అనుశాసన పర్వము - అధ్యాయము - 129
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (అనుశాసన పర్వము - అధ్యాయము - 129) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [ఉమా]
ఉక్తాస తవయా పృదగ ధర్మాశ చాతుర్వర్ణ్యహితాః శుభాః
సర్వవ్యాపీ తు యొ ధర్మొ భగవంస తం బరవీహి మే
2 [మ]
బరాహ్మణా లొకసారేణ సృష్టా ధాత్రా గుణార్దినా
లొకాంస తారయితుం కృత్స్నాన మర్త్యేషు కషితిథేవతాః
3 తేషామ ఇమం పరవక్ష్యామి ధర్మకర్మఫలొథయమ
బరాహ్మణేషు హి యొ ధర్మః స ధర్మః పరమొ మతః
4 ఇమే తు లొకధర్మార్దం తరయః సృష్టాః సవయమ్భువా
పృదివ్యాః సర్జనే నిత్యం సృష్టాస తాన అపి మే శృణు
5 వేథొక్తః పరమొ ధర్మః సమృతిశాస్త్రగతొ ఽపరః
శిష్టాచీర్ణః పరః పరొక్తస తరయొ ధర్మాః సనాతనాః
6 తరైవిథ్యొ బరాహ్మణొ విథ్వాన న చాధ్యయన జీవనః
తరికర్మా తరిపరిక్రాన్తొ మైత్ర ఏష సమృతొ థవిజః
7 షడ ఇమాని తు కర్మాణి పరొవాచ భువనేశ్వరః
వృత్త్యర్దం బరాహ్మణానాం వై శృణు తాని సమాహితా
8 యజనం యాజనం చైవ తదా థానప్రతిగ్రహౌ
అధ్యాపనమ అధీతం చ షట కర్మా ధర్మభాగ థవిజః
9 నిత్యస్వాధ్యాయతా ధర్మొ ధర్మొ యజ్ఞః సనాతనః
థానం పరశస్యతే చాస్య యదాశక్తి యదావిధి
10 అయం తు పరమొ ధర్మః పరవృత్తః సత్సు నిత్యశః
గృహస్దతా విశుథ్ధానాం ధర్మస్య నిచయొ మహాన
11 పఞ్చ యజ్ఞవిశుథ్ధాత్మా సత్యవాగ అనసూయకః
థాతా బరాహ్మణ సత్కర్తా సుసంమృష్టనివేశనః
12 అమానీ చ సథా జిహ్మః సనిగ్ధవాణీ పరథస తదా
అతిద్యభ్యాగత రతిః శేషాన్న కృతభొజనః
13 పాథ్యమ అర్ఘ్యం యదాన్యాయమ ఆసనం శయనం తదా
థీపం పరతిశ్రయం చాపి యొ థథాతి స ధార్మికః
14 పరాతర ఉత్దాయ చాచమ్య భొజనేనొపమన్త్ర్య చ
సత్కృత్యానువ్రజేథ యశ చ తస్య ధర్మః సనాతనః
15 సర్వాతిద్యం తరివర్గస్య యదాశక్తి థివానిశమ
శూథ్ర ధర్మః సమాఖ్యాతస తరివర్ణపరిచారణమ
16 పరవృత్తి లక్షణొ ధర్మొ గృహస్దేషు విధీయతే
తమ అహం కీర్తయిష్యామి సర్వభూతహితం శుభమ
17 థాతవ్యమ అసకృచ ఛక్యా యష్టవ్యమ అసకృత తదా
పుష్టి కర్మ విధానం చ కర్తవ్యం భూతిమ ఇచ్ఛతా
18 ధర్మేణార్దః సమాహార్యొ ధర్మలబ్ధం తరిధా ధనమ
కర్తవ్యం ధర్మపరమం మానవేన పరయత్నతః
19 ఏకేనాంశేన ధర్మార్దశ చర్తవ్యొ భూతిమ ఇచ్ఛతా
ఏకేనాంశేన కామార్ద ఏకమ అంశం వివర్ధయేత
20 నివృత్తి లక్షణస తవ అన్యొ ధర్మొ మొక్ష ఇతి సమృతః
తస్య వృత్తిం పరవక్ష్యామి శృణు మే థేవి తత్త్వతః
21 సర్వభూతథయా ధర్మొ న చైకగ్రామవాసితా
ఆశాపాశవిమొక్షశ చ శస్యతే మొక్షకాఙ్క్షిణామ
22 న కుణ్డ్యాం నొథకే సఙ్గొ న వాససి న చాసనే
న తరిథణ్డే న శయనే నాగ్నౌ న శరణాలయే
23 అధ్యాత్మగతచిత్తొ యస తన మనాస తత్పరాయణః
యుక్తొ యొగం పరతి సథా పరతిసంఖ్యానమ ఏవ చ
24 వృక్షమూలశయొ నిత్యం శూన్యాగార నివేశనః
నథీపులినశాయీ చ నథీతీరరతిశ చ యః
25 విముక్తః సర్వసఙ్గేషు సనేహబన్ధుషు చ థవిజః
ఆత్మన్య ఏవాత్మనొ భావం సమాసజ్యాటతి థవిజః
26 సదాణుభూతొ నిరాహారొ మొక్షథృష్టేన కర్మణా
పరివ్రజతి యొ యుక్తస తస్య ధర్మః సనాతనః
27 న చైకత్ర చిరాసక్తొ న చైకగ్రామ గొచరః
యుక్తొ హయ అటతి నిర్ముక్తొ న చైకపులినే శయః
28 ఏష మొక్షవిథాం ధర్మొ వేథొక్తః సత్పదః సతామ
యొ మార్గమ అనుయాతీమం పథం తస్య న విథ్యతే
29 చతుర్విధా భిక్షవస తే కుటీ చర కృతొథకః
హంసః పరమహంసశ చ యొ యః పశ్చాత స ఉత్తమః
30 అతః పరతరం నాస్తి నాధరం న తిరొ ఽగరతః
అథుఃఖమ అసుఖం సౌమ్యమ అజరా మరమ అవ్యయమ
31 [ఉమా]
గార్హస్ద్యొ మొక్షధర్మశ చ సజ్జనాచరితస తవయా
భాషితొ మర్త్యలొకస్య మార్గః శరేయః కరొ మహాన
32 ఋషిధర్మం తు ధర్మజ్ఞ శరొతుమ ఇచ్ఛామ్య అనుత్తమమ
సపృహా భవతి మే నిత్యం తపొవననివాసిషు
33 ఆజ్యధూమొథ్భభొ గన్ధొ రుణథ్ధీవ తపొవనమ
తం థృష్ట్వా మే మనః పరీతం మహేశ్వర సథా భవేత
34 ఏతం మే సంశయం థేవ మునిధర్మకృతం విభొ
సర్వధర్మార్దతత్త్వజ్ఞ థేవథేవ వథస్వ మే
నిఖిలేన మయా పృష్టం మహాథేవ యదాతదమ
35 [మ]
హన్త తే ఽహం పరవక్ష్యామి మునిధర్మమ అనుత్తమమ
యం కృత్వా మునయొ యాన్తి సిథ్ధిం సవతపసా శుభే
36 ఫేనపానామ ఋషీణాం యొ ధర్మొ ధర్మవిథాం సథా
తం మే శృణు మహాభాగే ధర్మజ్ఞే ధర్మమ ఆథితః
37 ఉఞ్ఛన్తి సతతం తస్మిన బరాహ్మం ఫేనొత్కరం శుభమ
అమృతం బరహ్మణా పీతం మధురం పరసృతం థివి
38 ఏష తేషాం విశుథ్ధానాం ఫేనపానాం తపొధనే
ధర్మచర్యా కృతొ మార్గొ వాలఖిల్య గణే శృణు
39 వాలఖిల్యాస తపః సిథ్థా మునయః సూర్యమణ్డలే
ఉఞ్ఛమ ఉఞ్ఛన్తి ధర్మజ్ఞాః శాకునీం వృత్తిమ ఆస్దితాః
40 మృగనిర్మొక వసనాశ చీరవల్కల వాససః
నిర్థ్వంథ్వాః సత్పదం పరాప్తా వాలఖిల్యాస తపొధనాః
41 అఙ్గుష్ఠ పర్వ మాత్రాస తే సవేష్వ అఙ్గేషు వయవస్దితాః
తపశ్చరణమ ఈహన్తే తేషాం ధర్మఫలం మహత
42 తే సురైః సమతాం యాన్తి సురకార్యార్ద సిథ్ధయే
థయొతయన్తొ థిశః సర్వాస తపసా థగ్ధకిల్బిషాః
43 యే తవ అన్యే శుథ్ధమనసొ థయా ధర్మపరాయణాః
సన్తశ చక్రచరాః పుణ్యాః సొమలొకచరాశ చ యే
44 పితృలొకసమీపస్దాస త ఉఞ్ఛన్తి యదావిధి
సంప్రక్షాలాశ్మ కుట్టాశ చథన్తొలూఖలినస తదా
45 సొమపానాం చ థేవానామ ఊష్మపాణాం తదైవ చ
ఉఞ్ఛన్తి యే సమీపస్దాః సవభావనియతేన్థ్రియాః
46 తేషామ అగ్నిపరిష్యన్థః పితృథేవార్చనం తదా
యజ్ఞానాం చాపి పఞ్చానాం యజనం ధర్మ ఉచ్యతే
47 ఏష చక్రచరైర థేవి థేవలొకచరైర థవిజైః
ఋషిధర్మః సథా చీర్ణొ యొ ఽనయస తమ అపి మే శృణు
48 సర్వేష్వ ఏవర్షిధర్మేషు జేయ ఆత్మా జితేన్థ్రియః
కామక్రొధౌ తతః పశ్చాజ జేతవ్యావ ఇతి మే మతిః
49 అగ్నిహొత్రపరిస్పన్థొ ధర్మరాత్రి సమాసనమ
సొమయజ్ఞాభ్యనుజ్ఞానం పఞ్చమీ యజ్ఞథక్షిణా
50 నిత్యం యజ్ఞక్రియా ధర్మః పితృథేవార్చనే రతిః
సర్వాతిద్యం చ కర్తవ్యమ అన్నేనొఞ్ఛార్జితేన వై
51 నివృత్తిర ఉపభొగస్య గొరసానాం చ వై రతిః
సదణ్డిలే శయనం యొగః శాకపర్ణనిషేవణమ
52 ఫలమూలాశనం వాయుర ఆపః శైవలభక్షణమ
ఋషీణాం నియమా హయ ఏతే యైర జయన్త్య అజితాం గతిమ
53 విధూమే నయస్తముసలే వయఙ్గారే భుక్తవజ జనే
అతీతపాత్ర సంచారే కాలే విగతభైక్షకే
54 అతిదిం కాఙ్క్షమాణొ వై శేషాన్న కృతభొజనః
సత్యధర్మరతిః కషాన్తొ మునిధర్మేణ యుజ్యతే
55 న సతమ్భీ న చ మానీ యొ న పరమత్తొ న విస్మితః
మిత్రామిత్ర సమొ మైత్రొ యః స ధర్మవిథ ఉత్తమః