సుందరకాండము - సర్గము 3
స లంబశిఖరే లంబే లంబతోయద సన్నిభే |
సత్త్వమాస్థాయ మేధావీ హనుమాన్ మారుతాత్మజః || (1)
నిశి లంకాం మహాసత్త్వో వివేశ కపి కుంజరః |
రమ్యకాననతోయాఢ్యాం పురీం రావణ పాలితామ్ || (2)
శారదాం బుధరప్రఖ్యైర్బవనైరుపశోభితామ్ |
సాగరోపమనిర్ఘోషాం సాగరానిలసేవితాం || (3)
సుపుష్టబలసంఘుష్టాం యథైవ విటపావతీమ్ |
చారుతోరణ నిర్యూహాం పాణ్డురద్వారతోరణాం || (4)
భుజగాచరితాం గుప్తాం శుభాం భోగవతీమ్ ఇవ |
తాం సవిద్యుద్ఘనాకీర్ణాం జ్యోతిర్గణనిషేవితామ్ || (5)
మందమారుత సంచారాం యథేన్ద్రస్యామరావతీమ్ |
శతకుంభేనమహతా ప్రాకారేణాభిసంవృతామ్ || (6)
కిఙ్కిణీజాల ఘోషాభిః పతాకాభిరలఙ్కృతామ్ |
ఆసాద్య సహసా హృష్టః ప్రాకారమభిపేదివాన్ || (7)
విస్మయావిష్టహృదయః పురీమాలోక్య సర్వతః |
జాంబూనదమయైర్ద్వారైర్వైదూర్యకృతవేదికైః || (8)
వజ్రస్ఫటిక ముక్తాభిర్మణికుట్టిమభూషితైః |
తప్త హాటక నిర్యూహై రాజతామలపాణ్డురైః || (9)
వైడూర్యకృతసోపానైః స్ఫాటికాన్తరపాసుంభిః |
చారు సఞ్జవనోపేతైః ఖమివోత్ పతితైః శుభైః || (10)
క్రౌఞ్చబర్ హిణసఙ్ఘుష్టై రాజహంసనిషేవితైః |
తూర్యాభరణ నిర్ఘోషైః సర్వతః ప్రతినాదితామ్ || (11)
వస్వోకసారాప్రతిమాం సమీక్ష్య నగరీం తతః |
ఖమివోత్ పతితాం లఙ్కాం జహర్ష హనుమాన్ కపిః || (12)
తూర్యాభరణ నిర్ఘోషైః సర్వతః ప్రతినాదితామ్ |
అనుత్తమామృద్ధియుతాం చిన్తయామాస వీర్యవాన్ || (13)
నేయమన్యేన నగరీ శక్యా ధర్షయితుం బలాత్ |
రక్షితా రావణబలైరుద్యతాయుధధారాభిః || (14)
కుముదాఙ్గదయోర్వాపి సుషేణస్య మహాకపేః |
ప్రసిద్ధేయం భవేధ్బూమిర్మైన్దద్వివిదయోరపి || (15)
వివస్వతస్తనూజస్య హరేశ్చ కుశపర్వణః |
ఋక్షస్య కేతుమాలస్య మమచైవ గతిర్భవేత్ || (16)
సమీక్ష్య చ మహాబాహో రాఘవస్య పరాక్రమమ్ |
లక్ష్మణస్య చ విక్రాన్తమభవత్ ప్రీతిమాన్ కపిః || (17)
తాం రత్నవసనోపేతాం కోష్ఠాగారావతంసకామ్ |
యన్త్రాగారస్తనీమృద్ధాం ప్రమదామివ భూషితామ్ || (18)
తాం నష్టతిమిరాం దీపైర్భాస్వరైశ్చ మహాగృహైః |
నగరీం రాక్షసేంద్రస్య దదర్శ స మహాకపిః || (19)
అథ సా హరిశార్దూలం ప్రవిశంతం మహాబలమ్ |
నగరీ స్వేన రూపేణ దదర్శ పవనాత్మజమ్ || (20)
సాతం హరివరం దృష్ట్వా లంకా రావణపాలితా |
స్వయమేవోత్థితా తత్ర వికృతానన దర్శనా || (21)
పురస్తాత్కపివర్యస్య వాయుసూనోరతిష్ఠత |
ముంచమానా మహానాదమబ్రవీత్పవనాత్మజమ్ || (22)
కస్త్వం కేన చ కార్యేణ ఇహ ప్రాప్తో వనాలయ |
కథయస్వేహ యత్తత్వం యావత్ప్రాణా ధరంతితే || (23)
న శక్యాం ఖ్వలియం లంకా ప్రవేష్టుం వానర త్వయా |
రక్షితా రావణబలై రభిగుప్తా సమంతతః || (24)
అథ తామబ్రవీద్వీరో హనుమానగ్రతస్థితాం |
కథయిష్యామి తే తత్వం యన్మాత్వం పరిపృచ్ఛసి || (25)
కాత్వం విరూపనయనా పురద్వారేవతిష్ఠసి |
కిమర్ధం చాపి మాం రుద్ధ్వా నిర్భర్త్సయసి దారుణా || (26)
హనుమద్వచనం శృత్వా లంకా సా కామరూపిణీ |
ఉవాచ వచనం క్రుద్ధా పరుషం పవనాత్మజమ్ || (27)
అహం రాక్షసరాజస్య రావణస్య మహాత్మనః |
ఆజ్ఞాప్రతీక్షా దుర్ధర్షా రక్షామి నగరీమిమామ్ || (28)
న శక్యా మామవజ్ఞాయ ప్రవేష్టుం నగరీ త్వయా |
అద్య ప్రాణైః పరిత్యక్తః స్వప్స్యసే నిహతో మయా || (29)
అహం హి నగరీ లంకా స్వయమేవ ప్లవంగమ |
సర్వతః పరిరక్షామి హ్యేతత్తే కథితమ్ మయా || (30)
లంకాయా వచనమ్ శ్రుత్వా హనుమాన్ మారుతాత్మజః |
యత్నవాన్ స హరిశ్రేష్ఠః స్థితశ్శైల ఇవాపరః || (31)
స తామ్ స్త్రేరూపవికృతాం దృష్ట్వా వానరపుంగవః |
ఆబభాషే థ మెధావీ సత్వవాన్ ప్లవగర్షభః || (32)
ద్రక్ష్యామి నగరీమ్ లంకాం సాట్టప్రాకారతోరణామ్ |
ఇత్యర్థమిహ సంప్రాప్తః పరమ్ కౌతూహలమ్ హి మె || (33)
వనాన్యుపవనానీహ లంకాయాః కాననాని చ |
సర్వతో గృహముఖ్యాని ద్రష్టుమాగమనమ్ హి మే || (34)
తస్య తద్వచనమ్ శ్రుత్వా లంకా సా కామరూపిణీ |
భూయ ఏవ పునర్వాక్యమ్ బభాషె పరుషాక్షరమ్ || (35)
మామనిర్జత్య దుర్బుద్ధే రాక్షసేశ్వరపాలితాం |
న శక్యమద్య తే ద్రష్టుమ్ పురీయమ్ వానరాధమ || (36)
తతః స కపిశార్దూలస్తామువాచ నిశాచరీమ్ |
దౄష్ట్వా పురీమిమామ్ భద్రేఎ పునర్యాస్యే యథాగతమ్ || (37)
తతః కృత్వా మహానాదం సా వై లంకా భయావహమ్ |
తలేన వానరశ్రేష్ఠమ్ తాడయామాస వేగితా || (38)
తతః స కపిశార్దూలో లంకాయా తాడితో భృశమ్ |
ననాద సుమహానాదమ్ వీర్యవాన్ పవనాత్మజః || (39)
తతస్సంవర్తయామాస వామహస్తస్య సొంగుళీః |
ముష్టినాభిజఘూనైనాం హనుమాన్ క్రోధమూర్ఛితః || (40)
స్త్రీచేతి మన్యమానేన నాతిక్రోధస్స్వయం కృతః |
సా తు తేన ప్రహారేణ విహ్వలాంగీ నిశాచరీ || (41)
పపాత సహసా భూమౌ వికృతాననదర్శనా |
తతస్తు హనుమాన్ ప్రాజ్ఞస్తామ్ దృష్ట్వా వినిపాతితామ్ || (42)
కృపామ్ చకార తెజస్వీ మన్యమానః స్త్రియమ్ తు తామ్ |
తతొ వై భృశసంవిగ్నా లంకా గద్గదాక్షరమ్ || (43)
ఉవాచాగర్వితమ్ వాక్యమ్ హనూమంతమ్ ప్లవంగమం |
ప్రసీద సుమహాబాహో త్రాయస్వ హరిసత్తమ || (44)
సమయె సౌమ్య తిష్ఠంతి సత్త్వవంతో మహాబలాః |
అహం తు నగరీ లంకా స్వయమేవ ప్లవంగమ || (45)
నిర్జితాహం త్వయా వీర విక్రమేణ మహాబల |
ఇదమ్ తు తథ్యమ్ శృణు వై బ్రువంత్యా మే హరీశ్వర || (46)
స్వయంభువా పురా దత్తమ్ వరదానమ్ యథా మమ |
యదా త్వామ్ వానరః కశ్చిద్విక్రమాద్వశమానయేత్ || (47)
తదా త్వయా హి విజ్ఞేయమ్ రక్షసామ్ భయమాగతం |
సహి మే సమయస్సౌమ్య ప్రాప్తోదయ తవ దర్శనాత్ || (48)
స్వయంభువిహితస్సత్యోన తస్యాస్తి వ్యతిక్రమః |
సీతానిమిత్తం రాజ్ఞస్తు రావణస్య దురాత్మనః || (49)
రక్షసాం చైవ సర్వేషాం వినాశస్సముపస్థితః |
తత్ప్రవిశ్య హరిశ్రేష్ఠ పురీమ్ రావణపాలితామ్ || (50)
విధత్స్వ సర్వకార్యాణి యాని యానీహ వాంఛసి |
ప్రవిశ్య శాపోపహతాం హరీశ్వర |
శుభామ్ పురీమ్ రాక్షసరాజపాలితాం |
యదృచ్ఛయా త్వం జనకాత్మజామ్ సతీం |
విమార్గ సర్వత్ర గతో యథాసుఖమ్ || (51)
ఇతి శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే సుందరకాండే తృతీయస్సర్గః