సభా పర్వము - అధ్యాయము - 5
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (సభా పర్వము - అధ్యాయము - 5) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [వ]
తత్ర తత్రొపవిష్టేషు పాణ్డవేషు మహాత్మసు
మహత్సు చొపవిష్టేషు గన్ధర్వేషు చ భారత
2 లొకాన అనుచరన సర్వాన ఆగమత తాం సభామ ఋషిః
నారథః సుమహాతేజా ఋషిభిః సహితస తథా
3 పారిజాతేన రాజేన్థ్ర రైవతేన చ ధీమతా
సుముఖేన చ సౌమ్యేన థేవర్షిర అమితథ్యుతిః
సభాస్దాన పాణ్డవాన థరష్టుం పరీయమాణొ మనొజవః
4 తమ ఆగతమ ఋషిం థృష్ట్వా నారథం సర్వధర్మవిత
సహసా పాణ్డవశ్రేష్ఠః పరత్యుత్దాయానుజైః సహ
అభ్యవాథయత పరీత్యా వినయావనతస తథా
5 తథ అర్హమ ఆసనం తస్మై సంప్రథాయ యదావిధి
అర్చయామ ఆస రత్నైశ చ సర్వకామైశ చ ధర్మవిత
6 సొ ఽరచితః పాణ్డవైః సర్వైర మహర్షిర వేథపారగః
ధర్మకామార్ద సంయుక్తం పప్రచ్ఛేథం యుధిష్ఠిరమ
7 [న]
కచ చిథ అర్దాశ చ కల్పన్తే ధర్మే చ రమతే మనః
సుఖాని చానుభూయన్తే మనశ చ న విహన్యతే
8 కచ చిథ ఆచరితాం పూర్వైర నరథేవ పితా మహైః
వర్తసే వృత్తిమ అక్షీణాం ధర్మార్దసహితాం నృషు
9 కచ చిథ అర్దేన వా ధర్మం ధర్మేణార్దమ అదాపి వా
ఉభౌ వా పరీతిసారేణ న కామేన పరబాధసే
10 కచ చిథ అర్దం చ ధర్మం చ కామం చ జయతాం వర
విభజ్య కాలే కాలజ్ఞ సథా వరథ సేవసే
11 కచ చిథ రాజగుణైః షడ్భిః సప్తొపాయాంస తదానఘ
బలాబలం తదా సమ్యక చతుర్థశ పరీక్షసే
12 కచ చిథ ఆత్మానమ అన్వీక్ష్య పరాంశ చ జయతాం వర
తదా సంధాయ కర్మాణి అష్టౌ భారత సేవసే
13 కచ చిత పరకృతయః షట తే న లుప్తా భరతర్షభ
ఆఢ్యాస తదావ్యసనినః సవనురక్తాశ చ సర్వశః
14 కచ చిన న తర్కైర థూతైర వా యే చాప్య అపరిశఙ్కితాః
తవత్తొ వా తవ వామాత్యైర భిథ్యతే జాతు మన్త్రితమ
15 కచ చిత సంధిం యదాకాలం విగ్రహం చొపసేవసే
కచ చిథ వృత్తిమ ఉథాసీనే మధ్యమే చానువర్తసే
16 కచ చిథ ఆత్మసమా బుథ్ధ్యా శుచయొ జీవితక్షమాః
కులీనాశ చానురక్తాశ చ కృతాస తే వీర మన్త్రిణః
17 విజయొ మన్త్రమూలొ హి రాజ్ఞాం భవతి భారత
సుసంవృతొ మన్త్రధనైర అమాత్యైః శాస్త్రకొవిథైః
18 కచ చిన నిథ్రావశం నైషి కచ చిత కాలే విబుధ్యసే
కచ చిచ చాపరరాత్రేషు చిన్తయస్య అర్దమ అర్దవిత
19 కచ చిన మన్త్రయసే నైకః కచ చిన న బహుభిః సహ
కచ చిత తే మన్త్రితొ మన్త్రొ న రాష్ట్రమ అనుధావతి
20 కచ చిథ అర్దాన వినిశ్చిత్య లఘుమూలాన మహొథయాన
కషిప్రమ ఆరభసే కర్తుం న విఘ్నయసి తాథృశాన
21 కచ చిన న సర్వే కర్మాన్తాః పరొక్షాస తే విశఙ్కితాః
సర్వే వా పునర ఉత్సృష్టాః సంసృష్టం హయ అత్ర కారణమ
22 కచ చిథ రాజన కృతాన్య ఏవ కృతప్రాయాని వా పునః
విథుస తే వీరకర్మాణి నానవాప్తాని కాని చిత
23 కచ చిత కారణికాః సర్వే సర్వశాస్త్రేషు కొవిథాః
కారయన్తి కుమారాంశ చ యొధముఖ్యాంశ చ సర్వశః
24 కచ చిత సహస్రైర మూర్ఖాణామ ఏకం కరీణాసి పణ్డితమ
పణ్డితొ హయ అర్దకృచ్ఛ్రేషు కుర్యాన నిఃశ్రేయసం పరమ
25 కచ చిథ థుర్గాణి సర్వాణి ధనధాన్యాయుధొథకైః
యన్త్రైశ చ పరిపూర్ణాని తదా శిల్పిధనుర్ధరైః
26 ఏకొ ఽపయ అమాత్యొ మేధావీ శూరొ థాన్తొ విచక్షణః
రాజానం రాజపుత్రం వా పరాపయేన మహతీం శరియమ
27 కచ చిథ అష్టా థశాన్యేషు సవపక్షే థశ పఞ్చ చ
తరిభిస తరిభిర అవిజ్ఞాతైర వేత్సి తీర్దాని చారకైః
28 కచ చిథ థవిషామ అవిథితః పరతియత్తశ చ సర్వథా
నిత్యయుక్తొ రిపూన సర్వాన వీక్షసే రిపుసూథన
29 కచ చిథ వినయసంపన్నః కులపుత్రొ బహుశ్రుతః
అనసూయుర అనుప్రష్టా సత్కృతస తే పురొహితః
30 కచ చిథ అగ్నిషు తే యుక్తొ విధిజ్ఞొ మతిమాన ఋజుః
హుతం చ హొష్యమానం చ కాలే వేథయతే సథా
31 కచ చిథ అఙ్గేషు నిష్ణాతొ జయొతిషాం పరతిపాథకః
ఉత్పాతేషు చ సర్వేషు థైవజ్ఞః కుశలస తవ
32 కచ చిన ముఖ్యా మహత్స్వ ఏవ మధ్యమేషు చ మధ్యమాః
జఘన్యాశ చ జఘన్యేషు భృత్యాః కర్మసు యొజితాః
33 అమాత్యాన ఉపధాతీతాన పితృపైతామహాఞ శుచీన
శరేష్ఠాఞ శరేష్ఠేషు కచ చిత తవం నియొజయసి కర్మసు
34 కచ చిన నొగ్రేణ థణ్డేన భృశమ ఉథ్వేజిత పరజాః
రాష్ట్రం తవానుశాసన్తి మన్త్రిణొ భరతర్షభ
35 కచ చిత తవాం నావజానన్తి యాజకాః పతితం యదా
ఉగ్రప్రతిగ్రహీతారం కామయానమ ఇవ సత్రియః
36 కచ చిథ ధృష్టశ చ శూరశ చ మతిమాన ధృతిమాఞ శుచిః
కులీనశ చానురక్తశ చ థక్షః సేనాపతిస తవ
37 కచ చిథ బలస్య తే ముఖ్యాః సర్వే యుథ్ధవిశారథాః
థృష్టాపథానా విక్రాన్తాస తవయా సత్కృత్య మానితాః
38 కచ చిథ బలస్య భక్తం చ వేతనం చ యదొచితమ
సంప్రాప్తకాలం థాతవ్యం థథాసి న వికర్షసి
39 కాలాతిక్రమణాథ ధయేతే భక్త వేతనయొర భృతాః
భర్తుః కుప్యన్తి థౌర్గత్యాత సొ ఽనర్దః సుమహాన సమృతః
40 కచ చిత సర్వే ఽనురక్తాస తవాం కులపుత్రాః పరధానతః
కచ చిత పరాణాంస తవార్దేషు సంత్యజన్తి సథా యుధి
41 కచ చిన నైకొ బహూన అర్దాన సర్వశః సామ్పరాయికాన
అనుశాస్సి యదాకామం కామాత్మా శాసనాతిగః
42 కచ చిత పురుషకారేణ పురుషః కర్మశొభయన
లభతే మానమ అధికం భూయొ వా భక్త వేతనమ
43 కచ చిథ విథ్యావినీతాంశ చ నరాఞ జఞానవిశారథాన
యదార్హం గుణతశ చైవ థానేనాభ్యవపథ్యసే
44 కచ చిథ థారాన మనుష్యాణాం తవార్దే మృత్యుమ ఏయుషామ
వయసనం చాభ్యుపేతానాం బిభర్షి భరతర్షభ
45 కచ చిథ భయాథ ఉపనతం కలీబం వా రిపుమ ఆగతమ
యుథ్ధే వా విజితం పార్ద పుత్రవత పరిరక్షసి
46 కచ చిత తవమ ఏవ సర్వస్యాః పృదివ్యాః పృదివీపతే
సమశ చ నాభిశఙ్క్యశ చ యదా మాతా యదా పితా
47 కచ చిథ వయసనినం శత్రుం నిశమ్య భరతర్షభ
అభియాసి జవేనైవ సమీక్ష్య తరివిధం బలమ
48 పార్ష్ణిమూలం చ విజ్ఞాయ వయవసాయం పరాజయమ
బలస్య చ మహారాజ థత్త్వా వేతనమ అగ్రతః
49 కచ చిచ చ బలముఖ్యేభ్యః పరరాష్ట్రే పరంతప
ఉపచ్ఛన్నాని రత్నాని పరయచ్ఛసి యదార్హతః
50 కచ చిథ ఆత్మానమ ఏవాగ్రే విజిత్య విజితేన్థ్రియః
పరాఞ జిగీషసే పార్ద పరమత్తాన అజితేన్థ్రియాన
51 కచ చిత తే యాస్యతః శత్రూన పూర్వం యాన్తి సవనుష్ఠితాః
సామం థానం చ భేథశ చ థణ్డశ చ విధివథ గుణాః
52 కచ చిన మూలం థృఢం కృత్వా యాత్రాం యాసి విశాం పతే
తాంశ చ విక్రమసే జేతుం జిత్వా చ పరిరక్షసి
53 కచ చిథ అష్టాఙ్గసంయుక్తా చతుర్విధ బలా చమూః
బలముఖ్యైః సునీతా తే థవిషతాం పరతిబాధనీ
54 కచ చిల లవం చ ముష్టిం చ పరరాష్ట్రే పరంతప
అవిహాయ మహారాజ విహంసి సమరే రిపూన
55 కచ చిత సవపరరాష్ట్రేషు బహవొ ఽధికృతాస తవ
అర్దాన సమనుతిష్ఠన్తి రక్షన్తి చ పరస్పరమ
56 కచ చిథ అభ్యవహార్యాణి గాత్రసంస్పర్శకాని చ
ఘరేయాణి చ మహారాజ రక్షన్త్య అనుమతాస తవ
57 కచ చిత కొశం చ కొష్ట్దం చ వాహనం థవారమ ఆయుధమ
ఆయశ చ కృతకల్యాణైస తవ భక్తైర అనుష్ఠితః
58 కచ చిథ ఆభ్యన్తరేభ్యశ చ బాహ్యేభ్యశ చ విశాం పతే
రక్షస్య ఆత్మానమ ఏవాగ్రే తాంశ చ సవేభ్యొ మిదశ చ తాన
59 కచ చిన న పానే థయూతే వా కరీడాసు పరమథాసు చ
పరతిజానన్తి పూర్వాహ్ణే వయయం వయసనజం తవ
60 కచ చిథ ఆయస్య చార్ధేన చతుర్భాగేన వా పునః
పాథభాగైస తరిభిర వాపి వయయః సంశొధ్యతే తవ
61 కచ చిజ జఞాతీన గురూన వృథ్ధాన వణిజః శిల్పినః శరితాన
అభీక్ష్ణమ అనుగృహ్ణాసి ధనధాన్యేన థుర్గతాన
62 కచ చిథ ఆయవ్యయే యుక్తాః సర్వే గణక లేఖకాః
అనుతిష్ఠన్తి పూర్వాహ్ణే నిత్యమ ఆయవ్యయం తవ
63 కచ చిథ అర్దేషు సంప్రౌఢాన హితకామాన అనుప్రియాన
నాపకర్షసి కర్మభ్యః పూర్వమ అప్రాప్య కిల్బిషమ
64 కచ చిథ విథిత్వా పురుషాన ఉత్తమాధమమధ్యమాన
తవం కర్మస్వ అనురూపేషు నియొజయసి భారత
65 కచ చిన న లుబ్ధాశ చౌరా వా వైరిణొ వా విశాం పతే
అప్రాప్తవ్యవహారా వా తవ కర్మస్వ అనుష్ఠితాః
66 కచ చిన న లుబ్ధైశ చౌరైర వా కుమారైః సత్రీ బలేన వా
తవయా వా పీడ్యతే రాష్ట్రం కచ చిత పుష్టాః కృషీ వలాః
67 కచ చిథ రాష్ట్రే తడాగాని పూర్ణాని చ మహాన్తి చ
భాగశొ వినివిష్టాని న కృషిర థేవ మాతృకా
68 కచ చిథ బీజం చ భక్తం చ కర్షకాయావసీథతే
పరతికం చ శతం వృథ్ధ్యా థథాస్య ఋణమ అనుగ్రహమ
69 కచ చిత సవనుష్ఠితా తాత వార్త్తా తే సాధుభిర జనైః
వార్త్తాయాం సంశ్రితస తాత లొకొ ఽయం సుఖమ ఏధతే
70 కచ చిచ ఛుచికృతః పరాజ్ఞాః పఞ్చ పఞ్చ సవనుష్ఠితాః
కషేమం కుర్వన్తి సంహత్య రాజఞ జనపథే తవ
71 కచ చిన నగరగుప్త్య అర్దం గరామా నగరవత కృతాః
గరామవచ చ కృతా రక్షా తే చ సర్వే తథ అర్పణాః
72 కచ చిథ బలేనానుగతాః సమాని విషమాణి చ
పురాణచౌరాః సాధ్యక్షాశ చరన్తి విషయే తవ
73 కచ చిత సత్రియః సాన్త్వయసి కచ చిత తాశ చ సురక్షితాః
కచ చిన న శరథ్థధాస్య ఆసాం కచ చిథ గుహ్యం న భాషసే
74 కచ చిచ చారాన నిశి శరుత్వా తత కార్యమ అనుచిన్త్య చ
పరియాణ్య అనుభవఞ శేషే విథిత్వాభ్యన్తరం జనమ
75 కచ చిథ థవౌ పరదమౌ యామౌ రాత్ర్యాం సుప్త్వా విశాం పతే
సంచిన్తయసి ధర్మార్దౌ యామ ఉత్దాయ పశ్చిమే
76 కచ చిథ థర్శయసే నిత్యం మనుష్యాన సమలంకృతాన
ఉత్దాయ కాలే కాలజ్ఞః సహ పాణ్డవ మన్త్రిభిః
77 కచ చిథ రక్తామ్బరధరాః ఖడ్గహస్తాః సవలం కృతాః
అభితస తవామ ఉపాసన్తే రక్షణార్దమ అరింథమ
78 కచ చిథ థణ్డ్యేషు యమవత పూజ్యేషు చ విశాం పతే
పరీక్ష్య వర్తసే సమ్యగ అప్రియేషు పరియేషు చ
79 కచ చిచ ఛారీరమ ఆబాధమ ఔషధైర నియమేన వా
మానసం వృథ్ధసేవాభిః సథా పార్దాపకర్షసి
80 కచ చిథ వైథ్యాశ చికిత్సాయామ అష్టాఙ్గాయాం విశారథాః
సుహృథశ చానురక్తాశ చ శరీరే తే హితాః సథా
81 కచ చిన న మానాన మొహాథ వా కామాథ వాపి విశాం పతే
అర్ది పరత్యర్దినః పరాప్తాన అపాస్యసి కదం చన
82 కచ చిన న లొభాన మొహాథ వా విశ్రమ్భాత పరణయేన వా
ఆశ్రితానాం మనుష్యాణాం వృత్తిం తవం సంరుణత్సి చ
83 కచ చిత పౌరా న సహితా యే చ తే రాష్ట్రవాసినః
తవయా సహ విరుధ్యన్తే పరైః కరీతాః కదం చన
84 కచ చిత తే థుర్బలః శత్రుర బలేనొపనిపీడితః
మన్త్రేణ బలవాన కశ చిథ ఉభాభ్యాం వా యుధిష్ఠిర
85 కచ చిత సర్వే ఽనురక్తాస తవాం భూమిపాలాః పరధానతః
కచ చిత పరాణాంస తవథర్దేషు సంత్యజన్తి తవయా హృతాః
86 కచ చిత తే సర్వవిథ్యాసు గుణతొ ఽరచా పరవర్తతే
బరాహ్మణానాం చ సాధూనాం తవ నిఃశ్రేయసే శుభా
87 కచ చిథ ధర్మే తరయీ మూలే పూర్వైర ఆచరితే జనైః
వర్తమానస తదా కర్తుం తస్మిన కర్మణి వర్తసే
88 కచ చిత తవ గృహే ఽననాని సవాథూన్య అశ్నన్తి వై థవిజాః
గుణవన్తి గుణొపేతాస తవాధ్యక్షం సథక్షిణమ
89 కచ చిత కరతూన ఏకచిత్తొ వాజపేయాంశ చ సర్వశః
పుణ్డరీకాంశ చ కార్త్స్న్యేన యతసే కర్తుమ ఆత్మవాన
90 కచ చిజ జఞాతీన గురూన వృథ్ధాన థైవతాంస తాపసాన అపి
చైత్యాంశ చ వృక్షాన కల్యాణాన బరాహ్మణాంశ చ నమస్యసి
91 కచ చిథ ఏషా చ తే బుథ్ధిర వృత్తిర ఏషా చ తే ఽనఘ
ఆయుష్యా చ యశస్యా చ ధర్మకామార్ద థర్శినీ
92 ఏతయా వర్తమానస్య బుథ్ధ్యా రాష్ట్రం న సీథతి
విజిత్య చ మహీం రాజా సొ ఽతయన్తం సుఖమ ఏధతే
93 కచ చిథ ఆర్యొ విశుథ్ధాత్మా కషారితశ చౌర కర్మణి
అథృష్టశాస్త్రకుశలైర న లొభాథ వధ్యతే శుచిః
94 పృష్టొ గృహీతస తత్కారీ తజ్జ్ఞైర థృష్టః స కారణః
కచ చిన న ముచ్యతే సతేనొ థరవ్యలొభాన నరర్షభ
95 వయుత్పన్నే కచ చిథ ఆఢ్యస్య థరిథ్రస్య చ భారత
అర్దాన న మిద్యా పశ్యన్తి తవామాత్యా హృతా ధనైః
96 నాస్తిక్యమ అనృతం కరొధం పరమాథం థీర్ఘసూత్రతామ
అథర్శనం జఞానవతామ ఆలస్యం కషిప్తచిత్తతామ
97 ఏకచిన్తనమ అర్దానామ అనర్దజ్ఞైశ చ చిన్తనమ
నిశ్చితానామ అనారమ్భం మన్త్రస్యాపరిరక్షణమ
98 మఙ్గల్యస్యాప్రయొగం చ పరసఙ్గం విషయేషు చ
కచ చిత తవం వర్జయస్య ఏతాన రాజథొషాంశ చతుర్థశ
99 కచ చిత తే సఫలా వేథాః కచ చిత తే సఫలం ధనమ
కచ చిత తే సఫలా థారాః కచ చిత తే సఫలం శరుతమ
100 [య]
కదం వై సఫలా వేథాః కదం వై సఫలం ధనమ
కదం వై సఫలా థారాః కదం వై సఫలం శరుతమ
101 [న]
అగ్నిహొత్రఫలా వేథా థత్తభుక్త ఫలం ధనమ
రతిపుత్ర ఫలా థారాః శీలవృత్తఫలం శరుతమ
102 [వ]
ఏతథ ఆఖ్యాయ స మునిర నారథః సుమహాతపాః
పప్రచ్ఛానన్తరమ ఇథం ధర్మాత్మానం యుధిష్ఠిరమ
103 [న]
కచ చిథ అభ్యాగతా థూరాథ వణిజొ లాభకారణాత
యదొక్తమ అవహార్యన్తే శుల్కం శుల్కొపజీవిభిః
104 కచ చిత తే పురుషా రాజన పురే రాష్ట్రే చ మానితాః
ఉపానయన్తి పణ్యాని ఉపధాభిర అవఞ్చితాః
105 కచ చిచ ఛృణొషి వృథ్ధానాం ధర్మార్దసహితా గిరః
నిత్యమ అర్దవిథాం తాత తదా ధర్మానుథర్శినామ
106 కచ చిత తే కృషితన్త్రేషు గొషు పుష్పఫలేషు చ
ధర్మార్దం చ థవిజాతిభ్యొ థీయతే మధుసర్పిషీ
107 థరవ్యొపకరణం కచ చిత సర్వథా సర్వశిల్పినామ
చాతుర్మాస్యావరం సమ్యఙ నియతం సంప్రయచ్ఛసి
108 కచ చిత కృతం విజానీషే కర్తారం చ పరశంససి
సతాం మధ్యే మహారాజ సత కరొషి చ పూజయన
109 కచ చిత సూత్రాణి సర్వాణి గృహ్ణాసి భరతర్షభ
హస్తిసూత్రాశ్వసూత్రాణి రదసూత్రాణి చాభిభొ
110 కచ చిథ అభ్యస్యతే శశ్వథ గృహే తే భరతర్షభ
ధనుర్వేథస్య సూత్రం చ యన్త్రసూత్రం చ నాగరమ
111 కచ చిథ అస్త్రాణి సర్వాణి బరహ్మథణ్డశ చ తే ఽనఘ
విషయొగాశ చ తే సర్వే విథితాః శత్రునాశనాః
112 కచ చిథ అగ్నిభయాచ చైవ సర్పవ్యాల భయాత తదా
రొగరక్షొభయాచ చైవ రాష్ట్రం సవం పరిరక్షసి
113 కచ చిథ అన్ధాంశ చ మూకాంశ చ పఙ్గూన వయఙ్గాన అబాన్ధవాన
పితేవ పాసి ధర్మజ్ఞ తదా పరవ్రజితాన అపి
114 [వ]
ఏతాః కురూణామ ఋషభొ మహాత్మా; శరుత్వా గిరొ బరాహ్మణసత్తమస్య
పరణమ్య పాథావ అభివాథ్య హృష్టొ; రాజాబ్రవీన నారథం థేవరూపమ
115 ఏవం కరిష్యామి యదా తవయొక్తం; పరజ్ఞా హి మే భూయ ఏవాభివృథ్ధా
ఉక్త్వా తదా చైవ చకార రాజా; లేభే మహీం సాగరమేఖలాం చ
116 [న]
ఏవం యొ వర్తతే రాజా చాతుర్వర్ణ్యస్య రక్షణే
స విహృత్యేహ సుసుఖీ శక్రస్యైతి సలొకతామ