ ప్రతిమాకారులే సమానంబు
నిర్మలనిత్యనిష్కర్మదేహునకు - దుర్మల దుష్ట దుష్కర్ములు సరియె
శుద్ధ ప్రసిద్ధానిరుద్ధ దేహున క - సిద్ధ బౌద్ధాశుద్ధ జీవులు సరియె
చావుఁబుట్టువులేని దేవదేవునకు - చావుఁబుట్టువుగల దేవత ల్సరియె
బ్రహ్మమాయాకారపశుపాశపతికి - బ్రహ్మేంద్రహరిముఖ్యపశువులు సరియె
శంకరునకు ధృతకంకాళునకును - శంకితు లగుచున్న కింకరు ల్సరియె(లెనయె
ప్రళయంబుఁబొందించు ప్రళయరుద్రునకుఁ - బ్రళయంబుఁబొందెడు పలువేల్పు
మునిగణార్చిత పాద వనజాతునకును - మునిశాపదగ్దులౌ పినుఁగులుసరియె
పూజితుండగు లింగపుంగవునకును - పూజించికొలిచెడి పూజరు ల్సరియె
సిరిమహాదేవుఁడౌసిరిగిరిపతికి - సిరివాసుదేవాదిసురలు సమంబె
నలిమూఁడుగన్నులుగల త్రినేత్రునకు - నలరెండుగన్నులయతగులు సరియె
హాలాహలాగ్ని సంహారశౌర్యునకు - హాలాహలాగ్నిహతాంగులు సరియె
త్రిపురదైత్యాంత కోద్రిక్త వీర్యునకుఁ - ద్రిపురదైత్యోపద్రవపతితు ల్సరియె
అంధకాద్యసురదర్పాపహారునకు - నంధకాద్యసురభయభ్రాంతు లెనయె
హరికమలజకపాలాస్థి ధారునకు - హరికమలజసురాసుర తతి సరియె
యావిర్భవింపని యభవున కరయ - దేవకీపుత్రాది దేవత ల్సరియె
లింగమూర్తికి జగత్సంగతాత్మునకు - లింగమధ్యములోని లెంగులుసరియె
సర్వజ్ఞుతోడ నసర్వజ్ఞు లెనయె - సర్వేశుతోడ నసర్వేశు లెనయె
షొడ్డలదేవుతో సోమేశుతోడ - సడ్డలదైవము ల్సర్చింప సరియె
హరుఁడు సర్వేశ్వరుం డభవుండు శివుఁడు - పరముఁడు పశుపతి పరమేశ్వరుండు
శ్రీమహాదేవుఁడన్నామంబు లున్న - వే మహినిటువంటి యితర వేల్పులకు(?)
రమణఁ'దద్విష్ణోః పరం పద' మనఁగ - నమర విష్ణునకుఁబరమమైనపదము
శ్రుతి “సదా పశ్యంతి సూరయో” యనఁగ - గతకర్ము లీశుండ కాఁగనియుండఁ
గుమతులై కర్మశాస్త్రములవెంబడిని - బ్రమసియో యిలఁగుక్కపాలు ద్రాగుటనొ
మఱి నాము మేసియో మతిమాలినట్టి - యఱవపాఱులమాట లవనీశ వినకు
మపునర్భవత్వంబు నచ్యుతత్వంబు - నుపమింప విష్ణున కున్నదే యెందు
పూని మా భృగుశాపమున నచ్యుతుండు - తా నుదయింపఁడే దశజన్మములను
సామ మా 'విష్ణుః పితామహా' త్తనఁబి - తామహునకు హరి దాఁబుట్టెఁడాదె
యజునిగుదంబున హరి వుట్టుటకును - నిజనామ మది యథోక్షజుఁడయ్యెఁగాదె
యదిగాక యదితి కింద్రానుజుఁడనఁగ - నుదయించెఁగాదె పయోజనాభుండు
ఆదట ద్వాపరమందు విష్ణుండు - బాదరాయణుఁడనఁబ్రభవించెఁగాదె
యయ్యుగంబునను మున్నచ్యుతుం డుదయ - మయ్యెనుగాదె కృష్ణాఖ్యుండునాఁగ
విష్ణుఁడొక్కొక్కెడ విలయంబుఁబొంద - విష్ణుత్వ మర్థించి విశ్వేశుఁగొలిచి
యొక్కొక్కఁడుదయించె నొగి విష్ణుఁడనఁగ - నెక్కడఁబట్టి యింకెన్ని జన్మములు
నతనిబాములు విను మవనిపాలుండ - శ్రుతిమూలముగఁజూడు ప్రతివాద[123]మనక
తగిలి దూర్వాసుండు దన్నినఁగాదె - నగధరువక్షంబునను మచ్చయయ్యె
హరిని రుక్మిణిఁగూడ నట్లును గాక - కరమర్థితో బండిగట్టి తోలండె
యమృతాబ్దిసేవన నయ్యుపమన్యుఁ - డుమియఁడే కుత్తుకనున్న కేశవుని
హరిని జలంధరుం డనునొక్కయసుర - పొరిమాల్చెఁగాదె నభోమార్గమునను
చలమరి యొక జరాసంధునకోడి - యిల దుర్గమును బన్నఁడే కేశవుండు
నవ్విష్ణు నిభదానవాదిరాక్షసులు - మువ్వురు సలపట్టు టెవ్వరు వినరె?
యేచి విష్ణుండు దధీచిఁజక్రమున - వైచుడు వీ పొగ్గి యాచక్రమపుడ
తునియలుగాఁగొట్టుచును నతం [124]డెగుదఁ - గనుకనిఁదలవీడఁగాఁబాఱెఁగాదె
మును మృగచండాలమను గార్దభంబు - వనజాక్షు ప్రాణంబు సనఁగాచెఁగాదె
హరుఁడు విసముద్రాగి యమృతంబుఁ బనుప - హరి మగఁటిమి [125]విడ్చియాఁటదిగాఁడె
బలిఁగిట్టి భువిఁగొన్నపాపంబుకతన - యిలగోలుపడి హరి జలధి సొరండె
యాలిఁగోల్పడి రాముఁడట బ్రహ్మహత్య - పాలయి ధర చుట్టు భ్రమరించెఁగాదె
పోటరి విష్ణుండు బోయచేఁగాల - నేటువ డీల్గఁడే యిల యెల్ల నెఱుఁగ
వేయేల [126]వ్రేవాడ వెన్న మ్రుచ్చిలుచుఁ - బోయి ఱంకాడఁడే పొలఁతులతోడ
నోలి నందీశ్వరు నూర్పులఁదగిలి - పోలేక వచ్చుచుఁబోవుచుండండె
హరి దాన దైవంబ నని జగం బెఱుఁగ - నురులింగమూర్తిచే నుబ్బణంగండె
మృడుఁ బెక్కుయుగములు మేఘరూపమునఁ - గొడుకు నర్థించి దాఁగొలువఁడే
మత్స్యావతారంబు మడియించి కాదె - మత్స్యకేతనవైరి మఱి తలఁకజుట్టె (శార్‌ఙ్గి
పరగఁదత్కూర్మకపాలంబు గాదె - హరుహారమధ్యంబునం దున్న యదియు
బ్రాంతిగా నాదివరాహదంష్ట్రంబు - ఖ్యాత మీశ్వరుచేతఁగాదె యున్న యదియు
శరభరూపము దాల్చి పొరిమాల్చికాదె - నరసింహుతోలు శంకరుఁడు దాఁగట్టె
పొట్టి త్రివిక్రము నెట్టెమ్ముగాదె - పట్టె ఖట్వాంగము భాతి శంకరుఁడు
నగ్రజుఁడగు విష్ణు నక్కళేబరము - నుగ్రాక్షుమూఁపున నున్నదే కాదె
మా దేవదేవుని పాదపీఠమునఁ - గాదె లక్ష్మీశ్వరుక న్నున్నయదియు
మృడుఁడు విష్వక్సేనుఁబొడిచి యెత్తుడును - గడఁగి శూలంబునఁగాదె యున్నాఁడు
అత్తఱిఁగలికేతుఁడై కేశవుండు - నెత్తురు వఱపఁడే నిటలాక్షుమ్రోల
సంతతంబును శ్రుతిసన “హరిగుంహ - రంతం” బనుచు మ్రోయు రౌద్రభావమున
[127]హరిని హరించుట హరిహరుండయ్యె - హరుఁడు సేతోజాతహరుఁడఘహరుఁడు
శ్రుతులు "యజ్ఞస్య శిరోభిన్న” మనఁగఁ - గ్రతుపురుషుని జంపఁ గడుఁగోపమునను
వెనుకొని తునుమఁడే వీరభద్రుండు - చని కేశవునితల జన్నంబులోన
నవలేపమునఁ బొంది దివిజాధ్వరమునఁ - దివిరి విష్ణుఁడు దలఁదెగఁగొట్టువడఁడె
యతఁ డేల యెవ్వఁ డహంకరించినను - రతిపతిహరునిచే బ్రతుకఁగఁగలఁడె
వసిగొని హరియు దేవతలు నెత్తంగ - వెస నోపిరే యక్షవినిహితతృణము
మించి మున్ బ్రహ్మ గర్వించిన శివుఁడు - త్రుంచివైవఁడె వానిపంచమ శిరము
హరిణమై కూఁతురివరియింప నజుని - హరియింపఁడే మృగవ్యాథ రుద్రుండు
అతనిపుత్రుండు నహంకారియగుడు - క్షితి నుష్ట్రమైయుండఁజేయఁడే హరుఁడు
వాసుదేవుండు దైవంబనియెత్తు - వ్యాసుని చేయి నిహత మయ్యెఁగాదె
యదిగాక గర్వించినట్లి రావణుని - నదుమఁడే శివుఁడు వాదాంగుష్ఠ మంద
మలహరుతో మాఱుమలసి కాముండు - నిలయెల్ల నెఱుఁగ నేఁటేఁటఁ గాలండె
కాలుని శ్వేతునికై చంపెఁగాదె శూలంబునఁను బొడ్చి సురలెల్ల నదర
దక్షుండు గర్వించి తలఁగోలుపడుట - సాక్షిగా దెట్లు మేషంబుశిరంబు
ఆది దా నఖిలలోకాధ్యక్షుఁడన్నఁ - గాదె భగాదిత్యు కన్నులు వెఱికె
దూషించి పలుక రుద్రుం డనుగణము - పూషుని పండ్లూడఁబొడిచెను గాదె
తానచూ యీ జగత్ప్రాణుఁడ నన్నఁ - బూని త్రుంపఁడె పవమానునికాళ్లు
ద్రోహిచే నాఁడాహుతుల్ గొని కుడిచి - బాహుజిహ్వలు గోలుపడియెఁబావకుఁడు
ననిమిషాధిపుచేయి యదితినాసికము - దునుమఁడే వీరభద్రుండు రౌద్రమున
నమృతాంశుమేను వాదాంగుష్ఠమునను - జమరఁడే యతఁడు యజ్ఞమున కేతేర
సయ్యన మును సరస్వతి ముక్కుఁగోసి - [128]వయ్యఁడే నాఁటియధ్వరములోపలను
వెండియుఁగ్రొవ్వినవేల్పుల నెల్ల - దండించుచును జగద్రక్షణార్థముగ
ముల్లోకములఁగూడ ముంచినగంగ - మల్లికాదలభాతి మౌళిఁదాల్పండె
త్రిపురంబు లతిదుర్నిరీక్ష్యమై తిరుగఁ - ద్రిపురారి వోడేర్చుతివుటఁగాల్పండె
నే లెల్ల మోవఁగఁజాలిన శేషు - వ్రేలిముద్రికగాఁగఁదాలిచెఁగాదె
సంగతి విషవహ్ని జంబూఫలంబు - మ్రింగినభావన మ్రింగఁడే హరుఁడు
నంధక కరిదైత్య వ్యాఘ్ర లాలాజ - లంధరాదుల నిర్దళనము సేయండె
యింతింతవనులకు నీశ్వరుం డేల - కంతుసంహరు నొక్కగణము సాలండె
యొకశివగణముచే సకలలోకములు - ప్రకటంబుగాఁజెడుఁబ్రభవించు మించు
నన మహాదేవు మహత్త్వంబునకును - నెన యున్నదే యింక నిన్నియునేల
నిత్యుండ నేన యనిత్యు లందఱును - సత్య మిట్లనుచు సజ్జనసాక్షికముగ
నిత్యస్వరూప వినిశ్చితదృష్ట - ప్రత్యయంబుగఁదాల్పఁబడియున్న యట్టి
హరివిరించుల కపాలాస్థిమాలికలు - కరి గాదె యీశుండు కర్త యౌటకును
నదిగాక యుపమన్యుఁడను మునిచేతఁ - బదపడి శివదీక్షఁబడసి విష్ణుండు
[129]సొంపున నింద్రనీలంపులింగంబు - నింపార సజ్జయం దిడి కొల్చెఁగాదె
వెన్నుండు దా నిత్య వేయుఁదామరల - నున్నతిఁబూన్ప నం దొకటి లేకున్నఁ
గన్నప్డువుచ్చి శ్రీకంఠుఁబూజించి - కన్నును నాఁటి చక్రముఁ బడయండె
మత్స్యావతారుఁడై మఱి లంకలోన - మత్స్యకేశ్వరు నిల్పి మఱి కొల్చెఁగాదె
మున్ను దోరసముద్రమునఁగూర్మనాథుఁ - బన్నుగాఁగూర్ముండు భక్తిఁగొల్వండె
శ్రీరాముఁడును నట్ల సేతువు నిల్పి - శ్రీరామనాథు నర్చించుట వినమె
యాది క్షీరారామ మందు విష్ణుండు - గాదె రామేశ్వరుఁగడు నర్థిఁగొలిచె
ద్వారావతిని నిల్పి తాఁగొల్చెఁగాదె - కోరి గోవిందేశు గోవిందుఁడర్ధి
బ్రహ్మ యలంపూర భక్తితోనిల్పి - బ్రహ్మేశ్వరునిఁగాదె పాయక కొల్చె
నింద్రుండు పుష్పగిరీంద్రంబుమీఁద - నింద్రేశు నిడికాదె యెప్పుడుఁ గొలుచు
వారణాసిని నిల్పి వ్యాసుఁడుగాదె - కోరి వ్యాసేశ్వరుఁ గొల్చుసంతతము
ననయంబు వారణాసిని మునీంద్రులును - దనుజామరాదులు దమతమపేళ్ల
నొక్కొక్క లింగంబు నక్కడ నిలిపి - యక్కజంబుగఁ గొల్చు టది [130]దెల్లగాదె
యభవుఁడక్షయుఁడు మహాదాని దక్క - నభిమతార్థము నిచ్చు [131]నధిపులున్నారె
యవ్విష్ణుఁడాబ్రహ్మ యజ్జినముఖ్యు - [132]లెవ్వరే నెవరికే నిచ్చిరే పదము
హరివిరించిప్రముఖామరదైత్య - నరగరుడోరగవరమునీంద్రులకు
నీశ్వరుఁడొసఁగినయీప్సితార్థముల - శాశ్వతలీల సజ్జనసాక్షికముగ
నిచ్చిన సకలలోకేశ్వరుమహిమ - గచ్చరఁబడసినగణముల వినుము
చేతులు రెండు సంప్రీతిఁబూజింప - భాతిగాఁజేతులు బాణున కిచ్చెఁ
గన్నులు రెండు సమున్నతిఁబూన్పఁ - గన్నుల ప్రోవిడెఁగాళిదాసునకు
నాసక్తి శివనాగుమయ్యకుఁగన్ను - లేసోమవారంబు నెడపక యీఁడె
భానునిచేఁబోని లోని కుష్ఠడఁచి - పూని [133]మయూరుని మే నిచ్చెఁగాదె
హరిచేతఁబోని దుర్భరమైన కుష్ఠు - హరియింపఁడే దండి యర్థిఁగీర్తింప
భువిజనులెల్లను బొగడుచునుండఁ - దవనిధి దేడర[134]దాసయ్య కీఁడె
ధూపవేళను ఘంటతోఁ గొనిపోఁడె - యేపారమెచ్చి యోహిళుఁదనపురికిఁ
గరికాల [135]చోడుకుఁ గనకవర్షంబు - నరులెల్ల నెఱుగంగఁగురియించెఁగాదె
మిగిలినబాసకు మెచ్చి ప్రాయంబు - మగుడఁగ నీఁడె కుమ్మరగుండయకును
అక్కడఁబ్రమథులు నక్కజంబంద - నెక్కిన గద్దియ యీఁడె చేరమకు
నిమ్మవ్వకై యేడ్దినమ్ములు సూఱ - యిమ్ములఁబ్రమథలోకమ్మున విడఁడె
చెనసి బొమ్మయ్య చంపినమృగంబులను - ననయంబుఁగైలాసమునకుఁగొంపోడె
పూని యేడ్దినములపీనుఁగు బ్రదుకు - మానుగాఁగదిరె రెమ్మయ కిచ్చెఁగాదె
మలయరాజయ్య నిర్మల విమానమున - నలిగొన బొందితోనన కొనిపోఁడె
నిర్జితసంసారునిఁగుమారపాల - ఘూర్జరుఁదంత్రంబుఁగొనిపోయెఁగాదె
లలి నూరివారి పిళ్లయనయనారు - వెలయఁగఁదనలోనఁగలపికొనండె
వరగొండ పెరుమాణి నరులెల్ల నెఱుఁగఁ - గర మర్థిఁ గొనిపోఁడె కైలాసమునకు
మ్రోలఁబాడఁగఁదాళములతోడ నంబిఁ - గైలాసమునకు శంకరుఁడు గొంపోఁడె
యెలమి షోడశగణముల నిరతముగ - వెలయఁబీఠంబుల నిలుపఁడే మఱియు
తేరసగణముల వీరసద్భక్తి - గారవించుచు మెచ్చి కరుణించెఁగాదె
పొంచి మృగార్థియై పొరి నిద్రవోని - చెంచున కొసఁగఁడే శివరాత్రిఫలము
చన్న సద్భక్తులచరిత లనంత - మెన్ననే లిపుడు నీ వెఱుఁగంగ శివుఁడు
వసుధఁబేర్కొను మడివాలుమాచయ్య - యదృశుఁడగు కిన్నరయ్య యాదిగను
నచ్చుగా భక్తుల కభిమతఫలము - లిచ్చుచునున్న వాఁడిట్లు గావునను
గంతుసంహరు కెన గలదనుచదువు - లింతయు శివుఁడను నేకాత్మమతము
విను"యథాశివమయో విష్ణు” వన్మాట – లును ద్రిమూర్తులునొక్కటను దురుక్తులును
అష్టమూర్తులు రుద్రుఁడనుకుయుక్తులును - దుష్టమానవుల భక్తుల కెన సేసి
పలుకుటయు వినంగఁబాతకంబొందుఁ - గలదేని పనిసెప్పు పిలిపించి తనుఁడు
భూములు సూచుచు మోములు వాంచి - గామడ్చినట్టు లంగంబులు మఱచి
యుక్కఱి స్రుక్కి యయ్యూరుపు లుడిగి - నక్కిళ్లు వడి గ్రక్కుమిక్కన లేక
యున్నవారలఁజూచి యుత్తరం బడిగి - యన్నరేంద్రాధముఁడట్లు లజ్జింప
క్రొవ్వడంగిరి దార్కికులు గూసి కుక్క - దువ్వుఁ దెచ్చికొనిన యవ్విధంబయ్యె
నీక్షితి బాచయ్య యితరమర్త్యుండె - సాక్షాత్త్రినేత్రుండు సత్యమిట్లనుచు
కొలువు దిగ్గనలేచి బిలిబిలి తార్కి - కులుఁదాను నేఁగె బిజ్జలుఁడు దత్‌క్షణమ
బాచిరాజయ్యయు బసవయ్యముఖ్య - మైచను నిఖిలభక్తావళి యంత
చనుశీలసద్భక్తి సౌభాగ్యమహిమ - దనరార జనులెల్ల ఘనకీర్తి సేయ
రాచిన సద్భక్తిగోచరుం డగుచు - బాచిరాజయ్య యెప్పటియట్ల యుండె
బాచిరాజయ్య విభ్రాజితచరిత - మేచినవీరమాహేశ్వరసభలఁ
జదివిన విన్నను సంస్తుతించినను - సదమలసద్భక్తి సౌఖ్యసారంబు
సహజైకలింగనిష్ఠాపరత్వంబు - మహితశివాచార మహిమయుఁబొందు
నాతతసకలపురాతనచరిత - గీతానుభవసుఖకేలీవిలోల
విహితశాస్త్రపురాణవేదవేదాంత - మహితరహస్యార్థమార్గానుపాల
తను మనో ధన నివేదనభక్తివినయ - జనితానురాగాత్మసద్భక్తిజాల
విదితప్రసాదసవినయసౌఖ్యప్ర - ముదితాంతరంగసమున్నతలీల
హృన్మందిరాంతర్నిహితగురుధ్యాన - మన్మిత్ర సంగనామాత్య సుశీల
ఇది యసంఖ్యాతమాహేశ్వరదివ్య - పదపద్మసౌరభ భ్రమరాయమాణ
జంగమలింగప్రసాదోప భోగ - సంగతసుఖసుధా శరధి నిమగ్న
సుకృతాత్మ పాలుకురికిసోమనాథ - సుకవిప్రణీతమై శోభిల్లి తనరి
చరలింగ ఘనకరస్థల విశ్వనాథ - వరకృపాంచిత కవిత్వస్ఫూర్తిఁబేర్చి
చను బసవపురాణ మనుకథయందు - ననుపమంబుగను షష్ఠాశ్వాసమయ్యె.
- ↑ మర్మజ్ఞుండు
- ↑ సవినయ
- ↑ యట్లట్లయెలమి
- ↑ ఇట్లుండితేని
- ↑ టొ, నొ
- ↑ మగుడి
- ↑ యెంతయిదిముదలింప
- ↑ ప్రతిఁజూపకుండుట (కునికిదా)
- ↑ వినర
- ↑ బురి
- ↑ తవిలించినిలుచుట
- ↑ దఱిగి
- ↑ బూన్పంగ నొయ్యనఁ బొందగు శిరము
- ↑ ఈ రెండుపాదములు నొకప్రతిలోఁగలవు
- ↑ మఱుపడు
- ↑ మలసెడు
- ↑ దలర
- ↑ బసిగమై
- ↑ తోబుట్టుగే
- ↑ నంత
- ↑ నతని
- ↑ గసిబిసి
- ↑ సంస్కారుగాఁ జేసి
- ↑ శరీరబంధంబు
- ↑ సద్యః
- ↑ శుద్ధాత్మఁజిన్మయ
- ↑ కరినిగొల్పుడు
- ↑ బ్రహ్మాగ్ని...
- ↑ జిహ్వా
- ↑ తటమార్చి
- ↑ మ
- ↑ దలర
- ↑ డు నొకనాఁడు దనచంకఁబెట్టి
- ↑ ట
- ↑ నదేపోయెడు
- ↑ యేతెంచి (తర్వాతఁగూడ క్త్వార్థకములేయున్నవి)
- ↑ యేతెంచి (తర్వాతఁగూడ క్త్వార్థకములేయున్నవి)
- ↑ పాళనాయనా
- ↑ వెలువ
- ↑ పను
- ↑ యెను
- ↑ వలయు
- ↑ రాల
- ↑ దిర్నీరు
- ↑ ల్మాన్పవేఁ
- ↑ ముడుపవే
- ↑ మెడలింపు
- ↑ బూన్చు
- ↑ బూన్ప
- ↑ దీయింపు
- ↑ దీపిం
- ↑ విశేషించి
- ↑ బుఁ బూయని పాపాత్ములార
- ↑ యెట్టకో
- ↑ నెయ్
- ↑ టిది
- ↑ భూనుతులొ, వార్గలరొ, వారలరొ
- ↑ కాడెబిట్టకబిఱ్ఱుగా
- ↑ తత్త్వ
- ↑ దాలేదు
- ↑ మూ
- ↑ మూ
- ↑ వెల్లగాఁజేసిన వేల్పవునీవు , తెల్లంబుగాఁగ
- ↑ బాహ్యపుసమయములు
- ↑ దే
- ↑ లిందేటివి
- ↑ గురులనం
- ↑ యంత్రతంత్రార్థమాయావాదములఁగు
- ↑ నసద్వృత్తిఁదర్కింప
- ↑ కక్షప
- ↑ ఁడగుణ
- ↑ కలిమి
- ↑ గల్దు
- ↑ గఱిగొన
- ↑ సుమ... జూడలేదింక
- ↑ దేవర
- ↑ నూనెయం
- ↑ తావు
- ↑ సర్వజ్ఞభావకుఁ
- ↑ పలికినయట్లున్నఁబైఁబడువాఁడు
- ↑ భక్తికతీతమై పరగిన
- ↑ మృడుఁడు సర్వంబని
- ↑ మ్రోయుచు
- ↑ సర్వసమక్షముండు
- ↑ ద్రవ్వించి
- ↑ బ్రాహ్మఁడు
- ↑ కవళంబు, కమలంబు
- ↑ దీపింప
- ↑ రొప్పు, రించు
- ↑ నబ్బుర మిదియనుచు
- ↑ నిష్ఠయు
- ↑ భక్తి
- ↑ పందనేనేను
- ↑ యెప్పటి
- ↑ ప్రత్యయ
- ↑ ముడుపు
- ↑ కెట్లు
- ↑ యరుదెంతునంచు, ని.
- ↑ బోరన
- ↑ గొల్వించి
- ↑ లిండ్లకునతని
- ↑ ణార్థంబయేర్పఱచట
- ↑ అదియెల్ల
- ↑ తప్పేమిసేసె నీ విప్రుఁడుసెపుమ
- ↑ సేసి నాఁడతఁడు
- ↑ వేఁడ
- ↑ నిదియేలదృష్టాంత (మిటుచూపగలవొ) మేఁజూపఁగలదె.
- ↑ కృష్ణ
- ↑ శివ
- ↑ కొట్టారమున
- ↑ వెరుసది
- ↑ పోయిన
- ↑ ఁగనీశ్వరుని
- ↑ ముట్టాడు
- ↑ యెదైవమన్మాట
- ↑ నానాటికి పుడును నష్టంబుఁ బొందు
- ↑ తనుఁదాన
- ↑ తనుఁదాన
- ↑ బరికరు
- ↑ వారమైకొల్చిబ్రదుకుదుర్గాదె
- ↑ ధారులైవర్తింతురెట్లు
- ↑ బంట్లుదాఁబదపడి
- ↑ మేల
- ↑ డెగువ, నెదురేఁగ
- ↑ చెడి
- ↑ వ్రేపల్లె
- ↑ హరిని హరింపఁడె హరిహరుం డనెడి
- ↑ వెయ్యఁడే యధ్వరవేళఁదెల్లముగ
- ↑ పెంపున
- ↑ నిక్క
- ↑ నధికు
- ↑ లెవ్వరెవ్వరికిచ్చి రేమేమిపదవి
- ↑ మయూరుకు
- ↑ దాసి కియ్యండె
- ↑ చోడన్కి