ఛాన్దోగ్యోపనిషత్ - అధ్యాయము 5

←ముందరి అధ్యాయము

ఛాన్దోగ్యోపనిషత్ (ఛాన్దోగ్యోపనిషత్ - అధ్యాయము 5)

తరువాతి అధ్యాయము→

ప్రథమః ఖండః

యో హ వై జ్యేష్ఠం చ శ్రేష్ఠం చ వేద జ్యేష్ఠశ్చ హ వై శ్రేష్ఠశ్చ
భవతి ప్రాణో వావ జ్యేష్ఠశ్చ శ్రేష్ఠశ్చ||5.1.1||

యో హ వై వసిష్ఠం వేద వసిష్ఠో హ స్వానాం భవతి
వాగ్వావ వసిష్ఠః||5.1.2||

యో హ వై ప్రతిష్ఠాం వేద ప్రతి హ తిష్ఠత్యస్మి
లోకేऽముష్మిచక్శుర్వావ ప్రతిష్ఠా||5.1.3||

యో హ వై సంపదం వేద సకామాః పద్యన్తే
దైవాశ్చ మానుషాశ్చ శ్రోత్రం వావ సంపత్||5.1.4||

యో హ వా ఆయతనం వేదాయతనహ స్వానాం భవతి
మనో హ వా ఆయతనమ్||5.1.5||

అథ హ ప్రాణా అహవ్యూదిరేऽహ
శ్రేయానస్మీతి||5.1.6||

తే హ ప్రాణాః ప్రజాపతిం పితరమేత్యోచుర్భగవన్కో నః
శ్రేష్ఠ ఇతి తాన్హోవాచ యస్మిన్వ ఉత్క్రాన్తే శరీరం
పాపిష్ఠతరమివ దృశ్యేత స వః శ్రేష్ఠ ఇతి||5.1.7||

సా హ వాగుచ్చక్రామ సా సంవత్సరం ప్రోష్య పర్యేత్యోవాచ
కథమశకతర్తే మజ్జీవితుమితి యథా కలా అవదన్తః
ప్రాణన్తః ప్రాణేన పశ్యన్తశ్చక్శుషా శృణ్వన్తః శ్రోత్రేణ
ధ్యాయన్తో మనసైవమితి ప్రవివేశ హ వాక్||5.1.8||

చక్శుర్హోచ్చక్రామ తత్సంవత్సరం ప్రోష్య పర్యేత్యోవాచ
కథమశకతర్తే మజ్జీవితుమితి యథాన్ధా అపశ్యన్తః
ప్రాణన్తః ప్రాణేన వదన్తో వాచా శృణ్వన్తః శ్రోత్రేణ
ధ్యాయన్తో మనసైవమితి ప్రవివేశ హ చక్శుః||5.1.9||

శ్రోత్రహోచ్చక్రామ తత్సంవత్సరం ప్రోష్య పర్యేత్యోవాచ
కథమశకతర్తే మజ్జీవితుమితి యథా బధిరా అశృణ్వన్తః
ప్రాణన్తః ప్రాణేన వదన్తో వాచా పశ్యన్తశ్చక్శుషా
ధ్యాయన్తో మనసైవమితి ప్రవివేశ హ శ్రోత్రమ్||5.1.10||

మనో హోచ్చక్రామ తత్సంవత్సరం ప్రోష్య పర్యేత్యోవాచ
కథమశకతర్తే మజ్జీవితుమితి యథా బాలా అమనసః
ప్రాణన్తః ప్రాణేన వదన్తో వాచా పశ్యన్తశ్చక్శుషా
శృణ్వన్తః శ్రోత్రేణైవమితి ప్రవివేశ హ మనః||5.1.11||

అథ హ ప్రాణ ఉచ్చిక్రమిషన్స యథా సుహయః
పడ్వీశశఙ్కూన్సంఖిదేదేవమితరాన్ప్రాణాన్సమఖిదత్త
హాభిసమేత్యోచుర్భగవన్నేధి త్వం నః శ్రేష్ఠోऽసి
మోత్క్రమీరితి||5.1.12||

అథ హైనం వాగువాచ యదహం వసిష్ఠోऽస్మి త్వం
తద్వసిష్ఠోऽసీత్యథ హైనం చక్శురువాచ యదహం
ప్రతిష్ఠాస్మి త్వం తత్ప్రతిష్ఠాసీతి||5.1.13||

అథ హైనయదహం సంపదస్మి త్వం
తత్సంపదసీత్యథ హైనం మన ఉవాచ యదహమాయతనమస్మి
త్వం తదాయతనమసీతి||5.1.14||

న వై వాచో న చక్శూన శ్రోత్రాణి న
మనాప్రాణా ఇత్యేవాచక్శతే ప్రాణో
హ్యేవైతాని సర్వాణి భవతి||5.1.15||

||ఇతి ప్రథమః ఖండః||

ద్వితియః ఖండః

స హోవాచ కిం మేऽన్నం భవిష్యతీతి యత్కించిదిదమా
శ్వభ్య ఆ శకునిభ్య ఇతి హోచుస్తద్వా ఏతదనస్యాన్నమనో
హ వై నామ ప్రత్యక్శం న హ వా ఏవంవిది కించనానన్నం
భవతీతి||5.2.1||

స హోవాచ కిం మే వాసో భవిష్యతీత్యాప ఇతి
హోచుస్తస్మాద్వా ఏతదశిష్యన్తః
పురస్తాచ్చోపరిష్టాచ్చాద్భిః పరిదధతి
లమ్భుకో హ వాసో భవత్యనగ్నో హ భవతి||5.2.2||

తద్ధైతత్సత్యకామో జాబాలో గోశ్రుతయే వైయాఘ్రపద్యాయోక్త్వోవాచ
యద్యప్యేనచ్ఛుష్కాయ స్థాణవే బ్రూయాజ్జాయేరన్నేవాస్మిఞ్ఛాఖాః
ప్రరోహేయుః పలాశానీతి||5.2.3||

అథ యది మహజ్జిగమిషేదమావాస్యాయాం దీక్శిత్వా పౌర్ణమాస్యా
రాత్రౌ సర్వౌషధస్య మన్థం దధిమధునోరుపమథ్య జ్యేష్ఠాయ
శ్రేష్ఠాయ స్వాహేత్యగ్నావాజ్యస్య హుత్వా మన్థే
సంపాతమవనయేత్||5.2.4||

వసిష్ఠాయ స్వాహేత్యగ్నావాజ్యస్య హుత్వా మన్థే
సంపాతమవనయేత్ప్రతిష్ఠాయై స్వాహేత్యగ్నావాజ్యస్య హుత్వా
మన్థే సంపాతమవనయేత్సంపదే స్వాహేత్యగ్నావాజ్యస్య హుత్వా
మన్థే సంపాతమవనయేదాయతనాయ స్వాహేత్యగ్నావాజ్యస్య హుత్వా
మన్థే సంపాతమవనయేత్||5.2.5||

అథ ప్రతిసృప్యాఞ్జలౌ మన్థమాధాయ జపత్యమో నామాస్యమా
హి తే సర్వమిదస హి జ్యేష్ఠః శ్రేష్ఠో రాజాధిపతిః
స మా జ్యైష్ఠ్యశ్రైష్ఠ్యరాజ్యమాధిపత్యం
గమయత్వహమేవేదసర్వమసానీతి||5.2.6||

అథ ఖల్వేతయర్చా పచ్ఛ ఆచామతి తత్సవితుర్వృణీమహ
ఇత్యాచామతి వయం దేవస్య భోజనమిత్యాచామతి శ్రేష్ఠ
సర్వధాతమమిత్యాచామతి తురం భగస్య ధీమహీతి సర్వం పిబతి
నిర్ణిజ్య కచమసం వా పశ్చాదగ్నేః సంవిశతి చర్మణి వా
స్థణ్డిలే వా వాచంయమోऽప్రసాహః స యది స్త్రియం
పశ్యేత్సమృద్ధం కర్మేతి విద్యాత్||5.2.7||

తదేష శ్లోకో యదా కర్మసు కామ్యేషు స్త్రియస్వప్నేషు
పశ్యన్తి సమృద్ధిం తత్ర జానీయాత్తస్మిన్స్వప్ననిదర్శనే
తస్మిన్స్వప్ననిదర్శనే ||5.2.8||

||ఇతి ద్వితీయః ఖండః||

తృతీయః ఖండః

శ్వేతకేతుర్హారుణేయః పఞ్చాలానాసమితిమేయాయ
తహ ప్రవాహణో జైవలిరువాచ కుమారాను
త్వాశిషత్పితేత్యను హి భగవ ఇతి||5.3.1||

వేత్థ యదితోऽధి ప్రజాః ప్రయన్తీతి న భగవ ఇతి వేత్థ
యథా పునరావర్తన్త3 ఇతి న భగవ ఇతి వేత్థ
పథోర్దేవయానస్య పితృయాణస్య చ వ్యావర్తనా3 ఇతి
న భగవ ఇతి||5.3.2||

వేత్థ యథాసౌ లోకో న సంపూర్యత3 ఇతి న భగవ ఇతి
వేత్థ యథా పఞ్చమ్యామాహుతావాపః పురుషవచసో
భవన్తీతి నైవ భగవ ఇతి||5.3.3||

అథాను కిమనుశిష్ఠోऽవోచథా యో హీమాని న
విద్యాత్కథసోऽనుశిష్టో బ్రువీతేతి స హాయస్తః
పితురర్ధమేయాయ తహోవాచాననుశిష్య వావ కిల మా
భగవానబ్రవీదను త్వాశిషమితి||5.3.4||

పఞ్చ మా రాజన్యబన్ధుః ప్రశ్నానప్రాక్శీత్తేషాం
నైకంచనాశకం వివక్తుమితి స హోవాచ యథా మా త్వం
తదైతానవదో యథాహమేషాం నైకంచన వేద
యద్యహమిమానవేదిష్యం కథం తే నావక్శ్యమితి||5.3.5||

స హ గౌతమో రాజ్ఞోऽర్ధమేయాయ తస్మై హ ప్రాప్తాయార్హాం చకార
స హ ప్రాతః సభాగ ఉదేయాయ తహోవాచ మానుషస్య
భగవన్గౌతమ విత్తస్య వరం వృణీథా ఇతి స హోవాచ తవైవ
రాజన్మానుషం విత్తం యామేవ కుమారస్యాన్తే
వాచమభాషథాస్తామేవ మే బ్రూహీతి స హ కృచ్ఛ్రీ బభూవ ||5.3.6||

తహ చిరం వసేత్యాజ్ఞాపయాంచకార తహోవాచ
యథా మా త్వం గౌతమావదో యథేయం న ప్రాక్త్వత్తః పురా విద్యా
బ్రాహ్మణాన్గచ్ఛతి తస్మాదు సర్వేషు లోకేషు క్శత్రస్యైవ
ప్రశాసనమభూదితి తస్మై హోవాచ||5.3.7

||ఇతి తృతీయః ఖండః||

చతుర్థః ఖండః

అసౌ వావ లోకో గౌతమాగ్నిస్తస్యాదిత్య ఏవ
సమిద్రశ్మయో ధూమోऽహరర్చిశ్చన్ద్రమా అఙ్గారా నక్శత్రాణి
విస్ఫులిఙ్గాః||5.4.1||

తస్మిన్నేతస్మిన్నగ్నౌ దేవాః శ్రద్ధాం జుహ్వతి
తస్యా అహుతేః సోమో రాజా సంభవతి||5.4.2||

||ఇతి చతుర్థః ఖండః||

పఞ్చమః ఖండః

పర్జన్యో వావ గౌతమాగ్నిస్తస్య వాయురేవ సమిదభ్రం ధూమో
విద్యుదర్చిరశనిరఙ్గారాహ్రాదనయో విస్ఫులిఙ్గాః||5.5.1||

తస్మిన్నేతస్మిన్నగ్నౌ దేవాః సోమరాజానం జుహ్వతి
తస్యా ఆహుతేర్వర్షసంభవతి||5.5.2||

||ఇతి పఞ్చమః ఖండః||

షష్ఠః ఖండః

పృథివీ వావ గౌతమాగ్నిస్తస్యాః సంవత్సర ఏవ
సమిదాకాశో ధూమో రాత్రిరర్చిర్దిశోऽఙ్గారా
అవాన్తరదిశో విస్ఫులిఙ్గాః||5.6.1||

తస్మిన్నేతస్మిన్నగ్నౌ దేవా వర్షం జుహ్వతి
తస్యా ఆహుతేరన్నసంభవతి||5.6.2||

||ఇతి షష్ఠః ఖండః||

సప్తమః ఖండః

పురుషో వావ గౌతమాగ్నిస్తస్య వాగేవ సమిత్ప్రాణో ధూమో
జిహ్వార్చిశ్చక్శురఙ్గారాః శ్రోత్రం విస్ఫులిఙ్గాః||5.7.1||

తస్మిన్నేతస్మిన్నగ్నౌ దేవా అన్నం జుహ్వతి తస్యా
ఆహుతే రేతః సమ్భవతి||5.7.2||

||ఇతి సపతమః ఖండః||

అష్టమః ఖండః

యోషా వావ గౌతమాగ్నిస్తస్యా ఉపస్థ ఏవ సమిద్యదుపమన్త్రయతే
స ధూమో యోనిరర్చిర్యదన్తః కరోతి తేऽఙ్గారా అభినన్దా
విస్ఫులిఙ్గాః||5.8.1||

తస్మిన్నేతస్మిన్నగ్నౌ దేవా రేతో జుహ్వతి
తస్యా ఆహుతేర్గర్భః సంభవతి||5.8.2||

||ఇతి అష్టమః ఖండః||

నవమః ఖండః

ఇతి తు పఞ్చమ్యామాహుతావాపః పురుషవచసో భవన్తీతి
స ఉల్బావృతో గర్భో దశ వా నవ వా మాసానన్తః శయిత్వా
యావద్వాథ జాయతే||5.9.1||

స జాతో యావదాయుషం జీవతి తం ప్రేతం దిష్టమితోऽగ్నయ
ఏవ హరన్తి యత ఏవేతో యతః సంభూతో భవతి||5.9.2||

||ఇతి నవమః ఖండః||

దశమః ఖండః

తద్య ఇత్థం విదుః| యే చేమేऽరణ్యే శ్రద్ధా తప ఇత్యుపాసతే
తేऽర్చిషమభిసంభవన్త్యర్చిషోऽహరహ్న
ఆపూర్యమాణపక్శమాపూర్యమాణపక్శాద్యాన్షడుదఙ్ఙేతి
మాసా||5.10.1||

మాసేభ్యః సంవత్సరసంవత్సరాదాదిత్యమాదిత్యాచ్చన్ద్రమసం
చన్ద్రమసో విద్యుతం తత్పురుషోऽమానవః స ఏనాన్బ్రహ్మ
గమయత్యేష దేవయానః పన్థా ఇతి||5.10.2||

అథ య ఇమే గ్రామ ఇష్టాపూర్తే దత్తమిత్యుపాసతే తే
ధూమమభిసంభవన్తి ధూమాద్రాత్రి
రాత్రేరపరపక్శమపరపక్శాద్యాన్షడ్దక్శిణైతి
మాసాసంవత్సరమభిప్రాప్నువన్తి||5.10.3||

మాసేభ్యః పితృలోకం పితృలోకాదాకాశమాకాశాచ్చన్ద్రమసమేష
సోమో రాజా తద్దేవానామన్నం తం దేవా భక్శయన్తి||5.10.4||

తస్మిన్యవాత్సంపాతముషిత్వాథైతమేవాధ్వానం పునర్నివర్తన్తే
యథేతమాకాశమాకాశాద్వాయుం వాయుర్భూత్వా ధూమో భవతి
ధూమో భూత్వాభ్రం భవతి||5.10.5||

అభ్రం భూత్వా మేఘో భవతి మేఘో భూత్వా ప్రవర్షతి
త ఇహ వ్రీహియవా ఓషధివనస్పతయస్తిలమాషా ఇతి
జాయన్తేऽతో వై ఖలు దుర్నిష్ప్రపతరం యో యో హ్యన్నమత్తి
యో రేతః సిఞ్చతి తద్భూయ ఏవ భవతి||5.10.6||

తద్య ఇహ రమణీయచరణా అభ్యాశో హ యత్తే రమణీయాం
యోనిమాపద్యేరన్బ్రాహ్మణయోనిం వా క్శత్రియయోనిం వా వైశ్యయోనిం
వాథ య ఇహ కపూయచరణా అభ్యాశో హ యత్తే కపూయాం
యోనిమాపద్యేరఞ్శ్వయోనిం వా సూకరయోనిం వా
చణ్డాలయోనిం వా||5.10.7||

అథైతయోః పథోర్న కతరేణచన తానీమాని
క్శుద్రాణ్యసకృదావర్తీని భూతాని భవన్తి జాయస్వ
మ్రియస్వేత్యేతత్తృతీయతేనాసౌ లోకో న సంపూర్యతే
తస్మాజ్జుగుప్సేత తదేష శ్లోకః||5.10.8||

స్తేనో హిరణ్యస్య సురాం పిబగురోస్తల్పమావసన్బ్రహ్మహా
చైతే పతన్తి చత్వారః పఞ్చమశ్చాచర||5.10.9||

అథ హ య ఏతానేవం పఞ్చాగ్నీన్వేద న సహ
తైరప్యాచరన్పాప్మనా లిప్యతే శుద్ధః పూతః పుణ్యలోకో భవతి
య ఏవం వేద య ఏవం వేద||5.10.10||

||ఇతి దశమః ఖండః||

ఏకాదశః ఖండః

ప్రాచీనశాల ఔపమన్యవః సత్యయజ్ఞః
పౌలుషిరిన్ద్రద్యుమ్నో భాల్లవేయో జనః శార్కరాక్శ్యో
బుడిల ఆశ్వతరాశ్విస్తే హైతే మహాశాలా మహాశ్రోత్రియాః
సమేత్య మీమాచక్రుః కో న ఆత్మా కిం బ్రహ్మేతి||5.11.1||

తే హ సంపాదయాంచక్రురుద్దాలకో వై భగవన్తోऽయమారుణిః
సంప్రతీమమాత్మానం వైశ్వానరమధ్యేతి త
హన్తాభ్యాగచ్ఛామేతి తహాభ్యాజగ్ముః||5.11.2||

స హ సంపాదయాంచకార ప్రక్శ్యన్తి మామిమే
మహాశాలా మహాశ్రోత్రియాస్తేభ్యో న సర్వమివ ప్రతిపత్స్యే
హన్తాహమన్యమభ్యనుశాసానీతి||5.11.3||

తాన్హోవాచాశ్వపతిర్వై భగవన్తోऽయం కైకేయః
సంప్రతీమమాత్మానం వైశ్వానరమధ్యేతి తత||5.11.4||

తేభ్యో హ ప్రాప్తేభ్యః పృథగర్హాణి కారయాంచకార
స హ ప్రాతః సంజిహాన ఉవాచ న మే స్తేనో జనపదే న
కర్దర్యో న మద్యపో నానాహితాగ్నిర్నావిద్వాన్న స్వైరీ స్వైరిణీ
కుతో యక్శ్యమాణో వై భగవన్తోऽహమస్మి యావదేకైకస్మా
ఋత్విజే ధనం దాస్యామి తావద్భగవద్భ్యో దాస్యామి
వసన్తు భగవన్త ఇతి||5.11.5||

తే హోచుర్యేన హైవార్థేన పురుషశ్చరేత్త
వదేదాత్మానమేవేమం వైశ్వానరసంప్రత్యధ్యేషి తమేవ నో
బ్రూహీతి||5.11.6||

తాన్హోవాచ ప్రాతర్వః ప్రతివక్తాస్మీతి తే హ సమిత్పాణయః
పూర్వాహ్ణే ప్రతిచక్రమిరే తాన్హానుపనీయైవైతదువాచ||5.11.7||

||ఇతి ఏకాదశః ఖండః||

ద్వాదశః ఖండః

ఔపమన్యవ కం త్వమాత్మానముపాస్స ఇతి దివమేవ భగవో
రాజన్నితి హోవాచైష వై సుతేజా ఆత్మా వైశ్వానరో యం
త్వమాత్మానముపాస్సే తస్మాత్తవ సుతం ప్రసుతమాసుతం కులే
దృశ్యతే||5.12.1||

అత్స్యన్నం పశ్యసి ప్రియమత్త్యన్నం పశ్యతి ప్రియం భవత్యస్య
బ్రహ్మవర్చసం కులే య ఏతమేవమాత్మానం వైశ్వానరముపాస్తే
మూధా త్వేష ఆత్మన ఇతి హోవాచ మూర్ధా తే
వ్యపతిష్యద్యన్మాం నాగమిష్య ఇతి||5.12.2||

||ఇతి ద్వాదశః ఖండః||

త్రయోదశః ఖండః

అథ హోవాచ సత్యయజ్ఞం పౌలుషిం ప్రాచీనయోగ్య కం
త్వమాత్మానముపాస్స ఇత్యాదిత్యమేవ భగవో రాజన్నితి
హోవాచైష వై విశ్వరూప ఆత్మా వైశ్వానరో యం
త్వమాత్మానముపాస్సే తస్మాత్తవ బహు విశ్వరూపం కులే
దృశ్యతే||5.13.1||

ప్రవృత్తోऽశ్వతరీరథో దాసీనిష్కోऽత్స్యన్నం పశ్యసి
ప్రియమత్త్యన్నం పశ్యతి ప్రియం భవత్యస్య బ్రహ్మవర్చసం కులే
య ఏతమేవమాత్మానం వైశ్వానరముపాస్తే చక్శుషేతదాత్మన ఇతి
హోవాచాన్ధోऽభవిష్యో యన్మాం నాగమిష్య ఇతి||5.13.2||

||ఇతి త్రయోదశః ఖండః||

చతుర్దశః ఖండః

అథ హోవాచేన్ద్రద్యుమ్నం భాల్లవేయం వైయాఘ్రపద్య కం
త్వమాత్మానముపాస్స ఇతి వాయుమేవ భగవో రాజన్నితి
హోవాచైష వై పృథగ్వర్త్మాత్మా వైశ్వానరో యం
త్వమాత్మానముపాస్సే తస్మాత్త్వాం పృథగ్బలయ ఆయన్తి
పృథగ్రథశ్రేణయోऽనుయన్తి||5.14.1||

అత్స్యన్నం పశ్యసి ప్రియమత్త్యన్నం పశ్యతి ప్రియం భవత్యస్య
బ్రహ్మవర్చసం కులే య ఏతమేవమాత్మానం వైశ్వానరముపాస్తే
ప్రాణస్త్వేష ఆత్మన ఇతి హోవాచ ప్రాణస్త
ఉదక్రమిష్యద్యన్మాం నాగమిష్య ఇతి||5.14.2||

||ఇతి చతుర్దశః ఖండః||

పఞ్చదశః ఖండః

అథ హోవాచ జనకం త్వమాత్మానముపాస్స
ఇత్యాకాశమేవ భగవో రాజన్నితి హోవాచైష వై బహుల
ఆత్మా వైశ్వానరో యం త్వమాత్మానముపస్సే తస్మాత్త్వం
బహులోऽసి ప్రజయా చ ధనేన చ||5.15.1||

అత్స్యన్నం పశ్యసి ప్రియమత్త్యన్నం పశ్యతి ప్రియం భవత్యస్య
బ్రహ్మవర్చసం కులే య ఏతమేవమాత్మానం వైశ్వానరముపాస్తే
సందేహస్త్వేష ఆత్మన ఇతి హోవాచ సందేహస్తే వ్యశీర్యద్యన్మాం
నాగమిష్య ఇతి||5.15.2||

||ఇతి పఞ్చదశః ఖండః||

షోడశః ఖండః

అథ హోవాచ బుడిలమాశ్వతరాశ్విం వైయాఘ్రపద్య కం
త్వమాత్మానముపాస్స ఇత్యప ఏవ భగవో రాజన్నితి హోవాచైష
వై రయిరాత్మా వైశ్వానరో యం త్వమాత్మానముపాస్సే
తస్మాత్త్వ||5.16.1||

అత్స్యన్నం పశ్యసి ప్రియమత్త్యన్నం పశ్యతి ప్రియం భవత్యస్య
బ్రహ్మవర్చసం కులే య ఏతమేవమాత్మానం వైశ్వానరముపాస్తే
బస్తిస్త్వేష ఆత్మన ఇతి హోవాచ బస్తిస్తే వ్యభేత్స్యద్యన్మాం
నాగమిష్య ఇతి||5.16.2||

||ఇతి షోడశః ఖండః||

సప్తదశః ఖండః

అథ హోవాచోద్దాలకమారుణిం గౌతమ కం త్వమాత్మానముపస్స
ఇతి పృథివీమేవ భగవో రాజన్నితి హోవాచైష వై
ప్రతిష్ఠాత్మా వైశ్వానరో యం త్వమాత్మానముపాస్సే
తస్మాత్త్వం ప్రతిష్ఠితోऽసి ప్రజయా చ పశుభిశ్చ 5.17.1||

అత్స్యన్నం పశ్యసి ప్రియమత్త్యన్నం పశ్యతి ప్రియం భవత్యస్య
బ్రహ్మవర్చసం కులే య ఏతమేవమాత్మానం వైశ్వానరముపాస్తే
పాదౌ త్వేతావాత్మన ఇతి హోవాచ పాదౌ తే వ్యమ్లాస్యేతాం
యన్మాం నాగమిష్య ఇతి 5.17.2||

||ఇతి సప్తదశః ఖండః||

అష్టాదశః ఖండః

తాన్హోవాచైతే వై ఖలు యూయం పృథగివేమమాత్మానం
వైశ్వానరం విద్వాయస్త్వేతమేవం
ప్రాదేశమాత్రమభివిమానమాత్మానం వైశ్వానరముపాస్తే స సర్వేషు
లోకేషు సర్వేషు భూతేషు సర్వేష్వాత్మస్వన్నమత్తి||5.18.1||

తస్య హ వా ఏతస్యాత్మనో వైశ్వానరస్య మూర్ధైవ
సుతేజాశ్చక్శుర్విశ్వరూపః ప్రాణః పృథగ్వర్త్మాత్మా సందేహో
బహులో బస్తిరేవ రయిః పృథివ్యేవ పాదావుర ఏవ వేదిర్లోమాని
బర్హిర్హృదయం గార్హపత్యో మనోऽన్వాహార్యపచన ఆస్యమాహవనీయః ||5.18.2||

||ఇతి అష్టాదశః ఖండః||

ఏకోనవింశః ఖండః

తద్యద్భక్తం ప్రథమమాగచ్ఛేత్తద్ధోమీయస యాం
ప్రథమామాహుతిం జుహుయాత్తాం జుహుయాత్ప్రాణాయ స్వాహేతి
ప్రాణస్తృప్యతి||5.19.1||

ప్రాణే తృప్యతి చక్శుస్తృప్యతి చక్శుషి
తృప్యత్యాదిత్యస్తృప్యత్యాదిత్యే తృప్యతి ద్యౌస్తృప్యతి
దివి తృప్యన్త్యాం యత్కించ ద్యౌశ్చాదిత్యశ్చాధితిష్ఠతస్తత్తృప్యతి
తస్యానుతృప్తిం తృప్యతి ప్రజయా పశుభిరన్నాద్యేన తేజసా
బ్రహ్మవర్చసేనేతి||5.19.2||

||ఇతి ఏకోనవింశః ఖండః||

వింశః ఖండః

అథ యాం ద్వితీయాం జుహుయాత్తాం జుహుయాద్వ్యానాయ స్వాహేతి
వ్యానస్తృప్యతి||5.20.1||

వ్యానే తృప్యతి శ్రోత్రం తృప్యతి శ్రోత్రే తృప్యతి
చన్ద్రమాస్తృప్యతి చన్ద్రమసి తృప్యతి దిశస్తృప్యన్తి
దిక్శు తృప్యన్తీషు యత్కించ దిశశ్చ చన్ద్రమాశ్చాధితిష్ఠన్తి
తత్తృప్యతి తస్యాను తృప్తిం తృప్యతి ప్రజయా పశుభిరన్నాద్యేన
తేజసా బ్రహ్మవర్చసేనేతి||5.20.2||

||ఇతి వింశః ఖండః||

ఏకవింశః ఖండః

అథ యాం తృతీయాం జుహుయాత్తాం జుహుయాదపానాయ
స్వాహేత్యపానస్తృప్యతి||5.21.1||

అపానే తృప్యతి వాక్తృప్యతి వాచి తృప్యన్త్యామగ్నిస్తృప్యత్యగ్నౌ
తృప్యతి పృథివీ తృప్యతి పృథివ్యాం తృప్యన్త్యాం యత్కించ
పృథివీ చాగ్నిశ్చాధితిష్ఠతస్తత్తృప్యతి
తస్యాను తృప్తిం తృప్యతి ప్రజయా పశుభిరన్నాద్యేన తేజసా
బ్రహ్మవర్చసేనేతి||5.21.2||

||ఇతి ఏకవింశః ఖండః||

ద్వావింశః ఖండః

అథ యాం చతుర్థీం జుహుయాత్తాం జుహుయాత్సమానాయ స్వాహేతి
సమానస్తృప్యతి||5.22.1||

సమానే తృప్యతి మనస్తృప్యతి మనసి తృప్యతి పర్జన్యస్తృప్యతి
పర్జన్యే తృప్యతి విద్యుత్తృప్యతి విద్యుతి తృప్యన్త్యాం యత్కించ
విద్యుచ్చ పర్జన్యశ్చాధితిష్ఠతస్తత్తృప్యతి తస్యాను తృప్తిం
తృప్యతి ప్రజయా పశుభిరన్నాద్యేన తేజసా బ్రహ్మవర్చసేనేతి ||5.22.2||

||ఇతి ద్వావింశః ఖండః||

త్రయోవింశః ఖండః

అథ యాం పఞ్చమీం జుహుయాత్తాం జుహుయాదుదానాయ
స్వాహేత్యుదానస్తృప్యతి||5.23.1||

ఉదానే తృప్యతి త్వక్తృప్యతి త్వచి తృప్యన్త్యాం వాయుస్తృప్యతి
వాయౌ తృప్యత్యాకాశస్తృప్యత్యాకాశే తృప్యతి యత్కించ
వాయుశ్చాకాశశ్చాధితిష్ఠతస్తత్తృప్యతి తస్యాను తృప్తిం
తృప్యతి ప్రజయా పశుభిరన్నాద్యేన తేజసా బ్రహ్మవర్చసేన ||5.23.2||

||ఇతి త్రయోవింశః ఖండః||

చతుర్వింశః ఖండః

స య ఇదమవిద్వాగ్నిహోత్రం జుహోతి యథాఙ్గారానపోహ్య
భస్మని జుహుయాత్తాదృక్తత్స్యాత్||5.24.1||

అథ య ఏతదేవం విద్వానగ్నిహోత్రం జుహోతి తస్య సర్వేషు లోకేషు
సర్వేషు భూతేషు సర్వేష్వాత్మసు హుతం భవతి||5.24.2||

తద్యథేషీకాతూలమగ్నౌ ప్రోతం ప్రదూయేతైవసర్వే
పాప్మానః ప్రదూయన్తే య ఏతదేవం విద్వానగ్నిహోత్రం జుహోతి ||5.24.3||

తస్మాదు హైవంవిద్యద్యపి చణ్డాలాయోచ్ఛిష్టం
ప్రయచ్ఛేదాత్మని హైవాస్య తద్వైశ్వానరే హుతస్యాదితి
తదేష శ్లోకః||5.24.4||

యథేహ క్శుధితా బాలా మాతరం పర్యుపాసత ఏవసర్వాణి
భూతాన్యగ్నిహోత్రముపాసత ఇత్యగ్నిహోత్రముపాసత ఇతి||5.24.5||

||ఇతి చతుర్వింశః ఖండః||

ఇతి పఞ్చమోऽధ్యాయః

←ముందరి అధ్యాయము

ఛాన్దోగ్యోపనిషత్

తరువాతి అధ్యాయము→