ఛాన్దోగ్యోపనిషత్ - అధ్యాయము 3
| ←ముందరి అధ్యాయము | ఛాన్దోగ్యోపనిషత్ (ఛాన్దోగ్యోపనిషత్ - అధ్యాయము 3) | తరువాతి అధ్యాయము→ |
ప్రథమః ఖండః
మార్చుఅసౌ వా ఆదిత్యో దేవమధు తస్య ద్యౌరేవ
తిరశ్చీనవమరీచయః పుత్రాః ||3.1.1||
తస్య యే ప్రాఞ్చో రశ్మయస్తా ఏవాస్య ప్రాచ్యో మధునాడ్యః|
ఋచ ఏవ మధుకృత ఋగ్వేద ఏవ పుష్పం తా అమృతా
ఆపస్తా వా ఏతా ఋచః ||3.1.2||
ఏతమృగ్వేదమభ్యతపయశస్తేజ
ఇన్ద్రియం వీర్యమన్నాద్య||3.1.3||
తద్వ్యక్శరత్తదాదిత్యమభితోऽశ్రయత్తద్వా
ఏతద్యదేతదాదిత్యస్య రోహిత||3.1.4||
||ఇతి ప్రథమః ఖండః||
ద్వితీయః ఖండః
మార్చుఅథ యేऽస్య దక్శిణా రశ్మయస్తా ఏవాస్య దక్శిణా
మధునాడ్యో యజూమధుకృతో యజుర్వేద ఏవ పుష్పం
తా అమృత ఆపః ||3.2.1||
తాని వా ఏతాని యజూ
యజుర్వేదమభ్యతపయశస్తేజ ఇన్ద్రియం
వీర్యమన్నాద్య||3.2.2||
తద్వ్యక్శరత్తదాదిత్యమభితోऽశ్రయత్తద్వా
ఏతద్యదేతదాదిత్యస్య శుక్లరూపమ్||3.2.3||
||ఇతి ద్వితీయః ఖండః||
తృతీయః ఖండః
మార్చుఅథ యేऽస్య ప్రత్యఞ్చో రశ్మయస్తా ఏవాస్య ప్రతీచ్యో
మధునాడ్యః సామాన్యేవ మధుకృతః సామవేద ఏవ పుష్పం
తా అమృతా ఆపః||3.3.1||
తాని వా ఏతాని సామాన్యేత
సామవేదమభ్యతపయశస్తేజ ఇన్ద్రియం
వీర్యమన్నాద్య||3.3.2||
తద్వ్యక్శరత్తదాదిత్యమభితోऽశ్రయత్తద్వా
ఏతద్యదేతదాదిత్యస్య కృష్ణ||3.3.3||
||ఇతి తృతీయః ఖండః||
చతుర్థః ఖండః
మార్చుఅథ యేऽస్యోదఞ్చో రశ్మయస్తా ఏవాస్యోదీచ్యో
మధునాడ్యోऽథర్వాఙ్గిరస ఏవ మధుకృత
ఇతిహాసపురాణం పుష్పం తా అమృతా ఆపః||3.4.1||
తే వా ఏతేऽథర్వాఙ్గిరస ఏతదితిహాసపూరాణమభ్యతప
స్తస్యాభితప్తస్య యశస్తేజ ఇన్ద్రియాం
వీర్యమన్నాద్య||3.4.2||
తద్వ్యక్శరత్తదాదిత్యమభితోऽశ్రయత్తద్వా
ఏతద్యదేతదాదిత్యస్య పరం కృష్ణ||3.4.3||
||ఇతి చతుర్థః ఖండః||
పఞ్చమః ఖండః
మార్చుఅథ యేऽస్యోర్ధ్వా రశ్మయస్తా ఏవాస్యోర్ధ్వా
మధునాడ్యో గుహ్యా ఏవాదేశా మధుకృతో బ్రహ్మైవ
పుష్పం తా అమృతా ఆపః ||3.5.1||
తే వా ఏతే గుహ్యా ఆదేశా ఏతద్బ్రహ్మాభ్యతప
స్తస్యాభితప్తస్య యశస్తేజ ఇన్ద్రియం
వీర్యమన్నాద్య||3.5.2||
తద్వ్యక్శరత్తదాదిత్యమభితోऽశ్రయత్తద్వా
ఏతద్యదేతదాదిత్యస్య మధ్యే క్శోభత ఇవ ||3.5.3||
తే వా ఏతే రసానావేదా హి రసాస్తేషామేతే
రసాస్తాని వా ఏతాన్యమృతానామమృతాని వేదా
హ్యమృతాస్తేషామేతాన్యమృతాని||3.5.4||
||ఇతి పఞ్చమః ఖండః||
షష్ఠః ఖండః
మార్చుతద్యత్ప్రథమమమృతం తద్వసవ ఉపజీవన్త్యగ్నినా ముఖేన న వై
దేవా అశ్నన్తి న పిబన్త్యేతదేవామృతం దృష్ట్వా
తృప్యన్తి||3.6.1||
త ఏతదేవ రూపమభిసంవిశన్త్యేతస్మాద్రూపాదుద్యన్తి||3.6.2||
స య ఏతదేవమమృతం వేద వసూనామేవైకో భూత్వాగ్నినైవ
ముఖేనైతదేవామృతం దృష్ట్వా తృప్యతి స య ఏతదేవ
రూపమభిసంవిశత్యేతస్మాద్రూపాదుదేతి ||3.6.3||
స యావదాదిత్యః పురస్తాదుదేతా పశ్చాదస్తమేతా
వసూనామేవ తావదాధిపత్యపర్యేతా ||3.6.4||
||ఇతి షష్ఠః ఖండః||
సప్తమః ఖండః
మార్చుఅథ యద్ద్వితీయమమృతం తద్రుద్రా ఉపజీవన్తీన్ద్రేణ
ముఖేన న వై దేవా అశ్నన్తి న పిబన్త్యేతదేవామృతం
దృష్ట్వా తృప్యన్తి||3.7.1||
త ఏతదేవ రూపమభిసంవిశన్త్యేతస్మాద్రూపాదుద్యన్తి ||3.7.2||
స య ఏతదేవమమృతం వేద రుద్రాణామేవైకో భూత్వేన్ద్రేణైవ
ముఖేనైతదేవామృతం దృష్ట్వా తృప్యతి స ఏతదేవ
రూపమభిసంవిశత్యేతస్మాద్రూపాదుదేతి ||3.7.3||
స యావదాదిత్యః పురస్తాదుదేతా పశ్చాదస్తమేతా
ద్విస్తావద్దక్శిణత ఉదేతోత్తరతోऽస్తమేతా రుద్రాణామేవ
తావదాధిపత్యపర్యేతా||3.7.4||
||ఇతి సప్తమః ఖండః||
అష్టమః ఖండః
మార్చుఅథ యత్తృతీయమమృతం తదాదిత్యా ఉపజీవన్తి వరుణేన
ముఖేన న వై దేవా అశ్నన్తి న పిబన్త్యేతదేవామృతం
దృష్ట్వా తృప్యన్తి ||3.8.1||
త ఏతదేవ రూపమభిసంవిశన్త్యేతస్మాద్రూపాదుద్యన్తి ||3.8.2||
స య ఏతదేవమమృతం వేదాదిత్యానామేవైకో భూత్వా వరుణేనైవ
ముఖేనైతదేవామృతం దృష్ట్వా తృప్యతి స ఏతదేవ
రూపమభిసంవిశత్యేతస్మాద్రూపాదుదేతి ||3.8.3||
స యావదాదిత్యో దక్శిణత ఉదేతోత్తరతోऽస్తమేతా
ద్విస్తావత్పశ్చాదుదేతా పురస్తాదస్తమేతాదిత్యానామేవ
తావదాధిపత్యపర్యేతా ||3.8.4||
||ఇతి అష్టమః ఖండః||
నవమః ఖండః
మార్చుఅథ యచ్చతుర్థమమృతం తన్మరుత ఉపజీవన్తి సోమేన
ముఖేన న వై దేవా అశ్నన్తి న పిబన్త్యేతదేవామృతం
దృష్ట్వా తృప్యన్తి ||3.9.1||
త ఏతదేవ రూపమభిసంవిశన్త్యేతస్మాద్రూపాదుద్యన్తి ||3.9.2||
స య ఏతదేవమమృతం వేద మరుతామేవైకో భూత్వా సోమేనైవ
ముఖేనైతదేవామృతం దృష్ట్వా తృప్యతి స ఏతదేవ
రూపమభిసంవిశత్యేతస్మాద్రూపాదుదేతి ||3.9.3||
స యావదాదిత్యః పశ్చాదుదేతా పురస్తాదస్తమేతా
ద్విస్తావదుత్తరత ఉదేతా దక్శిణతోऽస్తమేతా మరుతామేవ
తావదాధిపత్య్పర్యేతా ||3.9.4||
||ఇతి నవమః ఖండః||
దశమః ఖండః
మార్చుఅథ యత్పఞ్చమమమృతం తత్సాధ్యా ఉపజీవన్తి బ్రహ్మణా
ముఖేన న వై దేవా అశ్నన్తి న పిబన్త్యేతదేవామృతం
దృష్ట్వా తృప్యన్తి ||3.10.1||
త ఏతదేవ రూపమభిసంవిశన్త్యేతస్మాద్రూపాదుద్యన్తి ||3.10.2||
స య ఏతదేవమమృతం వేద సాధ్యానామేవైకో భూత్వా
బ్రహ్మణైవ ముఖేనైతదేవామృతం దృష్ట్వా తృప్యతి స ఏతదేవ
రూపమభిసంవిశత్యేతస్మాద్రూపాదుదేతి ||3.10.3||
స యావదాదిత్య ఉత్తరత ఉదేతా దక్శిణతోऽస్తమేతా
ద్విస్తావదూర్ధ్వం ఉదేతార్వాగస్తమేతా సాధ్యానామేవ
తావదాధిపత్యపర్యేతా ||3.10.4||
||ఇతి దశమః ఖండః||
ఏకాదశః ఖండః
మార్చుఅథ తత ఊర్ధ్వ ఉదేత్య నైవోదేతా నాస్తమేతైకల ఏవ
మధ్యే స్థాతా తదేష శ్లోకః ||3.11.1||
న వై తత్ర న నిమ్లోచ నోదియాయ కదాచన|
దేవాస్తేనాహమా విరాధిషి బ్రహ్మణేతి||3.11.2||
న హ వా అస్మా ఉదేతి న నిమ్లోచతి సకృద్దివా హైవాస్మై
భవతి య ఏతామేవం బ్రహ్మోపనిషదం వేద||3.11.3||
తద్ధైతద్బ్రహ్మా ప్రజాపతయ ఉవాచ ప్రజాపతిర్మనవే
మనుః ప్రజాభ్యస్తద్ధైతదుద్దాలకాయారుణయే జ్యేష్ఠాయ పుత్రాయ
పితా బ్రహ్మ ప్రోవాచ||3.11.4||
ఇదం వావ తజ్జ్యేష్ఠాయ పుత్రాయ పితా బ్రహ్మ
ప్రబ్రూయాత్ప్రణాయ్యాయ వాన్తేవాసినే||3.11.5||
నాన్యస్మై కస్మైచన యద్యప్యస్మా ఇమామద్భిః పరిగృహీతాం
ధనస్య పూర్ణాం దద్యాదేతదేవ తతో భూయ ఇత్యేతదేవ
తతో భూయ ఇతి||3.11.6||
||ఇతి ఏకాదశః ఖండః||
ద్వాదశః ఖండః
మార్చుగాయత్రీ వా ఈదసర్వం భూతం యదిదం కిం చ వాగ్వై గాయత్రీ
వాగ్వా ఇదసర్వం భూతం గాయతి చ త్రాయతే చ||3.12.1||
యా వై సా గాయత్రీయం వావ సా యేయం పృథివ్యస్యాహీద
సర్వం భూతం ప్రతిష్ఠితమేతామేవ నాతిశీయతే||3.12.2||
యా వై సా పృథివీయం వావ సా యదిదమస్మిన్పురుషే
శరీరమస్మిన్హీమే ప్రాణాః ప్రతిష్ఠితా ఏతదేవ
నాతిశీయన్తే||3.12.3||
యద్వై తత్పురుషే శరీరమిదం వావ తద్యదిదమస్మిన్నన్తః
పురుషే హృదయమస్మిన్హీమే ప్రాణాః ప్రతిష్ఠితా ఏతదేవ
నాతిశీయన్తే||3.12.4||
సైషా చతుష్పదా షడ్విధా గాయత్రీ తదేతదృచాభ్యనూక్తమ్ ||3.12.5||
తావానస్య మహిమా తతో జ్యాయాపూరుషః|
పాదోऽస్య సర్వా భూతాని త్రిపాదస్యామృతం దివీతి||3.12.6||
యద్వై తద్బ్రహ్మేతీదం వావ తద్యోయం బహిర్ధా
పురుషాదాకాశో యో వై స బహిర్ధా పురుషాదాకాశః||3.12.7||
అయం వావ స యోऽయమన్తః పురుష అకాశో యో వై సోऽన్తః
పురుష ఆకాశః ||3.12.8||
అయం వావ స యోऽయమన్తర్హృదయ ఆకాశస్తదేతత్పూర్ణమప్రవర్తి
పూర్ణమప్రవర్తినీలభతే య ఏవం వేద||3.12.9||
||ఇతి ద్వాదశః ఖండః||
త్రయోదశః ఖండః
మార్చుతస్య హ వా ఏతస్య హృదయస్య పఞ్చ దేవసుషయః
స యోऽస్య ప్రాఙ్సుషిః స ప్రాణస్తచ్చక్శుః
స ఆదిత్యస్తదేతత్తేజోऽన్నాద్యమిత్యుపాసీత
తేజస్వ్యన్నాదో భవతి య ఏవం వేద||3.13.1||
అథ యోऽస్య దక్శిణః సుషిః స వ్యానస్తచ్ఛ్రోత్ర
స చన్ద్రమాస్తదేతచ్ఛ్రీశ్చ యశశ్చేత్యుపాసీత
శ్రీమాన్యశస్వీ భవతి య ఏవం వేద||3.13.2||
అథ యోऽస్య ప్రత్యఙ్సుషిః సోऽపానః
సా వాక్సోऽగ్నిస్తదేతద్బ్రహ్మవర్చసమన్నాద్యమిత్యుపాసీత
బ్రహ్మవర్చస్యన్నాదో భవతి య ఏవం వేద||3.13.3||
అథ యోऽస్యోదఙ్సుషిః స సమానస్తన్మనః
స పర్జన్యస్తదేతత్కీర్తిశ్చ వ్యుష్టిశ్చేత్యుపాసీత
కీర్తిమాన్వ్యుష్టిమాన్భవతి య ఏవం వేద||3.13.4||
అథ యోऽస్యోర్ధ్వః సుషిః స ఉదానః స వాయుః
స ఆకాశస్తదేతదోజశ్చ మహశ్చేత్యుపాసీతౌజస్వీ
మహస్వాన్భవతి య ఏవం వేద||3.13.5||
తే వా ఏతే పఞ్చ బ్రహ్మపురుషాః స్వర్గస్య లోకస్య
ద్వారపాః స య ఏతానేవం పఞ్చ బ్రహ్మపురుషాన్స్వర్గస్య
లోకస్య ద్వారపాన్వేదాస్య కులే వీరో జాయతే ప్రతిపద్యతే
స్వర్గం లోకం య ఏతానేవం పఞ్చ బ్రహ్మపురుషాన్స్వర్గస్య
లోకస్య ద్వారపాన్వేద||3.13.6||
అథ యదతః పరో దివో జ్యోతిర్దీప్యతే విశ్వతః పృష్ఠేషు
సర్వతః పృష్ఠేష్వనుత్తమేషూత్తమేషు లోకేష్విదం వావ
తద్యదిదమస్మిన్నన్తః పురుషే జ్యోతిః||3.13.7||
తస్యైషా దృష్టిర్యత్రితదస్మిఞ్ఛరీరే స
విజానాతి తస్యైషా శ్రుతిర్యత్రైతత్కర్ణావపిగృహ్య నినదమివ
నదథురివాగ్నేరివ జ్వలత ఉపశృణోతి తదేతద్దృష్టం చ
శ్రుతం చేత్యుపాసీత చక్శుష్యః శ్రుతో భవతి య ఏవం వేద
య ఏవం వేద ||3.13.8||
||ఇతి త్రయోదశః ఖండః||
చతుర్దశః ఖండః
మార్చుసర్వం ఖల్విదం బ్రహ్మ తజ్జలానితి శాన్త ఉపాసీత|
అథ ఖలు క్రతుమయః పురుషో యథాక్రతురస్మి
పురుషో భవతి తథేతః ప్రేత్య భవతి స క్రతుం కుర్వీత ||3.14.1||
మనోమయః ప్రాణశరీరో భారూపః సత్యసంకల్ప
ఆకాశాత్మా సర్వకర్మా సర్వకామః సర్వగన్ధః సర్వరసః
సర్వమిదమభ్యత్తోऽవాక్యనాదరః ||3.14.2||
ఏష మ ఆత్మాన్తర్హృదయేऽణీయాన్వ్రీహేర్వా యవాద్వా
సర్షపాద్వా శ్యామాకాద్వా శ్యామాకతణ్డులాద్వైష
మ ఆత్మాన్తర్హృదయే జ్యాయాన్పృథివ్యా
జ్యాయానన్తరిక్శాజ్జ్యాయాన్దివో జ్యాయానేభ్యో లోకేభ్యః ||3.14.3||
సర్వకర్మా సర్వకామః సర్వగన్ధః సర్వరసః
సర్వమిదమభ్యాత్తోऽవాక్యనాదర ఏష మ ఆత్మాన్తర్హృదయ
ఏతద్బ్రహ్మైతమితః ప్రేత్యాభిసంభవితాస్మీతి యస్య స్యాదద్ధా
న విచికిత్సాస్తీతి హ స్మాహ శాణ్డిల్యః శాణ్డిల్యః ||3.14.4||
||ఇతి చతుర్దశః ఖండః||
పఞ్చదశః ఖండః
మార్చుఅన్తరిక్శోదరః కోశో భూమిబుధ్నో న జీర్యతి దిశో
హ్యస్య స్రక్తయో ద్యౌరస్యోత్తరం బిల స ఏష కోశో
వసుధానస్తస్మిన్విశ్వమిదశ్రితమ్ ||3.15.1||
తస్య ప్రాచీ దిగ్జుహూర్నామ సహమానా నామ దక్శిణా
రాజ్ఞీ నామ ప్రతీచీ సుభూతా నామోదీచీ తాసాం
వాయుర్వత్సః స య ఏతమేవం వాయుం దిశాం వత్సం వేద న
పుత్రరోదరోదితి సోऽహమేతమేవం వాయుం దిశాం వత్సం
వేద మా పుత్రరోద||3.15.2||
అరిష్టం కోశం ప్రపద్యేऽమునామునామునా
ప్రాణం ప్రపద్యేऽమునామునామునా భూః ప్రపద్యేऽమునామునామునా
భువః ప్రపద్యేऽమునామునామునా స్వః ప్రపద్యేऽమునామునామునా ||3.15.3||
స యదవోచం ప్రాణం ప్రపద్య ఇతి ప్రాణో వా ఇదసర్వం
భూతం యదిదం కించ తమేవ తత్ప్రాపత్సి ||3.15.4||
అథ యదవోచం భూః ప్రపద్య ఇతి పృథివీం ప్రపద్యేऽన్తరిక్శం
ప్రపద్యే దివం ప్రపద్య ఇత్యేవ తదవోచమ్||3.15.5||
అథ యదవోచం భువః ప్రపద్య ఇత్యగ్నిం ప్రపద్యే వాయుం
ప్రపద్య ఆదిత్యం ప్రపద్య ఇత్యేవ తదవోచమ్||3.15.6||
అథ యదవోచప్రపద్య ఇత్యృగ్వేదం ప్రపద్యే యజుర్వేదం ప్రపద్యే
సామవేదం ప్రపద్య ఇత్యేవ తదవోచం తదవోచమ్||3.15.7||
||ఇతి పఞ్చదశః ఖండః||
షోడశః ఖండః
మార్చుపురుషో వావ యజ్ఞస్తస్య యాని చతుర్వివర్షాణి
తత్ప్రాతఃసవనం చతుర్విగాయత్రీ గాయత్రం
ప్రాతఃసవనం తదస్య వసవోऽన్వాయత్తాః ప్రాణా వావ వసవ
ఏతే హీదవాసయన్తి ||3.16.1||
తం చేదేతస్మిన్వయసి కించిదుపతపేత్స బ్రూయాత్ప్రాణా
వసవ ఇదం మే ప్రాతఃసవనం మాధ్యందిన
మాహం ప్రాణానాం వసూనాం మధ్యే యజ్ఞో విలోప్సీయేత్యుద్ధైవ
తత ఏత్యగదో హ భవతి ||3.16.2||
అథ యాని చతుశ్చత్వారితన్మాధ్యందిన
సవనం చతుశ్చత్వారిత్రిష్టుప్త్రైష్టుభం
మాధ్యందినతదస్య రుద్రా అన్వాయత్తాః ప్రాణా
వావ రుద్రా ఏతే హీద||3.16.3||
తం చేదేతస్మిన్వయసి కించిదుపతపేత్స బ్రూయాత్ప్రాణా రుద్రా
ఇదం మే మాధ్యందినతృతీయసవనమనుసంతనుతేతి
మాహం ప్రాణానామధ్యే యజ్ఞో విలోప్సీయేత్యుద్ధైవ
తత ఏత్యగదో హ భవతి ||3.16.4||
అథ యాన్యష్టాచత్వారి
తత్తృతీయసవనమష్టాచత్వారి
జగతీ జాగతం తృతీయసవనం తదస్యాదిత్యా అన్వాయత్తాః
ప్రాణా వావాదిత్యా ఏతే హీద||3.16.5||
తం చేదేతస్మిన్వయసి కించిదుపతపేత్స బ్రూయాత్ప్రాణా
అదిత్యా ఇదం మే తృతీయసవనమాయురనుసంతనుతేతి మాహం
ప్రాణానామాదిత్యానాం మధ్యే యజ్ఞో విలోప్సీయేత్యుద్ధైవ
తత ఏత్యగదో హైవ భవతి ||3.16.6||
ఏతద్ధ స్మ వై తద్విద్వానాహ మహిదాస ఐతరేయః
స కిం మ ఏతదుపతపసి యోऽహమనేన న ప్రేష్యామీతి
స హ షోడశం వర్షశతమజీవత్ప్ర హ షోడశం
వర్షశతం జీవతి య ఏవం వేద ||3.16.7||
||ఇతి షోడశః ఖండః||
సప్తదశః ఖండః
మార్చుస యదశిశిషతి యత్పిపాసతి యన్న రమతే తా అస్య
దీక్శాః ||3.17.1||
అథ యదశ్నాతి యత్పిబతి యద్రమతే తదుపసదైరేతి ||3.17.2||
అథ యద్ధసతి యజ్జక్శతి యన్మైథునం చరతి స్తుతశస్త్రైరేవ
తదేతి ||3.17.3||
అథ యత్తపో దానమార్జవమహిసత్యవచనమితి
తా అస్య దక్శిణాః ||3.17.4||
తస్మాదాహుః సోష్యత్యసోష్టేతి పునరుత్పాదనమేవాస్య
తన్మరణమేవావభృథః ||3.17.5||
తద్ధైతద్ఘోర్ ఆఙ్గిరసః కృష్ణాయ
దేవకీపుత్రాయోక్త్వోవాచాపిపాస ఏవ స బభూవ
సోऽన్తవేలాయామేతత్త్రయం ప్రతిపద్యేతాక్శితమస్యచ్యుతమసి
ప్రాణసతత్రైతే ద్వే ఋచౌ భవతః ||3.17.6||
ఆదిత్ప్రత్నస్య రేతసః|
ఉద్వయం తమసస్పరి జ్యోతిః పశ్యన్త ఉత్తర
పశ్యన్త ఉత్తరం దేవం దేవత్రా సూర్యమగన్మ
జ్యోతిరుత్తమమితి జ్యోతిరుత్తమమితి ||3.17.7||
||ఇతి సప్తదశః ఖండః||
అష్టాదశః ఖండః
మార్చుమనో బ్రహ్మేత్యుపాసీతేత్యధ్యాత్మమథాధిదైవతమాకాశో
బ్రహ్మేత్యుభయమాదిష్టం భవత్యధ్యాత్మం చాధిదైవతం చ ||3.18.1||
తదేతచ్చతుష్పాద్బ్రహ్మ వాక్పాదః ప్రాణః పాదశ్చక్శుః
పాదః శ్రోత్రం పాద ఇత్యధ్యాత్మమథాధిదైవతమగ్నిః
పాదో వాయుః పాదా అదిత్యః పాదో దిశః పాద
ఇత్యుభయమేవాదిష్టం భవత్యధ్యాత్మం చైవాధిదైవతం చ ||3.18.2||
వాగేవ బ్రహ్మణశ్చతుర్థః పాదః సోऽగ్నినా జ్యోతిషా
భాతి చ తపతి చ భాతి చ తపతి చ కీర్త్యా యశసా
బ్రహ్మవర్చసేన య ఏవం వేద ||3.18.3||
ప్రాణ ఏవ బ్రహ్మణశ్చతుర్థః పాదః స వాయునా జ్యోతిషా
భాతి చ తపతి చ్ భాతి చ తపతి చ కీర్త్యా యశసా
బ్రహ్మవర్చసేన య ఏవం వేద ||3.18.4||
చక్శురేవ బ్రహ్మణశ్చతుర్థః పాదః స ఆదిత్యేన జ్యోతిషా
భాతి చ తపతి చ భాతి చ తపతి చ కీర్త్యా యశసా
బ్రహ్మవర్చసేన య ఏవం వేద ||3.18.5||
శ్రోత్రమేవ బ్రహ్మణశ్చతుర్థః పాదః స దిగ్భిర్జ్యోతిషా
భాతి చ తపతి చ భాతి చ తపతి చ కీర్త్యా యశసా
బ్రహ్మవర్చసేన య ఏవం వేద య ఏవం వేద ||3.18.6||
||ఇతి అష్టాదశః ఖండః||
ఏకోనవింశః ఖండః
మార్చుఆదిత్యో బ్రహ్మేత్యాదేశస్తస్యోపవ్యాఖ్యానమసదేవేదమగ్ర
ఆసీత్| తత్సదాసీత్తత్సమభవత్తదాణ్డం నిరవర్తత
తత్సంవత్సరస్య మాత్రామశయత తన్నిరభిద్యత తే ఆణ్డకపాలే
రజతం చ సువర్ణం చాభవతామ్||3.19.1||
తద్యద్రజతసేయం పృథివీ యత్సువర్ణసా ద్యౌర్యజ్జరాయు
తే పర్వతా యదుల్బసమేఘో నీహారో యా ధమనయస్తా
నద్యో యద్వాస్తేయముదకస సముద్రః ||3.19.2||
అథ యత్తదజాయత సోऽసావాదిత్యస్తం జాయమానం ఘోషా
ఉలూలవోऽనూదతిష్ఠన్త్సర్వాణి చ భూతాని సర్వే చ
కామాస్తస్మాత్తస్యోదయం ప్రతి ప్రత్యాయనం ప్రతి ఘోషా
ఉలూలవోऽనూత్తిష్ఠన్తి సర్వాణి చ భూతాని సర్వే చ కామాః ||3.19.3||
స య ఏతమేవం విద్వానాదిత్యం బ్రహ్మేత్యుపాస్తేऽభ్యాశో హ
యదేనసాధవో ఘోషా ఆ చ గచ్ఛేయురుప చ
నిమ్రేడేరన్నిమ్రేడేరన్||3.19.4||
||ఇతి ఏకోనవింశః ఖండః||
ఇతి తృతీయోऽధ్యాయః
| ←ముందరి అధ్యాయము | ఛాన్దోగ్యోపనిషత్ | తరువాతి అధ్యాయము→ |