అరణ్య పర్వము - అధ్యాయము - 281
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (అరణ్య పర్వము - అధ్యాయము - 281) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [మార్క]
అద భార్యాసహాయః స ఫలాన్య ఆథాయ వీర్యవాన
కఠినం పూరయామ ఆస తతః కాష్ఠాన్య అపాటయత
2 తస్య పాటయతః కాష్ఠం సవేథొ వై సమజాయత
వయాయామేన చ తేనాస్య జజ్ఞే శిరసి వేథనా
3 సొ ఽభిగమ్య పరియాం భార్యామ ఉవాచ శరమపీడితః
వయాయమేన మమానేన జాతా శిరసి వేథనా
4 అఙ్గాని చైవ సావిత్రి హృథయం థూయతీవ చ
అస్వస్దమ ఇవ చాత్మానం లక్షయే మిత భాషిణి
5 శూలైర ఇవ శిరొ విథ్ధమ ఇథం సంలక్షయామ్య అహమ
తత సవప్తుమ ఇచ్ఛే కల్యాణి న సదాతుం శక్తిర అస్తి మే
6 సమాసాథ్యాద సావిత్రీ భర్తారమ ఉపగూహ్య చ
ఉత్సఙ్గే ఽసయ శిరొ కృత్వా నిషసాథ మహీతలే
7 తతః సా నారథ వచొ విమృశన్తీ తపస్వినీ
తం ముహూర్తం కషణం వేలాం థివసం చ యుయొజ హ
8 ముహూర్తాథ ఇవ చాపశ్యత పురుషం పీతవాససమ
బథ్ధమౌలిం వపుష్మన్తమ ఆథిత్యసమతేజసమ
9 శయామావథాతం రక్తాక్షం పాశహస్తం భయావహమ
సదితం సత్యవతః పార్శ్వే నిరీక్షన్తం తమ ఏవ చ
10 తం థృష్ట్వా సహసొత్దాయ భర్తుర నయస్య శనైః శిరః
కృతాఞ్జలిర ఉవాచార్తా హృథయేన అప్రవేపతా
11 థైవతం తవాభిజానామి వపుర ఏతథ ధయమానుషమ
కామయా బరూహి మే థేవకస తవం కిం చ చికీర్షసి
12 [యమ]
పతివ్రతాసి సావిత్రి తదైవ చ తపొఽనవితా
అతస తవామ అభిభాషామి విథ్ధి మాం తవం శుభే యమమ
13 అయం తే సత్యవాన భర్తా కషీణాయుః పార్దివాత్మజః
నేష్యామ్య ఏనమ అహం బథ్ధ్వా విథ్ధ్య ఏతన మే చికీర్షితమ
14 [మార్క]
ఇత్య ఉక్త్వా పితృరాజస తాం భగవాన సవం చికీర్షితమ
యదావత సర్వమ ఆఖ్యాతుం తత్ప్రియార్దం పరచక్రమే
15 అయం హి ధర్మసంయుక్తొ రూపవాన గుణసాగరః
నార్హొ మత పురుషైర నేతుమ అతొ ఽసమి సవయమ ఆగతః
16 తతః సత్యవతః కాయాత పాశబథ్ధం వశంగతమ
అఙ్గుష్ఠ మాత్రం పురుషం నిశ్చకర్ష యమొ బలాత
17 తతః సముథ్ధృతప్రాణం గతశ్వాసం హతప్రభమ
నిర్విచేష్టం శరీరం తథ బభూవాప్రియథర్శనమ
18 యమస తు తం తదా బథ్ధ్వా పరయాతొ థక్షిణాముఖః
సావిత్రీ చాపి థుఃఖార్తా యమమ ఏవాన్వగచ్ఛత
నియమవ్రతసంసిథ్ధా మహాభాగా పతివ్రతా
19 [యమ]
నివర్త గచ్ఛ సావిత్రి కురుష్వాస్యౌర్ధ్వథేహికమ
కృతం భర్తుస తవయానృణ్యం యావథ గమ్యం గతం తవయా
20 [సావిత్రీ]
యత్ర మే నీయతే భర్తా సవయం వా యత్ర గచ్ఛతి
మయాపి తత్ర గన్తవ్యమ ఏష ధర్మః సనాతనః
21 తపసా గురువృత్త్యా చ భర్తుః సనేహాథ వరతేన చ
తవ చైవ పరసాథేన న మే పరతిహతా గతిః
22 పరాహుః సప్త పథం మిత్రం బుధాస తత్త్వార్ద థర్శినః
మిత్రతాం చ పురస్కృత్య కిం చిథ వక్ష్యామి తచ ఛృణు
23 నానాత్మవన్తస తు వనేచరన్తి; ధర్మం చ వాసం చ పరిశ్రమం చ
విజ్ఞానతొ ధర్మమ ఉథాహరన్తి; తస్మాత సన్తొ ధర్మమ ఆహుః పరధానమ
24 ఏకస్య ధర్మేణ సతాం మతేన; సర్వే సమ తం మార్గమ అనుప్రపన్నాః
మా వై థవితీయం మా తృతీయం చ వాఞ్ఛే; తస్మాత సన్తొ ధర్మమ ఆహుః పరధానమ
25 [యమ]
నివర్త తుష్టొ ఽసమి తవానయా గిరా; సవరాక్షర వయఞ్జన హేతుయుక్తయా
వరం వృణీష్వేహ వినాస్య జీవితం; థథాని తే సర్వమ అనిన్థితే వరమ
26 [సావిత్రీ]
చయుతః సవరాజ్యాథ వనవాసమ ఆశ్రితొ; వినష్ట చక్షుః శవషురొ మమాశ్రమే
స లబ్ధచక్షుర బలవాన భవేన నృపస; తవ పరసాథాజ జవలనార్కసంనిభః
27 [యమ]
థథాని తే సర్వమ అనిన్థితే వరం; యదా తవయొక్తం భవితా చ తత తదా
తవాధ్వనా గలానిమ ఇవొపలక్షయే; నివర్త గచ్ఛస్వ న తే శరమొ భవేత
28 [సావిత్రీ]
కుతః శరమొ భర్తృసమీపతొ హి మే; యతొ హి భర్తా మమ సా గతిర ధరువా
యతః పతిం నేష్యసి తత్ర మే గతిః; సురేశ భూయొ చ వచొ నిబొధ మే
29 సతాం సకృత సంగతమ ఈప్సితం పరం; తతః పరం మిత్రమ ఇతి పరచక్షతే
న చాఫలం సత్పురుషేణ సంగతం; తతః సతాం సంనివసేత సమాగమే
30 [యమ]
మనొ ఽనుకూలం బుధ బుథ్ధివర్ధనం; తవయాహమ ఉక్తొ వచనం హితాశ్రయమ
వినా పునః సత్యవతొ ఽసయ జీవితం; వరం థవితీయం వరయస్వ భామిని
31 [సావిత్రీ]
హృతం పురా మే శవశురస్య ధీమతః; సవమ ఏవ రాజ్యం స లభేత పార్దివః
జహ్యాత సవధర్మం న చ మే గురుర; యదా థవితీయమ ఏతం వరయామి తే వరమ
32 [యమ]
సవమ ఏవ రాజ్యం పరతిపత్స్యతే ఽచిరాన; న చ సవధర్మాత పరిహాస్యతే నృపః
కృతేన కామేన మయా నృపాత్మజే; నివర్త గచ్ఛస్వ న తే శరమొ భవేత
33 [సావిత్రీ]
పరజాస తవయేమా నియమేన సంయతా; నియమ్య చైతా నయసే న కామయా
అతొ యమత్వం తవ థేవ విశ్రుతం; నిబొధ చేమాం గిరమ ఈరితాం మయా
34 అథ్రొహః సర్వభూతేషు కర్మణా మనసా గిరా
అనుగ్రహశ చ థానం చ సతాం ధర్మః సనాతనః
35 ఏవం పరాయొ చ లొకొ ఽయం మనుష్యాః శక్తిపేశలాః
సన్తస తవ ఏవాప్య అమిత్రేషు థయాం పరాప్తేషు కుర్వతే
36 [యమ]
పిపాసితస్యేవ యదా భవేత పయస; తదా తవయా వాక్యమ ఇథం సమీరితమ
వినా పునః సత్యవతొ ఽసయ జీవితం; వరం వృణీష్వేహ శుభే యథ ఇచ్ఛసి
37 [సావిత్రీ]
మమానపత్యః పృదివీపతిః పితా; భవేత పితుః పుత్రశతం మమౌరసమ
కులస్య సంతానకరం చ యథ భవేత; తృతీయమ ఏతం వరయామి తే వరమ
38 [యమ]
కులస్య సంతానకరం సువర్చసం; శతం సుతానాం పితుర అస్తు తే శుభే
కృతేన కామేన నరాధిపాత్మజే; నివర్త థూరం హి పదస తవమ ఆగతా
39 [సావిత్రీ]
న థూరమ ఏతన మమ భర్తృసంనిధౌ; మనొ హి మే థూరతరం పరధావతి
తదా వరజన్న ఏవ గిరం సముథ్యతాం; మయొచ్యమానాం శృణు భూయ ఏవ చ
40 వివస్వతస తవం తనయః పరతాపవాంస; తతొ హి వైవస్వత ఉచ్యసే బుధైః
శమేన ధర్మేణ చ రఞ్జితాః పరజాస; తతస తవేహేశ్వర ధర్మరాజతా
41 ఆత్మన్య అపి న విశ్వాసస తావాన భవతి సత్సు యః
తస్మాత సత్సు విశేషేణ సర్వః పరణయమ ఇచ్ఛతి
42 సౌహృథాత సర్వభూతానాం విశ్వాసొ నామ జాయతే
తస్మాత సత్సు విశేషేణ విశ్వాసం కురుతే జనః
43 [యమ]
ఉథహృతం తే వచనం యథ అఙ్గనే; శుభే న తాథృక తవథృతే మయా శరుతమ
అనేన తుష్టొ ఽసమి వినాస్య జీవితం; వరం చతుర్దం వరయస్వ గచ్ఛ చ
44 [సావిత్రీ]
మమాత్మజం సత్యవతస తదౌరసం; భవేథ ఉభాభ్యామ ఇహ యత కులొథ్వహమ
శతం సుతానాం బలవీర్యశాలినామ; ఇథం చతుర్దం వరయామి తే వరమ
45 [యమ]
శతం సుతానాం బలవీర్యశాలినాం; భవిష్యతి పరీతికరం తవాబలే
పరిశ్రమస తే న భవేన నృపాత్మజే; నివర్త థూరం హి పదస తవమ ఆగతా
46 [సావిత్రీ]
సతాం సథా శాశ్వతీ ధర్మవృత్తిః; సన్తొ న సీథన్తి న చ వయదన్తి
సతాం సథ్భిర నాఫలః సంగమొ ఽసతి; సథ భయొ భయం నానువర్తన్తి సన్తః
47 సన్తొ హి సత్యేన నయన్తి సూర్యం; సన్తొ భూమిం తపసా ధారయన్తి
సన్తొ గతిర భూతభవ్యస్య రాజన; సతాం మధ్యే నావసీథన్తి సన్తః
48 ఆర్య జుష్టమ ఇథం వృత్తమ ఇతి విజ్ఞాయ శాశ్వతమ
సన్తః పరార్దం కుర్వాణా నావేక్షన్తే పరతిక్రియామ
49 న చ పరసాథః సత్పురుషేషు మొఘొ; న చాప్య అర్దొ నశ్యతి నాపి మానః
యస్మాథ ఏతన నియతం సత్సు నిత్యం; తస్మాత సన్తొ రక్షితారొ భవన్తి
50 [యమ]
యదా యదా భాషసి ధర్మసంహితం; మనొ ఽనుకూలం సుపథం మహార్దవత
తదా తదా మే తవయి భక్తిర ఉత్తమా; వరం వృణీష్వాప్రతిమం యతవ్రతే
51 [సావిత్రీ]
న తే ఽపవర్గః సుకృతాథ వినాకృతస; తదా యదాన్యేషు వరేషు మానథ
వరం వృణే జీవతు సత్యవాన అయం; యదా మృతా హయ ఏవమ అహం వినా పతిమ
52 న కామయే భర్తృవినాకృతా సుఖం; న కామయే భర్తృవినాకృతా థివమ
న కామయే భర్తృవినాకృతా శరియం; న భర్తృహీనా వయవసామి జీవితుమ
53 వరాతిసర్గః శతపుత్రతా మమ; తవయైవ థత్తొ హరియతే చ మే పతిః
వరం వృణే జీవతు సత్యవాన అయం; తవైవ సత్యం వచనం భవిష్యతి
54 [మార్క]
తదేత్య ఉక్త్వా తు తాన పాశాన ముక్త్వా వైవస్వతొ యమః
ధర్మరాజః పరహృష్టాత్మా సావిత్రీమ ఇథమ అబ్రవీత
55 ఏష భథ్రే మయా ముక్తొ భర్తా తే కులనన్థిని
అరొగస తవ నేయశ చ సిథ్ధార్దశ చ భవిష్యతి
56 చతుర్వర్ష శతం చాయుస తవయా సార్ధమ అవాప్స్యతి
ఇష్ట్వా యజ్ఞైశ చ ధర్మేణ ఖయాతిం లొకే గమిష్యతి
57 తవయి పుత్రశతం చైవ సత్యవాఞ జనయిష్యతి
తే చాపి సర్వే రాజానః కషత్రియాః పుత్రపౌత్రిణః
ఖయాతాస తవన నామధేయాశ చ భవిష్యన్తీహ శాశ్వతాః
58 పితుశ చ తే పుత్రశతం భవితా తవ మాతరి
మాలవ్యాం మాలవా నామ శాశ్వతాః పుత్రపౌత్రిణః
భరాతరస తే భవిష్యన్తి కషత్రియాస తరిథశొపమాః
59 ఏవం తస్యై వరం థత్త్వా ధర్మరాజః పరతాపవాన
నివర్తయిత్వా సావిత్రీం సవమ ఏవ భవనం యయౌ
60 సావిత్ర్య అపి యమే యాతే భర్తారం పరతిలభ్య చ
జగామ తత్ర యత్రాస్యా భర్తుః శావం కలేవరమ
61 సా భూమౌ పరేక్ష్య భర్తారమ ఉపసృత్యొపగూహ్య చ
ఉత్సఙ్గే శిర ఆరొప్య భూమావ ఉపవివేశ హ
62 సంజ్ఞాం చ సత్యవాఁల లబ్ధ్వా సావిత్రీమ అభ్యభాషత
పరొష్యాగత ఇవ పరేమ్ణా పునః పునర ఉథీక్ష్య వై
63 [సత్యవాన]
సుచిరం బత సుప్తొ ఽసమి కిమర్దం నావబొధితః
కవ చాసౌ పురుషః శయామొ యొ ఽసౌ మాం సంచకర్ష హ
64 [సావిత్రీ]
సుచిరం బత సుప్తొ ఽసి మమాఙ్కే పురుషర్షభ
గతః స భగవాన థేవః పరజా సంయమనొ యమః
65 విశ్రాన్తొ ఽసి మహాభాగ వినిథ్రశ చ నృపాత్మజ
యథి శక్యం సముత్తిష్ఠ విగాఢాం పశ్య శర్వరీమ
66 [మార్క]
ఉపలభ్య తతః సంజ్ఞాం సుఖసుప్త ఇవొత్దితః
థిశః సర్వా వనాన్తాంశ చ నిరీక్ష్యొవాచ సత్యవాన
67 ఫలాహారొ ఽసమి నిష్క్రాన్తస తవయా సహ సుమధ్యమే
తతః పాటయతః కాష్ఠం శిరసొ మే రుజాభవత
68 శిరొ ఽభితాప సంతప్తః సదాతుం చిరమ అశక్నువన
తవొత్సఙ్గే పరసుప్తొ ఽహమ ఇతి సర్వం సమరే శుభే
69 తవయొపగూఢస్య చ మే నిథ్రయాపహృతం మనః
తతొ ఽపశ్యం తమొ ఘొరం పురుషం చ మహౌజసమ
70 తథ యథి తవం విజానాసి కిం తథ బరూహి సుమధ్యమే
సవప్నొ మే యథి వా థృష్టొ యథి వా సత్యమ ఏవ తత
71 తమ ఉవాచాద సావిత్రీ రజనీ వయవగాహతే
శవస్తే సర్వం యదావృత్తమ ఆఖ్యాస్యామి నృపాత్మజ
72 ఉత్దిష్ఠొత్తిష్ఠ భథ్రం తే పితరౌ పశ్య సువ్రత
విగాఢా రజనీ చేయం నివృత్తశ చ థివాకరః
73 నక్తంచరాశ చరన్త్య ఏతే హృష్టాః కరూరాభిభాషిణః
శరూయన్తే పర్ణశబ్థాశ చ మృగాణాం చరతాం వనే
74 ఏతాః శివా ఘొరనాథా థిశం థక్షిణపశ్చిమామ
ఆస్దాయ విరువన్త్య ఉగ్రాః కమ్పయన్త్యొ మనొ మమ
75 [సత్యవాన]
వనం పరతిభయాకారం ఘనేన తమసా వృతమ
న విజ్ఞాస్యసి పన్దానం గన్తుం చైవ న శక్ష్యసి
76 [సావితీ]
అస్మిన్న అథ్య వనే థగ్ధే శుష్కవృక్షః సదితొ జవలన
వాయునా ధమ్యమానొ ఽగనిర థృశ్యతే ఽతర కవ చిత కవ చిత
77 తతొ ఽగనిమ ఆనయిత్వేహ జవాలయిష్యామి సర్వతః
కాష్ఠానీమాని సన్తీహ జహి సంతాపమ ఆత్మనః
78 యథి నొత్సహసే గన్తుం సరుజం తవాభిలక్షయే
న చ జఞాస్యసి పన్దానం తమసా సంవృతే వనే
79 శవఃప్రభాతే వనే థృశ్యే యాస్యావొ ఽనుమతే తవ
వసావేహ కషపామ ఏతాం రుచితం యథి తే ఽనఘ
80 [సత్యవాన]
శిరొ రుజా నివృత్తా మే సవస్దాన్య అఙ్గాని లక్షయే
మాతా పితృభ్యామ ఇచ్ఛామి సంగమం తవత్ప్రసాథజమ
81 న కథా చిథ వికాలే హి గతపూర్వొ మయాశ్రమః
అనాగతాయాం సంధ్యాయాం మాతా మే పరరుణథ్ధి మామ
82 థివాపి మయి నిష్క్రాన్తే సంతప్యేతే గురూ మమ
విచినొతి చ మాం తాతః సహైవాశ్రమవాసిభిః
83 మాత్రా పిత్రా చ సుభృశం థుఃఖితాభ్యామ అహం పురా
ఉపాలబ్ధః సుబహుశశ చిరేణాగచ్ఛసీతి హ
84 కా తవ అవస్దా తయొర అథ్య మథర్దమ ఇతి చిన్తయే
తయొర అథృశ్యే మయి చ మహథ థుఃఖం భవిష్యతి
85 పురా మామ ఊచతుశ చైవ రాత్రావ అస్రాయమాణకౌ
భృశం సుథుఃఖితౌ వృథ్ధౌ బహుశః పరీతిసంయుతౌ
86 తవయా హీనౌ న జీవావ ముహూర్తమ అపి పుత్రక
యావథ ధరిష్యసే పుత్ర తావన నౌ జీవితం ధరువమ
87 వృథ్ధయొర అన్ధయొర యష్టిస తవయి వంశః పరతిష్ఠితః
తవయి పిణ్డశ చ కీర్తిశ చ సంతానం చావయొర ఇతి
88 మాతా వృథ్ధా పితా వృథ్ధస తయొర యష్టిర అహం కిల
తౌ రాత్రౌ మామ అపశ్యన్తౌ కామ అవస్దాం గమిష్యతః
89 నిథ్రాయాశ చాభ్యసూయామి యస్యా హేతొః పితా మమ
మాతా చ సంశయం పరాప్తా మత్కృతే ఽనపకారిణీ
90 అహం చ సంశయం పరాప్తః కృచ్ఛ్రామ ఆపథమ ఆస్దితః
మాతా పితృభ్యాం హి వినా నాహం జీవితుమ ఉత్సహే
91 వయక్తమ ఆకులయా బుథ్ధ్యా పరజ్ఞా చక్షుః పితా మమ
ఏకైకమ అస్యాం వేలాయాం పృచ్ఛత్య ఆశ్రమవాసినమ
92 నాత్మానమ అనుశొచామి యదాహం పితరం శుభే
భర్తారం చాప్య అనుగతాం మాతరం పరిథుర్బలామ
93 మత్కృతేన హి తావ అథ్య సంతాపం పరమ ఏష్యతః
జీవన్తావ అనుజీవామి భర్తవ్యౌ తౌ మయేతి హ
తయొః పరియం మే కర్తవ్యమ ఇతి జీవామి చాప్య అహమ
94 [మార్క]
ఏవమ ఉక్త్వా స ధర్మాత్మా గురువర్తీ గురుప్రియః
ఉచ్ఛ్రిత్య బాహూ థుఃఖార్తః సస్వరం పరరురొథ హ
95 తతొ ఽబరవీత తదా థృష్ట్వా భర్తారం శొకకర్శితమ
పరమృజ్యాశ్రూణి నేత్రాభ్యాం సావిత్రీ ధర్మచారిణీ
96 యథి మే ఽసతి తపస తప్తం యథి థత్తం హుతం యథి
శవశ్రూ శవశుర భర్తౄణాం మమ పుణ్యాస తు శర్వరీ
97 న సమరామ్య ఉక్తపూర్వాం వై సవైరేష్వ అప్య అనృతాం గిరమ
తేన సత్యేన తావ అథ్య ధరియేతాం శవశురౌ మమ
98 [సత్యవాన]
కామయే థర్శనం పిత్రొర యాహి సావిత్రి మాచిరమ
పురా మాతుః పితుర వాపి యథి పశ్యామి విప్రియమ
న జీవిష్యే వరారొహే సత్యేనాత్మానమ ఆలభే
99 యథి ధర్మే చ తే బుథ్ధిర మాం చేజ జీవన్తమ ఇచ్ఛసి
మమ పరియం వా కర్తవ్యం గచ్ఛస్వాశ్రమమ అన్తికాత
100 [మార్క]
సావిత్రీ తత ఉత్దాయ కేశాన సంయమ్య భామినీ
పతిమ ఉత్దాపయామ ఆస బాహుభ్యాం పరిగృహ్య వై
101 ఉత్దాయ సత్యవాంశ చాపి పరమృజ్యాఙ్గాని పాణినా
థిశః సర్వాః సమాలొక్య కఠినే థృష్టిమ ఆథధే
102 తమ ఉవాచాద సావిత్రీ శవః ఫలానీహ నేష్యసి
యొగక్షేమార్దమ ఏతత తే నేష్యామి పరశుం తవ అహమ
103 కృత్వా కఠిన భారం సా వృక్షశాఖావలమ్బినమ
గృహీత్వా పరశుం భర్తుః సకాశం పునర ఆగమత
104 వామే సకన్ధే తు వామొరుర భర్తుర బాహుం నివేశ్య సా
థక్షిణేన పరిష్వజ్య జగామ మృథు గామినీ
105 [సత్యవాన]
అభ్యాసగమనాథ భీరు పన్దానొ విథితా మమ
వృక్షాన్తరాలొకితయా జయొత్స్నయా చాపి లక్షయే
106 ఆగతౌ సవః పదా యేన ఫలాన్య అవచితాని చ
యదాగతం శుభే గచ్ఛ పన్దానం మా విచారయ
107 పలాశషణ్డే చైతస్మిన పన్దా వయావర్తతే థవిధా
తస్యొత్తరేణ యః పన్దాస తేన గచ్ఛ తవరస్వ చ
సవస్దొ ఽసమి బలవాన అస్మి థిథృక్షుః పితరావ ఉభౌ
108 [మార్క]
బరువన్న ఏవం తవరాయుక్తః స పరాయాథ ఆశ్రమం పరతి