సుందరకాండము - సర్గము 58

సర్గ – 58

తతస్తస్య గిరేః శృంగే మహేంద్రస్య మహాబలాః | హనుమత్ ప్రముఖాః ప్రీతిం హరయో జగ్మురుత్తమాం || 5.58.1

తం తతః ప్రతిసంహృష్టః ప్రీతిమంతం మహాకపిం | జాంబవాన్ కార్య వృత్తాంతమపృచ్ఛదనిలాత్మజం || 5.58.2

కథం దృష్టా త్వయా దేవీ కథం వా తత్ర వర్తతే | తస్యాం వా స కథం వృత్తః క్రూర కర్మా దశాననః || 5.58.3

తత్త్వతస్సర్వమేతన్నః ప్రబ్రూహి త్వం మహాకపే | శ్రుతార్థాశ్చింతయిష్యామో భూయః కార్య వినిశ్చయం || 5.58.4

యశ్చార్థస్తత్ర వక్తవ్యో గతైరస్మాభిరాత్మవాన్ | రక్షితవ్యం చ యత్తత్ర తద్భవాన్ వ్యాకరోతు నః || 5.58.5

స నియుక్తస్తతస్తేన సంప్రహృష్ట తనూ రుహః | ప్రణమ్య శిరసా దేవ్యై సీతాయై ప్రత్యభాషత || 5.58.6

ప్రత్యక్షమేవ భవతాం మహేంద్రాగ్రాత్ ఖమాప్లుతః | ఉదధేర్దక్షిణం పారం కాంక్షమాణ స్సమాహితః || 5.58.7

గచ్ఛతశ్చ హి మే ఘోరం విఘ్నరూపమివాభవత్ | కాంచనం శిఖరం దివ్యం పశ్యామి సుమనో హరం || 5.58.8

స్థితం పంథానమావృత్య మేనే విఘ్నం చ తం నగం | ఉపసంగమ్య తం దివ్యం కాఙ్చనం నగ సత్తమం || 5.58.9

కృతా మే మనసా బుద్ధిర్భేత్తవ్యో యం మయేతి చ | ప్రహతం చ మయా తస్య లాఞ్గూలేన మహాగిరేః || 5.58.10

శిఖరం సూర్య సంకాశం వ్యశీర్యత సహస్రధా | వ్యవసాయం చ తం బుద్ధ్వా స హోవాచ మహాగిరిః || 5.58.11

పుత్రేతి మధురాం వాణీం మనః ప్రహ్లాదయన్నివ | పితృవ్యం చాపి మాం విద్ధి సఖాయం మాతరిశ్వనః || 5.58.12

మైనాకమితి విఖ్యాతం నివసంతం మహోదధౌ | పక్ష్వవంతః పురా పుత్ర బభూవుః పర్వతోత్తమాః || 5.58.13

ఛందతః పృథివీం చేరుర్బాధమానాః సమంతతః | శ్రుత్వా నగానాం చరితం మహేంద్రః పాక శాసనః || 5.58.14

చిచ్ఛేద భగవాన్ పక్షాన్ వజ్రేణైషాం సహస్రశః | అహం తు మోక్షితస్తస్మాత్తవ పిత్రా మహాత్మనా || 5.58.15

మారుతేన తదా వత్స ప్రక్షిప్తో స్మి మహార్ణవే | రామస్య చ మయా సాహ్యే వర్తితవ్యమరిందమ || 5.58.16

రామో ధర్మభృతాం శ్రేష్ఠో మహేంద్ర సమ విక్రమః | ఏతచ్ఛ్రుత్వా వచస్తస్య మైనాకస్య మహాత్మనః || 5.58.17

కార్యమావేద్య తు గిరేరుద్యతం చ మనో మమ | తేన చాహమనుజ్ఞాతో మైనాకేన మహాత్మనా || 5.58.18

స చాప్యంతర్హితః శైలో మానుషేణ వపుష్మతా | శరీరేణ మహాశైలః శైలేన చ మహోదధౌ || 5.58.19

ఉత్తమం జవమాస్థాయ శేషం పంథానమాస్థితః | తతో హం సుచిరం కాలం వేగేనాభ్యగమం పథి || 5.58.20

తతః పశ్యామ్యహం దేవీం సురసాం నాగ మాతరం | సముద్ర మధ్యే సా దేవీ వచనం మామభాషత || 5.58.21

మమ భక్ష్యః ప్రదిష్టస్త్వమమరైర్హరి సత్తమం | తతస్త్వాం భక్షయిష్యామి విహితస్త్వం చిరస్య మే || 5.58.22

ఏవముక్తస్సురసయా ప్రాఙ్జలిః ప్రణతః స్థితః | వివర్ణ వదనో భూత్వా వాక్యం చేదముదీరయం || 5.58.23

రామో దాశరథిః శ్రీమాన్ ప్రవిష్టో దణ్డకా వనం | లక్ష్మణేన సహ భ్రాత్రా సీతయా చ పరంతపః || 5.58.24

తస్య సీతా హృతా భార్యా రావణేన దురాత్మనా | తస్యాస్సకాశం దూతో హం గమిష్యే రామ శాసనాత్ || 5.58.25

కర్తుమర్హసి రామస్య సాహ్యం విషయే సతి | అథవా మైథిలీం దృష్ట్వా రామం చాక్లిష్ట కారిణం || 5.58.26

ఆగమిష్యామి తే వక్త్రం సత్యం ప్రతిశృణోతి మే | ఏవముక్తా మయా సా తు సురసా కామరూపిణీ || 5.58.27

అబ్రవీన్నాతివర్తేత కశ్చిదేష వరో మమ | ఏవముక్తస్సురసయా దశ యోజనమాయతః || 5.58.28

తతో ర్ధ గుణ విస్తారో బభూవాహం క్షణేన తు | మత్ ప్రమాణానురూపం చ వ్యాదితం చ ముఖం తయా || 5.58.29

తద్దృష్ట్వా వ్యాదితం చాస్యం హ్రస్వం హ్యకరవం వపుః | తస్మిన్ ముహూర్తే చ పునర్బభూవాంగుష్ఠమాత్రకః || 5.58.30

అభిపత్యాశు తద్వక్త్రం నిర్గతో హం తతః క్షణాత్ | అబ్రవీత్ సురసా దేవీ స్వేన రూపేణ మాం పునః || 5.58.31

అర్థ సిద్ధ్యై హరి శ్రేష్ఠ గచ్ఛ సౌమ్య యథాసుఖం | సమానయ చ వైదేహీం రాఘవేణ మహాత్మనా || 5.58.32

సుఖీ భవ మహాబాహో ప్రీతా స్మి తవ వానర | తతో హం సాధు సాధ్వీతి సర్వ భూతైః ప్రశంసితః || 5.58.33

తతో న్తరిక్షం విపులం ప్లుతో హం గరుడో యథా | చాయా మే నిగృహీతా చ న చ పశ్యామి కించన || 5.58.34

సో హం విగత వేగస్తు దిశో దశ విలోకయన్ | న కిఙ్చిత్తత్ర పశ్యామి యేన మే పహృతా గతిః || 5.58.35

తతో మే బుద్ధిరుత్పన్నా కిన్నామ గమనే మమ | ఈదృశో విఘ్న ఉత్పన్నో రూపం యత్ర న దృశ్యతే || 5.58.36

అధో భాగేన మే దృష్టిశ్శోచతా పాతితా మయా | తతో ద్రాక్షమహం భీమాం రాక్షసీం సలిలేశయాం || 5.58.37

ప్రహస్య చ మహానాదముక్తో హం భీమయా తయా | అవస్థితమసంభ్రాంతమిదం వాక్యమశోభనం || 5.58.38

క్వాసి గంతా మహాకాయ క్షుధితాయా మమేప్సితః | భక్షః ప్రీణయ మే దేహం చిరమాహార వర్జితం || 5.58.39

బాఢమిత్యేవ తాం వాణీం ప్రత్యగృహ్ణామహం తతః | అస్య ప్రమాణాదధికం తస్యాః కాయమపూరయం || 5.58.40

తస్యాశ్చాస్యం మహద్భీమం వర్ధతే మమ భక్షణే | న చ మాం సాధు బుబుధే మమ వా వికృతం కృతం || 5.58.41

తతో హం విపులం రూపం సంక్షిప్య నిమిషాంతరాత్ | తస్యా హృదయమాదాయ ప్రపతామి నభఃస్థలం || 5.58.42

సా విసృష్ట భుజా భీమా పపాత లవణాంభసి | మయా పర్వత సంకాశా నికృత్త హృదయా సతీ || 5.58.43

శృణోమి ఖగతానాం చ సిద్ధానాం చారణైస్సహ | రాక్షసీ సింహికా భీమా క్షిప్రం హనుమతా హృతా || 5.58.44

తాం హత్వా పునరేవాహం కృత్యమాత్యయికం స్మరన్ | గత్వా చ మహదధ్వానం పశ్యామి నగ మణ్డితం || 5.58.45

దక్షిణం తీరముదధేర్లంకా యత్ర చ సా పురీ | అస్తం దిన కరే యాతే రక్షసాం నిలయం పురం || 5.58.46

ప్రవిష్టో హమవిజ్ఞాతో రక్షోభిర్భీమ విక్రమైః | తత్ర ప్రవిశతశ్చాపి కల్పాంతఘనసన్నిభా || 5.58.47

అట్టహాసం విముఙ్చంతీ నారీ కాప్యుత్థితా పురః | జిఘాంసంతీం తతస్తాం తు జ్వలదగ్నిశిరోరుహాం || 5.58.48

సవ్యముష్టిప్రహారేణ పరాజిత్య సుభైరవాం | ప్రదోషకాలే ప్రవిశం భీతయా హం తయోదితః || 5.58.49

అహం లఞ్కాపురీ వీర నిర్జితా విక్రమేణ తే | యస్మాత్తస్మాద్విజేతాసి సర్వరక్షాంస్యశేషతః || 5.58.50

తత్రాహం సర్వ రాత్రం తు విచిన్వన్ జనకాత్మజాం | రావణాంతః పుర గతో న చాపశ్యం సుమధ్యమాం || 5.58.51

తతస్సీతామపశ్యంస్తు రావణస్య నివేశనే | శోక సాగరమాసాద్య న పారముపలక్షయే || 5.58.52

శోచతా చ మయా దృష్టం ప్రాకారేణ సమావృతం | కాఙ్చనేన వికృష్టేన గృహోపవనముత్తమం || 5.58.53

స ప్రాకారమవప్లుత్య పశ్యామి బహు పాదపం | అశోక వనికా మధ్యే శింశపా పాదపో మహాన్ || 5.58.54

తమారుహ్య చ పశ్యామి కాంచనం కదలీ వనం | అదూరే శింశపా వృక్షాత్ పశ్యామి వన వర్ణినీం || 5.58.55

శ్యామాం కమల పత్రాక్షీముపవాస కృశాననాం | తదేకవాసస్సంవీతాం రజోధ్వస్తశిరోరుహాం || 5.58.56

శోకసంతాపదీనాఞ్గీం సీతాం భర్తృహితే స్థితాం | రాక్షసీభిర్విరూపాభిః క్రూరాభిరభిసంవృతాం || 5.58.57

మాంస శోణిత భక్ష్యాభిః వ్యాఘ్రీభిః హరిణీమివ| సా మయా రాక్షసీమధ్యే తర్జ్యమానా ముహుర్మహుః || 5.58.58

ఏకవేణీధరా దీనా భర్తృచింతాపరాయణా | భూమిశయ్యా వివర్ణాఞ్గీ పద్మినీవ హిమాగమే || 5.58.59

రావణాద్వినివృత్తార్థా మర్తవ్యకృతనిశ్చయా | కథంచిన్మృగశాబాక్షీ తూర్ణమాసాదితా మయా || 5.58.60

తాం దృష్ట్వా తాదృశీం నారీం రామ పత్నీం యశస్వినీం | తత్రైవ శింశపా వృక్షే పశ్యన్నహమవస్థితః || 5.58.61

తతో హలహలా శబ్దం కాంచీ నూపుర మిశ్రితం | శృణోమ్యధిక గంభీరం రావణస్య నివేశనే || 5.58.62

తతో హం పరమోద్విగ్నః స్వం రూపం ప్రత్యసంహరం | అహం చ శింశపా వృక్షే పక్షీవ గహనే స్థితః || 5.58.63

తతో రావణ దారాశ్చ రావణశ్చ మహాబలః | తం దేశం సమనుప్రాప్తా యత్ర సీతా భవత్ స్థితా || 5.58.64

తం దృష్టవాథ వరారోహా సీతా రక్షో గణేశ్వరం | సంకుచ్యోరూ స్తనౌ పీనౌ బాహుభ్యాం పరిరభ్య చ || 5.58.65

విత్రస్తాం పరమోద్విగ్నాం వీక్షమాణాం తతస్తతః | త్రాణం కించిదపశ్యంతీం వేపమానాం తపస్వినీం || 5.58.66

తామువాచ దశగ్రీవస్సీతాం పరమ దుఃఖితాం | అవాక్చిరాః ప్రపతితో బహు మన్యస్వ మామితి || 5.58.67

యది చేత్త్వం తు దర్పాన్మాం నాభినందసి గర్వితే | ద్వౌ మాసానంతరం సీతే పాస్యామి రుధిరం తవ || 5.58.68

ఏతచ్ఛ్రుత్వా వచస్తస్య రావణస్య దురాత్మనః | ఉవాచ పరమ క్రుద్ధా సీతా వచనముత్తమం || 5.58.69

రాక్షసాధమ రామస్య భార్యామమిత తేజసః | ఇక్ష్వాకు కుల నాథస్య స్నుషాం దశరథస్య చ || 5.58.70

అవాచ్యం వదతో జిహ్వా కథం న పతితా తవ | కిఙ్చిద్వీర్యం తవానార్య యో మాం భర్తురసన్నిధౌ || 5.58.71

అపహృత్యా గతః పాప తేనాదృష్టో మహాత్మనా | న త్వం రామస్య సదృశో దాస్యే ప్యస్యా న యుజ్యసే || 5.58.72

యజ్ఞీయస్సత్యవాదీ చ రణ శ్లాఘీ చ రాఘవః | జానక్యా పరుషం వాక్యమేవముక్తో దశాననః || 5.58.73

జజ్వాల సహసా కోపాచ్చితాస్థ ఇవ పావకః | వివృత్య నయనే క్రూరే ముష్టిముద్యమ్య దక్షిణం || 5.58.74

మైథిలీం హంతుమారబ్ధః స్త్రీభిః హాహా కృతం తదా | స్త్రీణాం మధ్యాత్సముత్పత్య తస్య భార్యా దురాత్మనః || 5.58.75

వరా మండోదరీ నామ తయా స ప్రతిషేధితః | ఉక్తశ్చ మధురాం వాణీం తయా స మదనార్దితః || 5.58.76

సీతయా తవ కిం కార్యం మహేంద్ర సమ విక్రమ | దేవ గంధర్వ కన్యాభిర్యక్ష కన్యాభిరేవ చ || 5.58.77

సార్ధం ప్రభో రమస్వేహ సీతయా కిం కరిష్యసి | తతస్తాభిస్సమేతాభిర్నారీభిస్స మహాబలః || 5.58.78

ప్రసాద్య సహసా నీతో భవనం స్వం నిశాచరః | యాతే తస్మిన్ దశగ్రీవే రాక్షస్యో వికృతాననాః || 5.58.79

సీతాం నిర్భర్త్సయామాసుర్వాక్యైః క్రూరైస్సుదారుణైః | తృణవద్భాషితం తాసాం గణయామాస జానకీ || 5.58.80

తర్జితం చ తదా తాసాం సీతాం ప్రాప్య నిరర్థకం | వృథా గర్జిత నిశ్చేష్టా రాక్షస్యః పిశితాశనాః || 5.58.81

రావణాయ శశంసుస్తాః సీతాధ్యవసితం మహత్ | తతస్తాస్సహితాస్సర్వా నిహతాశా నిరుద్యమాః || 5.58.82

పరిక్షిప్య సమంతాత్తాం నిద్రా వశముపాగతాః | తాసు చైవ ప్రసుప్తాసు సీతా భర్తృ హితే రతా || 5.58.83

విలప్య కరుణం దీనా ప్రశుశోచ సుదుఃఖితా | తాసాం మధ్యాత్సముత్థాయ త్రిజటా వాక్యమబ్రవీత్ || 5.58.84

ఆత్మానం ఖాదత క్షిప్రం న సీతా వినశిష్యతి | జనకస్యాత్మజా సాధ్వీ స్నుషా దశరథస్య చ || 5.58.85

స్వప్నో హ్యద్య మయా దృష్టో దారుణో రోమహర్షణః | రక్షసాం చ వినాశాయ భర్తురస్యా జయాయ చ || 5.58.86

అలమస్మాత్పరిత్రాతుం రాఘవాద్రక్షసీగణం | అభియాచామ వైదేహీమేతద్ధి మమ రోచతే || 5.58.87

యస్యా హ్యేవంవిధస్స్వప్నో దుఃఖితాయాః ప్రదృశ్యతే | సా దుఃఖైర్వివిధైర్ముక్తా సుఖమాప్నోత్యనుత్తమం || 5.58.88

ప్రణిపాతప్రసన్నా హి మైథిలీ జనకాత్మజా | తతస్సా హ్రీమతీ బాలా భర్తుర్విజయహర్షితా || 5.58.89

అవోచద్యది తత్తథ్యం భవేయం శరణం హి వః | తాం చాహం తాదృశీం దృష్ట్వా సీతాయా దారుణాం దశాం || 5.58.90

చింతయామాస విక్రాంతో న చ మే నిర్వృతం మనః | సంభాషణార్థం చ మయా జానక్యాశ్చింతితో విధిః || 5.58.91

ఇక్ష్వాకూణాం హి వంశస్తు తతో మమ పురస్కృతః | శ్రుత్వా తు గదితాం వాచం రాజర్షి గణ పూజితాం || 5.58.92

ప్రత్యభాషత మాం దేవీ బాష్పైః పిహిత లోచనా | కస్త్వం కేన కథం చేహ ప్రాప్తో వానర పుఞ్గవః || 5.58.93

కా చ రామేణ తే ప్రీతిస్తన్ మే శంసితుమర్హసి | తస్యాస్తద్వచనం శ్రుత్వాహమప్యబ్రువం వచః || 5.58.94

దేవి రామస్య భర్తుస్తే సహాయో భీమ విక్రమః | సుగ్రీవో నామ విక్రాంతో వానరేంద్రో మహాబలః || 5.58.95

తస్య మాం విద్ధి భృత్యం త్వం హనూమంతమిహాగతం | భర్త్రాహం ప్రేషితస్తుభ్యం రామేణాక్లిష్ట కర్మణా || 5.58.96

ఇదం చ పురుష వ్యాఘ్రః శ్రీమాన్ దాశరథిః స్వయం | అఞ్గులీయమభిజ్ఞానమదాత్తుభ్యం యశస్విని || 5.58.97

తదిచ్ఛామి త్వయా జ్ఞప్తం దేవి కిం కరవాణ్యహం | రామ లక్ష్మణయోః పార్శ్వం నయామి త్వాం కిముత్తరం || 5.58.98

ఏతచ్ఛ్రుత్వా విదిత్వా చ సీతా జనకనందినీ | ఆహ రావణముత్సాద్య రాఘవో మాం నయత్వితి || 5.58.99

ప్రణమ్య శిరసా దేవీం మహమార్యామనిందితాం | రాఘవస్య మనో హ్లాదమభిజ్ఞానమయాచిషం || 5.58.100

అథ మామబ్రవీత్సీతా గృహ్యతామయముత్తమః | మణిర్యేన మహాబాహూ రామస్త్వాం బహుమన్యతే || 5.58.101

ఇత్యుక్త్వా తు వరారోహా మణి ప్రవరమద్భుతం | ప్రాయచ్ఛత్పరమోద్విగ్నా వాచా మాం సందిదేశ హ || 5.58.102

తతస్తస్యై ప్రణమ్యాహం రాజ పుత్ర్యై సమాహితః | ప్రదక్షిణం పరిక్రామమిహాభ్యుద్గత మానసః || 5.58.103

ఉక్తో హం పునరేవేదం నిశ్చిత్య మనసా తయా | హనుమన్మమ వృత్తాంతం వక్తుమర్హసి రాఘవే || 5.58.104

యథా శ్రుత్వైవ న చిరాత్తావుభౌ రామ లక్ష్మణౌ | సుగ్రీవ సహితౌ వీరావుపేయాతాం తథా కురు || 5.58.105

యద్యన్యథా భవేదేతద్ద్వౌ మాసౌ జీవితం మమ | న మాం ద్రక్ష్యతి కాకుత్స్థో మ్రియే సాహమనాథవత్ || 5.58.106

తచ్ఛ్రుత్వా కరుణం వాక్యం క్రోధో మామభ్యవర్తత | ఉత్తరం చ మయా దృష్టం కార్య శేషమనంతరం || 5.58.107

తతో వర్ధత మే కాయస్తదా పర్వత సన్నిభః | యుద్ధ కాంక్షీ వనం తచ్చ వినాశయితుమారభే || 5.58.108

తద్భగ్నం వన షణ్డం తు భ్రాంత త్రస్త మృగ ద్విజం | ప్రతిబుద్ధా నిరీక్షంతే రాక్షస్యో వికృతాననాః || 5.58.109

మాం చ దృష్ట్వా వనే తస్మిన్ సమాగమ్య తతస్తతః | తాస్సమభ్యాగతాః క్షిప్రం రావణాయాచచక్షిరే || 5.58.110

రాజన్వనమిదం దుర్గం తవ భగ్నం దురాత్మనా | వానరేణ హ్యవిజ్ఞాయ తవ వీర్యం మహాబల || 5.58.111

దుర్బుద్ధేస్తస్య రాజేంద్ర తవ విప్రియ కారిణః | వధమాజ్ఞాపయ క్షిప్రం యథాసౌ విలయం వ్రజేత్ || 5.58.112

తచ్ఛ్రుత్వా రాక్షసేంద్రేణ విసృష్టా భృశ దుర్జయాః | రాక్షసాః కింకరా నామ రావణస్య మనోనుగాః || 5.58.113

తేషామశీతి సాహస్రం శూల ముద్గర పాణినాం | మయా తస్మిన్ వనోద్దేశే పరిఘేణ నిషూదితం || 5.58.114

తేషాం తు హత శేషా యే తే గత్వా లఘు విక్రమాః | నిహతం చ మహత్సైన్యం రావణాయాచచక్షిరే || 5.58.115

తతో మే బుద్ధిరుత్పన్నా చైత్య ప్రాసాదమాక్రమం | తత్రస్థాన్ రాక్షసాన్ హత్వా శతం స్తంభేన వై పునః || 5.58.116

లలామ భూతో లంకాయాస్స వై విధ్వంసితో మయా | తతః ప్రహస్తస్య సుతం జంబుమాలినమాదిశత్ || 5.58.117

రాక్షసైర్బహుభిస్సార్థం ఘోరరూపైర్భయానకైః | తం మాహాబల సంపన్నం రాక్షసం రణ కోవిదం || 5.58.118

పరిఘేణాతిఘోరేణ సూదయామి సహానుగం | తచ్ఛ్రుత్వా రాక్షసేంద్రస్తు మంత్రి పుత్రాన్ మహాబలాన్ || 5.58.119

పదాతి బల సంపన్నాన్ ప్రేషయామాస రావణః | పరిఘేణైవ తాన్ సర్వాన్నయామి యమ సాదనం || 5.58.120

మంత్రి పుత్రాన్ హతాచ్ఛ్రుత్వా సమరే లఘు విక్రమాన్ | పంచ సేనాగ్రగాచ్ఛూరాన్ ప్రేషయామాస రావణః || 5.58.121

తానహం సహ సైన్యాన్ వై సర్వానేవాభ్యసూదయం | తతః పునర్దశగ్రీవః పుత్రమక్షం మహాబలం || 5.58.122

బహుభీ రాకసైస్సార్ధం ప్రేషయామాస రావణః | తం తు మండోదరీ పుత్రం కుమారం రణ పణ్డితం || 5.58.123

సహసా ఖం సముత్క్రాంతం పాదయోశ్చ గృహీతవాన్ | చర్మాసినం శత గుణం భ్రామయిత్వా వ్యపేషయం || 5.58.124

తమక్షమాగతం భగ్నం నిశమ్య స దశాననః | తత ఇంద్రజితం నామ ద్వితీయం రావణస్సుతం || 5.58.125

వ్యాదిదేశ సుసంక్రుద్ధో బలినం యుద్ధ దుర్మదం | తచ్చాప్యహం బలం సర్వం తం చ రాక్షస పుంగవం || 5.58.126

నష్టౌజసం రణే కృత్వా పరం హర్షముపాగమం | మహతాపి మహాబాహుః ప్రత్యయేన మహాబలః || 5.58.127

ప్రేషితో రావణేనైవ సహ వీరైర్మదోత్కటైః | సో విషహ్యం హి మాం బుద్ధ్వా స్వం బలం చావమర్దితం || 5.58.128

బ్రాహ్మేణాస్త్రేణ స తు మాం ప్రబధ్నాచ్చాతివేగతః | రజ్జుభిశ్చాభిబధ్నంతి తతో మాం తత్ర రాక్షసాః || 5.58.129

రావణస్య సమీపం చ గృహీత్వా మాముపానయన్ | దృష్ట్వా సంభాషితశ్చాహం రావణేన దురాత్మనా || 5.58.130

పృష్టశ్చ లంకా గమనం రాక్షసానాం చ తద్వధం | తత్సర్వం చ మయా తత్ర సీతార్థమితి జల్పితం || 5.58.131

అస్యాహం దర్శనాకాంక్షీ ప్రాప్తస్త్వద్భవనం విభో | మారుతస్యౌరసః పుత్రో వానరో హనుమానహం || 5.58.132

రామ దూతం చ మాం విద్ధి సుగ్రీవ సచివం కపిం | సో హం దౌత్యేన రామస్య త్వత్సకాశమిహాగతః || 5.58.133

సుగ్రీవశ్చ మహాతేజాస్స త్వాం కుశలమబ్రవీత్ | ధర్మార్థకామసహితం హితం పథ్యమువాచ చ || 5.58.134

వసతో ఋష్యమూకే మే పర్వతే విపుల ద్రుమే | రాఘవో రణ విక్రాంతో మిత్రత్వం సముపాగతః || 5.58.135

తేన మే కథితం రాజా భార్యా మే రక్షసా హృతా | తత్ర సాహాయ్యమస్మాకం కార్యం సర్వాత్మనా త్వయా || 5.58.136

మయా చ కథితం తస్మై వాలినశ్చ వధం ప్రతి | తత్ర సాహయ్యహేతోర్మే సమయం కర్తుమర్హసి || 5.58.137

వాలినా హృత రాజ్యేన సుగ్రీవేణ మహప్రభుః | చక్రే గ్ని సాక్షికం సఖ్యం రాఘవస్సహ లక్ష్మణః || 5.58.138

తేన వాలినముత్పాట్య శరేణైకేన సంయుగే | వానరాణాం మహారాజః కృతస్సప్లవతాం ప్రభుః || 5.58.139

తస్య సాహాయ్యమస్మాభిః కార్యం సర్వాత్మనా త్విహ | తేన ప్రస్థాపితస్తుభ్యం సమీపమిహ ధర్మతః || 5.58.1

క్షిప్రమానీయతాం సీతా దీయతాం రాఘవస్య చ | యావన్న హరయో వీరా విధమంతి బలం తవ || 5.58.141

వానరాణాం ప్రభవో హి న కేన విదితః పురా | దేవతానాం సకాశం చ యే గచ్ఛంతి నిమంత్రితాః || 5.58.142

ఇతి వానర రాజస్త్వామాహేత్యభిహితో మయా | మామైక్షత తతః క్రుద్ధశ్చక్షుషా ప్రదహన్నివ || 5.58.143

తేన వధ్యో హమాజ్ఞప్తో రక్షసా రౌద్ర కర్మణా | మత్ర్పభావమవిజ్ఞాయ రావణేన దురాత్మనా || 5.58.144

తతో విభీషణో నామ తస్య భ్రాతా మహామతిః | తేన రాక్షస రాజో సౌ యాచితో మమ కారణాత్ || 5.58.145

నైవం రాక్షసశార్దూల త్యజ్యతామేష నిశ్చయః | రాజశాస్త్రవ్యపేతో హి మార్గః సంసేవ్యతే త్వయా || 5.58.146

దూత వధ్యా న దృష్టా హి రాజ శాస్త్రేషు రాక్షస | దూతేన వేదితవ్యం చ యథార్థం హిత వాదినా || 5.58.147

సుమహత్యపరాధే పి దూతస్యాతుల విక్రమః | విరూప కరణం దృష్టం న వధో 2స్తి ఇహ శాస్త్రతః || 5.58.148

విభీషణేనైవముక్తో రావణస్సందిదేశ తాన్ | రాక్షసానేతదేవాస్య లాఞ్గూలం దహ్యతామితి || 5.58.149

తతస్స్తస్య వచః శ్రుత్వా మమ పుచ్ఛం సమంతతః | వేష్టితం శణ వక్లైశ్చ జీర్నైః కార్పాసజై పటైః || 5.58.150

రాక్షసాః సిద్ధ సన్నాహాస్తతస్తే చణ్డ విక్రమాః | తదా దహ్యంత మే పుచ్ఛం నిఘ్నంతః కాష్ఠ ముష్టిభిః || 5.58.151

బద్ధస్య బహుభిః పాశైర్యంత్రితస్య చ రాక్షసైః | తతస్తే రాక్షసాశ్శూరా బద్ధం మామగ్ని సంవృతం || 5.58.152

అఘోషయన్ రాజ మార్గే నగర ద్వారమాగతాః | తతో హం సుమహద్రూపం సంక్షిప్య పునరాత్మనః || 5.58.153

విమోచయిత్వా తం బంధం ప్రకృతిస్థః స్థితః పునః | ఆయసం పరిఘం గృహ్య తాని రక్షాంస్యసూదయం || 5.58.154

తతస్తన్నగర ద్వారం వేగేనాప్లుతవానహం | పుచ్ఛేన చ ప్రదీప్తేన తాం పురీం సాట్ట గోపురాం || 5.58.155

దహామ్యహమసంభ్రాంతో యుగాంతాగ్నిరివ ప్రజాః | వినష్టా జానకీ వ్యక్తం న హ్యదగ్ధః ప్రదృశ్యతే || 5.58.156

లఞ్కాయాం కశ్చిదుద్దేశః సర్వా భస్మీకృతా పురీ | దహతా చ మయా లంకాం దఘ్దా సీతా న సంశయః || 5.58.157

రామస్య హి మహత్కార్యం మయేదం వితథీకృతం | ఇతి శోకసమావిష్టశ్చింతామహముపాగతః || 5.58.158

అథాహం వాచమశ్రౌషం చారణానాం శుభాక్షరాం | జానకీ న చ దగ్ధేతి విస్మయోదంత భాషిణాం || 5.58.159

తతో మే బుద్ధిరుత్పన్నా శ్రుత్వా తామద్భుతాం గిరం | అదగ్ధా జానకీత్యేవం నిమిత్తైశ్చోపలక్షితా || 5.58.160

దీప్యమానే తు లాఞ్గూలే న మాం దహతి పావకః | హృదయం చ ప్రహృష్టం మే వాతాస్సురభిగంధినః 5.58.161

తైర్నిమిత్తైశ్చ దృష్టార్థైః కారణైశ్చ మహాగుణైః | ఋషివాక్యైశ్చ సిద్ధార్థైరభవం హృష్టమానసః || 5.58.162

పునర్దృష్టా చ వైదేహీ విసృష్టశ్చ తయా పునః | తతః పర్వతమాసాద్య తత్రరిష్టమహం పునః || 5.58.163

ప్రతిప్లవనమారేభే యుష్మద్దర్శనకాంక్షయా | తతః పవనచంద్రర్క సిద్ధగంధర్వ సేవితం || 5.58.164

పంథానమహమాక్రమ్య భవతో దృష్టవానిహ | రాఘవస్య ప్రభావేన భవతాం చైవ తేజసా || 5.58.165

సుగ్రీవస్య చ కార్యార్థం మయా సర్వమనుష్ఠితం | ఏతత్సర్వం మయా తత్ర యథావదుపపాదితం || 5.58.166 అత్ర యన్న కృతం శేషం తత్సర్వం క్రియతామితి |

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే సుందరకాణ్డే అష్టపఙ్చాశః సర్గః