సుందరకాండము - సర్గము 35

సర్గ – 35

తాం తు రామ కథాం శ్రుత్వా వైదేహీ వానరర్షభాత్ | ఉవాచ వచనం సాంత్వమిదం మధురయా గిరా || 5.35.1

క్వ తే రామేణ సంసర్గః కథం జానాసి లక్ష్మణం | వానరాణాం నరాణాం చ కథమాసీత్సమాగమః || 5.35.2

యాని రామస్య లింగాని లక్ష్మణస్య చ వానర | తాని భూయస్సమాచక్ష్వ న మాం శోకస్సమావిశేత్ || 5.35.3

కీదృశం తస్య సంస్థానం రూపం రామస్య కీదృశం | కథమూరూ కథం బాహూ లక్ష్మణస్య చ శంస మే || 5.35.4

ఏవముక్తస్తు వైదేహ్యా హనూమాన్ మారుతాత్మజః | తతో రామం యథా తత్త్వమాఖ్యాతుముపచక్రమే || 5.35.5

జానంతీ బత దిష్ట్యా మాం వైదేహి పరిపృచ్ఛసి | భర్తుః కమల పత్రాక్షి సంఖ్యానం లక్ష్మణస్య చ || 5.35.6

యాని రామస్య చిహ్నాని లక్ష్మణస్య చ యాని వై | లక్షితాని విశాలాక్షి వదతశ్శృణు తాని మే || 5.35.7

రామః కమల పత్రాక్షః సర్వ భూత మనోహరః | రూప దాక్షిణ్య సంపన్నః ప్రసూతో జనకాత్మజే || 5.35.8

తేజసా దిత్య సంకాశః క్షమయా పృథివీ సమః | బృహస్పతి సమో బుద్ధ్యా యశసా వాసవోపమః || 5.35.9

రక్షితా జీవ లోకస్య స్వ జనస్యాభిరక్షితా | రక్షితా స్వస్య వృత్తస్య ధర్మస్య చ పరం తపః || 5.35.10

రామో భామిని లోకస్య చాతుర్వర్ణ్యస్య రక్షితా | మర్యాదానాం చ లోకస్య కర్తా కారయితా చ సః || 5.35.11

అర్చిష్మానర్చితో త్యర్థం బ్రహ్మ చర్య వ్రతే స్థితః | సాధూనాముపకారజ్ఞః ప్రచారజ్ఞః చ కర్మణాం || 5.35.12

రాజ విద్యా వినీతశ్చ బ్రాహ్మణానాముపాసితా | శ్రుతవాన్ శీల సంపన్నో వినీతస్చ పరంతపః || 5.35.13

యజుర్వేద వినీతశ్చ వేదవిద్భిస్సుపూజితః | ధనుర్వేదే చ వేదేషు వేదాంగేషు చ నిష్ఠితః || 5.35.14

విపులాంసో మహాబాహుః కంబు గ్రీవశ్శుభాననః | గూఢ జత్రుస్సుతామ్రాక్షో రామో దేవి జనైశ్శ్రుతః || 5.35.15

దుందుభి స్వన నిర్ఘోషః స్నిగ్ధ వర్ణః ప్రతాపవాన్ | సమస్సమ విభక్తాంగో వర్ణం శ్యామం సమాశ్రితః || 5.35.16

త్రిస్థిరస్త్రిప్రలంబశ్చ త్రిసమస్త్రిషు చోన్నతః | త్రితామ్రస్త్రిషు చ స్నిగ్ధో గంభీరస్త్రిషు నిత్యశః || 5.35.17

త్రివలీవాంస్త్ర్యవనతశ్చతుర్వ్యఞ్గస్త్రిశీర్శవాన్ | చతుష్కలశ్చతుర్లేఖశ్చతుష్కిష్కుశ్చతుస్సమః || 5.35.18

చతుష్కలశ్చతుర్లేఖశ్చతుష్కిష్కుశ్చతుస్సమః | మహోష్ఠహనునాసశ్చ పఙ్చస్నిగ్ధో 2ష్టవంశవాన్ || 5.35.19

దశ పద్మో దశ బృహత్త్రిభిర్వ్యాప్తో ద్వి శుక్లవాన్ | షడున్నతో నవ తనుస్త్రిభిర్వ్యాప్నోతి రాఘవః || 5.35.20

సత్య ధర్మ పరశ్శ్రీమాన్ సంగ్రహానుగ్రహే రతః | దేశ కాల విభాగజ్ఞ స్సర్వ లొక ప్రియం వదః || 5.35.21

భ్రాతా చ తస్య ద్వైమాత్రస్సౌమిత్రిరపరాజితః | అనురాగేణ రూపేణ గుణైశ్చైవ తథా విధః || 5.35.22

తావుభౌ నరశార్డూలౌ త్వద్దర్శనసముత్సుకౌ | విచిన్వంతౌ మహీం కృత్స్నామస్మాభిరభిసంగాతౌ || 5.35.23

త్వామేవ మార్గమాణో తౌ విచరంతౌ వసుంధరాం | దదర్శతుర్మృగపతిం పూర్వజేనావరోపితం || 5.35.24

ఋష్యమూకస్య పృష్ఠే తు బహు పాదప సంకులే | భ్రాతుర్భార్యార్తమాసీనం సుగ్రీవం ప్రియదర్శనం || 5.35.25

వయం తు హరి రాజం తం సుగ్రీవం సత్య సంగరం | పరిచర్యామహే రాజ్యాత్పూర్వజేనావరోపితం || 5.35.26

తతస్తౌ చీర వసనౌ ధనుః ప్రవర పాణినౌ | ఋష్యమూకస్య శైలస్య రమ్యం దేశముపాగతౌ || 5.35.27

స తౌ దృష్ట్వా నర వ్యాఘ్రౌ ధన్వినౌ వానరర్షభః | అభిప్లుతొ గిరేస్తస్య శిఖరం భయ మోహితః || 5.35.28

తతస్స శిఖరే తస్మిన్వానరేంద్రో వ్యవస్థితః | తయోస్సమీపం మామేవ ప్రేషయామాస సత్వరం || 5.35.29

తావహం పురుష వ్యాఘ్రౌ సుగ్రీవ వచనాత్ ప్రభూ | రూప లక్షణ సంపన్నౌ కృతాఞ్జలిరుపస్థితః || 5.35.30

తౌ పరిజ్ఞాతతత్త్వార్థౌ మయా ప్రీతి సమన్వితౌ | పృష్ఠమారోప్య తం దేశం ప్రాపితౌ పురుషర్షభౌ || 5.35.31

నివేదితౌ చ తత్త్వేన సుగ్రీవాయ మహాత్మనే | తయోరన్యోన్య సల్లాపాత్ భృశం ప్రీతిరజాయత || 5.35.32

తతస్తౌ ప్రీతిసంపన్నౌ హరీశ్వర నరేశ్వరౌ | పరస్పర కృతాశ్వాసౌ కథయా పూర్వ వృత్తయా || 5.35.33

తతస్స సాంత్వయామాస సుగ్రీవం లక్ష్మణాగ్రజః | స్త్రీ హేతోర్వాలినా భ్రాత్రా నిరస్తమురు తేజసా || 5.35.34

తతస్త్వన్నాశజం శోకం రామస్యాక్లిష్ట కర్మణః | లక్ష్మణో వానరేంద్రాయ సుగ్రీవాయ న్యవేదయత్ || 5.35.35

స శ్రుత్వా వానరేంద్రస్తు లక్ష్మణేనేరితం వచః | తదాసీన్నిష్ప్రభో త్యర్థం గ్రహగ్రస్త ఇవాంశుమాన్ || 5.35.36

తతస్త్వద్గాత్ర శోభీని రక్షసా హ్రియమాణయా | యాన్యాభరణ జాలాని పాతితాని మహీతలే || 5.35.37

తాని సర్వాణి రామాయ ఆనీయ హరి యూథపాః | సంహృష్టా దర్శయామాసుర్గతిం తు న విదుస్తవ || 5.35.38

తాని రామాయ దత్తాని మయైవోపహృతాని చ | స్వనవంత్యవకీర్ణంతి తస్మిన్విగత చేతసి || 5.35.39

తాన్యంకే దర్శనీయాని కృత్వా బహు విధం తవ | తేన దేవ ప్రకాశేన దేవేన పరిదేవితం || 5.35.40

పశ్యతస్తాని రుదతస్తామ్యతశ్చ పునః పునః | ప్రాదీపయన్ దాశరథేస్తాని శోక హుతాశనం || 5.35.41

శయితం చ చిరం తేన దుఃఖార్తేన మహాత్మనా | మయాపి వివిధైర్వాక్యైః కృచ్ఛ్రాదుత్థాపితః పునః || 5.35.42

తాని దృష్ట్వా మహాబాహుర్దర్శయిత్వా ముహుర్ముహుః | రాఘవస్సహ సౌమిత్రిస్సుగ్రీవే స న్యవేదయత్ || 5.35.43

స తవాదర్శనాదార్యే రాఘవః పరితప్యతే | మహతా జ్వలతా నిత్యమగ్నినేవాగ్ని పర్వతః || 5.35.44

త్వత్కృతే తమనిద్రా చ శోకశ్చింతా చ రాఘవం | తాపయంతి మహాత్మానమగ్న్యగారమివాగ్నయః || 5.35.45

తవాదర్శన శోకేన రాఘవః ప్రవిచాల్యతే | మహతా భూమి కంపేన మహానివ శిలోచ్చయః || 5.35.46

కానానాని సురమ్యాణి నదీః ప్రస్రవణాని చ | చరన్న రతిమాప్నోతి త్వమపశ్యన్నృపాత్మజే || 5.35.47

స త్వాం మనుజ శార్దూలః క్షిప్రం ప్రాప్స్యతి రాఘవః | సమిత్ర బాంధవం హత్వా రావణం జనకాత్మజే || 5.35.48

సహితౌ రామ సుగ్రీవావుభావకురుతాం తదా | సమయం వాలినం హంతుం తవ చాన్వేషణం తథా || 5.35.49

తతస్తాభ్యాం కుమారాభ్యాం వీరాభ్యాం స హరీశ్వరః | కిష్కింధాం సమూపాగమ్య వాలీ యుద్ధే నిపాతితః || 5.35.50

తతో నిహత్య తరసా రామో వాలినమాహవే | సర్వర్ క్షహరి సంఘానాం సుగ్రీవమకరోత్పతిం || 5.35.51

రామ సుగ్రీవయోరైక్యం దేవ్యేవం సమజాయత | హనుమంతం చ మాం విద్ధి తయోర్దూతమిహాగతం || 5.35.52

స్వరాజ్యం ప్రాప్య సుగ్రీవస్సమనీయ మహాహరీన్ | త్వదర్థం ప్రేషయామాస దిశో దశ మహాబలాన్ || 5.35.53

ఆదిష్టా వానరేంద్రేణ సుగ్రీవేణ మహౌజసా | అద్రి రాజ ప్రతీకాశాస్సర్వతః ప్రస్థితౌ మహీం || 5.35.54

తతస్తే మార్గమాణా వై సుగ్రీవవచనాతురాః | చరంతి వసుధాం కృత్స్నాం వయమన్యే చ వానరాః || 5.35.55

అంగదో నామ లక్ష్మీవాన్ వాలి సూనుఋమహాబలః | ప్రస్థితః కపి శార్దూలస్త్రిభాగ బల సంవృతః || 5.35.56

తేషాం నో విప్రనష్టానాం వింధ్యే పర్వత సత్తమే | భృశం శోక పరీతనామహో రాత్ర గణా గతాః || 5.35.57

తే వయం కార్య నైరాశ్యాత్కాలస్యాతిక్రమేణ చ | భయాచ్చ కపి రాజస్య ప్రాణాస్త్యక్తుం వ్యవస్థితాః || 5.35.58

విచిత్య వన దుర్గాణి గిరి ప్రస్రవణాని చ | అనాసాద్య పదం దేవ్యాః ప్రాణాంస్త్యక్తుం సముద్దతాః || 5.35.59

దృష్ట్వా ప్రాయోపవిష్టాంశ్చ సర్వాన్వానరపుఞ్గవాన్ | భృశం శోకార్ణవే మగ్నః పర్యదేవయదంగదః || 5.35.60

తవ నాశం చ వైదేహి వాలినశ్చ వధం తథా | ప్రాయోపవేశమస్మాకం మరణం చ జటాయుషః || 5.35.61

తేషాం నః స్వామి సందేశాన్నిరాశానాం ముమూర్షతాం | కార్య హేతోరివాయాతశ్శకునిర్వీర్యవాన్మహాన్ || 5.35.62

గృధ్ర రాజస్య సోదర్యః సంపాతిర్నామ గృధ్ర రాట్ | శ్రుత్వా భ్రాతృ వధం కోపాదిదం వచనమబ్రవీత్ || 5.35.63

యవీయాన్ కేన మే భ్రాతా హతః క్వ చ నిపాతితః | ఏతదాఖ్యాతుమిచ్ఛామి భవద్భిర్వానరోత్తమాః || 5.35.64

అంగదో కథయత్తస్య జన స్థానే మహద్వధం | రక్షసా భీమ రూపేణ త్వాముద్దిశ్య యథా తథం || 5.35.65

జటాయోస్తు వధం శ్రుత్వా దుఃఖితస్సో రుణాత్మజః | త్వామాహ స వరారోహే వసంతీం రావణాలయే || 5.35.66

తస్య తద్వచనం శ్రుత్వా సంపాతేః ప్రీతి వర్ధనం | అంగద ప్రముఖాస్తూర్ణం తతస్సంప్రస్థితా వయం || 5.35.67

వింధ్యాదుత్థాయ సంప్రాప్తా స్సాగరస్యాంతముత్తరం | త్వద్దర్శన కృతోత్సాహా హృష్టాస్తుష్టాః ప్లవంగమాః || 5.35.68

అఞ్గదప్రముఖా స్సర్వే వేలోపాంతముపస్థితాః | చింతాం జగ్ముః పునర్భీతాస్త్వద్దర్శనసముత్సుకాః || 5.35.69

అథాహం హరి సైన్యస్య సాగరం దృశ్య సీదతః | వ్యవధూయ భయం తీవ్రం యోజనానాం శతం ప్లుతః || 5.35.70

లంకా చాపి మయా రాత్రౌ ప్రవిష్టా రాక్షసాకులా | రావణస్చ మయా దృష్టస్త్వం చ శోకపరిప్లుతా|| 5.35.71

ఏతత్తే సర్వమాఖ్యాతం యథా వృత్తమనిందితే | అభిభాషస్వ మాం దేవి దూతో దాశరథేరహం || 5.35.72

త్వం మాం రామ కృతోద్యోగం త్వన్నిమిత్తమిహాగతం | సుగ్రీవ సచివం దేవి బుద్ధ్యస్వ పవనాత్మజం || 5.35.73

కుశలీ తవ కాకుత్స్థస్సర్వ శస్త్రభృతాం వరః | గురోరారాధనే యుక్తో లక్ష్మణస్చ సులక్షణః || 5.35.74

తస్య వీర్యవతో దేవి భర్తుస్తవ హితే రతః | అహమేకస్తు సంప్రాప్త స్సుగ్రీవ వచనాదిహ || 5.35.75

మయేయమసహాయేన చరతా కామరూపిణా | దక్షిణా దిగనుక్రాంతా త్వన్మార్గ విచయైషిణా || 5.35.76

దిష్ట్యాహం హరి సైన్యానాం త్వన్నాశమనుశోచతాం | అపనేష్యామి సంతాపం తవాభిగమశంసనాత్ || 5.35.77

దిష్ట్యా హి మమ న వ్యర్థం దేవి సాగర లంఘనం | ప్రాప్స్యామ్యహమిదం దిష్ట్యా త్వద్దర్శన కృతం యశః || 5.35.78

రాఘవశ్చ మహావీర్యః క్షిప్రం త్వామభిపత్స్యతే | సమిత్ర బాంధవం హత్వా రావణం రాక్షసాధిపం || 5.35.79

కౌరజో నామ వైదేహి గిరీణాముత్తమో గిరిః | తతో గచ్ఛతి గోకర్ణం పర్వతం కేసరీ హరిః || 5.35.80

స చ దేవర్షిభిర్దిష్టః పితా మమ మహాకపిః | తీర్థే నదీపతేః పుణ్యే శంబ సాదనముద్ధరత్ || 5.35.81

తస్యాహం హరిణః క్షేత్రే జాతో వాతేన మైథిలి | హనూమానితి విఖ్యాతో లోకే స్వేనైవ కర్మణా || 5.35.82

విశ్వాసార్థం తు వైదేహి భర్తురుక్తా మయా గుణాః | అచిరాద్రాఘవో దేవి త్వామితో నయితా నఘే || 5.35.83

ఏవం విశ్వాసితా సీతా హేతుభి శ్శోక కర్శితా | ఉపపన్నైరభిజ్ఞానైర్దూతం తమవగచ్ఛతి || 5.35.84

అతులం చ గతా హర్షం ప్రహర్షేణ తు జానకీ | నేత్రాభ్యాం వక్ర పక్ష్మాభ్యాం ముమోచానందజం జలం || 5.35.85

చారు తద్వదనం తస్యాస్తామ్ర శుక్లాయతేక్షణం | అశోభత విశాలాక్ష్యా రాహు ముక్త ఇవోడురాట్ || 5.35.86

హనుమంతం కపిం వ్యక్తం మన్యతే నాన్యథేతి సా | అథోవాచ హనూమాంస్తాముత్తరం ప్రియ దర్శనాం || 5.35.87

ఏతత్తే సర్వమాఖ్యాతం సమాశ్వసిహి మైథిలి | కిం కరోమి కథం వా తే రోచతే ప్రతియామ్యహం || 5.35.88

హతే సురే సమ్యతి శంబ సాదనే | కపి ప్రవీరేణ మహర్షి చోదనాత్ | తతో స్మి వాయు ప్రభవో హి మైథిలి | ప్రభావతస్తత్ప్రతిమశ్చ వానరః || 5.35.89

ఇత్యార్శే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయ ఆదికావ్యే సుందరకాణ్డే పఙ్చత్రింశస్సర్గః