శ్రీమద్భాగవత పురాణము - స్కంధము 5 - అధ్యాయము 14
| ←ముందరి అధ్యాయము | శ్రీమద్భాగవత పురాణము (శ్రీమద్భాగవత పురాణము - స్కంధము 5 - అధ్యాయము 14) | తరువాతి అధ్యాయము→ |
స హోవాచ
స ఏష దేహాత్మమానినాం సత్త్వాదిగుణవిశేషవికల్పితకుశలాకుశలసమవహారవినిర్మితవివిధ
దేహావలిభిర్వియోగసంయోగాద్యనాదిసంసారానుభవస్య ద్వారభూతేన షడిన్ద్రియవర్గేణ
తస్మిన్దుర్గాధ్వవదసుగమేऽధ్వన్యాపతిత ఈశ్వరస్య భగవతో విష్ణోర్వశవర్తిన్యా మాయయా జీవలోకో
ऽయం యథా వణిక్సార్థోऽర్థపరః స్వదేహనిష్పాదితకర్మానుభవః శ్మశానవదశివతమాయాం
సంసారాటవ్యాం గతో నాద్యాపి విఫలబహుప్రతియోగేహస్తత్తాపోపశమనీం హరిగురుచరణారవిన్ద
మధుకరానుపదవీమవరున్ధే
యస్యాము హ వా ఏతే షడిన్ద్రియనామానః కర్మణా దస్యవ ఏవ తే తద్యథా పురుషస్య ధనం
యత్కిఞ్చిద్ధర్మౌపయికం బహుకృచ్ఛ్రాధిగతం సాక్షాత్పరమపురుషారాధనలక్షణో యోऽసౌ ధర్మస్తం
తు సామ్పరాయ ఉదాహరన్తి తద్ధర్మ్యం ధనం దర్శనస్పర్శనశ్రవణాస్వాదనావఘ్రాణసఙ్కల్ప
వ్యవసాయగృహగ్రామ్యోపభోగేన కునాథస్యాజితాత్మనో యథా సార్థస్య విలుమ్పన్తి
అథ చ యత్ర కౌటుమ్బికా దారాపత్యాదయో నామ్నా కర్మణా వృకసృగాలా ఏవానిచ్ఛతోऽపి
కదర్యస్య
కుటుమ్బిన ఉరణకవత్సంరక్ష్యమాణం మిషతోऽపి హరన్తి
యథా హ్యనువత్సరం కృష్యమాణమప్యదగ్ధబీజం క్షేత్రం పునరేవావపనకాలే గుల్మతృణ
వీరుద్భిర్గహ్వరమివ భవత్యేవమేవ గృహాశ్రమః కర్మక్షేత్రం యస్మిన్న హి కర్మాణ్యుత్సీదన్తి
యదయం కామకరణ్డ ఏష ఆవసథః
తత్ర గతో దంశమశకసమాపసదైర్మనుజైః శలభశకున్తతస్కర
మూషకాదిభిరుపరుధ్యమానబహిఃప్రాణః క్వచిత్పరివర్తమానోऽస్మిన్నధ్వన్యవిద్యాకామ
కర్మభిరుపరక్తమనసానుపపన్నార్థం నరలోకం గన్ధర్వనగరముపపన్నమితి మిథ్యా
దృష్టిరనుపశ్యతి
తత్ర చ క్వచిదాతపోదకనిభాన్విషయానుపధావతి పానభోజనవ్యవాయాదివ్యసనలోలుపః
క్వచిచ్చాశేషదోషనిషదనం పురీషవిశేషం తద్వర్ణగుణనిర్మితమతిః
సువర్ణముపాదిత్సత్యగ్నికామకాతర ఇవోల్ముకపిశాచమ్
అథ కదాచిన్నివాసపానీయద్రవిణాద్యనేకాత్మోపజీవనాభినివేశ ఏతస్యాం సంసారాటవ్యామితస్తతః
పరిధావతి
క్వచిచ్చ వాత్యౌపమ్యయా ప్రమదయారోహమారోపితస్తత్కాలరజసా రజనీభూత
ఇవాసాధుమర్యాదో
రజస్వలాక్షోऽపి దిగ్దేవతా అతిరజస్వలమతిర్న విజానాతి
క్వచిత్సకృదవగతవిషయవైతథ్యః స్వయం పరాభిధ్యానేన విభ్రంశితస్మృతిస్తయైవ మరీచి
తోయప్రాయాంస్తానేవాభిధావతి
క్వచిదులూకఝిల్లీస్వనవదతిపరుషరభసాటోపం ప్రత్యక్షం పరోక్షం వా రిపురాజకుల
నిర్భర్త్సితేనాతివ్యథితకర్ణమూలహృదయః
స యదా దుగ్ధపూర్వసుకృతస్తదా కారస్కరకాకతుణ్డాద్యపుణ్యద్రుమలతావిషోద
పానవదుభయార్థశూన్యద్రవిణాన్జీవన్మృతాన్స్వయం జీవన్మ్రియమాణ ఉపధావతి
ఏకదాసత్ప్రసఙ్గాన్నికృతమతిర్వ్యుదకస్రోతఃస్ఖలనవదుభయతోऽపి దుఃఖదం
పాఖణ్డమభియాతి
యదా తు పరబాధయాన్ధ ఆత్మనే నోపనమతి తదా హి పితృపుత్రబర్హిష్మతః పితృపుత్రాన్వా స ఖలు
భక్షయతి
క్వచిదాసాద్య గృహం దావవత్ప్రియార్థవిధురమసుఖోదర్కం శోకాగ్నినా దహ్యమానో భృశం
నిర్వేదముపగచ్ఛతి
క్వచిత్కాలవిషమితరాజకులరక్షసాపహృతప్రియతమధనాసుః ప్రమృతక ఇవ విగతజీవలక్షణ
ఆస్తే
కదాచిన్మనోరథోపగతపితృపితామహాద్యసత్సదితి స్వప్ననిర్వృతిలక్షణమనుభవతి
క్వచిద్గృహాశ్రమకర్మచోదనాతిభరగిరిమారురుక్షమాణో లోకవ్యసనకర్షితమనాః కణ్టక
శర్కరాక్షేత్రం ప్రవిశన్నివ సీదతి
క్వచిచ్చ దుఃసహేన కాయాభ్యన్తరవహ్నినా గృహీతసారః స్వకుటుమ్బాయ క్రుధ్యతి
స ఏవ పునర్నిద్రాజగరగృహీతోऽన్ధే తమసి మగ్నః శూన్యారణ్య ఇవ శేతే నాన్యత్కిఞ్చన వేద శవ
ఇవాపవిద్ధః
కదాచిద్భగ్నమానదంష్ట్రో దుర్జనదన్దశూకైరలబ్ధనిద్రాక్షణో వ్యథిత
హృదయేనానుక్షీయమాణవిజ్ఞానోऽన్ధకూపేऽన్ధవత్పతతి
కర్హి స్మ చిత్కామమధులవాన్విచిన్వన్యదా పరదారపరద్రవ్యాణ్యవరున్ధానో రాజ్ఞా
స్వామిభిర్వా నిహతః పతత్యపారే నిరయే
అథ చ తస్మాదుభయథాపి హి కర్మాస్మిన్నాత్మనః సంసారావపనముదాహరన్తి
ముక్తస్తతో యది బన్ధాద్దేవదత్త ఉపాచ్ఛినత్తి తస్మాదపి విష్ణుమిత్ర ఇత్యనవస్థితిః
క్వచిచ్చ శీతవాతాద్యనేకాధిదైవికభౌతికాత్మీయానాం దశానాం ప్రతినివారణేऽకల్పో దురన్త
చిన్తయా విషణ్ణ ఆస్తే
క్వచిన్మిథో వ్యవహరన్యత్కిఞ్చిద్ధనమన్యేభ్యో వా కాకిణికా
మాత్రమప్యపహరన్యత్కిఞ్చిద్వా విద్వేషమేతి విత్తశాఠ్యాత్
అధ్వన్యముష్మిన్నిమ ఉపసర్గాస్తథా సుఖదుఃఖరాగద్వేషభయాభిమానప్రమాదోన్మాద
శోకమోహలోభమాత్సర్యేర్ష్యావమానక్షుత్పిపాసాధివ్యాధిజన్మజరామరణాదయః
క్వాపి దేవమాయయా స్త్రియా భుజలతోపగూఢః ప్రస్కన్నవివేకవిజ్ఞానో
యద్విహారగృహారమ్భాకుల
హృదయస్తదాశ్రయావసక్తసుతదుహితృకలత్రభాషితావలోకవిచేష్టితాపహృతహృదయ ఆత్మానమజితాత్మాపారే
ऽన్ధే తమసి ప్రహిణోతి
కదాచిదీశ్వరస్య భగవతో విష్ణోశ్చక్రాత్పరమాణ్వాదిద్విపరార్ధాపవర్గ
కాలోపలక్షణాత్పరివర్తితేన వయసా రంహసా హరత ఆబ్రహ్మతృణస్తమ్బాదీనాం భూతానామనిమిషతో మిషతాం
విత్రస్తహృదయస్తమేవేశ్వరం కాలచక్రనిజాయుధం సాక్షాద్భగవన్తం యజ్ఞపురుషమనాదృత్య
పాఖణ్డదేవతాః కఙ్కగృధ్రబకవటప్రాయా ఆర్యసమయపరిహృతాః సాఙ్కేత్యేనాభిధత్తే
యదా పాఖణ్డిభిరాత్మవఞ్చితైస్తైరురు వఞ్చితో బ్రహ్మకులం సమావసంస్తేషాం
శీలముపనయనాదిశ్రౌతస్మార్తకర్మానుష్ఠానేన భగవతో యజ్ఞపురుషస్యారాధనమేవ
తదరోచయన్శూద్రకులం భజతే నిగమాచారేऽశుద్ధితో యస్య మిథునీభావః కుటుమ్బభరణం యథా
వానరజాతేః
తత్రాపి నిరవరోధః స్వైరేణ విహరన్నతికృపణబుద్ధిరన్యోన్యముఖనిరీక్షణాదినా గ్రామ్య
కర్మణైవ విస్మృతకాలావధిః
క్వచిద్ద్రుమవదైహికార్థేషు గృహేషు రంస్యన్యథా వానరః సుతదారవత్సలో వ్యవాయక్షణః
ఏవమధ్వన్యవరున్ధానో మృత్యుగజభయాత్తమసి గిరికన్దరప్రాయే
క్వచిచ్ఛీతవాతాద్యనేకదైవికభౌతికాత్మీయానాం దుఃఖానాం ప్రతినివారణేऽకల్పో దురన్తవిషయ
విషణ్ణ ఆస్తే
క్వచిన్మిథో వ్యవహరన్యత్కిఞ్చిద్ధనముపయాతి విత్తశాఠ్యేన
క్వచిత్క్షీణధనః శయ్యాసనాశనాద్యుపభోగవిహీనో యావదప్రతిలబ్ధమనోరథోపగతాదానే
ऽవసితమతిస్తతస్తతోऽవమానాదీని జనాదభిలభతే
ఏవం విత్తవ్యతిషఙ్గవివృద్ధవైరానుబన్ధోऽపి పూర్వవాసనయా మిథ ఉద్వహత్యథాపవహతి
ఏతస్మిన్సంసారాధ్వని నానాక్లేశోపసర్గబాధిత ఆపన్నవిపన్నో యత్ర యస్తము హ
వావేతరస్తత్ర విసృజ్య జాతం జాతముపాదాయ శోచన్ముహ్యన్బిభ్యద్
వివదన్క్రన్దన్సంహృష్యన్గాయన్నహ్యమానః సాధువర్జితో నైవావర్తతేऽద్యాపి యత ఆరబ్ధ ఏష నరలోక
సార్థో యమధ్వనః పారముపదిశన్తి
యదిదం యోగానుశాసనం న వా ఏతదవరున్ధతే యన్న్యస్తదణ్డా మునయ ఉపశమశీలా
ఉపరతాత్మానః సమవగచ్ఛన్తి
యదపి దిగిభజయినో యజ్వినో యే వై రాజర్షయః కిం తు పరం మృధే శయీరన్నస్యామేవ
మమేయమితి కృతవైరానుబన్ధాయాం విసృజ్య స్వయముపసంహృతాః
కర్మవల్లీమవలమ్బ్య తత ఆపదః కథఞ్చిన్నరకాద్విముక్తః పునరప్యేవం సంసారాధ్వని
వర్తమానో నరలోకసార్థముపయాతి ఏవముపరి గతోऽపి
తస్యేదముపగాయన్తి
ఆర్షభస్యేహ రాజర్షేర్మనసాపి మహాత్మనః
నానువర్త్మార్హతి నృపో మక్షికేవ గరుత్మతః
యో దుస్త్యజాన్దారసుతాన్సుహృద్రాజ్యం హృదిస్పృశః
జహౌ యువైవ మలవదుత్తమశ్లోకలాలసః
యో దుస్త్యజాన్క్షితిసుతస్వజనార్థదారాన్
ప్రార్థ్యాం శ్రియం సురవరైః సదయావలోకామ్
నైచ్ఛన్నృపస్తదుచితం మహతాం మధుద్విట్
సేవానురక్తమనసామభవోऽపి ఫల్గుః
యజ్ఞాయ ధర్మపతయే విధినైపుణాయ
యోగాయ సాఙ్ఖ్యశిరసే ప్రకృతీశ్వరాయ
నారాయణాయ హరయే నమ ఇత్యుదారం
హాస్యన్మృగత్వమపి యః సముదాజహార
య ఇదం భాగవతసభాజితావదాతగుణకర్మణో రాజర్షేర్భరతస్యానుచరితం స్వస్త్య్
అయనమాయుష్యం ధన్యం యశస్యం స్వర్గ్యాపవర్గ్యం వానుశృణోత్యాఖ్యాస్యత్యభినన్దతి చ సర్వా ఏవాశిష
ఆత్మన ఆశాస్తే న కాఞ్చన పరత ఇతి
| ←ముందరి అధ్యాయము | శ్రీమద్భాగవత పురాణము | తరువాతి అధ్యాయము→ |