అశ్వమేధ పర్వము - అధ్యాయము - 19
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (అశ్వమేధ పర్వము - అధ్యాయము - 19) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [బర]
యః సయాథ ఏకాయనే లీనస తూష్ణీం కిం చిథ అచిన్తయన
పూర్వం పూర్వం పరిత్యజ్య స నిరారమ్భకొ భవేత
2 సర్వమిత్రః సర్వసహః సమరక్తొ జితేన్థ్రియః
వయపేతభయమన్యుశ చ కామహా ముచ్యతే నరః
3 ఆత్మవత సర్వభూతేషు యశ చరేన నియతః శుచిః
అమానీ నిరభీమానః సర్వతొ ముక్త ఏవ సః
4 జీవితం మరణం చొభే సుఖథుఃఖే తదైవ చ
లాభాలాభే పరియ థవేష్యే యః సమః స చ ముచ్యతే
5 న కస్య చిత సపృహయతే నావజానాతి కిం చన
నిర్థ్వంథ్వొ వీతరాగాత్మా సర్వతొ ముక్త ఏవ సః
6 అనమిత్రొ ఽద నిర్బన్ధుర అనపత్యశ చ యః కవ చిత
తయక్తధర్మార్దకామశ చ నిరాకాఙ్క్షీ స ముచ్యతే
7 నైవ ధర్మీ న చాధర్మీ పూర్వొపచితహా చ యః
ధాతుక్షయప్రశాన్తాత్మా నిర్థ్వంథ్వః స విముచ్యతే
8 అకర్మా చావికాఙ్క్షశ చ పశ్యఞ జగథ అశాశ్వతమ
అస్వస్దమ అవశం నిత్యం జన్మ సంసారమొహితమ
9 వైరాగ్య బుథ్ధిః సతతం తాపథొషవ్యపేక్షకః
ఆత్మబన్ధవినిర్మొక్షం స కరొత్య అచిరాథ ఇవ
10 అగన్ధ రసమ అస్పర్శమ అశబ్థమ అపరిగ్రహమ
అరూపమ అనభిజ్ఞేయం థృష్ట్వాత్మానం విముచ్యతే
11 పఞ్చ భూతగుణైర హీనమ అమూర్తి మథలేపకమ
అగుణం గుణభొక్తారం యః పశ్యతి స ముచ్యతే
12 విహాయ సర్వసంకల్పాన బుథ్ధ్యా శారీర మానసాన
శనైర నిర్వాణమ ఆప్నొతి నిరిన్ధన ఇవానలః
13 విముక్తః సర్వసంస్కారైస తతొ బరహ్మ సనాతనమ
పరమ ఆప్నొతి సంశాన్తమ అచలం థివ్యమ అక్షరమ
14 అతః పరం పరవక్ష్యామి యొగశాస్త్రమ అనుత్తమమ
యజ జఞాత్వా సిథ్ధమ ఆత్మానం లొకే పశ్యన్తి యొగినః
15 తస్యొపథేశం పశ్యామి యదావత తన నిబొధ మే
యైర థవారైశ చారయన నిత్యం పశ్యత్య ఆత్మానమ ఆత్మని
16 ఇన్థ్రియాణి తు సంహృత్య మన ఆత్మని ధారయేత
తీవ్రం తప్త్వా తపః పూర్వం తతొ యొక్తుమ ఉపక్రమేత
17 తపస్వీ తయక్తసంకల్పొ థమ్భాహంకారవర్జితః
మనీషీ మనసా విప్రః పశ్యత్య ఆత్మానమ ఆత్మని
18 స చేచ ఛక్నొత్య అయం సాధుర యొక్తుమ ఆత్మానమ ఆత్మని
తత ఏకాన్తశీలః స పశ్యత్య ఆత్మానమ ఆత్మని
19 సంయతః సతతం యుక్త ఆత్మవాన విజితేన్థ్రియః
తదాయమ ఆత్మనాత్మానం సాధు యుక్తః పరపశ్యతి
20 యదా హి పురుషః సవప్నే థృష్ట్వా పశ్యత్య అసావ ఇతి
తదారూపమ ఇవాత్మానం సాధు యుక్తః పరపశ్యతి
21 ఇషీకాం వా యదా ముఞ్జాత కశ చిన నిర్హృత్య థర్శయేత
యొగీ నిష్కృష్టమ ఆత్మానం యదా సంపశ్యతే తనౌ
22 ముఞ్జం శరీరం తస్యాహుర ఇషీకామ ఆత్మని శరితామ
ఏతన నిథర్శనం పరొక్తం యొగవిథ్భిర అనుత్తమమ
23 యథా హి యుక్తమ ఆత్మానం సమ్యక పశ్యతి థేహభృత
తథాస్య నేశతే కశ చిత తరైలొక్యస్యాపి యః పరభుః
24 అన్యొన్యాశ చైవ తనవొ యదేష్టం పరతిపథ్యతే
వినివృత్య జరామృత్యూ న హృష్యతి న శొచతి
25 థేవానామ అపి థేవత్వం యుక్తః కారయతే వశీ
బరహ్మ చావ్యయమ ఆప్నొతి హిత్వా థేహమ అశాశ్వతమ
26 వినశ్యత్ష్వ అపి లొకేషు న భయం తస్య జాయతే
కలిశ్యమానేషు భూతేషు న స కలిశ్యతి కేన చిత
27 థుఃఖశొకమయైర ఘొరైః సఙ్గస్నేహ సముథ్భవైః
న విచాల్యేత యుక్తాత్మా నిస్పృహః శాన్తమానసః
28 నైనం శస్త్రాణి విధ్యన్తే న మృత్యుశ చాస్య విథ్యతే
నాతః సుఖతరం కిం చిల లొకే కవ చన విథ్యతే
29 సమ్యగ యుక్త్వా యథాత్మానమ ఆత్మయ ఏవ పరపశ్యతి
తథైవ న సపృహయతే సాక్షాథ అపి శతక్రతొః
30 నిర్వేథస తు న గన్తవ్యొ యుఞ్జానేన కదం చన
యొగమ ఏకాన్తశీలస తు యదా యుఞ్జీత తచ ఛృణు
31 థృష్టపూర్వా థిశం చిన్త్య యస్మిన సంనివసేత పురే
పురస్యాభ్యన్తరే తస్య మనశ చాయం న బాహ్యతః
32 పురస్యాభ్యన్తరే తిష్ఠన యస్మిన్న ఆవసదే వసేత
తస్మిన్న ఆవసదే ధార్యం స బాహ్యాభ్యన్తరం మనః
33 పరచిన్త్యావసదం కృత్స్నం యస్మిన కాయే ఽవతిష్ఠతే
తస్మిన కాయే మనశ చార్యం న కదం చన బాహ్యతః
34 సంనియమ్యేన్థ్రియగ్రామం నిర్ఘొషే నిర్జనే వనే
కాయమ అభ్యన్తరం కృత్స్నమ ఏకాగ్రః పరిచిన్తయేత
35 థన్తాంస తాలు చ జిహ్వాం చ గలం గరీవాం తదైవ చ
హృథయం చిన్తయేచ చాపి తదా హృథయబన్ధనమ
36 ఇత్య ఉక్తః స మయా శిష్యొ మేధావీ మధుసూథన
పప్రచ్ఛ పునర ఏవేమం మొక్షధర్మం సుథుర్వచమ
37 భుక్తం భుక్తం కదమ ఇథమ అన్నం కొష్ఠే విపచ్యతే
కదం రసత్వం వరజతి శొణితం జాయతే కదమ
తదా మాంసం చ మేథశ చ సనాయ్వ అస్దీని చ పొషతి
38 కదమ ఏతాని సర్వాణి శరీరాణి శరీరిణామ
వర్ధన్తే వర్ధమానస్య వర్ధతే చ కదం బలమ
నిరొజసాం నిష్క్రమణం మలానాం చ పృదక పృదక
39 కుతొ వాయం పరశ్వసితి ఉచ్ఛ్వసిత్య అపి వా పునః
కం చ థేశమ అధిష్ఠాయ తిష్ఠత్య ఆత్మాయమ ఆత్మని
40 జీవః కాయం వహతి చేచ చేష్టయానః కలేవరమ
కిం వర్ణం కీథృశం చైవ నివేశయతి వై మనః
యాదాతద్యేన భగవన వక్తుమ అర్హసి మే ఽనఘ
41 ఇతి సంపరిపృష్టొ ఽహం తేన విప్రేణ మాధవ
పరత్యబ్రువం మహాబాహొ యదా శరుతమ అరింథమ
42 యదా సవకొష్ఠే పరక్షిప్య కొష్ఠం భాణ్డ మనా భవేత
తదా సవకాయే పరక్షిప్య మనొ థవారైర అనిశ్చలైః
ఆత్మానం తత్ర మార్గేత పరమాథం పరివర్జయేత
43 ఏవం సతతమ ఉథ్యుక్తః పరీతాత్మా నచిరాథ ఇవ
ఆసాథయతి తథ బరహ్మ యథ థృష్ట్వా సయాత పరధానవిత
44 న తవ అసౌ చక్షుషా గరాహ్యొ న చ సర్వైర అపీన్థ్రియైః
మనసైవ పరథీపేన మహాన ఆత్మని థృశ్యతే
45 సర్వతః పాణిపాథం తం సర్వతొ ఽకషిశిరొముఖమ
జీవొ నిష్క్రాన్తమ ఆత్మానం శరీరాత సంప్రపశ్యతి
46 స తథ ఉత్సృజ్య థేహం సవం ధారయన బరహ్మ కేవలమ
ఆత్మానమ ఆలొకయతి మనసా పరహసన్న ఇవ
47 ఇథం సర్వరహస్యం తే మయొక్తం థవిజసత్తమ
ఆపృచ్ఛే సాధయిష్యామి గచ్ఛ శిష్యయదాసుఖమ
48 ఇత్య ఉక్తః స తథా కృష్ణ మయా శిష్యొ మహాతపాః
అగచ్ఛత యదాకామం బరాహ్మణశ ఛిన్నసంశయః
49 [వా]
ఇత్య ఉక్త్వా స తథా వాక్యం మాం పార్ద థవిజపుంగవః
మొక్షధర్మాశ్రితః సమ్యక తత్రైవాన్తరధీయత
50 కచ చిథ ఏతత తవయా పార్ద శరుతమ ఏకాగ్రచేతసా
తథాపి హి రదస్దస తవం శరుతవాన ఏతథ ఏవ హి
51 నైతత పార్ద సువిజ్ఞేయం వయామిశ్రేణేతి మే మతిః
నరేణాకృత సంజ్ఞేన విథగ్ధేనాకృతాత్మనా
52 సురహస్యమ ఇథం పరొక్తం థేవానాం భరతర్షభ
కచ చిన నేథం శరుతం పార్ద మర్త్యేనాన్యేన కేన చిత
53 న హయ ఏతచ ఛరొతుమ అర్హొ ఽనయొ మనుష్యస తవామ ఋతే ఽనఘ
నైతథ అథ్య సువిజ్ఞేయం వయామిశ్రేణాన్తర ఆత్మనా
54 కరియావథ్భిర హి కౌన్తేయ థేవలొకః సమావృతః
న చైతథ ఇష్టం థేవానాం మర్త్యై రూపనివర్తనమ
55 పరా హి సా గతిః పార్ద యత తథ బరహ్మ సనాతనమ
యత్రామృతత్వం పరాప్నొతి తయక్త్వా థుఃఖం సథా సుఖీ
56 ఏవం హి ధర్మమ ఆస్దాయ యొ ఽపి సయుః పాపయొనయః
సత్రియొ వైశ్యాస తదా శూథ్రాస తే ఽపి యాన్తి పరాం గతిమ
57 కిం పునర బరాహ్మణాః పార్ద కషత్రియా వా బహుశ్రుతాః
సవధర్మరతయొ నిత్యం బరహ్మలొకపరాయణాః
58 హేతుమచ చైతథ ఉథ్థిష్టమ ఉపాయాశ చాస్య సాధనే
సిథ్ధేః ఫలం చ మొక్షశ చ థుఃఖస్య చ వినిర్ణయః
అతః పరం సుఖం తవ అన్యత కిం ను సయాథ భరతర్షభ
59 శరుతవాఞ శరథ్థధానశ చ పరాక్రాన్తశ చ పాణ్డవ
యః పరిత్యజతే మర్త్యొ లొకతన్త్రమ అసారవత
ఏతైర ఉపాయైః స కషిప్రం పరాం గతిమ అవాప్నుయాత
60 ఏతావథ ఏవ వక్తవ్యం నాతొ భూయొ ఽసతి కిం చన
షణ మాసాన నిత్యయుక్తస్య యొగః పార్ద పరవర్తతే