సుందరకాండము - సర్గము 53

సర్గ – 53

తస్య తద్వచనం శ్రుత్వా దశగ్రీవో మహాబలః | దేశ కాల హితం వాక్యం భ్రాతురుత్తమమబ్రవీత్ || 5.53.1

సమ్యగుక్తం హి భవతా దూత వధ్యా విగర్హితా | అవశ్యం తు వధాదన్యః క్రియతామస్య నిగ్రహః || 5.53.2

కపీనాం కిల లాఞ్గూలమిష్ఠం భవతి భూషణం | తదస్య దీప్యతాం శీఘ్రం తేన దగ్ధేన గచ్ఛతు || 5.53.3

తతః పశ్యన్త్విమం దీనమఞ్గ వైరూప్య కర్శితం | సమిత్రజ్ఞాతయస్సర్వే బాన్ధవాః ససుహృజ్జనాః || 5.53.4

ఆజ్ఞాపయద్రాక్షసేన్ద్రః పురం సర్వం సచత్వరం | లాఞ్గూలేన ప్రదీప్తేన రక్షోభిః పరిణీయతాం || 5.53.5

తస్య తద్వచనం శ్రుత్వా రాక్షసాః కోప కర్కశాః | వేష్టయన్తి స్మ లాఞ్గూలం జీర్ణైః కార్పాసికైః పటైః || 5.53.6

సంవేష్ఠ్యమానే లాఞ్గూలే వ్యవర్ధత మహాకపిః | శుష్కమిన్ధనమాసాద్య వనేష్వివ హుతాశనః || 5.53.7

తైలేన పరిషిచ్యాథ తే గ్నిం తత్రాభ్యపాతయన్ | లాఞ్గూలేన ప్రదీప్తేన రాక్షసాంస్తానపాతయత్ || 5.53.8

రోషామర్ష పరీతాత్మా బాల సూర్య సమాననః | లాఞ్గూలం సంప్రదీప్తం తు ద్రష్టుం తస్య హనూమతః || 5.53.9

సహస్త్రీబాలవృద్ధాశ్చ జగ్ముః ప్రీతా నిశాచరాః | స భూయః సఞ్గతైః క్రూరైర్రాక్షసైర్హరి సత్తమః || 5.53.10

నిబద్ధః కృతవాన్ వీరస్తత్ కాల సదృశీం మతిం | కామం ఖలు న మే శక్తా నిబద్ధస్యాపి రాక్షసాః || 5.53.11

చిత్త్వా పాశాన్ సముత్పత్య హన్యామహమిమాన్ పునః | యదిభర్తుర్హతార్థాయ చరన్తం భర్తృశాసనాత్ || 5.53.12

బధ్నన్త్యేతే దురాత్మనో న తు మే నిష్కృతిః కృతా | సర్వేషామేవ పర్యాప్తో రాక్షసానామహం యుధి || 5.53.13

కిం తు రామస్య ప్రీత్యర్థం విషహిష్యే 2హమీదృశం | లఞ్కా చరయితవ్యా వై పునరేవ భవేదితి || 5.53.14

రాత్రౌ న హి సుదృష్టా మే దుర్గ కర్మ విధానతః | అవశ్యమేవ ద్రష్టవ్యా మయా లఞ్కా నిశా క్షయే || 5.53.15

కామం బద్ధస్య మే భూయః పుచ్ఛస్యోద్దీపనేన చ | పీఢాం కుర్వన్తు రక్షాంసి న మే స్తి మనసశ్శ్రమః || 5.53.16

తతస్తే సంవృతాకారం సత్త్వవన్తం మహాకపిం | పరిగృహ్య యయుర్హృష్టా రాక్షసాః కపి కుఞ్జరం || 5.53.17

శఞ్ఖ భేరీ నినాదైస్తం ఘోషయన్తః స్వ కర్మభిః | రాక్షసాః క్రూర కర్మాణశ్చారయన్తి స్మ తాం పురీం || 5.53.18

అన్వీయమానో రక్షోభిర్యయౌ సుఖమరిన్దమః | హనుమాంశ్చారయామాస రాక్షసానాం మహాపురీం || 5.53.19

అథాపశ్యద్విమానాని విచిత్రాణి మహాకపిః | సంవృతాన్ భూమి భాగాంశ్చ సువిభక్తాంశ్చ చత్వరాన్ || 5.53.20

వీథీశ్చ్హ గృహసమ్బాధాః కపిః శృఞ్గాటకాని చ | తథా రథ్యోపరథ్యాశ్చ్హ తథైవ గృహకాన్తరాన్ || 5.53.21

గృహాంశ్చ మేఘసఞ్కాశాన్ దదర్శ పవనాత్మజః | చత్వరేషు చతుష్కేషు రాజ మార్గే తథైవ చ || 5.53.22

ఘోషయన్తి కపిం సర్వే చారీక ఇతి రాక్షసాః | స్త్రీబాలవృద్ధా నిర్జగ్ముస్తత్ర తత్ర కుతూహలాత్ || 5.53.23

తం ప్రదీపితలాఞ్గూలం హనుమన్తం దిదృక్షవః | దీప్యమానే తతస్తత్ర లాఞ్గూలాగ్రే హనూమతః || 5.53.24

రాక్షస్యస్తా విరూపాక్ష్యశ్శంసుర్దేవ్యాస్తదప్రియం | యస్త్వయా కృత సంవాదస్సీతే తామ్ర ముఖః కపిః || 5.53.25

లాఞ్గూలేన ప్రదీప్తేన స ఏష పరిణీయతే | శ్రుత్వా తద్వచనం క్రూరమాత్మాపహరణోపమం || 5.53.26

వైదేహీ శోక సన్తప్తా హుతాశనముపాగమత్ | మఞ్గలాభిముఖీ తస్య సా తదా సీన్ మహాకపేః || 5.53.27

ఉపతస్థే విశాలాక్షీ ప్రయతా హవ్య వాహనం | యద్యస్తి పతి శుశ్రూషా యద్యస్తి చరితం తపః || 5.53.28

యది చాస్త్యేక పత్నీత్వం శీతో భవ హనూమతః | యది కిఙ్చిదనుక్రోశస్తస్య మయ్యస్తి ధీమతః || 5.53.29

యది వా భాగ్య శేషో మే శీతో భవ హనూమతః | యది మాం వృత్త సమ్పన్నాం తత్సమాగమ లాలసాం || 5.53.30

స విజానాతి ధర్మాత్మా శీతో భవ హనూమతః | యది మాం తారయేదార్యస్సుగ్రీవః సత్య సఞ్గరః || 5.53.31

అస్మాద్ధుఃఖామ్బు సంరోధాచ్ఛీతో భవ హనూమతః | తతస్తీక్ష్ణార్చిరవ్యగ్రః ప్రదక్షిణ శిఖో నలః || 5.53.32

జజ్వాల మృగ శాబాక్ష్యాశ్శంసన్నివ శివం కపేః | తతస్తీక్ష్ణార్చిరవ్యగ్రః ప్రదక్షిణ శిఖో నలః || 5.53.32

జజ్వాల మృగ శాబాక్ష్యాశ్శంసన్నివ శివం కపేః | హనుమజ్జనకశ్చ్హాపి పుచ్ఛానలయుతో నిలః || 5.53.33

వవౌ స్వాస్థ్యకరో దేవ్యాః ప్రాలేయానిలశీతలః | దహ్యమానే చ లాఞ్గూలే చిన్తయామాస వానరః || 5.53.34

ప్రదీప్తో గ్నిరయం కస్మాన్న మాం దహతి సర్వతః | దృశ్యతే చ మహాజ్వాలః కరోతి చ న మే రుజం || 5.53.35

శిశిరస్యేవ సంఘాతో లాఞ్గూలాగ్రే ప్రతిష్ఠితః | అథవా తదిదం వ్యక్తం యద్దృష్ఠం ప్లవతా మయా || 5.53.36

రామ ప్రభావాదాశ్చర్యం పర్వతస్సరితాం పతౌ | యది తావత్ సముద్రస్య మైనాకస్య చ ధీమతః || 5.53.37

రామార్థం సంభ్రమస్తాదృక్కిమగ్నిర్న కరిష్యతి | సీతాయాశ్చానృశంస్యేన తేజసా రాఘవస్య చ || 5.53.38

పితుశ్చ మమ సఖ్యేన న మాం దహతి పావకః | భూయస్స చిన్తయామాస ముహూర్తం కపి కుఙ్జరః || 5.53.39

ఉత్పపాతాథ వేగేన ననాద చ మహాకపిః | పుర ద్వారం తతశ్శ్రీమాన్ శైల శృఞ్గమివోన్నతం || 5.53.40

విభక్త రక్షస్సమ్బాధమాససాదానిలాత్మజః | స భూత్వా శైల సఞ్కాశః క్షణేన పునరాత్మవాన్ || 5.53.41

హ్రస్వతాం పరమాం ప్రాప్తో బన్ధనాన్యవశాతయత్ | విముక్తశ్చాభవచ్ఛ్రీమాన్ పునః పర్వత సన్నిభః || 5.53.42

వీక్షమాణశ్చ దదృశే పరిఘం తోరణాశ్రితం | స తం గృహ్య మహాబాహుః కాలాయస పరిష్కృతం || 5.53.43 రక్షిణస్తాన్ పునస్సర్వాన్ సూదయామాస మారుతిః |

స తాన్నిహత్వా రణ చణ్డ విక్రమః | సమీక్షమాణః పునరేవ లఞ్కాం | ప్రదీప్త లాఞ్గూల కృతార్చి మాలీ | ప్రకాశతాదిత్య ఇవార్చిమాలీ || 5.53.44

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే త్రిపఙ్చాశస్సర్గః