సుందరకాండము - సర్గము 46

సర్గ – 46

హతాన్ మంత్రి సుతాన్ బుద్ధ్వా వానరేణ మహాత్మనా | రావణస్సంవృతాకారశ్చకార మతిముత్తమాం || 5.46.1

స విరూపాక్ష యూపాక్షో దుర్ధరం చైవ రాక్షసం | ప్రఘసం భాస కర్ణం చ పంచ సేనాగ్ర నాయకాన్ || 5.46.2

సందిదేశ దశగ్రీవో వీరాన్నయ విశారదాన్ | హనూమద్గ్రహణే వ్యగ్రాన్వాయు వేగ సమాన్యుధి || 5.46.3

యాత సేనాగ్రగాస్సర్వే మహాబల పరిగ్రహాః | సవాజి రథ మాతంగాస్స కపిశ్శాస్యతామితి || 5.46.4

యత్నైశ్చ ఖలు భావ్యం స్యాత్తమాసాద్య వనాలయం | కర్మ చాపి సమాధేయం దేశ కాల విరోధినం || 5.46.5

న హ్యహం తం కపిం మన్యే కర్మణా ప్రతితర్కయన్ | సర్వథా తన్మహద్భూతం మహాబల పరిగ్రహం || 5.46.6

భవేదింద్రేణ వా సృష్టమస్మదర్థం తపో బలాత్ | సనాగ యక్ష గంధర్వా దేవాసుర మహర్షయః || 5.46.7

యుష్మాభిస్సహితైస్సర్వైర్మయా సహ వినిర్జితాః | తైరవశ్యం విధాతవ్యం వ్యలీకం కిఙ్చిదేవ నః || 5.46.8

తదేవ నాత్ర సందేహః ప్రసహ్య పరిగృహ్యతాం | నావమన్యో భవద్భిశ్చ హరిర్ధీర పరాక్రమః || 5.46.9

దృష్టా హి హరయః పూర్వం మయా విపుల విక్రమాః | వాలీ చ సహ సుగ్రీవో జాంబవాంశ్చ మహాబలః || 5.46.10

నీలస్సేనాపతిశ్చైవ యే చాన్యే ద్వివిదాదయః | నైవం తేషాం గతిర్భీమా న తేజో న పరాక్రమః || 5.46.11

న మతిర్న బలోత్సాహౌ న రూప పరికల్పనం | మహత్సత్త్వమిదం జ్ఞేయం కపి రూపం వ్యవస్థితం || 5.46.12

ప్రయత్నం మహతాస్థాయ క్రియతామస్య నిగ్రహః | కామం లోకాస్త్రయస్సేంద్రాస్ససురాసుర మానవాః || 5.46.13

భవతామగ్రతః స్థాతుం న పర్యాప్తా రణాజిరే తథాపి తు నయజ్ఞేన జయమాకాంక్షతా రణే || 5.46.14

ఆత్మా రక్ష్యః ప్రయత్నేన యుద్ధ సిద్ధిర్హి చఙ్చలా | తే స్వామి వచనం సర్వే ప్రతిగృహ్య మహౌజసః || 5.46.15

సముత్పేతుర్మహావేగా హుతాశ సమ తేజసః | రథైర్మత్తైశ్చ మాతంగైర్వాజిభిశ్చ మహాజవైః || 5.46.16

శస్త్రైశ్చ వివిధైస్తీక్ష్ణైస్సర్వైశ్చోపచితా బలైః | తతస్తం దదృశుర్వీరా దీప్యమానం మహాకపిం || 5.46.17

రశ్మిమంతమివోద్యంతం స్వ తేజో రశ్మి మాలినం | తోరణస్థం మహోత్సహం మహాసత్త్వం మహాబలం || 5.46.18

మహామతిం మహోత్సాహం మహాకాయం మహాబలం | తం సమీక్ష్యైవ తే సర్వే దిక్షు సర్వాస్వవస్థితాః || 5.46.19

తై స్తైః ప్రహరణైర్భీమైరభిపేతుస్తతస్తతః తస్య పంచాయసాస్తీక్ష్ణాస్సితాః పీత ముఖాశ్శరాః || 5.46.20

శిరస్తోత్పల పత్రాభా దుర్ధరేణ నిపాతితాః స తైః పంచభిరావిద్ధశ్శరైశ్శిరసి వానరః || 5.46.21

ఉత్పపాత నదన్ వ్యోమ్ని దిశో దశ వినాదయన్ | తతస్తు దుర్ధరో వీరస్సరథస్సజ్య కార్ముకః || 5.46.22

కిరన్ శర శతైస్తీక్ష్ణైరభిపేదే మహాబలః | స కపిర్వారయామాస తం వ్యోమ్ని శర వర్షిణం || 5.46.23

వృష్టిమంతం పయోదాంతే పయోదమివ మారుతః అర్ద్యమానస్తతస్తేన దుర్ధరేణానిలాత్మజః || 5.46.24

చకార కదనం భూయో వ్యవర్ధత చ వేగవాన్ | స దూరం సహసోత్పత్య దుర్ధరస్య రథే హరిః || 5.46.25

నిపపాత మహావేగో విద్యుద్రాశిర్గిరావివ | తతస్సమథితాష్టాశ్వం రథం భగ్నాక్ష కూబరం || 5.46.26

విహాయ న్యపతద్భూమౌ దుర్ధరస్త్యక్త జీవితః | తం విరూపాక్ష యూపాక్షౌ దృష్ట్వా నిపతితం భువి || 5.46.27

సంజాత రోషౌ దుర్ధర్షావుత్పేతురరిందమౌ | స తాభ్యాం సహసోత్పత్య విష్ఠితో విమలే మ్బరే || 5.46.28

ముద్గరాభ్యాం మహాబాహుర్వక్షస్యభిహతః కపిః | తయోర్వేగవతోర్వేగం వినిహత్య మహాబలః || 5.46.29

నిపపాత పునర్భూమౌ సుపర్ణ సమ విక్రమః | స సాల వృక్షమాసాద్య తముత్పాట్య చ వానరః || 5.46.30

తావుభౌ రాక్షసౌ వీరౌ జఘాన పవనాత్మజః తతస్తాంస్త్రీన్ హతాన్ జ్ఞాత్వా వానరేణ తరస్వినా || 5.46.31

అభిపేదే మహావేగః ప్రసహ్య ప్రఘసో హరిం | భాస కర్ణశ్చ సంక్రుద్ధశ్శూలమాదాయ వీర్యవాన్ || 5.46.32

ఏకతః కపి శార్దూలం యశస్వినమవస్థితౌ | పట్టిశేన శితాగ్రేణ ప్రఘసః ప్రత్యపోథయత్ || 5.46.33

భాస కర్ణశ్చ శూలేన రాక్షసః కపి సత్తమం | స తాభ్యాం విక్షతైర్గాత్రైరసృగ్దిగ్ధ తనూ రుహః || 5.46.34

అభవద్వానరః క్రుద్ధో బాల సూర్య సమ ప్రభః సముత్పాట్య గిరేశ్శృంగం సమృగ వ్యాల పాదపం || 5.46.35

జఘాన హనుమాన్ వీరో రాక్షసౌ కపికుఙ్జరః | తతస్తేష్వవసన్నేషు సేనా పతిషు పఙ్చసు || 5.46.36

బలం తదవశేషం చ నాశయామాస వానరః | అశ్వైరశ్వాన్ గజైర్నాగాన్ యోధైర్యోధాన్ రథై రథాన్ || 5.46.37

స కపిర్నాశయామాస సహస్రాక్ష ఇవాసురాన్ హతైర్నాగైశ్చ తురగైర్భగ్నాక్షైశ్చ మహారథైః || 5.46.38

హతైశ్చ రాక్షసైర్భూమీ రుద్ధ మార్గా సమంతతః |

తతః కపిస్తాన్ ధ్వజినీ పతీన్ రణే | నిహత్య వీరాన్ సబలాన్ సవాహనాన్ | తదేవ వీరః పరిగృహ్య తోరణం | కృత క్షణః కాల ఇవ ప్రజా క్షయే || 5.46.39

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే సుందరకాణ్డే షట్చత్వారింశస్సర్గః