సుందరకాండము - సర్గము 55

సర్గ – 55

[లఞ్కాం సమస్తాం సందీప్య లఞ్గూలాగ్ని మహాబల నిర్వాపయామాస తదా సముద్రే హరిసత్తమ ]

సందీప్యమానాం విధ్వస్తాం త్రస్త రక్షో గణాం పురీం | అవేక్ష్య హానుమాన్ లఞ్కాం చిన్తయామాస వానరః || 5.55.1

తస్యాభూత్ సుమహాంస్త్రాసః కుత్సా చాత్మన్యజాయత | లఞ్కాం ప్రదహతా కర్మ కింస్విత్ కృతమిదం మయా || 5.55.2

ధన్యాస్తే పురుష శ్రేష్ఠా యే బుద్ధ్యా కోపముత్థితం | నిరున్ధన్తి మహాత్మానో దీప్తమగ్నిమివామ్భసా || 5.55.3

క్రుద్ధః పాపం న కుర్యాత్కః క్రుద్ధో హన్యాద్గురూనపి | క్రుద్ధః పరుషయా వాచా నరస్సాధూనధిక్షిపేత్ || 5.55.4

వాచ్యావాచ్యం ప్రకుపితో న విజానాతి కర్హిచిత్ | నాకార్యమస్తి క్రుద్ధస్య నావాచ్యం విద్యతే క్వచిత్ || 5.55.5

యస్సముత్పతితం క్రోధం క్షమయైవ నిరస్యతి | యథోరగస్త్వచం జీర్ణాం స వై పురుష ఉచ్యతే || 5.55.6

ధిగస్తు మాం సుదుర్భుద్ధిం నిర్లజ్జం పాపకృత్తమం | అచిన్తయిత్వా తాం సీతామగ్నిదం స్వామిఘాతకం || 5.55.7

యది దగ్ధా త్వియం లఞ్కా నూనమార్యా పి జానకీ | దగ్ధా తేన మయా భర్తుర్హతం కార్యమజానతా || 5.55.8

యదర్థమయమారమ్భ స్తత్ కార్యమవసాదితం | మయా హి దహతా లఞ్కాం న సీతా పరిరక్షితా || 5.55.9

ఈషత్కార్యమిదం కార్యం కృతమాసీన్న సంశయః | తస్య క్రోధాభిభూతేన మయా మూల క్షయః కృతః || 5.55.10

వినష్ఠా జానకీ నూనం న హ్యదగ్ధః ప్రదృశ్యతే | లఞ్కాయాం కశ్చిదుద్దేశ స్సర్వా భస్మీ కృతా పురీ || 5.55.11

యది తద్విహతం కార్యం మమ ప్రజ్ఞా విపర్యయాత్ | ఇహైవ ప్రాణ సన్యాసో మమాపి హ్యద్యరోచతే || 5.55.12

కిమగ్నౌ నిపతామ్యద్యాహోస్విత్ బడబా ముఖే | శరీరమాహో సత్త్వానాం దద్మి సాగర వాసినాం || 5.55.13

కథం హి జీవతా శక్యో మయా ద్రష్టుం హరీశ్వరః | తౌ వా పురుష శార్దూలౌ కార్య సర్వ స్వ ఘాతినా || 5.55.14

మయా ఖలు తదేవేదం రోష దోషాద్ ప్రదర్శితం | ప్రథితం త్రిషు లోకేషు కపిత్వమనవస్థితం || 5.55.15

ధిగస్తు రాజసం భావమనీశమనవస్థితం | ఈశ్వరేణాపి యద్రాగాన్ మయా సీతా న రక్షితా || 5.55.16

వినష్టాయాం తు సీతాయాం తావుభౌ వినశిష్యతః | తయోర్వినాశే సుగ్రీవః సబన్ధుర్వినశిష్యతి || 5.55.17

ఏతదేవ వచశ్శ్రుత్వా భరతో భ్రాతృ వత్సలః | ధర్మాత్మా సహ శత్రుఘ్నః కథం శక్ష్యతి జీవితుం || 5.55.18

ఇక్ష్వాకు వంశే ధర్మిష్ఠే గతే నాశమసంశయం | భవిష్యన్తి ప్రజాస్సర్వాశ్శోక సమ్తాప పీడితాః || 5.55.19

తదహం భాగ్య రహితో లుప్త ధర్మార్థ సంగ్రహః | రోష దోష పరీతాత్మా వ్యక్తం లోక వినాశనః || 5.55.20

ఇతి చిన్తయతస్తస్య నిమిత్తాన్యుపపేదిరే | పూరమప్యుపలబ్ధాని సాక్షాత్ పునరచిన్తయత్ || 5.55.21

అథవా చారు సర్వాన్గీ రక్షితా స్వేన తేజసా | న నశిష్యతి కల్యాణీ నాగ్నిరగ్నౌ ప్రవర్తతే || 5.55.22

న హి ధర్మాత్ మనస్తస్య భార్యామమిత తేజసః | స్వ చారిత్రాభిగుప్తాం తాం స్ప్రష్టుమర్హతి పావకః || 5.55.23

నూనం రామ ప్రభావేన వైదేహ్యాస్సుకృతేన చ | యన్మాం దహన కర్మాయం నాదహద్ధవ్య వాహనః || 5.55.24

త్రయాణాం భరతాదీనాం భ్రాతౄణాం దేవతా చ యా | రామస్య చ మనః కాన్తా సా కథం వినశిష్యతి || 5.55.25

యద్వా దహన కర్మాయం సర్వత్ర ప్రభురవ్యయః | న మే దహతి లాఞ్గూలం కథమార్యాం ప్రధక్ష్యతి || 5.55.26

పునశ్చాచిన్తయత్తత్ర హనుమాన్విస్మితస్తదా | హిరణ్యనాభస్య గిరేర్జలమధ్యే ప్రదర్శనం || 5.55.27

తపసా సత్య వాక్యేన అనన్యత్వాచ్చ భర్తరి | అపి సా నిర్దహేదగ్నిం న తామగ్నిః ప్రధక్ష్యతి || 5.55.28

స తథా చిన్తయంస్తత్ర దేవ్యా ధర్మ పరిగ్రహం | శుశ్రావ హనుమాన్ వాక్యం చారణానాం మహాత్మనాం || 5.55.29

అహో ఖలు కృతం కర్మ దుష్కరం హి హనూమతా | అగ్నిం విసృజతా భీక్ష్ణం భీమం రాక్షస వేశ్మని || 5.55.30

ప్రపలాయితరక్షః స్త్రీబాల వృద్ధసమాకులా | జనకోలాహలాధ్మాతా క్రన్దన్తీవాద్రికన్దరైః || 5.55.31

దగ్ధేయం నగరీ సర్వా సాట్ట ప్రాకార తోరణా | జానకీ న చ దగ్ధేతి విస్మయో ద్భుత ఏవ నః || 5.55.32

స నిమిత్తైశ్చ దృష్టార్థైః కారణైశ్చ మహాగుణైః | ఋషి వాక్యైశ్చ హనుమానభవత్ ప్రీత మానసః || 5.55.33

తతః కపిః ప్రాప్త మనో రథార్థః | తామక్షతాం రాజ సుతాం విదిత్వా | ప్రత్యక్షతస్తాం పునరేవ దృష్ట్వా | ప్రతిప్రయాణాయ మతిం చకార || 5.55.34

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే పఙ్చపఙ్చాశస్సర్గః