సౌప్తిక పర్వము - అధ్యాయము - 1
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (సౌప్తిక పర్వము - అధ్యాయము - 1) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [సమ్జయ]
తతస తే సహితా వీరాః పరయాతా థక్షిణాముఖాః
ఉపాస్తమయ వేలాయాం శిబిరాభ్యాశమ ఆగతాః
2 విముచ్య వాహాంస తవరితా భీతాః సమభవంస తథా
గహనం థేశమ ఆసాథ్య పరచ్ఛన్నా నయవిశన్త తే
3 సేనానివేశమ అభితొ నాతిథూరమ అవస్దితాః
నివృత్తా నిశితైః శస్త్రైః సమన్తాత కషతవిక్షతాః
4 థీర్ఘమ ఉష్ణం చ నిఃశ్వస్య పాణ్డవాన అన్వచిన్తయన
శరుత్వా చ నినథం ఘొరం పాణ్డవానాం జయైషిణామ
5 అనుసార భరాథ భీతాః పరాఙ్ముఖా పరాథ్రవన పునః
తే ముహూర్తం తతొ గత్వా శరాన్తవాహాః పిపాసితాః
6 నామృష్యన్త మహేష్వాసాః కరొధామర్షవశం గతాః
రాజ్ఞొ వధేన సంతప్తా ముహూర్తం సమవస్దితాః
7 [ధృ]
అశ్రథ్ధేయమ ఇథం కర్మకృతం భీమేన సంజయ
యత స నాగాయుత పరాణః పుత్రొ మమ నిపాతితః
8 అవధ్యః సర్వభూతానాం వజ్రసంహననొ యువా
పాణ్డవైః సమరే పుత్రొ నిహతొ మమ సంజయ
9 న థిష్టమ అభ్యతిక్రాన్తుం శక్యం గావల్గణే నరైః
యత సమేత్య రణే పార్దైః పుత్రొ మమ నిపాతితః
10 అథ్రిసారమయం నూనం హృథయం మమ సంజయ
హతం పుత్రశతం శరుత్వా యన న థీర్ణం సహస్రధా
11 కదం హి వృథ్ధమిదునం హతపుత్రం భవిష్యతి
న హయ అహం పాణ్డవేయస్య విషయే వస్తుమ ఉత్సహే
12 కదం రాజ్ఞః పితా భూత్వా సవయం రాజా చ సంజయ
పరేష్యభూతః పరవర్తేయం పాణ్డవేయస్య శాసనాత
13 ఆజ్ఞాప్య పృదివీం సర్వాం సదిత్వా మూర్ధ్ని చ సంజయ
కదమ అథ్య భవిష్యామి పరేష్యభూతొ థురన్త కృత
14 కదం భీమస్య వాక్యాని శరొతుం శక్ష్యామి సంజయ
యేన పుత్రశతం పూర్ణమ ఏకేన నిహతం మమ
15 కృతం సత్యం వచస తస్య విథురస్య మహాత్మనః
అకుర్వతా వచస తేన మమ పుత్రేణ సంజయ
16 అధర్మేణ హతే తాత పుత్రే థుర్యొధనే మమ
కృతవర్మా కృపొ థరౌణిః కిమ అకుర్వత సంజయ
17 [స]
గత్వా తు తావకా రాజన నాతిథూరమ అవస్దితాః
అపశ్యన్త వనం ఘొరం నానాథ్రుమలతాకులమ
18 తే ముహూర్తం తు విశ్రమ్య లబ్ధతొయైర హయొత్తమైః
సూర్యాస్తమయ వేలాయామ ఆసేథుః సుమహథ వనమ
19 నానామృగగణైర జుష్టం నానాపక్షిసమాకులమ
నానాథ్రుమలతాచ్ఛన్నం నానావ్యాలనిషేవితమ
20 నానా తొయసమాకీర్ణం తడాగైర ఉపశొభితమ
పథ్మినీ శతసంఛన్నం నీలొత్పలసమాయుతమ
21 పరవిశ్య తథ వనం ఘొరం వీక్షమాణాః సమన్తతః
శాఖా సహస్రసంఛన్నం నయగ్రొధం థథృశుస తతః
22 ఉపేత్య తు తథా రాజన నయగ్రొధం తే మహారదాః
థథృశుర థవిపథాం శరేష్ఠాః శరేష్ఠం తం వై వనస్పతిమ
23 తే ఽవతీర్య రదేభ్యస తు విప్రముచ్య చ వాజినః
ఉపస్పృశ్య యదాన్యాయం సంధ్యామ అన్వాసత పరభొ
24 తతొ ఽసతం పర్వతశ్రేష్ఠమ అనుప్రాప్తే థివాకరే
సర్వస్య జగతొ ధాత్రీ శర్వరీ సమపథ్యత
25 గరహనక్షత్రతారాభిః పరకీర్ణాభిర అలంకృతమ
నభొఽంశుకమ ఇవాభాతి పరేక్షణీయం సమన్తతః
26 ఈషచ చాపి పరవల్గన్తి యే సత్త్వా రాత్రిచారిణః
థివా చరాశ చ యే సత్త్వాస తే నిథ్రావశమ ఆగతాః
27 రాత్రించరాణాం సత్త్వానాం నినాథొ ఽభూత సుథారుణః
కరవ్యాథాశ చ పరముథితా ఘొరా పరాప్తా చ శర్వరీ
28 తస్మిన రాత్రిముఖే ఘొరే థుఃఖశొకసమన్వితాః
కృతవర్మా కృపొ థరౌణిర ఉపొపవివిశుః సమమ
29 తత్రొపవిష్టాః శొచన్తొ నయగ్రొధస్య సమన్తతః
తమ ఏవార్దమ అతిక్రాన్తం కురుపాణ్డవయొః కషయమ
30 నిథ్రయా చ పరీతాఙ్గా నిషేథుర ధరణీతలే
శరమేణ సుథృఢం యుక్తా విక్షతా వివిధైః శరైః
31 తతొ నిథ్రావశం పరాప్తౌ కృప భొజౌ మహారదౌ
సుఖొచితావ అథుఃఖార్హౌ నిషణ్ణౌ ధరణీతలే
తౌ తు సుప్తౌ మహారాజ శరమశొకసమన్వితౌ
32 కరొధామర్షవశం పరాప్తొ థరొణపుత్రస తు భారత
నైవ సమ స జగామాద నిథ్రాం సర్ప ఇవ శవసన
33 న లేభే స తు నిథ్రాం వై థహ్యమానొ ఽతిమన్యునా
వీక్షాం చక్రే మహాబాహుస తథ వనం ఘొరథర్శనమ
34 వీక్షమాణొ వనొథ్థేశం నానా సత్త్వైర నిషేవితమ
అపశ్యత మహాబాహుర నయగ్రొధం వాయసాయుతమ
35 తత్ర కాకసహస్రాణి తాం నిశాం పర్యణామయన
సుఖం సవపన్తః కౌరవ్య పృదక్పృదగ అపాశ్రయాః
36 సుప్తేషు తేషు కాకేషు విస్రబ్ధేషు సమన్తతః
సొ ఽపశ్యత సహసాయాన్తమ ఉలూకం ఘొరథర్శనమ
37 మహాస్వనం మహాకాయం హర్యక్షం బభ్రు పిఙ్గలమ
సుథీర్ఘఘొణా నఖరం సుపర్ణమ ఇవ వేగినమ
38 సొ ఽద శబ్థం మృథుం కృత్వా లీయమాన ఇవాణ్డజః
నయగ్రొధస్య తతః శాఖాం పరార్దయామ ఆస భారత
39 సంనిపత్య తు శాఖాయాం నయగ్రొధస్య విహంగమః
సుప్తాఞ జఘాన సుబహూన వాయసాన వాయసాన్తకః
40 కేషాం చిథ అచ్ఛినత పక్షాఞ శిరాంసి చ చకర్త హ
చరణాంశ చైవ కేషాం చిథ బభఞ్జ చరణాయుధః
41 కషణేనాహన సబలవాన యే ఽసయ థృష్టిపదే సదితాః
తేషాం శరీరావయవైః శరీరైశ చ విశాం పతే
నయగ్రొధమణ్డలం సర్వం సంఛన్నం సర్వతొ ఽభవత
42 తాంస తు హత్వా తతః కాకాన కౌశికొ ముథితొ ఽభవత
పరతికృత్య యదాకామం శత్రూణాం శత్రుసూథనః
43 తథ థృష్ట్వా సొపధం కర్మ కౌశికేన కృతం నిశి
తథ్భావకృతసంకల్పొ థరౌణిర ఏకొ వయచిన్తయత
44 ఉపథేశః కృతొ ఽనేన పక్షిణా మమ సంయుగే
శత్రుణాం కషపణే యుక్తః పరాప్తకాలశ చ మే మతః
45 నాథ్య శక్యా మయా హన్తుం పాణ్డవా జితకాశినః
బలవన్తః కృతొత్సాహా లబ్ధలక్షాః పరహారిణః
రాజ్ఞః సకాశే తేషాం చ పరతిజ్ఞాతొ వధొ మయా
46 పతంగాగ్నిసమాం వృత్తిమ ఆస్దాయాత్మ వినాశినీమ
నయాయతొ యుధ్యమానస్య పరాణత్యాగొ న సంశయః
ఛథ్మనా తు భవేత సిథ్ధిః శత్రూణాం చ కషయొ మహాన
47 తత్ర సంశయితాథ అర్దాథ యొ ఽరదొ నిఃసంశయొ భవేత
తం జనా బహు మన్యన్తే యే ఽరదశాస్త్రవిశారథాః
48 యచ చాప్య అత్ర భవేథ వాచ్యం గర్హితం లొకనిన్థితమ
కర్తవ్యం తన మనుష్యేణ కషత్రధర్మేణ వర్తతా
49 నిన్థితాని చ సర్వాణి కుత్సితాని పథే పథే
సొపధాని కృతాన్య ఏవ పాణ్డవైర అకృతాత్మభిః
50 అస్మిన్న అర్దే పురా గీతౌ శరూయేతే ధర్మచిన్తకైః
శలొకౌ నయాయమ అవేక్షథ్భిస తత్త్వార్దం తత్త్వథర్శిభిః
51 పరిశ్రాన్తే విథీర్ణే చ భుఞ్జానే చాపి శత్రుభిః
పరస్దానే చ పరవేశే చ పరహర్తవ్యం రిపొర బలమ
52 నిథ్రార్తమ అర్ధరాత్రే చ తదా నష్టప్రణాయకమ
భిన్నయొధం బలం యచ చ థవిధా యుక్తం చ యథ భవేత
53 ఇత్య ఏవం నిశ్చయం చక్రే సుప్తానాం యుధి మారణే
పాణ్డూనాం సహ పాఞ్చాలైర థరొణపుత్రః పరతాపవాన
54 స కరూరాం మతిమ ఆస్దాయ వినిశ్చిత్య ముహుర ముహుః
సుప్తౌ పరాబొధయత తౌ తు మాతులం భొజమ ఏవ చ
55 నొత్తరం పరతిపేథే చ తత్ర యుక్తం హరియా వృతః
స ముహూర్తమ ఇవ ధయాత్వా బాష్పవిహ్వలమ అబ్రవీత
56 హతొ థుర్యొధనొ రాజా ఏకవీరొ మహాబలః
యస్యార్దే వైరమ అస్మాభిర ఆసక్తం పాణ్డవైః సహ
57 ఏకాకీ బహుభిః కషుథ్రైర ఆహవే శుథ్ధవిక్రమః
పాతితొ భీమసేనేన ఏకాథశ చమూపతిః
58 వృకొథరేణ కషుథ్రేణ సునృశంసమ ఇథం కృతమ
మూర్ధాభిషిక్తస్య శిరః పాథేన పరిమృథ్నతా
59 వినర్థన్తి సమ పాఞ్చాలాః కష్వేడన్తి చ హసన్తి చ
ధమన్తి శఙ్ఖాఞ శతశొ హృష్టా ఘనన్తి చ థున్థుభీన
60 వాథిత్రఘొషస తుములొ విమిశ్రః శఙ్ఖనిస్వనైః
అనిలేనేరితొ ఘొరొ థిశః పూరయతీవ హి
61 అశ్వానాం హేషమాణానాం గజానాం చైవ బృంహతామ
సింహనాథశ చ శూరాణాం శరూయతే సుమహాన అయమ
62 థిశం పరాచీం సమాశ్రిత్య హృష్టానాం గర్జతాం భృశమ
రదనేమి సవనాశ చైవ శరూయన్తే లొమహర్షణాః
63 పాణ్డవైర ధార్తరాష్ట్రాణాం యథ ఇథం కథనం కృతమ
వయమ ఏవ తరయః శిష్టాస తస్మిన మహతి వైశసే
64 కే చిన నాగశతప్రాణాః కే చిత సర్వాస్త్రకొవిథాః
నిహతాః పాణ్డవేయైః సమ మన్యే కాలస్య పర్యయమ
65 ఏవమ ఏతేన భావ్యం హి నూనం కార్యేణ తత్త్వతః
యదా హయ అస్యేథృశీ నిష్ఠా కృతే కార్యే ఽపి థుష్కరే
66 భవతొస తు యథి పరజ్ఞా న మొహాథ అపచీయతే
వయాపన్నే ఽసమిన మహత్య అర్దే యన నః శరేయస తథ ఉచ్యతామ