సుందరకాండము - సర్గము 5

సర్గ – 5

తతః స మధ్యంగతమంశుమన్తం | జ్యోత్స్నావితానమ్ మహదుద్వమన్తమ్ | దదర్శ ధీమాన్ దివి భానుమన్తం | గోష్ఠే వృషం మత్తమివ భ్రమన్తమ్ || 5.5.1

లోకస్య పాపాని వినాశయన్తం | మహోదధిం చాపి సమేధయన్తమ్ | భూతాని సర్వాణి విరాజయన్తం | దదర్శ శీతాంశుమథాభియాన్తమ్ || 5.5.2

యా భాతి లక్ష్మీర్భువి మన్దరస్థా | తథా ప్రదోషేషు చ సాగరస్థా | తథైవ తోయేషు చ పుష్కరస్థా | రరాజ సా చారునిశాకరస్థా || 5.5.3

హంసో యథా రాజతపఙ్జురస్థః | సింహో యథా మన్దరకన్దరస్థః | వీరో యథా గర్వితకుఙ్జరస్థ శ్చన్ద్రోపి బభ్రాజ తథామ్బరస్థః || 5.5.4

స్థితః కకుద్మానివ తీక్ష్ణశృఞ్గో | మహాచలః శ్వేత ఇవోచ్చశృఞ్గః | హస్తీవ జామ్బూనదబద్ధశృఞ్గో | రరాజ చన్ద్రః పరిపూర్ణశృఞ్గః || 5.5.5

వినష్టశీతామ్బుతుషారపఞ్కో | మహాగ్రహగ్రాహవినష్టపఞ్కః | ప్రకాశలక్ష్మ్యాశ్రయనిర్మలాఞ్కః | రరాజ చన్ద్రో భగవాన్ శశాఞ్కః || 5.5.6

శీలాతలం ప్రాప్య యథా మృగేన్ద్రో | మహారణం ప్రాప్య యథా గజేన్ద్రః | రాజ్యం సమాసాద్య యథా నరేన్ద్ర | స్తథాప్రకాశో విరరాజ చన్ద్రః || 5.5.7

ప్రకాశచన్ద్రోదయనష్టదోషః | ప్రవృద్ధరక్షః పిశితాశదోషః | రామాభిరామేరితచిత్తదోషః | స్వర్గప్రకాశో భగవాన్ప్రదోషః || 5.5.8

తన్త్రీస్వనాః కర్ణసుఖాః ప్రవృత్తాః | స్వపన్తి నార్యః పతిభిః సువృత్తాః | నక్తఙ్చరాశ్చాపి తథా ప్రవృత్తాః | విహర్తుమత్యద్భుతరౌద్రవృత్తాః || 5.5.9

మత్తప్రమత్తాని సమాకులాని | రథాశ్వభద్రాసనసఞ్కులాని | వీరః శ్రియా చాపి సమాకులాని | దదర్శ ధీమాన్స కపిః కులాని || 5.5.10

పరస్పరం చాధికమాక్షిపన్తి | భుజాంశ్చ పీనానధికంక్షిపన్తి | మత్తప్రలాపానధికంక్షిపన్తి | మత్తాని చాన్యోన్యమధిక్షిపన్తి || 5.5.11

రక్షాంసి వక్షాంసి చ విక్షిపన్తి | గాత్రాణి కాన్తాసు చ విక్షిపన్తి | రూపాణి చిత్రాణి చ విక్షిపన్తి | దృఢాని చాపాని చ విక్షిపన్తి || 5.5.12

దదర్శ కాన్తాశ్చ సమాలభన్త్య | స్తథా పరాస్తత్ర పునః స్వపన్త్యః | సురూపవక్త్రాశ్చ తథా హసన్త్యః | క్రుద్ధాః పరాశ్చపి వినిఃశ్వసన్త్యః || 5.5.13

మహాగజైశ్చాపి తథా నదద్భిః | సుపూజితైశ్చాపి తథా సుసద్భిః | రరాజ వీరైశ్చ వినిఃశ్వసద్భి ర్ హ్రదో భుజఞ్గైరివ నిఃశ్వసద్భిః || 5.5.14

బుద్ధిప్రధానాన్రుచిరాభిధానాన్ | సంశ్రద్దధానాఙ్జగతః ప్రధానాన్ | నానావిధానాన్రుచిరాభిధానాన్ | దదర్శ తస్యాం పురి యాతుధానాన్ || 5.5.15

ననన్ద దృష్ట్వా స చ తాన్సురూపాన్ నానాగుణానాత్మగుణానురూపాన్ | విద్యోతమానాన్స చ తాన్సురూపాన్ దదర్శ కాంశ్చిచ్చ పునర్విరూపాన్ || 5.5.16

తతో వరార్హాః సువిశుద్ధభావాస్ తేషాం స్త్రియస్తత్ర మహానుభావాః | ప్రియేషు పానేషు చ సక్తభావా దదర్శ తారా ఇవ సుప్రభావాః || 5.5.17

శ్రియా జ్వలన్తీస్త్రపయోపగూఢా | నిశీథకాలే రమణోపగూఢాః | దదర్శ కాశ్చిత్ప్రమదోపగూఢా | యథా విహఞ్గాః కుసుమోపగూఢాః || 5.5.18

అన్యాః పునర్హర్మ్యతలోపవిష్టాస్ | తత్ర ప్రియాఞ్కేషు సుఖోపవిష్టాః | భర్తుః ప్రియా ధర్మపరా నివిష్టా | దదర్శ ధీమాన్మదనాభివిష్టాః || 5.5.19

అప్రావృతాః కాఙ్చనరాజివర్ణాః | కాశ్చిత్పరార్థ్యాస్తపనీయవర్ణాః | పునశ్చ కాశ్చిచ్ఛశలక్ష్మవర్ణాః | కాన్తప్రహీణారుచిరాఞ్గవర్ణాః || 5.5.20

తతః ప్రియాన్ప్రాప్య మనోభిరామాన్ సుప్రీతియుక్తాః ప్రసమీక్ష్యరామాః | గృహేషు హృష్ఠాః పరమాభిరామాః | హరిప్రవీరః స దదర్శ రామాః || 5.5.21

చన్ద్రప్రకాశాశ్చ హి వక్త్రమాలా | వక్రాక్షిపక్ష్మాశ్చ సునేత్రమాలాః | విభూషాణానాం చ దదర్శ మాలాః | శతహ్రదానామివ చారుమాలాః || 5.5.22

న త్వేవ సీతాం పరమాభిజాతాం | పథి స్థితే రాజకులే ప్రజాతామ్ | లతాం ప్రపుల్లామివ సాధు జాతాం | దదర్శ తన్వీం మనసాభిజాతామ్ || 5.5.23

సనాతనే వర్త్మాని సంనివిష్టాం | రామేక్షణీం తాం మదనాభివిష్టామ్ | భర్తుర్మనః శ్రీమదనుప్రవిష్టాం | స్త్రీభ్యో వరాభ్యశ్చ సదా విశిష్టామ్ || 5.5.24

ఉష్ణార్దితాం సానుసృతాస్రకణ్ఠీం | పురా వరార్హోత్తమనిష్కకణ్ఠీమ్ | సుజాతపక్ష్మామభిరక్తకణ్ఠీం | వనేప్రవృత్తామివ నీలకణ్ఠీమ్ || 5.5.25

అవ్యక్తలేఖామివ చన్ద్రలేఖాం | పాంసుప్రదిగ్ధామివ హేమలేఖామ్ | క్షతప్రరూఢామివ బాణలేఖాం | వాయుప్రభిన్నామివ మేఘలేఖామ్ || 5.5.26

సీతామపశ్యన్మనుజేశ్వరస్య | రామస్య పత్నీం వదతాం వరస్య | బభూవ దుఃఖాభిహతశ్చిరస్య | ప్లవఞ్గమో మన్ద ఇవాచిరస్య || 5.5.27

ఇత్యార్షే వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే సున్దర కాణ్డే పఙ్చమస్సర్గ: