శివతత్త్వసారము/శివతత్త్వసారము

శ్రీశివ

శివతత్త్వసారము

(కంద పద్యములు)

క.

శ్రీపతి వాక్పతి ముఖ్య మ
హాపురుషులు [1]నెరఁగనోప - రతి వాఙ్మనస
వ్యాపారమైన నీ నిజ
రూపము నే నిట్టిదని నిరూపింతు శివా![2]

1


క.

ఒందంగ శివుని తత్త్వం
బందఁగ విజ్ఞానమే క-మజమణు చరమా
నందం బనియెడుఁగాని య
నిందితముగ నిట్టిదనఁగ - నేరవు శ్రుతులున్.[3]

2


క.

ఇది గా దది గా దనియెడి
మొదలఁ బృథివ్యాదులైన - మూర్తుల నెల్లం
జదువుచు శివు నిన్నెఱుఁగక
వెదకుచు నున్నవి సమస్త - వేదాంతములున్.[4]

3

క.

వాడేమి "యనంతావై
వేదా"యను వేదములు [5]వివిధ వివరములున్
వాదిడి వెదకెడి నన్న మ
హాదేవా! నిన్నెఱుంగ నన్యుల తలమే?[6]

4


క.

నీ మూర్త్యాత్ముల నీ వని
ప్రేమముతోఁ గొలుతురెంత పెద్దలు నీ త
త్త్వామేయరూప మెఱుఁగుట
సామాన్యము [7]గాఁగఁజేసి సర్వానందా![8]

5


క.

హరి సరసిజభవులాదిగఁ
బరమమునీంద్రులకు నెఱుఁగ భరమగు నీ ని
ర్భభూరిమహిమ వొగడఁగ
నరు లెంతటివా రనాథనాథ! మహేశా![9]

6


క.

స్తుతనిజగుణకథనమునకు
నతిశయగుణకథన[10]మండ్రు రన్నిజగుణసం

గతి మున్నెఱుఁగక శివ! భవ
దతిశయగుణకీర్తి సేయ నెలవియె రుద్రా![11]

7


క.

స్తుతియును నిందయు లోక
త్రితయంబున నీకు లేమి దెల్లంబగుటన్
మతిఁ దమకుఁ గృతార్ధత్వ
ప్రతిపత్తికి మిమ్ము జనులు బ్రణుతించు రజా![12]

8


క.

ఓడక నినుఁ బొగడఁగ నా
యీడగుఁ గాదని తలంప కే వేదుఱనై
చూడవె పొగడెద [13]ననియెడు
వేడుక కారణముగాఁగ వెఱవక రుద్రా![14]

9


క.

నే నొక నికృష్టమనుజుఁడ
మానసవచనాతిదూర మహనియ్యమహ
త్త్వానంద! నిన్నుఁ బొగడఁగ
నే నెంతటివాఁడ సురమునీంద్రవరేణ్యా![15]

10


క.

పన్నుగ లజ్జింపక శివ!
నిన్నే బొగడెద ననంగ నేర్తునే దేవా!

విన్నపము వినుము సకలజ
గన్నాథ! యనాథనాథ కరుణాంబునిధీ![16]

11


క.

దురిత హరమనియు శుభములు
దొరకొను ననియును దలంచి దురితారి! భవ
చ్చరణాబ్జభక్తి లలనా
పరవశభావమున నిన్నుఁ బ్రణుతింతు శివా![17]

12


క.

గతదేహేంద్రియ [18]నిత్యా
స్వతంత్ర సర్వజ్ఞ విమల సర్వై గతైకా
ప్రతిమ సదానందాత్మక
మతి సూక్ష్మము నీ స్వరూప మతిలోకశివా![19]

13


క.

సర్వేశ్వర! షట్త్రింశ
త్సర్వోపరిగతజగత్ప్రభవ హేతు జగ
న్నిర్వాణ సోమరూప మ
ఖర్వ మహత్త్వంబుఁ బొగడఁ గడునరిది శివా![20]

14

క.

సరసిజభవ సరసిరుహో
దరులకు నటమీఁది మూఁడు దానధికము ము
వ్వురు నియమకారు లవ్వా
రరిది జగత్కర్త బాధ్యు లతిమహిము లజా![21]

15


క.

శ్రీమత్సదాశివేశ్వర
నామ భవద్ధామముల మనంబునఁ దలఁపం
గా మఱి వాక్కునఁ బొగడం
గా మాకలవియె సమస్తకామాతీతా![22]

16


క.

సర్వేశ్వర : కావున భవ
దర్వాచీనస్వరూపుఁ డనఁదగు శ్రీమ
త్పర్వతపుత్రీపతి మ
ద్గీర్విభవము శక్తి కొలదిఁ గీర్తింతు శివా![23]

17

షష్ఠ్యంతములు

క.

జయమగు వేదంబులకును
జయమగు బంచాక్షరికిని జయమగు నిటలా
శ్రయమగు భసితంబునకును
జయమగు మాహేశ్వరులకు సంతతము శివా![24]

18


క.

జయమగు శివమార్గమునకు
జయమగు శివసంహితలకు జయమగు గ్రీడా

మయులగు ప్రమథగణములకు
జయమగు వేదాది ధర్మచరితులకు శివా![25]

19


క.

శివమగు ధార్మికనృపులకు
శివమగు గోబ్రాహ్మణులకు శివమగు మఱియున్
శివనిందావిరహితులకు
భువనత్రయజనుల కెల్లఁ బుణ్యంబు హరా![26]

20

పశుపాశపతిజ్ఞానము

క.

జ్ఞానము పశుపాశపతి
జ్ఞానమయుని యట్లెఱుంగఁజాలని జడు ల
జ్ఞానులు వారల తత్త్వ
జ్ఞానము లజ్ఞానములు విచారింప శివా![27]

21


క.

పతి రుద్రుఁడు పశువుల కని
శ్రుతి చెప్పుచు నునికిఁ జేసి రుద్రుఁడు పతి త
క్కితరులు పశువులు పొమ్మని
మతిలో నెఱిఁగితి శ్రుతిప్రమాణమున శివా![28]

22


క.

పూని యతద్గుణ సంవి
జ్ఞాన బహువ్రీహి మాన్పఁ జనుదెంచిన యణ్

మానిత షష్ఠీతత్పురు
షానూనసమాన మెఱుఁగ రజ్జులు రుద్రా![29]

23


క.

జీవు లనేకులు పశువులు
భావింపఁగఁ బ్రకృతి వికృతి బంధము పాశం
బావృతములనం బశువులు
నీ వా రెంటికిని బతివి నిరుప మహేశా![30]

24


క.

పశుపతియ పాశములఁ దన
పశువులకును బంధమోక్షపద్ధతి సేయం
గుశలుఁడుగా కవి యొరులకు
వశవర్తులె? నేర్పు గలదె వారికి రుద్రా![31]

25


క.

పశువులట! జీవరాసులు
పశుపాశంబులకు నీవ పతివఁట! శివ! నీ

వ శరణ్య మనంబశు దు
ర్వశభవ పాశములు తెగక వచ్చునె యెందున్.[32]

26


క.

బ్రహ్మోక్త సమస్త హరి
బ్రహ్మాది పిపీలికాంతపశువుల కెల్లన్
బ్రహ్మోపేంద్రయశోహర
బ్రహ్మేశ్వర రుద్ర నీవ పతి వతిలోకా![33]

27


క.

వేదోక్తమార్గమున న
త్యాదరమున నిన్నుఁ గొలిచి యప్పశువులు నీ
చే దేహపాశబంధ
చ్ఛేదంబున ముక్తులగుట సిద్ధము రుద్రా![34]

28


క.

గోపతికృతమున భవపా
శాపేతములైన పశువు లట్ల భవత్ పా
శాపేతులైన పశువులు
ప్రాపింతురు మోక్షసుఖము పశుపతి నీచేన్.[35]

29


క.

త్రిమలకృత దుఃఖ సంసా
ర మహాబ్ధి నిమగ్నజీవరాసులు నీ యు

క.

త్తమ కారుణ్య వశంబున
విముక్తులై నీవపోలె వెలుఁగుదురు శివా![36]

30

అద్వైతమతఖండనము

క.

జ్ఞానజ్ఞేయజ్ఞాతృని
దానత్రయమున బాధితప్రత్యయమై
నానాగతి నవగతమగుఁ
గాన జగద్భేద మెన్నఁగా సిద్ధ మజా!

31


క.

భేదము దృష్టాదృష్టని
పాదకమై వైదికోక్తపథదర్శనసం
పాదన సమర్ధ మగుటను
భేద మదర్శనము ప్రమితి పిండితము శివా?[37]

32


క.

భేదము సిద్ధంబగుడు వి
భేదకసిద్ధియగుఁ దద్విభేదకసిద్ధిన్
వేదోక్తకర్మ దశలం
చాదరమగుఁ దత్ఫలప్రదారాధ్యగతిన్.

33


క.

ఆరాధ్యుడైన యీశ్వరు
నారాధించుటయ స్వర్గ మపవర్గము ధా
త్రీరాజ్యాదిసుఖంబులు
బోరన గర్మానురూపముల జనుల కగున్.

34

క.

ప్రత్యక్షజగద్భేదము
సత్యంబై తోచుచుండ శబ్దంబునఁ ద
త్ప్రత్యక్షబాధ యగునని
యత్యనుచితవృత్తి నడుతు రద్వైతు లజా![38]

35


క.

అమరఁగఁ బ్రపంచమిథ్యా
త్వమ సెప్పెడు వాది మున్ను దానికి సద్భా
వము దా నెఱుఁగక మిథ్యా
త్వ మనాశ్రయ మెట్లు జెప్పఁ దలపోయు శివా!

36


క.

మానము చేత గృహీతము
గాని ప్రపంచ మ్మెఱుంగఁ గడు దుర్ఘటమౌ
మాన గృహీతము తథ్యమ
తా నెన్నఁడు మిథ్యగాదు తలపోయ శివా!

37


క.

ఉత్తరశుక్తిజ్ఞానని
వృత్తంబగు శుక్తి రజితవేదనము క్రియన్
వృత్తజగద్భేదము చెడు
నత్తఱి నద్వైతు లెన్న రండ్రు మహేశా!

38


క.

నిర్వచనీయము లేక య
నిర్వచనీయంబు గలదె? నిర్వచనీయా
నిర్వచనీయోత్పత్తి న
సర్వాద్వైతంబు చెడదె సర్వానందా!

39


క.

జీవుఁడు శివుఁడను వాక్యము
భావింపఁగ నైక్యమునకుఁ బ్రతిపాదకమే

జీవుఁడు నీ పశుభృత్యుఁడు
గావున నీ వాఁడవేఱు గాదనుట శివా!

40


క.

జీవునకు బంధమోక్షద
శావస్థలు గలవు నీకు నవి లే వగుటన్
జీవునకు నీకు నైక్యము
భావించుట ముఖ్యవృత్తి బాధకము శివా!

41


క.

పరమేశ్వర్మ! నీకును మఱి
పరమక్లేశాత్ములైన పశుజీవుల కం
తరము మహాధాత్రీధర
పరమాణుల యంతరంబు భావింప శివా!

42


క.

ఆత్మ నిరాకారుం డని
యాత్మన మది వెండి జగదుపాదానముగా
నాత్మీయ బుద్ధిఁ జెప్పెడి
యాత్మాద్వైతులు విమోహితాత్ములు రుద్రా!

43


క.

మాతయు మానము మేయము
బ్రాతిగ మిథ్యయని పల్కు పాతి కులాత్మా
ద్వైతులు ప్రమాణశూన్యులు
నీతి యెఱుంగుదురె తత్త్వనిర్ణయము శివా!

44


క.

తనకంటె వేఱ యీశ్వరుఁ
డన లేఁడని పలుకు నట్టి యద్వైతవిమూ
ఢునకును లోకాయతునకు
వినఁగా భేదంబు గలదె విష్ణువరేణ్యా!

45


క.

ఏన పరమేశ్వరుఁడ న
జ్ఞానంబున నిన్ను నెఱుఁగఁజాలన యను వి

జ్ఞానవిహీనాత్ముల (చెడు)
[39]పానలు వో విడిచి నిన్నె భజియింతు శివా!

46


క.

జ్ఞానస్వరూపుఁ డీశ్వరుఁ
డేనిసి వితర్కింప నట్టి యీశ్వరునకు న
జ్ఞానము దొరకొనఁ దని తా
ర్కాణం బదియేల చేయ రద్వైతు లజా!

47


క.

తా రద్వైతులు సచ్చి
త్కారణ సర్వజ్ఞ సర్వగత నిత్య నిరా
కారుఁడని చెప్పి వెండియ
కారణమ యవిద్య నీకుఁ గల్పింతు రజా!

48


క.

కలదన నోపక లేదని
పలుకఁగ నేరకయు మూకబధిరులక్రియ ని
మ్ముల నద్వైతులు తమలో
పల వగతురు భువనభిన్నభావమున శివా!

49


క.

ఆరాధ్యుం డారాధకుఁ
డారాధక మనఁగ లేని యద్వైతదురా
చారకృతసర్వశూన్యా
కారస్థితి నేమి సేయఁగా వచ్చు శివా!

50


క.

పాతకము సకలనాస్తిక
జాతనివాసంబు సర్వసంకర మాత్మా
ద్వైతం బనఁగా జగదు
త్పాతము దొరకొనునె యిట్లు పరమానందా!

51

క.

నిత్యమహాజనదూష్యము
ప్రత్యక్షాదిప్రమాణబాధాబాహ్యం
బత్యనుచిత మద్యైతము
కృత్యాకృత్యాదిశూన్యకీటకము శివా!

52


క.

అద్వైతమ్ము పురాతన
విద్వన్మునివరుల కెల్ల విద్విష్టము సా
క్షాద్వేదోక్తము గామిని
సద్విద్వద్ద్వైతులకు నసహ్యంబు శివా!

53


క.

ప్రాజ్ఞులు వేదజ్ఞులు లో
కజ్ఞులు చేకొండ్రె [40]గతశిఖాగాయత్రీ
యజ్ఞోపవీతనాస్తికు
లజ్ఞులు చేకొండ్రుగాక యద్వైత మజా!

54


క.

స్వేచ్ఛాచారులు మిథ్యా
విచ్ఛేదనవేదశాస్త్రవిప్లవవాదుల్
ప్రచ్ఛన్నదోషు లజ్ఞా
నాచ్ఛాదితదుష్టచిత్తు లద్వైతు లజా!

55


క.

కమలాక్ష కమలగర్భ
ప్రముఖాఖిల సురలు మునులుఁ బాశుపతులు భ
స్మమయాంగజటారుద్రా
క్షమాలికాధరులు కాని కా రద్వైతుల్.

56

క.

పాతక యధేష్ట దుష్ట
వ్రాత జగద్విప్రలంభవాదమ కా క
ద్వైతము శిష్టవ్రాతగృ
హీతమె కలికాలకలుషహేతువ కాదే!

57


క.

ము న్నద్వైతవ్యామో
హోన్నతిని సనత్కుమారుఁ డుష్ట్రం బయ్యెన్
మన్నింపక దూర్జటి నని
యెన్న న్వినరయ్య నందికేశ్వరుచేతన్!

58


క.

ప్రీతిం దన కూఁతున క
ద్వైతమహామోహయుక్తి వనజజుఁ డతికా
మాతురుఁడైఁ త్రెళ్ళఁడె వి
ఖ్యాత మృగవ్యాధ రుద్ర కరశర నిహతిన్.

59


క.

వెండియు నభేదమతిఁ గన
కాండజుఁ డీశ్వరుఁడ నేన యనవుఁడు సద్యః
ఖండిత పంచమ శిరమును
రుండలబుగఁ జేసెఁ గాలరుద్రుం డతనిన్.

60


క.

ముందటి జలజాసన త
న్నందనులన చెప్పనేల నాస్తిక్యము మై
నెందఱు సెడ రద్వైతులు
కొందలమున దుష్ప్రబోధ కుత్సితవృత్తిన్.

61


క.

నీ యైశ్యర్యాద్వైత మ
నీయద్వైతమని దుర్వినీతులు కొందఱ్

పాయక వేదాంతాభి
ప్రాయముఁ గడుఁ దప్పఁ జెప్పి పఠియింతు రజా![41]

62


క.

సర్వము నీ యాధీనమ
సర్వేశ్వర! కాన గుణవిచారితవృత్తిన్
సర్వంబు నీవ యను శ్రుతి
నిర్వాహము బొంద నేర్చు నిత్యానందా!

63


క.

అద్వైతైకస్థితి నీ
యద్వైతమ గాన యీశ్వరాద్వైతము స
ర్యాద్వైత మనఁగ వేఱు జ
గద్విపరీతమగు తత్త్వగతి గలదె శివా!

64


క.

ఇది గాదని శ్రుతి చెప్పిన
నది గ్రమ్మఱన నీ స్వరూపమని చెప్పెడి దు
ర్మదులగు మాయావాదుల
చదువులు వోవిడిచి నిన్నె వదలెద రుద్రా!

65


క.

మాయావాదుల ముందఱ
మాయావాదు లటె వారిమార్గముఁ గీడి

స్సీ యని యొల్లక రోసి 'శి
వాయ నమో' యనుచు నిన్నె వలగొండ్రు శివా![42]

66

జగత్కర్తృవిచారము

క.

ఏ నిశ్చయపరుఁడను నీ
శానుఁడు నా స్వామి యనుచు సంతతమును సం
త్రాణగతి స్వామి భృత్య
జ్ఞానంబున నిన్నె గొల్తు సర్వానందా!

67


క.

క్షణిక మచేతన మది ని
గ్గుణము జగత్కార్యకరణకుశలం బగునే
గణనాతీతమహాగుణ
గణకృత్యవిహీనమైన కర్మము గలదే!

68


క.

పరికింప నచేతనములు
పరమేశ్వర మది ప్రధాన పరమాణ్వాదుల్
పురుషుఁడు చేతనుఁ డయ్యును
కర మజ్ఞుఁడు గాన కర్త కాఁజాలఁ డజా!

69


క.

అవయవయుతములు గావున
నవీన ప్రముఖంబులగు మహాభూతంబుల్
వివిధ వితర్క విచారణ
సవశ్యమును గార్యములు మహామహిమ శివా!

70

క.

శ్రీనాథవంద్య! కర్తృవి
హీనంబై యున్న కార్య మెందును గలదే
కాన జగత్కార్యమునకు
గాన ప్రియ! నీవ యాదికర్తవు రుద్రా!

71


క.

కర్మ మచిత్తని కర్తయుఁ
గర్మాధీనుఁ డని విడిచి కర్మల మొదలం
గర్మఫలదాయి నిన్ను న
కర్మాధీనస్వతంత్రుఁ గని కొలుతు శివా!

72


క.

శ్రుతిబాహ్యంబులు గావున
సతతంబును జైన బౌద్ధ చార్వాకుల దు
ర్మతములు వట్టక పట్టితి
శ్రుతి సార భవన్మతంబు సుమతి మహేశా!

73


క.

కమలజ కమలోదర రు
ద్ర మహేశ్వర శాంత్యతీత తత్త్వాధిపతి
ప్రముఖోర్ధ్వబిందునాద
క్రమతత్త్వా! నిన్ను [నెట్లు] గని కొల్తు శివా!

74


క.

నె(ఱ)సిన గురుప్రసాదము
వ(ఱ)లఁగ జగదేక సకలవల్లభు డాదిం
గ(ఱ)కంఠుఁడ వేల్పని ని
న్నె(ఱి)గితి నీ మహిమ యెఱుఁగ నేమియు రుద్రా!

75


క.

అండంబులు గావింపను
వెండిఁ బ్రతిష్ఠింపఁ జె(ఱు)ప విష్ణ్వాదులు ను

ద్దండితశక్తిసమేతులు
చండీశ్వర వరద! నీ ప్రసాదమున శివా!

76


క.

కీర్తింపఁగ లోకములకుఁ
గర్తలు విష్ణ్వాదులయ్యు గా రాది మహా
కర్త భవత్ప్రేరితులై
వర్తిల్లుట గారణముగ వారలు రుద్రా!

77


క.

నారాయణాదులకు సం
సారిత్వము దెల్ల మెల్ల శాస్త్రంబులఁ ద
త్కారణమునఁ దత్కృతము వి
చారింప భవత్కృతంబు సర్వానందా!

78


క.

ఆర్యేశ్వర! తమ చేసెడి
కార్యము లందెల్లవారు కర్తలు గారే
కార్యకరణత్వమాత్ర న
వార్యజగత్కర్త లనఁగవచ్చునె వారిన్.

79


క.

తన తెగిన తలయు మడిసిన
[43]తనయునిఁ బుట్టింపఁ గావఁ దారోపని యా
వనజాసన కేశవులకు
జననస్థితికర్తృతాదిశక్తులు గలవే![44]

80

భవానీశబ్దవివృతి

క.

ప్రవితత షట్త్రింశత్త
త్త్వవితానంబులకు నుద్భవస్థానం బై

నివుడు రజోగుణ సంగతి
భవుఁడను నామంబు నీకుఁ బరగు మహేశా![45]

81


క.

మడి యిల్లు తత్త్వముల వెనుఁ
బడక నిజాజ్ఞాప్రశస్తి భావింపఁగఁ జొ
ప్పడు సాత్త్వికగుణసంగతి
మృడుఁడను నామంబు నీకు మేలిల్లు శివా!

82


క.

పరపగు తత్త్వములుఁ జరా
చరవితతులు సంహరింపఁజాలిన యతిభీ
కరతామసగుణసంగతి
హరుఁడను నామంబు నీకు నమరు మహేశా!

83


క.

పరమస్వతంత్ర నిర్మల
పరమానందాత్మ పరమభట్టారక ని
స్తర నిస్త్రైగుణ్య మహ
త్తరరూపంబున శివాభిధానం బయ్యెన్.

84

జగత్కర్తృలక్షణము

క.

పరమస్వతంత్రుఁడై, య
క్షరుఁడై, సర్వజ్ఞుడై, వికారరహితుఁడై,
కరుణాకరుఁడై, స్థిరుఁడై
వరద! జగత్కర్త యుండవలదె మహేశా!

85


క.

పరివిశ్రుత సచరాచర
భరితానేకాండమగుఁ బ్రపంచంబులకున్

బరమస్వతంత్ర శంకర
కరుణాకర నీవ యాదికర్తవు రుద్రా!

86


క.

భువనోత్పత్తి స్థితి లయ
వివిధవ్యాపారముఖ్యవిభుఁడవు పశుబం
ధవిమోక్షదక్షుఁడవును [46]
రవరప్రదుఁడవును నీవె రాజాభరణా!

87


క.

పరమాత్మ పరబ్రహ్మము
పరమేశ్వరుఁ డనఁగ నామపర్యాయంబుల్
హరునికి మ(ఱి)యుఁ దత్త్వాం
తరవాచకములని పలుకఁదగదు మహేశా!

88


క.

పరమాత్మ పరబ్రహ్మము
పరమేశ్వరుఁ డనఁగ హరియుఁ బ్రహ్మయును బరా
పరవిభులు గారు శాస్త్రము
లరయఁగ జీవాత్ము లగుట నందఱు రుద్రా!

89


క.

పర శబ్దంబున కర్థం
బరయఁగ నుత్కర్ష మంద్రు రయ్యుత్కర్షం
బొరులకు గలుగునె శివ! నీ
కరణి మహాదేవుఁ డొరుఁడు గలఁడే జగతిన్.

90


క.

ఖరకర పద్మజ రుద్రాం
బురుహోదర ముఖ్య దివిజపుంగవ సచరా
చరభూతనికర పంచా
వరణంబులు గొల్వ నుండువాఁడవు రుద్రా!

91

క.

ఏమని చెప్పుదు శంకర !
నీ మహిమాడంబరంబు నిఖిలాజాండ
స్తోమములు బ్రకృతి నీ యి
చ్ఛామాత్రనె పుట్టునటె యసంఖ్యాతములై.

92


క.

త్రిమలములును రాగద్వే
షములును [జన్మంబు] గర్మసంస్కారంబుల్
గమనాగమకాదులు నను
సమస్తమును లేవు నీకుఁ జంద్రాభరణా!

93


క.

పతి సదృశాదిక తాప
త్రితయ గుణత్రితయ జన్మ మృతి సుఖదుఃఖ
క్షతవృత బంధ[న]మోక్ష
స్తుతి నించాదులును లేవు ధూర్జటి! నీకున్.

94


క.

ఓలిన దేవ! యవిద్యా
కాలకళానియతి వికృతి కార్యా కార్యాం
భీలాబాంధవ బాంధవ
మాలాబంధములు లేవు మఱి నీకు శివా!

95


క.

అంచితమతి నెవ్వరు ని
ర్మించిరె గుంచిత సురలు [47]నివృత్త్యాదికళా
పంచకసంచితమైన ప్ర
పంచము నీ యట్ల రుద్ర! పరమానందా?

96

క.

వేదాద్యష్టాదశవి
ద్యాది మహాకర్త నీమహత్త్వము వొగడన్
శ్రీదయితావల్లభ వా
ణీదయితావల్లభులును నేరరు రుద్రా!

97


క.

స్వర్గాపవర్గసుఖము ని
రర్గరళసామ్రాజ్యసుఖము నాత్మజవిద్యా
వర్గాది లోకసుఖములు
భర్గ! భవత్పాదభక్తి ఫలములు రుద్రా!

98

శివభక్తి వివరణము

క.

ఒక్కం డీశ్వరుఁ డని మరి
నిక్కముగా నెఱిఁగి భక్తినిష్ఠావృత్తిన్
ముక్కంటి! నిన్నుఁ గొలిచిన
దిక్కక [48]దొరకొనె సమస్తదివ్యసుఖంబుల్.

99


క.

భక్తి నినుఁ గొలువవలయును
భక్తియు ధర్మువునఁ గాని ప్రభవింప దతి
వ్యక్తముగ ధర్మువును వే
దోక్తముగ నెఱుంగవలయుఁ దుదిని మహేశా.

100


క.

వేదోక్తసదాచారా
పాదనమున నెగడు నట్టి పశువులకు బురా
పాదితదురితక్షయమై
యాదరమున ధర్మ మధిక మగు నీశానా!

101

క.

ధర్మాధిక్యంబున నతి
నిర్మలబోధయు విరక్తి నిష్ఠయుఁ గలయ
క్కర్ములకు నీప్రసాదము
పేర్మిని శివభక్తి పుట్టు పృథుభావమునన్.[49]

102


క.

శివభక్తి సకలధర్మ
ప్రవర మహాధర్మ మగుటఁ బరికింపఁగ భా
గ్యవిహీనులగు దురాత్ముల
కవశ్యమును సంభవింప దతిలోకశివా![50]

103


క.

మానితశివభక్తి శివ
జ్ఞానధ్యానముల నీ ప్రసాదాతిశయా
నూనితగర్మక్షయమై
యానందప్రాప్తిముక్తుఁడౌ మనిషి శివా![51]

104


క.

నరసురతిర్యక్సచరా
చరజీవుల కెల్ల భక్తి సంభావన నీ
కరుణ ప్రధానమ ముక్తికి
వరుసన యనలేదు భావవశ్యుఁడ వగుటన్.[52]

105

క.

నరకస్థులు స్వర్గస్థులు
నరతిర్యగ్గర్భ యేవన స్థాదిపశూ
త్కరములు భవత్ప్రసాద
స్ఫురణము దొరకొనుడు ముక్తి బొందుదురు శివా![53]

106


క.

అరుదుగ భవత్ప్రసాదము
దొరకొను శివభక్తి గాన దుస్తరభవ ని
ష్ఠురదుఃఖసముద్రసము
త్తరణవహిత్రంలు భక్తి దానయ్యె శివా![54]

107


క.

నియతమగు సకలపుణ్య
క్రియ లెల్లను భావశుద్ధికిని హేతువు ల
క్షయభాతి భావశుద్ధియు
గ్రియఁగొన నీ పాదభక్తికిని హేతు వజా![55]

108


క.

అతిగుహ్యంబుల కంటెను
నతిగుహ్యతరంబు శివుని యందుల భక్తి
స్థితియని మోక్షార్థులు దృఢ
మతిఁ గొలుతురు దేవ! నిన్ను మనుజులు ప్రీతిన్.

109


క.

జలజాసనాచ్యుదాద్యమ
రులకును [నిది యిట్టిదని] నిరూపింపఁగ న
గ్గలమగు నీ నిజరూపముఁ
దొలఁగఁక నీ భక్తు లెఱుఁగుదురు సర్వజ్ఞా!

110

క.

వసుమతిఁ జిత్రమ జితచి
త్త సంభవా "నకర్మణాన తపసా నజపై!
న్న సమాధి భి" రవ్యయ నీ
యసదృశభక్తికినిఁ బ్రియుఁడ వగు దీశానా!

111


క.

[56]వేయేమి తోడఁ బలుకుదు
పాయక నినుఁ గొలుచు నచలభక్తులఁ గని "య
య్యా" యని పిలిచిన నంబి కి
"నో" యని యెఱుఁగీవె తొల్లి యురగాభరణా!

112


క.

శివభక్తి లేక చేసిన
వివిధాధ్వరముఖ్యసకలవేదపురాణా
దివిహితకర్మవికాసము
లవి యెల్లను నిష్ఫలంబు లగు నీశానా!

113


క.

భక్తియ ముక్తి తెరువు వి
ధ్యుక్తముగ నమేయప్రియచతుర్వేదా 'మ
ద్భక్తశ్చ శుచీ' యను నా
సూక్తిఁ బ్రధానంబుగాఁ బశూత్తముల కజా!

114

భక్తుల మహిమ

క.

కొనునది భక్తుని చేతనె
ధన మతనిక యిచ్చునదియు "తస్మైదేయం"
బనియును "తస్మాద్గ్రాహ్యం"
బనియును గలదనిరి వేదభక్తి విధిజ్ఞుల్.

115


క.

కథ లేటికి "నచపూజ్యో
యథాహ్యా హ"మ్మనిన విధి యథార్థముగా మ

న్మథమర్దన! నీ భక్తులు
బ్రథితంబుగ నీవ కాఁగ భావింతు శివా!

116


క.

అతిమూఢుం దతిపతితుఁడు
నతిదుర్జను డనఁగ వలవ దతిశయభక్తి
స్థితి నెగెడునేని నాతం
డతిపండితు డతిపవిత్రుఁ డతిసుజనుఁ డజా!

117


క.

అనయము రుద్రాక్ష విభూ
తినియుక్తుల యిండ్లదిక్కుదెసఁ బోవకుఁడో
యని చాటించును గాలుఁడు
తనపురి శివశాసనుండు ధన్యుం డగుటన్.

118


క.

ఒండేమి భక్తి సంగతిఁ
జండాలుండైన భూతి శాసనధరుఁడై
యుండినఁ బూజ్యుఁడె యతనిన్
ఒండనఁగాఁ జనదు భక్తి యోగమున శివా!

119


క.

విను పరుసవేది సోకిన
యినుముక్రియ న్నిన్నుగొలిచి యెవ్వండైనన్
ద్రినయన! యుత్తముఁ డనఁబడు
పొనరఁగ శివభక్తుఁ డగ్రపూజ్యుం డగుటన్.

120


క.

అవిచారంబున నెప్పుడు
శివశాసనపూజనంబుఁ సేయఁగ వలయున్
శివభక్తులఁ గని జాత్యా
ది విదారము విడువవలయు దృఢభక్తి మెయిన్.

121


క.

తెవులును లేమియు భయమును
శివభక్తులకైన యెడలఁ జేకొని రక్షిం

పవలయు బ్రియములు సేయఁగ
నవశ్యమును వెలయు వారి కాత్మ విధమునన్.

122


క.

శివశాసనపూజనమున
శివుఁ డెంతయుఁ బ్రీతుఁ డగుటఁ జేసి శివప్రీ
తివిధానము కారణముగ
శివశాసనపూజనంబు సేయఁగ వలయున్.

123


క.

శివలాంఛనుఁడగు మా
నవుఁ గనుఁగొని మునిఁగిలేచిన విధమునం జి
త్తవికాస మదర సత్క్రియ
లవశ్యమును జేయవలయు నతిలోకశివా!

124


క.

శివశాసనుఁడగు రుద్రా
క్ష విభూతి దృఢాంగుఁ జూచి సన్మతి సాక్షా
చ్ఛివుఁడను నదియ విచారము
శివునాజ్ఞయు నగుట శాస్త్రసిద్ధం బగుటన్.

125


క.

కులవిద్యాచారాదులు
దలఁపక నీవలని భక్తితాత్పర్య మెడం
గల మానవుఁడు సమస్తముఁ
గలవాఁడని పూజసేయఁగా వలయు శివా!

126


క.

ధరణిఁ గులరూపవిద్యలు
బరఁగి భవద్భక్తి లేని పాలసుఁడు గడుం
బరిమళములేని కుసుమము
గర మొప్పనిభంగిఁ గొఱయుఁ గాఁడు మహేశా!

127

క.

ధర నెట్టివాని కనిమొన
బిరుదునక జయంబుగాక పిఱిఁదికిఁ గలదే!
హర! నీభక్తిని దుస్తర
దురితంబులు దొలఁగుఁగాక తొలఁగునె యొంటన్.

128


క.

జాత్యాది సూతకంబులు
హత్యాది సమస్తపాతకాదులు శివ! నీ
భృత్యులఁ బొందునె జలములు
నిత్యస్థితిఁ బొంద నేర్చు నే జలజములన్.

129


క.

ఎట్టి కడుఁగీడు కులమునఁ
బుట్టియు శివ! నిన్నుఁ గొలిచి పూజ్యఁడ మనుజుం
డట్టిద ధర్మువు రొంపిం
బుట్టియుఁ బద్మంలు సాలఁ బూజ్యము కాదే!

130


క.

నీ నిజభక్తుం డంత్యజుఁ
డైనఁ బవిత్రుండు పూజ కర్హుఁడు జగతిన్
"తేనసహ సంపసే” త్తని
గానప్రియ! శ్రుతులు మ్రోయుఁ గాన కపర్దీ!

131


క.

మసి కప్పడమునఁ బొరివిన
యసదృశమాణిక్య మెట్టు లట్టుల దుర్జా
తిసమావృతుఁ డయ్యును నీ
కు సదాభక్తుఁడగు మనుజకుంజరుఁడు శివా!

132


క.

కులవిద్యాచారాదులు
గలవాఁడే శివుని భక్తి గలవాఁడైనన్
వెలగలదె పసిఁడి గమ్మఁగ
వలచిన విధమున సమస్తవరదాత శివా!

133

క.

కులజ కులహీను లిద్దఱు
నెలకొని భవదచలభక్తినిష్ఠావృత్తిన్
వెలసినమీద సమానుల
కులజులుఁ గులహీను లనఁగఁ గూడదు వారిన్.

134


క.

ముందటి పసిఁడిన పోలును
సుందరముగ బరుసవేది సోఁకిన యిను మా
నందస్వరూప! శివ! నిను
చెందిన దుర్జాతిఁ దొంటి శ్రేష్ఠమ పోలున్.

135


క.

జనపతి శాసనధరులం
గని భయమునఁ గులము రోయకయు సత్క్రియలం
దనుపుక్రియ నిర్విచారం
బున నీ శాసనము వలయుఁ బూజింప శివా!

136


క.

గుణవత్పాత్రులఁ బూజిం
చిన శాసనపూజఫలము సేకుఱదని శా
సనపూజ నిర్విచారం
బునఁ గావింతురు భవత్ప్రభూతాజ్ఞ శివా!

137


క.

శివభక్తుల నావారే
శివభక్తులవాఁడ ననుచుఁ జిత్తానందో
త్సవగతి నెగడెడు మనుజుఁడు
శివ! నీ వొండొరుఁడు గాఁడు జితసంసారా!

138


క.

భక్తుల ప్రసాద మెప్పుడు
భక్తుల నాకేడు గడయు భక్తుల గతి యే
భక్తుల వరవుఁడనని శివ
భక్తులఁ గొనియాడవలయు భక్తులకు శివా!

139

క.

భక్తుల దవ్వులఁ గని శివ
భక్తులు వచ్చిరని పొంగి బ్రతికితినని పో
భక్తుల కెదురేగి యథా
శక్తిస్థితిఁ జేయవలయు సత్క్రియలు శివా!

140


క.

భక్తుఁడు లోకహితార్ధుఁడు
భక్తిహితార్థుండు శివుఁడు భావింపఁగ నీ
యుక్తి యథార్థమ్మని నీ
భక్తులఁ బూజించవలయు భక్తులకు శివా!

141


క.

లోకానుసారికిని శివ
లోకము దొరకొనదుగాన లోకము నెమ్మిం
చేకొనక విడిచి శివ! నీ
లోకము గావలయు భక్తిలోలుఁడు రుద్రా!

142


క.

లోకము విడువనివానిని
లోకము విడువదని విశ్వలోకేశ్వర! నీ
లోకముఁ గోరెడు మనుజుఁడు
లోకము వోవిడుచు నీవ లోకముగ శివా!

143


క.

గురుఁ డాది దనకు గఱపిన
వెరవునఁ జని మీఁద భక్తి వేదించిన న
గ్గురువుతము గడచి చేసిన
పరవశుఁడై మఱవవలయు భక్తుం దన్నున్.

144


క.

హర! నీ భక్తి నిషేధక
చరితలు వోవిడిచి నిన్నె చనఁ గొలిచి నిరం
తరభక్తుఁడై శివైక్యుఁడు
నిరాణ(ళ) యగు పసిఁడివోలె నిలువఁగ వలయున్.

145

క.

కలనైన నొండు దైవము
గలదనియెడు పలుకుదక్కి కలఁడొక్కఁడ కే
వల శివుఁడె దైవమని ని
శ్చలభక్తి శివైక్యుఁ డుండు సంతతము శివా!

146


క.

పరువడిన "యోన్యదైవ
స్మరణ సకృ" త్తనఁగ నన్యసంస్కరణము నం
దిరువదియెనిమిది గోటులు
నరకంబులఁ బొం దనాథనాథ! మహేశా!

147


క.

కర్తయని నిన్ను నెఱిఁగినఁ
గర్తింపఁడు వెండి తన్నుఁ గార్యాకార్యా
వర్తనల గర్త నేనని
కర్త ప్రధానుండు గాన ఘనభక్తుఁ డజా!

148


క.

వ్యక్తముగ లింగతనుఁ డను
యుక్తి యెఱుంగుటకుఁ జాల నుత్కృష్ట మగున్
భక్తైకతనుఁడు శివుఁ డను
యుక్తి యెఱుంగుట సమస్తయోగానందా!

149


క.

భక్తి కనుదేహభావ
వ్యక్తుడవని నిన్ను నమ్మి వదలక భక్తిన్
భక్తులు నీవని కొలిచిన
భుక్తియు ముక్తియును బడయఁ బోలు మహేశా!

150


క.

శివుఁడు పరిపూర్ణుఁడను మది
శివభక్తులు జూచి యతివిశేషప్రీతిన్
వివిధసపర్యలఁ దనిపిన
నవశ్యమును దానఁ బ్రీతి యగు నీకు శివా!

151

క.

నిన్నుఁ గని తన్ను జగమును
బన్నుగ మఱవంగవలయు భక్తునిఁ గని యా
నిన్నును మఱవఁగ వలయు జ
గన్నత భక్తుండు నీవ కాఁ దెలిసి శివా!

152


క.

జంగమ లింగంబగు భ
క్తుండని పూజింపఁడేని గోటివిధములన్
లింగార్చన చేసిన వృథ
జంగమ ముత్తమము గాఁగ స్థావరమునకున్.

153


క.

చూడఁగ శివభక్తునిఁ గని
వేడుకఁ గొనియాడఁ డేని వృథ యాతని మి
థ్యాడంబర దేవార్చన
యోడునఁ బోసిన జలంబుయుక్తి మహేశా!

154


క.

శివభక్తులఁ బూజింపక
శివపూజలు గోటివిధులఁ జేసిన వృథ యా
శివభక్తులఁ బూజింపుట
శివపూజలులు గోటివిధులఁ జేయుట రుద్రా!

155


క.

క్రియగొన జంగమలింగము
నియతిం బూజింపఁ డేని నిష్ఫలములు స
త్క్రియలునుఁ బూజలు "లింగఁ
ద్వయం సమాఖ్యాత" మనిన వాక్యము మ్రోయున్.

156


క.

ఇంటికి భక్తులు వచ్చినఁ
గంటిమి మంటిమని వారి కాళ్ళులు గడుగన్
మంటఁ గని సీతువాసిన
కంటెను దురితములు వాయుఁ గఱకంఠ! శివా!

157

క.

రుద్రాక్షభూతిభూషణ
ముద్రాంకితు నెదురుగన్న ముదమున సాక్షా
ద్రుద్రుఁ డని తలఁపఁడేని [57]శి
వా ద్రోహుఁడు నరకగామి యగును మహేశా!

158


క.

హరి పద్మజ వాసవ ని
స్తరవిభవములనుఁ దృణీకృతము లనిన మహే
శ్వర! నీ దృఢభక్తులకును
సురనరవిభవంబు లెంతచోద్యములు శివా!

159


క.

అసమాణిమాది గుణరస
రసాయనమ్ములును నిఖిలరాజితరాజ్యా
ది సుఖంబులు శివసుఖమున
కసమానము లండ్రు నీ శివైక్యులు రుద్రా!

160


క.

ఆకాశము వొడగెగసిన
భూకంపంబైనఁ బంచభూతప్రళయ
వ్యాకుల మైనను మఱచి శి
వైక్యుఁడు నిను విడిచి యొండు లాలింపఁ డజా!

161


క.

కులగిరులు జిర్ఱఁ దిరిగిన
జలరాసులు మేరదప్పి చనుదెంచిన నీ
వల నెఱిఁగిన దృఢభక్తుఁడు
చలియింపఁ డపారఘోరసంసారమునన్.

162


క.

దిక్కులు వీడ్వడి కలసిన
దిక్కరులు మదంబు డిగ్గి తిరిగిన మఱి నీ

దిక్కెఱిఁగిన దృఢభక్తుఁడు
పక్కండెవ్వరికిఁ గార్యభారమున శివా!

163


క.

భూచలము తల్లడిల్లినఁ
బాతాళము బయలువడ్డ బ్రహ్మప్రళయం
బేతెంచిన నీ భక్తుఁడు
చేతులు ద్రిప్సకయ పూజ సేయును రుద్రా!

164


క.

వేయేటికిఁ బ్రాణంబులు
వోయినఁ దమతలలు తెగిన భువిభక్తులు ని
న్నాయతమతి నభ్యర్చన
సేయక కుడువరు ద్రిలోకసేవితచరణా!

165


క.

ఆయుధములుఁ గుసుమము లగు
నాయబ్టులు మెట్టలగు మహామదగజముల్
వేయేల గండశిలలగుఁ
బాయక నినుఁ గొలుచు నచలభక్తులకు శివా!

166


క.

అధమము నత్యుత్తమ మగు
నధర్మమును ధర్మ మగును నాగమనిధి స
ద్విధి యగు నిషేధమునుఁ జం
ద్రధరా! భవదీయభక్తితాత్పర్యులకున్.

167


క.

క్షుత్తృష్ణాది విపత్తులు
[58]బత్తళి జలతపనశీతవాతాదులును నే
ద్వృత్తగతిఁ బొంద వెఱచు ను
దాత్తభవద్భక్తియుక్తు లగువారి శివా!

168

క.

పరపరివారిత్వము ని
ష్కరుణత్వము నిత్యయాచకత్వము నతిని
ష్ఠురకర్మత్వము నెన్నఁడుఁ
బొరయవు నీ భక్తవరులఁ బురసంహారా!

169


క.

మరణ పునర్భవతా దు
శ్చరిత్రతా దుర్ముఖతా.......
పరతంత్రతాదు లెన్నఁడుఁ
బొరయవు నీభక్తవరులఁ బురసంహారా!

170


క.

కోరరు మఱచియు స్వర్గ
స్వారాజ్యప్రముఖనిఖిలసంభూతభవా
పారసుఖంబులు శివరస
భూరిసుఖానుభవభక్తపుంగవులు శివా!

171


క.

నీ వని యెఱిగిఁన పిమ్మట
నీవ యెఱుంగుదని యుండు నీ నిజభక్తుం
డావంతయు నే ననియెడు
భావనఁ గైకొనఁడుఁ గార్యభారమున శివా!

172


క.

నీవని యెఱిఁగిన పిమ్మట
నేవలనికి వ్రాల డొండు లెఱుఁగుఁడు దనకున్
జీవన మెట్లని తలఁపఁడు
భావనఁ గేవల శివైక్యభక్తుఁడు రుద్రా!

173


క.

మును రుద్రుఁడు గాని యతం
డనుకీర్తింపండు రుద్రు నర్చనభావ
మ్మునఁ దలఁపఁడు సూడుడు గా
వున శివభక్తుఁడగు మానవుఁడు రుద్రుఁడు గాన్.

174

క.

జగదుపకారార్ధముగా
మొగి రుద్రులు రుద్రలోకమున నుండి భువిన్
నెగడి శివభక్తులన
నగణితముగ నవతరింతు రంద్రాదిమునుల్

175


క.

మతిఁ జూడఁగ నివ్విధ మీ
క్షితి నిస్సందిగ్ధ మదియు శివభక్తులు వి
శ్రుతముగ మనుష్యచర్మా
వృత రుద్రుల యగుటఁ దత్త్వవేదుల దృష్టిన్.

176


క.

కావున భక్తులు ద్రిజగ
త్పావనులు భవాంధతమసపటలవిఘటనో
ద్భావితనిజమహిమార్కవి
భావసుల వినాశు లతికృపాపరు లెందున్.

177


క.

మానిసిపై తోల్గప్పిన
యీ నెపమున నున్నరుద్రు లీశ్వరభక్తుల్
మానుసులె వారు లోకహి
తానేకాచారు లీశ్వరాజ్ఞాధారుల్.

178


క.

మానుగ నెప్పుడు "మద్భ
క్తానవినశ్యన్తి" యనఁగ దగియుండఁగ నీ
శాన! భవత్కారుణ్యాం
భోనిధి ననుఁ దేల్చి ముక్తిఁ బొందింపు శివా!

179


క.

దేవా! నాదుర్గుణములు
భావింవికుమయ్య నీకు భక్తుఁడ "మద్భ
క్తావిగత కల్మషా" యను
నీవచనము నమ్మినాఁడ నిరుపమమహిమా!

180

క.

ప్రణుతింప "నమే భక్తః
ప్రణశ్యతి" యనంగఁదగినపలుకునకుఁ దగన్
గణనాథ! భక్తచింతా
మణి! రక్షింపవె యపారమహిమాధారా!

181


క.

హరిసరసిజాసనాదులు
సరిగారని చెప్పు వివిధశాస్త్రములెల్లన్
వేరు లీశ్వరభక్తులకును
సరియగుదురె జాతిరూపసామాన్యములన్.

182


క.

మండెడు మహాగ్ని నుండెడు
పిండాయస్స్థితిఁ బినాకి పృథుసన్నిధిమై
నుండెడి శివభక్తులతో
నొండొక దుర్మనుజు లెనయె యూహింపంగాన్.

183


క.

మ్రొక్కుదురు లింగమూర్తికి
దక్కటిమూర్తులకు మఱియుఁ దమకలనైనన్
మ్రొక్కెదమని తలఁపరు నర
దిక్కుంజరు లనఁగ నెగడు త్రినయనభక్తుల్.

184


క.

మడఁతి గొడు కర్థ మిది యని
యెడసేయరు భక్తి నిత్తు రేలినపతికిన్
బడయుదురు మగుడ వానిన
మృడుభక్తులు వలచిరేని మెచ్చించి శివున్.

185


క.

మలహరుఁడు జలక మాడిన
జలములు విషములకు మందు శస్త్రవ్రణసం
కులమునకు దీపతైలము
త్రిలోచనుని భక్తులకు నతివిచిత్ర మిలన్.

186

క.

తఱిగిన తలలును నదుకును
మఱి కోసిన నాలుకలును మసలక వచ్చుం
గఱకంఠుని భక్తుల కని
యెఱుఁగరె సద్యఃప్రతావు లీశ్వరభక్తుల్.

187


క.

పుచ్చిన కన్నులు క్రమ్మఱ
వచ్చును దేహంబు తొడిని వ్రస్సిన పుండుం
జెచ్చెరఁ దేరును భక్తుల
కచ్చెరువుగ శివుని మహిమ నతిశీఘ్రమునన్.

188


క.

చేసిన సుకృతము గుడుతురు
భాసురముగఁ గర్ములెల్లఁ బరలోకమునం
జేసి తగఁ గుడుతు రిందుల
నా సకలము నెఱుఁగఁ ద్రిభువనాధిపు భక్తుల్.

189


క.

కలఁ డీశ్వరుఁ డను నమ్మిక
కలవాఁడే శివునిభక్తిఁ గలవాఁడైనన్
మలహరు భక్తులఁ బెద్దలు
కులజులు కులహీను లనఁగ గూడదు వారిన్.

190


క.

నీచులు నీచులు పరిమిత
వాచులు వాచాలు రాత్మవశు లవశులు స్వే
ష్టాచారు లనాచారు [59]
గోచరచరితులు పినాకి కూరిమి భక్తుల్.

191


క.

నియతాత్ము లనియతాత్ములు
నయవినయాన్వితులు నయవినయవర్జితు ల
న్వయజు లనన్వయజులు ని
ర్ణయవిరహితమహిము లఖిలనాయకభక్తుల్.

192

క.

ఆరయఁ బువ్వులకతమున
నారలు దలకెక్కునట్లు నానావిధసం
సారులు శివభక్తి మెయిన్
వారక యెప్పుడుఁ ద్రిలోకవంద్యుల కారే!

193


క.

శ్వపచుండైనను శివభ
క్తిపరుం డగునేని నతఁడ ద్విజవర్యుం డా
శ్వపచునకుఁ గీడు శివభ
క్తి పరాఙ్ముఖుఁడైనయట్టి ద్విజుఁడు మహేశా!

194


క.

పలమెడు ప్రత్తికినైనను
గుల మమ్ముడు వోవునట్లు గులమును బలముం
గలిమియు విద్యయు సర్వము
మలహరుఁడగు శివునిభక్తి మహిమయ కాదే!

195


క.

ఇవ్వసుమతిఁ గడుఁగమ్మని
పువ్వులలోఁ బుట్టినట్టి ప్రవ్వులు కొఱియే
సర్వజ్ఞభక్తివిరహితుఁ
డెవ్వఁడు నుత్కృష్టజాతుఁ డేటికిఁ గొఱయే!

196


క.

కఱకంఠుభక్తి వెలిగాఁ
గొఱగా వెవ్వియును నవియు కొన్నిటినాళ్లుల్
మఱి పిండకూడు పెట్టిన
మెఱయలక్రియ మెఱచు మీస మెదుకుల మెఱపుల్.

197


క.

భవభావరజోదూషిత
లవు మనుజుల బుద్ధి వనిత లగణితదినముల్
శివభావపుణ్యజలముల
నవగాహన సేయకున్న నశుచుల కారే!

198

క.

పుట్టనని చచ్చి చానని
పుట్టెడు ప్రువ్వులు విధమునఁ బురహరు భక్తిన్
ముట్టని మనుజులు సచ్చుచు
బుట్టుచు నుండుదురు ముక్తిపురి కెడదవులన్.

199


క.

పూజింపుఁడు పూజింపుఁడు
పూజింపుఁడు శివుని భక్తిఁ బూజింపుఁడు మీ
రోజసెడి నడవకుండుఁడు
రాజులు రట్టళ్లు నగుట రావెల్లిటికిన్.

200


క.

అవిరలనిష్ఠావృత్తిని
భవదీయ్యార్చనలు సేసి పడయు సుఖంబుల్
సవిశేషభక్తి భక్తుల
దవులంగని మ్రొక్కు నతఁడు దానును బడయున్.

201


క.

కని మ్రొక్కుఁడు శివభక్తులఁ
గొనియాడుఁడు మీఁద సుగతిఁ గొనవలసిన నొ
ల్లనినాఁ డూరక యుండుఁడు
మనుజులు దెగడకుఁడు వారి మండ్రే యేనిన్.

202


క.

అనఘులఁ గేవల భక్తుల
ననుషక్తింగని "సుదూర మపి గన్తవ్య"
మ్మన దర్శించినఁ జాలదె
గొనకొని శివుఁ జూడ వేఱ కోరఁగ నేలా.

203


క.

శ్రీలింగదేవు భక్తుల
శీలంబులు మనములోనఁ జింతింపుచుఁ దా
నాలుక కసివోఁ బొగడని
యాలరి జన్మంబు జన్మ మనఁగాఁ దగునే!

204

క.

తెగడిన దుర్గతులగుఁ గడుఁ
బొగడిన సుగతులగు వారిఁ బురుషోత్తములన్
జగదేకవిభుని రక్తులు
బొగడరె కృతమతు లగణ్యపుణ్యోదయులన్.

205


క.

శ్రీయును గులమును శీలము
నాయువు నష్టమగు నతిరయంబున ముక్తి
శ్రీయుక్తుల శివభక్తులు
బాయక నిందించునట్టి పాపాత్ములకున్.

206


క.

ఏ దేశంబున నేపురి
నేదెస వసియించియుండు నిల శివభక్తుం
డా దేశంబున నా పురి,
నాదెస వసియించియుండు హరతీర్థంబుల్.

207


క.

శివభక్తుల యుండెడి చో
టవిముక్తక్షేత్ర మండ్రు రధికప్రీతిన్
శివుఁ డెప్పుడు నుండు జగ
త్పవిత్రమగు నదియ సర్వపాపహరంబున్.

208


క.

కడుఁ గడిఁది పాపము నరుం
డొడరినయెడఁ దలఁచికొనఁగ దుర్బలుఁడైనన్
మృడుభక్తుల యిండ్లకుఁ జని
తడయక కుడిచినను నీళ్లు ద్రావినఁ బాయున్.

209


క.

స్పుటశివతాంత్రికుఁ డపగత
కుటిలాత్మకుఁ డుద్ధరించు గోత్రము నెల్లం
బటుమతి "రజ్జుః కూపా
ద్ఘటం యథా" యనిన సూక్తి గారణ మగుటన్.

210

క.

ఓజసెడి నడచు భక్తుల
నోజకు రాఁజేయ శివుఁడ యొడయఁడు నిక్కం
బోజసెడి నడచు భక్తుల
నోజకు రాఁజేయ శివుఁడ యొడయఁడు జగతిన్.

211


క.

అధికాపరాధకృతమున
నధమాంత్యుం డెవ్వఁడేని నగు శివభక్తుం
దధికబ్రాహ్మణవిధమున
వధకు ననర్హుండు వేదవాదుల దృష్టిన్.

212


క.

భువిఁ బ్రాణదండమునకును
శివభక్తుఁ డనర్హుఁ జెన్ని చేసినఁ దప్పుల్
శివసన్నిధి కారణమున
శివశాస్త్రపురాణవచనసిద్ధాంతగతిన్.

213


క.

తారోడక శివశాసన
కారణమున నెట్టిదైనఁ గడుమాన్యులు ని
స్తారార్ధము దమకు శివా
చారస్థితి నడవవలయు శశిధరు భక్తుల్.

214


క.

మా కేమీ భక్తుల కని
చేకోక శివాజ్ఞ మీఱి చెడనడచిన నీ
లోకమున మాన్యు లగుదురు
గాకెక్కుదురయ్య శివుని కవిలియ నతగుల్.

215

శివనిర్మాల్యము

క.

చవి కొరఁగి లోభమున సం
భవింపకయు నన్న మొండు భంగిన యొండెం

క.

దవిలి మలదేహులకు భువి
శివనిర్మాల్యంబు గడునిషిద్ధము గుడువన్.

216


క.

ధరణి నభక్తులకు మహే
శ్వరు నిర్మాల్యోపభోగసంస్పర్శన త
ద్ధరణ సమాలోకనపద
పరిలంఘనవిధు లనంతపాపముఁ జేయున్.

217


క.

క్షితి నాత్మదేహ మన దూ
షితప్రదేశంబు రోయుఁ జెందఁగ నరుఁ డె
ట్లతని గతి రోయు శివుఁడును
మతి నిర్మాల్యంబుఁ గుడుచు మలయుతుఁ జెందన్.

218


క.

నిర్మలపదార్ధ మగుటను
నిర్మాల్యం బనఁగ నెగడు నీ నిర్మాల్యం
గుడుతురు భక్తులు
కర్మక్షయమగుట మోక్షకాంక్షులు రుద్ర్రా!

219


క.

గురుకృతశివదీక్ష మెయిన్
విరహితమలదేహులగు పవిత్రులు భక్తుల్
హరనిర్మాల్యము గుడుతురు
పరమేశ్వరునందు దాసభావముతోడన్.

220


క.

నిరతిశయభావనిష్ఠా
పరులగు భక్తులకు దాసభావమున మహే
శ్వరనిర్మాల్యము గుడుచుట
పరమశివాచారధర్మపథము ధరిత్రిన్.

221


క.

భవదోషవిఘాతార్ధము
శివభక్తుల నియతి నిష్ఠఁ జేకొను భక్తిన్

శివనిర్మాల్యము గుడుతురు
శివశాస్త్రపురాణవచనసిద్ధాంతగతిన్.

222


క.

ఆకునుఁ బువ్వును గాయయుఁ
బ్రాకటముగ నన్నపానభక్ష్యౌషధముల్
శ్రీకంఠున కర్పించక
చేకొనుటలు మద్యమాంససేవన గాదే!

223

శివదీక్షితుఁడు

క.

విను వేదశాస్త్రములు చది
విన మఱియు నదీక్షితునకు విహితముగాదం
ట నదీక్షితున కభక్తుని
కిని శివలింగంబు ముట్టఁ గ్రియగాదు విధిన్.

224


క.

స్వార్థపరార్థశివార్చన
మర్థిని శివదీక్షితునకు నగుఁ జేయఁగ న
త్యర్థము నిరర్థకంబు భ
యార్ధంబు నదీక్షితునకు నర్చన మెందున్.

225


క.

వెలగొని యదీక్షితుఁడు దే
వలకుండనఁ బూజచేసి వర్తించుమెయిన్
మలహరుని దీక్షితుఁడు రే
[60]వలకుండును గాఁ దెఱుంగవలయును దీనిన్.

226


క.

భవి జన్మాంతరసంస్కా
రవశంబున సహజభక్తిరతి పుట్టి శివున్

ధ్రువముగఁ బూజించు మహో
త్సవునకు నీశ్వరుఁడు గురువు శాంభవదీక్షన్.

227


క.

శివుఁడు గురుండుగ భజన
మ్మవిరతదృఢభక్తి జేయు నట్టిశివజ్ఞా
నవిదుఁడు దేవలకుఁడుగాఁ
డవు దీక్షితుఁ డుభయపూజ కర్హుఁడు జగతిన్.

228


క.

క్షితి నేకగురునిచే దీ
క్షితులెల్లను భ్రాతలండ్రు శ్రుతులందును ద
త్సుతు లగుటఁ జేసి తద్దీ
క్షితసుతులకు దీక్ష వలయుఁ గృతి యోగ్యతకున్.

229


క.

జనకాదులు చేసిన ధ
ర్మనియోజితయైన కన్య మానుగ శివభ
క్తున కీవచ్చు విరోధికిఁ
జన దీయంబడయు భక్తి సన దెడ నుడుగన్.

230

శివభక్తుఁడు కానిపతి

క.

శివభక్తుఁడ వగుమని పతి
కవిరతమును బుద్ధిచెప్ప నగు శివభక్తిం
దవిలిన సతి కతఁ డొడఁబడఁ
డవునేనియు నతని మీఱనగు భక్తి మెయిన్.

231


క.

పురుషునకు భక్తి లేదని
పురుషేచ్ఛకు నడవజనదు పురహరుభక్తిన్
బరుగు సతి పురుషు మీఱియు
బురహరుఁ గొలుచునది సిత్తమున విడిచి పతిన్.

232

క.

పురుష ప్రతికూలత్వ
స్థిరదోషము సతికి దుర్గతిం జేయదు త
త్పురుషుఁ డరక్తుఁడయేనిం
బురుషుని మీక్షియును శివునిఁ బూజించు నెడన్.

233


క.

అనసూయయు నాలాయని
యను మునిభార్యయు నిజాధిపాతిక్రమవృ
త్తిని శివునిచే నభీష్టము
లనూనముగఁ దొల్లి పడసి రచలితభక్తిన్.

234


క.

స్వాభావికములు దుర్బో
ధాభావము నీదు కరుణ నగు నంతకము
న్నే భంగులఁ బొగడిన శివ!
నీ భక్తుల మహిమ యెఱుఁగ నేర్తురె మూఢుల్.

235


క.

విసువక యిది కారణముగ
నసమేక్షణు నచలభక్తి నర్పించుటతో
ససదృశము లన్యధర్మము
లసారములు నీని బోలవం డ్రాదిమునుల్.

236


క.

సర్వజ్ఞ! రాజశేఖర!
సర్వేశ్వర! యనుచు నొక పిశాచము బొగడన్
సర్వజ్ఞ! రాజు శేఖర!
సర్వేశ్వర! యనఁడు నిన్ను జడబుద్ధి శివా!

237


క.

జడమతు లల్పమ యెఱిఁగెడు
నెడ వారలు శివునిమహిమ యెఱుఁగుదురె మహిన్
జడనిధి వెడల్పు లోతును
కడు నెఱుఁగునె నూతిలోని కప్పలుబుద్ధిన్.

238

క.

నెఱిఁ జదువు లెన్ని చదివియు
నెఱుఁగరు జడమతులు శివుని నిట్టిద కాదే
యెఱుగునె వంటకముల చవి
యొఱపుగ మఱియంద మెసఁగుచుండెడి దర్వుల్.

239


క.

వేదపురాణము లెఱిఁగి స
దోదితుఁ డగు శివుని నెఱుఁగనోపరు పాపుల్
మేదినిఁ జూచియుఁ బూర్వది
శాదిత్యునిఁ గౌశికంబు లనునవి గనునే.

240


క.

మానక చదువులు చదువుచు
చానికిఁ బ్రతికూలుఁడైనవానిని శివు ని
త్యానందు నిన్నుఁ గొల్వని
మానిసి గాడ్దియలు భువి నమాన్యుల కారే!

241


క.

ఒకవైష్ణవుఁ డొక మీమాం
సకుఁ డొకచౌధ్ధుండు నొక్కజైనుఁడుఁ ద్రిపురాం
తకు భక్తునట్ల నిజసా
క్షికదృష్టాంతప్రసిద్ధిఁ గీర్తనఁ గనిరే!

242

భక్తి లేక ముక్తి లేదు

క.

జ్ఞాని యగువాఁడు భక్తివి
హీనుం డగునేని ముక్తి కెయిదఁడు నృపతి
జ్ఞానము గలిగినఁ బ్రోచునె
మానవపతిఁ గొలువకున్న మానవుని శివా!

243


క.

గజశాస్త్ర మెఱిఁగినంతనె
గజాధిరోహణము సేయఁగావచ్చునె? ని

న్నజు సర్వేశ్వరు నెఱిఁగియు
భజియింపక ముక్తి వడయ భారము గాదే!

244


క.

ఎడవడని శివజ్ఞానము
దొడరి సమస్తమును విడిచి దురహంకారం
బుడిగి తను మఱచునంతకు
మృడుఁ గొల్వఁగవలయుఁ గ్రియలమెయి నిన్ను శివా!

245


క.

వేసరక క్రియాఫలస
న్యాసము గావించి క్రియల నానావిషయ
వ్యాసంగ ముడుగు నంతకు
వాసనమై నిన్నుఁ గొలువవలయు మహేశా!

246


క.

క్రియ లుడిగి యోగినని యా
రయ విషయము లుడుగకున్న రాగాంధుఁడు ప్ర
త్యయవిరహితాత్ముఁ డతిపా
వయుతాత్ముం డాతఁ డుభయభ్రష్టుఁడు రుద్రా!

247


క.

క్రియ ఒఱిఁగి యెఱిఁగి యుడిగిన
యయుక్తియుక్తుండు పతితుఁ డనఁబడు క్రియ కా
శ్రయమైన యహంకారము
క్రియ గొనఁగా నుడుగకనె క్రియ లుడుగ శివా!

248


క.

ఏననియెడు నభిమానము
జానుగ బిరు దుడుగుటయు నిజక్రియలు నుదా
సీనములై పిరు దుడుగును
దానై యుడిగెద ననంగఁ దగదు మహేశా!

249

క.

ఉన్నత సముదిత నిజనం
పన్నాభ్యంతర శివైక్యభావానుగతిం
దన్నెఱుఁగ మఱచు నంతకు
బన్నుగఁ బూజింపవలయు బాహ్యమున శివున్.

250


క.

పొరిఁ దనకుఁ దానక్రియలవి
నిరంతరాభ్యాసపక్వనిర్ణీంతాతః
కరణ విశుద్ధ శివైక్య
స్ఫురణత జ్ఞాన ప్రలీన బుద్ధికి నుడుగున్.

251


క.

ఏనని యెఱఁగుట మఱచి శి
వానందానుభవమగ్నుఁ డగునంతకు ము
న్నే నుడిగెదనని బాహ్యవి
తాన శివారాధనంబు దగ దెడ నుడుగన్.

252


క.

అంగంబగు నాభ్యంతర
మంగజహరునకుఁ బ్రధాన మగుబాహ్యం బా
యంగప్రధానములలో
నంగమ సేకొని ప్రధాన మగునే! విడువన్.

253


క.

అంగాభ్యంతరవిధమున
నంగజహరుఁ గొలిచి ముఖ్యమగుబాహ్యవిధిన్
లింగాకృతి శివుఁ గొలువని
వెంగలి మానవులకంటె వెడఁగులు కలరే!

254


క.

సాంగముగా వేదములకు
భంగిన వేదాంతములకు బ్రహ్మాదులకున్
లింగస్వరూప విరహిత
గంగాధర రూప మెఱుఁగఁగాఁ దలమగునే!

255

క.

వనజాసన వనజోదర
సనకాదులు ముఖ్యబాహ్యసంత్యాగము నే
సినవారు గారు తక్కటి
పినుఁగులు బాహ్యంబు విడిచి పెద్దయుఁ జెడరే!

256


క.

స్థిరముఖ్యబాహ్యపూజా
కరణము లేదయ్యెనేని గౌణకృతాభ్యం
తరవిధినైనను భక్తిం
బరమేశ్వరుఁ గొలువకునికి పాపము గాదే!

257


క.

పరమహిత యథోక్తాభ్యం
తరపూజను విడిచి యేన దైవము నని దె
ప్పరమగు నాస్తిక్యమతిన్
హరుఁ గొలువని నరుఁడు పతితుఁ డనఁబడు జగతిన్.

258


క.

అవికల దేవాసుర నర
నివహ సదాపూజనీయ నిత్యోత్సవ స
చ్ఛివలింగ పరాఙ్ముఖ మా
నవసంభాషణము లెల్ల నరకార్ధమగున్.

259

బాహ్యపూజ చేయవలయును

క.

ఒడలు గుడి యంతరాత్మను
బడరుండను పలుకు లుడిగి భక్తిని గుడియే
గుడియని లింగమూర్తి య
బడరుండని కొలువకునికి పాతకము శివా!

260


క.

వేదోక్తవిహితకర్మ మ
హాదేవార్చనవిహీనుఁడగు పాషండిం

గా దెదురుఁజూడఁ జూచిన
యా దోషము వోవఁజూచునది భక్తులకున్.

261


క.

శివసమయంబున కెడరెడు
నవినీతుల రెంత పెద్దలైనను మ్రొక్కన్
శివభక్తులకును దగ ద
క్కువిదారుల మ్రొక్కు లెపుడు గొనఁగాదు శివా!

262


క.

కాదప్పుఁ గొనఁగ నప్పిీ
గాదీఁ గొనఁ గాదు గాదు కనఁ దమలో నా
హ్లాదమునఁ బలుకఁగాదు మ
హాదేవపరాఙ్ముఖాత్ములగు పతితులతోన్.

263


క.

కాదు సమశయ్య బొందం
గాదు సమాసనమునందుఁ గదియఁ జరింపం
గాదు సహవాసమును మ
హాదేవపరాఙ్ముఖాత్ములగు పతితులతోన్.

264


క.

కా దతని వేఁడి కుడువం
గా దతనికిఁ గుడువఁబెట్టఁ గాదు భుజింపం
గా దీఁ గొన దానమును మ
హాదేవపరాఙ్ముఖాత్ములగు చరితులతోన్.

265


క.

చేతోజాతవిమర్దన!
భాతిగ నిముఁ గొలువనట్టి పాలసునకు సం
ప్రీతిని గుడువం బెట్టిన
దాతకు యమదండనంబుఁ దప్పదు రుద్రా!

266


క.

(జ్ఞానము వైరాగ్యము ననఁ
గా) నించుకలేని నాస్తికస్థితి విషయా

ధీనదురాచారికి యో
గానందము గలుగ నేర్చు నయ్య మహేశా?

267


క.

అవిరతనిరతిశయంబుగ
శివయోగరసానుభవవిశిష్టసుఖంబుల్
దవిలిన యోగులు విషయో
ద్భవసుఖలేశంబు మఱచి తలఁతురు రుద్రా!

268


క.

నిన్నెఱుఁగుచుఁ దన్నెఱుఁగని
యన్నఁడు శివయోగమగ్నుఁ డనఁబడఁ (డెపుడున్)
నిన్నునుఁ దన్ను నెఱింగెడి
యన్నఁడు శివయోగమగ్నుఁ డనఁబడును శివా!

269


క.

ఎడవక యష్టాంగం బై
షడంగమై యొండెఁ బరఁగు శంకరయోగం
బెడ యుడుగ కభ్యసించిన
గడుకొని సంసారవార్ధిఁ గడువఁగవచ్చున్.

270


క.

అష్టాంగయోగభక్తి న
భీష్టఫలప్రదుఁడవైన యీశ్వర! నిన్నుం
దుష్టిసనఁ గొలిచి ముక్తి వి
శిష్టసుఖాఢ్యు లగు టరుదె శివయోగాఖ్యుల్.

271


క.

శివయోగి దర్శనంబున
నవు గంగాస్నానసమమహాపుణ్యఫలో
త్సవగతి తత్సంభాషణ
సవినయవిధి సకలతీర్ధసత్ఫల మడరున్.

272


క.

వేదవిదులైన కోటి మ
హీదేవోత్తములు గుడిచి యిచ్చు ఫలం బా

హ్లాదంబున శివయోగికి
నాదట భిక్షంబు వెట్టి వంతన పొందున్.

273


క.

శివయోగి శిరంబుననే
శివుఁ డెప్పుడు నుండునని విశేషప్రీతిన్
శివయోగిఁ జూచి సాక్షా
చ్ఛివుఁడని కడుభక్తిఁ బూజసేయఁగవలయున్.

274


క.

ధ్రువముగ సర్వప్రాణుల
నవశ్యమునుఁ జేయకుండునది హింస మదిన్
శివనిందకులగు పాపుల
నవిచారితవృత్తి ...................... నీశానా!

275


క.

సంహృతశివ! నీభక్తికి
నంహోమతివక్త్రులైన నప్పుడ ....
..............యనుటకు
............పథము జనకుల నైనన్.

276


క.

శివనిందావిషయంబగు
నవమానము సెప్పునట్టి యప్పుస్తకముల్
అవిచారంబునఁ.........
నవుఁ జెప్పెడివానిఁ..............నీశానా!

277


క.

శివనిందారతుఁ...
జవ మఱి తత్కారణమున........నీ రెం
దువిధంబుల నీ కారు
ణ్యవశంబున ముక్తిఁబొందు నరుఁ డీశానా!

278

జీవత్యాగము

క.

శివ! నీ తదర్ధ మొండెను
శివభక్తార్ధంబ యొండె శివవిద్యాచా
ర్యవిషయ మొండెను జీవ
మ్ము విసర్జించిన నరుండు ముక్తుఁడు రుద్ర్రా!

279


క.

పావనమైన శివక్షే
త్రావాసమునందు నొండె నవశనవిధిమై
జీవత్యాగము చేసిన
భూవినుతుఁడు మోక్షపదవిఁ బొందు మహేశా!

280


క.

శివతీర్ధములో నొండెను
శివాజ్ఞలో నొండెఁ దాను జీవత్యాగం
బు విధించిన మానవుఁడును
భవత్ప్రసాదమున ముక్తిఁ బడయు మహేశా!

281


క.

ఎందును శివార్ధముగఁ మృతిః
బొందిన పుణ్యాత్ము బంధుపుత్రాదులకున్
బొందరు సూతక మతనికి
వందురి పరలోకవిధులు వలదు మహేశా!

282


క.

వెండియు శివార్థమృతునికి
నొండొక పరలోకవిధులు నొడఁబడిరే వా
రొండుడిగి యథాశక్తిం
బండుగ సేయుదురు రుద్రభక్తులకు శివా!

283


క.

పితృలోక విష్ణులోకము
లతిక్రమించి శివపురికి నరిగెడు భక్త
ప్రతతికిఁ బితృమేధక్రియ
లవిశయముగఁ జేయునాతఁ డజ్ఞుఁడు రుద్ర్రా!

284

క.

అంతకరిపుభక్తుని దే
హాంతంబున నతని యర్థ మాగమయుక్తిన్
సంతతి గలిగిన దత్పశు
సంతతి కీఁదగదు శైవసంతతి దక్కన్.

285

శివాపదారులకు శిక్ష

క.

సకలామరదైతేయ
ప్రకరసదారాధ్యమానపాదాబ్జ భవాం
తక! నీ భక్తుల దుర్గుణ
శకలంబుల వెదకువాఁడు చండాలుఁ డజా!

286


క.

శివ! నిన్నును వేదములను
శివభక్తుల బ్రాహ్మణులనుఁ జెడనాడెడు పు
ణ్యవిహీనుఁ డధోగతిఁ బడి
యవిరళనరకాగ్ని బాధ లందు మహేశా!

287


క.

శివభక్తులఁ జెడనాడెడు
నవినీతుఁడు ఘోరరౌరవాగ్నుల బడి యా
రవితారకముగఁ గాలుచు
ధ్రువముగ వాచఱచుచుండు దురితారాతీ!

288


క.

వెఱవక నీ గుడిలోపల
గుఱుకొని యాలాపు వెట్టుకొనియుండెడి పా
దఱి జముకూతలు గుక్కలఁ
గఱపింతురు మూఁటకట్లు గట్టి మహేశా!

289


క.

ప్రమదాసంగతి చేసిన
నుమిసిన మఱి కాళ్ళు సాచి యుండిన శివగే

హములోన జూదమాడిన
నమితమహానరకబాధ లందు మహేశా!

290


క.

పావలుఁ జెప్పులు తొడుకొని
దేవ! శివాలయములోనఁ ద్రిమ్మఱు పాపుల్
వా విడిచి నిగళబంధము
తో వాచఱచును గాలుదురు నరకాగ్నిన్.

291


క.

కుడిచిన నీళ్లాడిన మఱి
గుడిలోపల నలుఁగువెట్టుకొన్న నభీష్టం
బడుగఁగ నవ్విన దుర్గతిఁ
బడుదురు బాధలను నధికపాపాత్ము లజా!

292


క.

గుడిలో ముద్దట లడిచిన
గుడిలో వెండ్రుకలు వాచి కొనినను నెపుడుం
గడు వెఱవక విహరించిన
గడుసరి నరకాగ్నిశిఖలఁ గాలు మహేశా!

293


క.

అతిగర్వోదాసీనత
గతభయుఁడై శివ! శివోపకరణద్రవ్య
ప్రతతులఁ గాళ్లం దన్నిన
నత కడచిన ద్రోహి రౌరవాగ్నులఁ గాలున్.

294


క.

మృడ! నీ తోఁటల పువ్వులు
ముడిచిన మఱిగానిఁ గోసి-మూర్కొన్న నరుల్
కడుఁ గ్రాఁగిన సూదులతో
నడవఁగలబడి నరకబాధ లందుదురు శివా!

295

క.

శివ! నీ తోఁటల లోపల
శివగృహములలోన నొండు[61]సితమున మూత్రా
ద్యవకార్యంబులు చేసిన
యవినీతుఁడు ఘోరరౌరవాగ్నులఁ గాలున్

296


క.

ఉత్తమకులవిద్యాగుణ
విత్తోద్యోగాది సకలవిషయము లెల్లన్
రిత్తయ బుద్ధి దలంప ను
దాత్త భవద్భక్తి లేని యధములకు శివా!

297


క.

కులమునుఁ గలిమియుఁ బ్రాయము
గలిగియు మఱి ముక్కు లేని కాంతయపోలెం
గులమును గలిమియుఁ బ్రాయము
గలిగియు శివభక్తి లేని కష్టుఁడు రుద్ర్రా!

298


క.

శ్రీరమణార్చిత! దురితని
వారణ! నీభక్తి లేనివారల విద్యా
చారకులరూపసంపద
లారయఁగా నిష్ఫలంబు లన్నియు రుద్రా!

299

దక్షాధ్వరధ్వంసము

క.

సురముని వైదికమత సు
స్థిరముగ దక్షప్రజాపతి యొనర్చిన వి
స్తరసత్క్రియ దేవ! భవ
ద్విరహితముగఁ జేసి కాదె! విఫలత నొందెన్.

300


క.

వేదములు ప్రమాణములుగ
నాదిన యెడఁబడియు వాని నతకడచి భవ

త్పాదనుతి విడిచి చెడియెను
పాదఱి దక్షుండు వీరభద్రునిచేతన్.

301


క.

ఆలరియై శివుఁ బలికిన
పాలసుఁ డని కిలిసి వీరభద్రుఁడు ఫాలా
భీలవిలోచనదహన
జ్వాలల మును దక్షు జన్నసాలను గాల్చెన్.

302


క.

భూతములు దర్భత్రాళ్ళను
హోతల మెడ లంటఁగట్టి యూపంబులతో
ద్రేతాగ్నులు యాగాశ్వము
భూతేశ్వర! గంగలోనఁ బోవైచె నజా!

303


క.

ఆమిషముం గని రుద్రుని
రోమజ గణపతులు చరు, పురోడాశమహా
హోమద్రవ్యములెల్లను
నీ మహిమంజేసి దక్షునిం జెఱచి రజా!

304


క.

ధర్మాది సదస్యులు శివ
ధర్మవిహీనుండునైన దక్షునిసభలోఁ
బేర్మి చెడి భూతములచే
దుర్మదులై కొట్టువడిరి దురితారాతీ!

305


క.

ఎలుకల నడచిన విధమున
నలయక దక్షాధ్వరమున కనివచ్చిన పా
ధుల మునుల నడిచి చంపిరి
గలహంబునఁ బెరిగి ప్రమథగణములు రుద్రా!

306

క.

కలియుగమున [62]జారులచే
బలిమిఁ గులస్త్రీలు వడ్డభంగిన హర! నీ
కలుషమున నమరవనితలు
వెలయంగా జెడిరి భూతభేతాళురచేన్.

307


క.

గోకులమును గోపాలకుఁ
డాకులమునఁ దోలునట్టు లమరుల నెల్లం
జేకొనక తోలి చంపె మ
హాకోపుఁడు వీరభద్రుఁ డతిబలుఁడు శివా!

308


క.

మారారిద్రోహు నింటికి
పేరంటము వచ్చి తనుచుఁ బెలుచను గోసెన్
వైరమున నదితి ముక్కును
భారతి నాసికయు వీరభద్రుఁడు రుద్రా!

309


క.

ఆలరి దక్షుని నోమున
కేలా చనుదెంచి తనుచు నీశానదిశా
(పాలకులను సురనికరము
శూలముతోఁ బొడిచి చంపఁ జొచ్చిరి రుద్రా!)

310


క.

దక్షుశిరంబును రణజయ
శిక్షావిధి యజ్ఞపురుషుశిరమును దునిమెన్
దక్షాధ్వరంబులోఁ బ్రతి
పక్షక్షయకారి వీరభద్రుఁడు రుద్రా!

311


క.

నిష్టురముగఁ బ్రమథగణ
ప్రష్ఠుండై నెగడు వీరభద్రుఁడు దారా

జ్యేష్ణునిఁ జంద్రునిఁ బాదాం
గుష్ఠంబునఁ ధరణిఁ బ్రామెఁ గోపమున శివా!

312


క.

వడి మృగరూపముఁ గైకొని
చెడి పాఱెడు యజ్ఞపురుషుశిరము దెగన్ వ్రే
ల్మిడిలోన నేసి చంపెను
గడువీరుఁడు వీరభద్ర-ణనాథుఁ డజా.

313


క.

స్వాహాపతి భామినియగు
స్వాహాంగన ముక్కు నెడమచనుమొనయు దగన్
సాహనముతోడఁ జిదిమిన
బాహుబలం బొప్పె వీరభద్రునకు శివా!

314


క.

స్వాహాపతి జిహ్వ శివ
ద్రోహుని జన్నమున నాహుతులు గొన్నదియన్
ద్రోహమునఁ గోసివైచెను
బాహుబలుండైన వీరభద్రుఁడు రుద్రా!

315


క.

పోలఁగ దక్షుఁడు సత్క్రియ
మేలని చేయుటకు నశ్వమేధము గీడై
కోలాహలమయ్యెఁ గ్రియలు
సాలఁగ శివభక్తి లేక సహజములగునే?

316


క.

కర్మఫలదాత త్రిజగ
న్నిర్మాత మహేశ్వరుండు నిఖిలపశువ్రా
తమ్ముల కధిపతి యని క్రియ
లిమ్ములఁ జేయునది మనుజు లీశ్వరభక్తిన్.

317

క.

ఆ హరి సురేంద్రముఖ్య సు
ధాహారుల నెల్ల నిట్టు లత్యుద్ధతిమై
దేహములు గోసివైచిన
బాహుబలం బొప్పె వీరభద్రునకు శివా!

318


క.

ఆహవమునందుఁ దెగి య
య్యాహవనీయాగ్నిఁ బడియె నట విష్ణుశిరం
బాహా! నీ కింకరునకు
బాహుబలం బొపెపి వీరభద్రునకు శివా!

319

ప్రళయవర్ణనము

క.

కర్మక్షయంబు గామిని
నిర్మలమోక్షంబు లేమి నిఖిలపశువ్రా
తమ్ముల దుఃఖంబులు గని
నిర్మింతు లయంబు గొంత నిర్వృతికి శివా!

320


క.

కరుణాకరుఁడవు గావున
విరచిత బహుజీవరాశి విశ్రామహేతు
స్థిరమల నిఖిలజగత్సం
హరణము గావింతు కరుణ నతిమహిమ శివా!

321

గణాధిపుల యాటలు

-
క.

ప్రమథులు రుద్రులు మఱి భూ
తము లనఁగాఁ ద్రివిధమూలదళములతోడన్
సమసుప్తినాథ! నీ గణ
సమూహములు సంహరించు జగములు రుద్రా!

322

క.

కుమ్మరి దరిగొల్పిన చి
[63]చ్చుమ్ముల నావమ్ము కడవ [64]లుల్ల దరికొనం
గ్రమ్ముగతి నజాండంబునఁ
బ్రమ్ము భవన్నేత్రవహ్నిప్రళయమున శివా!

323


క.

భవదుద్భట నిటలేక్షణ
భవజృంభిత [65]విలయవహ్నిపర్వి జగద్వి
ప్లవహేతువయ్యె బ్రమథుల
కవిరళసుఖహేతువయ్యె నదియె మహేశా!

324


క.

లోకంబులు ప్రళయాగ్నిశి
ఖాకలితములై తదగ్నిఁ గాలఁగఁ బ్రమథా
నీకములు వెరిగి యాడు మ
హాకౌముదిఁ దేలియాడు నట్లు మహేశా!

325


క.

త్ర్యంబక! నీ ప్రమథగణా
డంబరవిభవంబు గడు నొడంబడ సంహా
రంబును వర్ణన సేయఁగ
లంబోదర షణ్ముఖాదులకు నరిది శివా!

326


క.

ససముద్రద్వీపాచల
వసుమతి వడి మీఁది కెగురవైచి సనక్ష
త్రసురావాసాకాశము
వెనఁ గ్రిందికిఁ దివుచుఁ బ్రమథవిభుఁడొకఁడు శివా!

327


క.

కడు మండెడు బడబాగ్నిం
దడయక వడి గూడఁ దిగిచి తననుదుటను బొ

ట్టిడికొని యానందంబున
వెడ సోలుచు నాఁడుఁ భ్రమథవిభుఁడొకఁడు శివా!

328


క.

సకలసముద్రజలంబులు
నొకగణనాయకుఁడు ద్రాగి హ్రొబ్బని త్రేన్చున్
సకలగ్రహతారకములు
నొక గణనాయకుఁడు వాఱ నూఁదు మహేశా!

329


క.

ద్వీపము లేడును జక్ర
వ్యాపారవిధమునఁ ద్రిప్పివైతురు వాఱన్
నీ పంపునఁ గొందఱు బహు
రూపులు గణనాయకులు విరూపాక్ష! శివా!

330


క.

యమ మహిషశృంగములు నిం
మహాగజదంతములుఁ బ్రతాపముతోడన్
సమసుప్తి దుస్సికొని నీ
ప్రమథులుఁ దాలములు వేసి పాడుదురు శివా!

331


క.

పడవేసి మృత్యుదేవర
మెడ మడమలఁ ద్రొక్కి దాని మెఱసెడి కోఱల్
వడిఁ బెఱికికొని మహోల్కము
లుడుగక త్రిప్పు క్రియఁ ద్రిప్పు నొకగణము శివా!

332


క.

వరుణునిమకరము వాయువు
హరిణముఁ గడిచేసి మ్రింగి యాసురముగ ది
క్కరులం దిని త్రేఁచును శం
కర! నీ గణనాథుఁడొకఁడు గడికాఁడు శివా!

333

క.

కొందఱు గణపతు లత్తఱి
మందర హిమవత్ప్రధానమహితమహీభృ
త్సందోహంబులుఁ గొని కడు
నందముగా సూడుపట్టె లాడుదురు శివా!

334


క.

సుర పర్వతాది ధరణీ
ధర కందుకకేళి సలిపి తత్క్షణమున న
గ్గిరులు వొడిచేసి చల్లుచు
నరుదుగ గణపతులు గొండ ఱాడుదురు శివా!

335


క.

పూని వడి దిగిచి యష్టమ
హానాగమ్ములను [66]ముద్రియలుగా వ్రేళ్ళన్
మానుగఁ గొందఱు దాల్తురు
వాని ఫణామణుల రుచులు వఱ్ఱుగ బ్రమథుల్.

336


క.

ఆదివరాహము వెరిగిన
యా దంష్ట్రలు వెఱికి తన నిజాస్యంబున సం
పాదించికొని నటించు మ
హాదర్పముతోడ నొకగణాధిపుఁడు శివా!

337


క.

మఱి యాదికూర్మపృష్ఠము
దొఱయఁగ వడిఁ బొడిచి యందుఁ గూర్చి ఫణీంద్రున్
నెఱిఁ ద్రిప్పటముగఁ దేరిప్పుచు
వఱలఁగ గణనాథుఁ డొకఁడు వడి నాడు శివా!

338


క.

నరసింహుని కంఠంబును
నరుణజటాకేసరంబు లంబికపాదాం

బురుహమణిపీఠమునఁ బొ
ల్పరుదుగ రచియించు నొక గణాధిపుఁడు శివా!

339


క.

ప్రమథాధిపతులు గొందఱు
కొమరుగ నొడ్డణము దండ గ్రుచ్చిన భంగిన్
హిమకరమండలమును సూ
ర్యమండలము దండ గ్రుచ్చి యాడుదురు శివా!

340


క.

నుఱుమై పఱియలు వాఱఁగ
నఱచేత నజాండభాండ మవియఁగ వ్రేయన్
మఱి బ్రహ్మ యేఁడి యనుచును
వఱలఁగ గణనాథుఁడొకఁడు వడి వెదకు శివా!

341


క.

వారిజభవుని కపాలము
గోరి త్రివిక్రముని వీపు కోలెమ్ముతుదిం
జారుగతి నిలిపి ఛత్రా
కారంబుగఁ దాల్చి యాడు గణనాథుఁ డజా!

342


క.

చరణంబులుఁ జరణంబులుఁ
గరములుఁ గరములునుఁ బెనఁచి కంఠమున గణే
శ్వరుఁడొకఁడు దాల్పి యాడును
విరించి విష్ణుల సబములు విలయమున శివా!

343


క.

వడి నిడుపుగ బెరుఁగుదు ర
ప్పుడ నిడుపుడిగించి గుజ్జుఁ బొడవగుదురు వీ
డ్వడి వలుద త్రుంగు లొల్లక
కడుసన్నము లగుదు రిట్లు గణములు రుద్రా!

344

క.

వెగడుగ వసురుద్రాది
త్యగణేశ సమస్తదేవతారాక్షసప
న్నగగణము లన్నియునుఁ జెడి
గగనంబంతయును బ్రమథగణమయ్యె శివా!

345


క.

ఆడుదురు జతలు వెట్టుచుఁ
బాడుదురున్ గతులు చేసి పరమానంద
క్రీడాసంగతిఁ బ్రమథులు
కూడి వినోదింతు రిట్లుఁ గొమరుగ రుద్రా!

346


క.

లోకాలోకము సురపతి
లోకముతోఁ గూడి బ్రహ్మలోకము మఱి యా
వైకుంఠలోకమునుఁ జెడి
లోకత్రయమెల్లఁ బ్రమథలోకం బయ్యెన్.

347

శివగణవర్ణనము

క.

ప్రమథగణంబు లసంఖ్యా
కము లీశ్వర! యెఱుగ వ్రేఁగు దత్సంఖ్యలు వే
దములు "నసంఖ్యాతా" యని
యమరఁగ ఘోషించుచున్నయవి గడలేమిన్.

348


క.

సకలకులపర్వతంబులు
నకుటిలగతి గ్రుచ్చి కంఠహారముగా నొ
క్కొకమాటు భవద్గణనా
యకుండుఁ దాఁ దాల్చుఁ బర్వతాభరణుఁ డజా!

349


క.

పరివిలయవేళ మేరువుఁ
బరిమాల్చుటఁ జేసి మీరు పాతనుఁ డనఁగాఁ

బరఁగిన గణనాయకుఁడొకఁ
డరు దెవ్వరికైనఁ బొగడ నక్కజుఁడు శివా!

350


క.

ఒండేమి సమస్తబ్ర
హ్మాండంబులుఁ బూనపేరులై యుండఁగ ను
ద్దండగతి గ్రుచ్చి యాడఁగ
నండాభరణుఁడన నెగడె నతిబలుఁడు శివా!

351


క.

వెండి హరి బ్రహ్మాదుల
రుండము లాభరణములుగ.......
రుండాభరణుఁడు నా నధి
కుండు భవద్గణవిభుండు గురుభుజుఁడు శివా!

352


క.

వెండియు నానాకారులు
వెండియు నానాప్రతాపవిక్రమవిభవుల్
దండితదైత్యేంద్రులు వర
[67]గుండప్రియ! నీ గణములు గొందఱు రుద్రా!

353


క.

లాలాసుర వక్షస్స్ధల
కీలాల జలప్రవాహకేళీలోలా
భీలత్రిశూలహస్తులు
హాలాహలాంకులు భవద్గణాధిపులు శివా!

354


క.

రాజార్ధధరులు నరసుర
రాజామరభయులు రాజరాజసఖులు గో
రాజపతాకులు గేశవ
రాజప్రియ! నీగణములు రాజాభరణా!

355

క.

బ్రహ్మాభివంద్యముఖ్యులు
బ్రహ్మకపాలావళీవిరాజితులు వర
బ్రహ్మాకారులు (ధీరులు)
బ్రహ్మేశ్వర! నీ గణాధిపతులు కపర్దీ!

356


క.

శ్రీరమణులు సకలజయ
శ్రీరమణులు వేదశాస్త్రశివతత్త్వవిదుల్
నీరాలప్రియ! భోజుమ
హారాజప్రియ! భవద్గణాధిపులు శివా.

357


క.

వివిధాబ్ధమహాజలధర
రవులు, గణేశ్వరులు, మలయరాజప్రియ...
.....................గొందఱు
భువనత్రయసుందరులు త్రిపురదహన శివా!

358


క.

శ్రీ శ్రీ దిగంబరులు వాక్
శ్రీశ్రతమహిములు జగత్ప్రసిద్ధులు భక్తి
శ్రీశ్రితహృదయాంభోజులు
శ్రీశ్రిత! నీగణము లెపు డజేయులు రుద్రా!

359


క.

లంబోష్ఠ లంబనాసిక
లంబోదర లంబనేత్ర లంబశ్రవణుల్
లంబహను లంబజిహ్వులు
నంబాప్రియ! నీ గణాధినాయకులు శివా!

360


క.

అజకర్ణు లశ్వకర్ణులు
గజకర్ణ వరాహకర్ణ ఘంటాకర్ణుల్
త్రిజగద్రమణీయులుఁ దెలుఁ
గు జొమయప్రియ! నీ గణములు గొందఱు రుద్రా!

361

క.

అజముఖ వరాహముఖులును
గజముఖ మార్ణాలముఖులు గణనాయకు లం
డజముఖులు వెండి యప్పుడు
నిజామరుల కధికతేజు లాశ్చర్యు లజా!

362


క.

గోముఖులు వరాహముఖులు
సామజముఖు లుష్ట్రముఖులు సారంగముఖుల్
భీమవ్యాఘ్రముఖులు నా
నాముఖులు భవద్గణాధినాయకులు శివా!

363


క.

నానావర్ణసమేతులు
నానారూపధరు లర్ధనారీశ్వరు ల
శ్వానన మహిషానన సిం
హానన శరభాననులు గణాధిపులు శివా!

364


క.

ముఖపాదులు పాదముఖుల్
ముఖకుక్షులు కుక్షిముఖులు ముఖహీనులు ష
ణ్ముఖ పంచముఖ చతుర్ముఖు
లఖండవిక్రములు నీగణాధిపులు శివా!

365


క.

ద్విముఖ త్రిముఖ గణాధిపు
లమేయగుణు లురుతరముఖ సహస్రముఖు ల్స
ప్తముఖాష్టముఖ నవముఖ ద
శముఖులు నీకింకరులు విచారింప శివా!

366


క.

బాహుముఖులు ముఖబాహులు
బాహూదరు లుదరదీర్ఘబాహులు గొందఱ్
బాహూరు లూరుబాహుల
బాహులు బహుబాహు లేకబాహులు ప్రమథుల్.

367

క.

బహువక్త్రు లేకవక్త్రులు
బహుదంష్ట్రు లదంష్ట్రు లధికబలసంపన్నుల్
బహునేత్రు లేకనేత్రులు
బహుకర్లు లకర్ణు లెన్నఁ బ్రమథులు రుద్రా!

368


క.

బహుజిహ్వు లేకజిహ్వులు
బహుపాదు లపాదు లేకపాదులు గొందఱ్
బహుఘోణులు బహుమేఢ్రులు
బహురూపులు నీగణాధిపతులు కపర్దీ!

369


క.

గణుతింపఁగ మఱికొందఱు
గణపతులుఁ గపాలమాలికావిషధరకం
కణచంద్రకలాభూషణు
లణిమాదిగుణాన్వితులు మహాత్ములు రుద్రా!

370


క.

పింగళ కపర్ద డమరుక
గంగా భసితాంగరాగ ఖట్వాంగధరుల్
భృంగిరిటిప్రియ! నీ గణ
పుంగవులు సమస్తలోకపూజితులు శివా!

371


క.

కంటకనరసింహశిరో
లుంటాకు లినేందువహ్నిలోచను లుగ్రుల్
ఘంటాకర్ణప్రియ! ని
ష్కంటకులు భవద్గణాళి గౌరవమహిమన్.

372


క.

నీలగ్రీవులు శుంభ
త్ఫాలాభీలాక్షిదహన భస్మీకృత దు
శ్శీల త్రిపుర మహాసుర
కోలాహలు లెన్నఁ బ్రమథకుంజరులు శివా!

373

క.

త్ర్యక్ష! భవద్గణనాయకు
లుక్షేంద్రారోహణులు మహోక్షపతాకుల్
దక్షాధ్వరవిధ్వంసులు
సాక్షాత్పరమార్ధతత్త్వసమ్యగ్జ్ఞానుల్.

374


క.

కరినరసింహవ్యాఘ్రా
సురచర్మధరు ల్మహోగ్రశూలధరు ల్భీ
కరపన్నగేంద్రకంకణ
ధరులు భవద్గణము లధికదర్పితులు శివా!

375


క.

నారాయణాది సురదను
జోరగమునిమానవేంద్రయూధ సదా లో
కారాధ్య మాన చరణాం
భోరుహులు గదయ్య! ప్రమథపుంగవులు శివా!

376


క.

చక్రాసహవిక్రములుఁ ద్రి
విక్రములుఁ గపాలధరులు విధిమస్తకదా
మాక్రాంతోదరు లాజి
ప్ర్రక్రమపాలనులు ప్రమథవర్గము రుద్రా!

377


క.

మురవైరి పంకజాసన
శిరోవిభేదకులు సకలశివధర్మవిదుల్
భరితజగదండరక్షా
పరాయణులు భూరిభూజులు ప్రమథులు రుద్రా!

378


క.

ధరితశిఖండులు ముండులు
గురు లఘువులు స్థూలసూక్ష్మకుంజరదీర్ఘుల్
పరికింపఁ గామరూపులు
హర! కొందఱు మీగణంబు లతిశాంతాత్ముల్.

379

క.

నానానామాంకితులు స
దానందులు [68]సాంబరులు దిగంబరులు మహా
దానవినోదులు ప్రమథులు
నానాసురహరులు ప్రమథనాయకులు శివా!

380


క.

[69]వీరాచారాచార్యులు
వీరవ్రతవిదు లవార్యవిక్రములు మహా
వీరావతారు లసములు
వీరేశ్వర! నీగణాళి విష్ణువరేణ్యా!

381

సద్భక్తుల మహిమ

క.

స్వేచ్ఛాచారవినిష్ఠితు
లిచ్ఛావ్యాపారముక్తహృదయులు భవపా
శచ్ఛేదనకారణులు ద
యాచ్ఛాదితతనులు నీగణాధిపులు శివా!

382


క.

సర్వజ్ఞులు సర్వగతులు
సర్వశుభోదయులు సర్వసంగత్యాగుల్
సర్వపరిపూర్ణు లెప్పుడు
సర్వేశ్వర! నీగణములు శాశ్వతులు శివా!

383


క.

గతవిధినిషేధలౌకిక
గతులు మహామతులు పరమకారుణ్యలతా
కృతికరులు సకలసుగుణా
న్వితులు శివజ్ఞానరతులు నీ ప్రమథు లజా!

384

క.

అరుదుగఁ బురాణములలోఁ
బరువడి మును సెప్పియున్నభంగి గణాడం
బరవిభవము వర్ణించితి
ధరణీధరవంద్య! నాయథాశక్తి శివా!

385

కవిప్రార్థన

తన్ను గణములోఁ జేర్పుమని కవి ప్రార్ధన

క.

దేవా! సంసారాంబుధి
లో వెలువడఁజేసి ప్రమథలోకం బెఱుఁగన్
నా వాఁడు వీఁడు సుండీ
నావే నన్నుంపవే! గణంబుల నడుమన్.

386


క.

ఒండేమి మల్లికార్జున
పండితుఁడన నుండుకంటె బ్రమథులలో నె
న్నండొకొ! నీ యాజ్ఞోన్నతి
నుండఁగఁ గాంతునని కోరుచుండుదు రుద్రా!

387


క.

పరమేశ్వర! నీ ప్రమథుల
చరితలు సతతమును విన్నఁ జదివినఁ బ్రమథ
స్మరణము చేసిన శుభములు
దొరకొను దురితంబు నెల్ల దొలఁగు మహేశా!

388

కొందఱు భక్తుల చరిత్ర

క.

దేవ భవదీయభక్తు లు
మావల్లభభక్తియోగమార్గమ్ములు నా
నావిధము లుండు రవియును
గోవిందాదులకు నెఱుఁగ గోచరమె శివా!

389

క.

ఏభంగిఁ దలఁచు భక్తుం
డా భంగిన నీవు నెగడి యవిరళభక్తి
స్వాభావికత్వ పరమ
ప్రాభవవిభవమున నతనిఁ బ్రణుతింతు శివా!

390


క.

తనుఁ గన్న తండ్రి తలఁ దెగఁ
దునిమి భవద్భక్తి యుక్తి ధూర్జటి! యొకఁ డ
త్యనుపమగుణ! నీ పదవికిఁ
జనఁడె ప్రసిద్ధంబుగాఁగఁ జండీశుఁ డజా!

391


క.

తన కన్ను పుచ్చి యొకఁ డ
త్యనుపమమౌ భక్తి నీపదాంబుజములు నే
ర్పునఁ బూజించి సుదర్శన
మను చక్రము వడసెఁగాదె! యచ్యుతుఁడు శివా!

392


క.

శివనిందాశ్రవణమునన్
భవాని తన దేహమాత్మ పావకమునకున్
హవి సేసిగాదె భక్తిని
భవదర్ధాంగమున నుండఁ బడసె మహేశా!

393


క.

శివనింద వింటినని ప్రా
ణవియోగాగ్నిని యథారుణాధరుఁడై కా
దె విరాజితగణపదవికి
భువి నెగడెను వ్యాఘ్రపాదపుత్రుఁడు రుద్రా!

394


క.

దేవ! నిను వీరభక్తిని
బోవక తనతలలు దరిగి పూజించి వడిన్
రావణుఁడు చంద్రహాసము
దేవేంద్రజయంబు వడసెఁ దెల్లము గాదే!

395

క.

చేతులు రెండును దునిమి మ
హాతాత్పర్యమున మిమ్ము నర్చించి జగ
త్పూతముగ మగుడఁ బడయఁడె
భాతిగ నీచేత భట్టబాణుఁడు రుద్రా.

396


క.

గొఱియల పా ల్నీమీఁదను
నెఱయఁగఁ బిదుకునెడఁ దంతండ్రి నిష్టురుఁడైనన్
మఱి వానిఁ జంపి నీదయ
గొఱలఁడె గణపదవి గాటకోటఁడు రుద్రా!

397


క.

అరుదుగ శివాగ్నిఁ దనయొడ
లురుతరశివభక్తి వీరహోమంబుగఁ జె
చ్చెరఁ గోసి వేల్చి నీదయ
సరి ముక్తికిఁ జనఁడె! వీరశంకరుఁడు శివా!

398


క.

కన్నులు రెండునుఁ బుచ్చుచు
మున్నీశ్వర! సోమవారమున హుంగరలోఁ
బన్నుగ శివనాగయ ని
న్నున్నతిఁ బూజించి పడయుచుండఁడె రుద్రా!

399


క.

తన కొడుకుఁ దునిమి వంటక
మొనరఁగఁ గావించి నీకు నొప్ప నివేదిం
చినదాన హెచ్చి ముక్తికిఁ
బొనరఁగఁ జిఱుతొండనంబి పోవఁడె రుద్రా!

400


క.

కోరి తనశిరము నీపద
నీరజములఁ బూన్చి భక్తి నీలావున జం
బూరి మహాకాళయ్య య
పారైశ్వర్యమును మగుడఁ బడయఁడె రుద్రా!

401

క.

మొఱటర వంకయ దనతల
లఱి మెల్వడఁ దఱిగి నీ పదాంబుజములఁ గ్ర
చ్చఱఁ బూన్చి మగుడఁ బడయఁడె?
నెఱయఁగ నిను నమ్మి భక్తి నీచేత శివా!

402


క.

శిరము దెగఁగోసి నీ పద
సరసిజములఁ బూన్చి నీ ప్రసాదంబున శం
కర! మూన్నాళ్ళకుఁ గరుణా
కర! గోవిందుడు వడసెఁ గటకమున శివా!

403


క.

వరగొండ చక్రవర్తికిఁ
గరుణింప జగత్త్రయప్రకాశిత భక్తి
స్థిరుఁడన బడసెను క్షితి నీ
పురమునకుం బొందితోన పోవఁగ రుద్రా!

404


క.

తవిలి తన యూరి యాబా
లవృద్ధముకు మున్ను సొనిపి లాలితముగ నీ
శివలింగముతోఁ గూడఁడె!
శివ! నీదయ నొడయపిళ్ళ శీఘ్రమున శివా!

405


క.

ఒక్కఁడ దైవము శివుఁడని
నిక్కము సేయుటకు ముడిచె నిప్పుల చీరన్
స్రుక్కక శ్రీపతి పండితుఁ
డక్కణముగ విజయవాడ నలజమ్మి శివా!

406


క.

కడుఁ జోద్యము భక్తులకును
గడుఁ గూర్చట నీదు భక్తి గౌరవమునకుం
గడు మెచ్చి యొడయ నంబికి
నెడవోయితి గాదె! లంజ యింటికి రుద్రా!

407

క.

త్ర్యంబకుఁడ దైవమని చి
త్తంబునఁ గడునమ్మి నిన్నుఁ దడయక భక్తిన్
నంబియుఁ గిన్నెర బ్రహ్మయ
యుం బిలిచిన గరుణ వారి కో యనవె శివా!

408


క.

అమితదృఢభక్తి నీ దయఁ
గొమరుగఁ బరిజనులతోడఁ గూడనె శివలో
కమునకు దేహముతోడన
రమణీయము గాఁగ మలయరా జరిగె శివా!

409


క.

హరలీలాస్తవరచనా
స్థిరనిరుపమభక్తిఁ దనరు దేహముతోడన్
సురుచిరవిమానమున నీ
పురమున కుద్భటుఁడు వ్రీతిఁ బ్రోవఁడె రుద్రా.

410


క.

ఒడఁబడ గుమ్మర గుండయ
వడిఁ గడవలు చేసి చఱచు వాద్యములకు న
క్కడఁ బ్రీతి నాడె దెప్పుడు
బెడఁ గడరఁగ నతని భక్తిపెంపునకు శివా!

411


క.

నరు లెల్లం జూడ నిజో
దరము ప్రవేశింపఁ గాదె తన కట్టిన యం
బర మొక మూరెడు దోఁపఁగ
నరియమ రా జరిగె ముక్తుఁడై నీ కరుణన్.

412


క.

భయము సెడి నిన్ను నమ్మిన
జయమునఁ దరియఁబడి నడచు సాహసమున నీ
దయ నిండి పాఱువది దా
రయ ముడిగెను ముసిఁడి చౌండరాయనికి శివా!

413

క.

తనుఁ గని మ్రొక్కిన "దీర్ఘా'
యని పలికినఁ బిదపఁ జచ్చె నాఁటది తగునే
యనఁ బ్రాణము వడసెను వా
రని దయతో ముసిఁడి చౌండరాయఁడు రుద్రా!

414


క.

తన లంజయునుం జిల్కయుఁ
దన లంజియ బంధుజనులు దానును జనఁడే!
జనులెల్లఁ జూడ మలహణు
నిను సంస్తుతి చేసి దేవ! నీ పురమునకున్.

415


క.

వెలయఁగ నాఁబోతులుఁ దప
సులు మృతులై యెదురురాఁగఁ జూచుచుఁ బ్రాణం
బులు వడయఁడె! నీదయ వా
రల కప్పుడె ముసిఁడి చౌండరాయఁడు రుద్రా!

416


క.

పెనిమిటి శివభక్తుడు గా
డని యొల్లక రోసి నిన్ను నడిగిన రాత్రిన్
బనఁబడసె గాదె! శంకర!
గొనకొనఁ బుంస్త్వమ్ము నాఁడు గూఁతురు నీచేన్.

417


క.

కెంబాగి బోగిదేవని
వెంబడిఁ జని వచ్చి వీడుపీఠంబుల లిం
గంబులు వడి విప్రులు లీ
లం బొగడఁగ నిట్టి వత్సలత్వము గలదే!

418


క.

విన్నపము సలిది యంబలి
మున్నని నివేద్యంబు సూపి మ్రొక్కుచు నీకున్
సన్నుతభక్తిని మాదర
చెన్నయ నీ కరుణ ముక్తి చేకొనఁడె శివా!

419

క.

కూడి జగమెల్ల నోపక
యోడిన శివభక్తి మహిమ యుత్కృష్టముగా
నేడర బంకయ చూడఁగ
దేడరదానయకుఁ దలుపు దెఱవవె రుద్రా!

420


క.

శంకర! నీ కింకరుఁ డ
భ్రంకషముగ నేత్రవహ్నిఁ బరదైవములన్
బొంక మడఁగింపఁడే! భువి
శంకరబాదాసయ్య నీ ప్రసాదమున శివా!

421


క.

కడవఁగ నేరక మ్రొక్కిన
నడుమప్పుడు [70]డుస్సివడ జినప్రతిమ మహిన్
బడియందు వైజకవ్వకుఁ
బొడసూపవె! లింగమూర్తిఁ బుగహర! దయతోన్.

422


క.

కడిచేసి వెట్టగాఁ గొని
సడిసనఁ గటకమున సురియ చముడయగారిన్
గడుఁ గరుణించి జగమ్ములు
గెడఁగూడి నుతింప నారగింపవె! రుద్రా!

423


క.

తా ముందరఁ జని సూచిన
యామాంసము నీకుఁ బెట్టి యతిశయభక్తిన్
వ్యామోహంబున నీదయ
గా ముక్తికిఁ జనఁడె! యెఱుక గన్నప్పఁ డజా!

424


క.

భావనయ భక్తి నీకును
భూవినతుఁడు మేలు కబ్బములు సెప్పి మహా

దేవ! తన దృష్టి శివలో
కావాప్తిం బడసెఁ గాదె! యంబన నీచేన్.

425


క.

ఇమ్ముల విపినమ్ముల ని
త్యమ్మును శివలోకమునకుఁ దడయక చనవే
నమ్మిన నీ భక్తుండగు
బొమ్మయ చంపిన మృగములు చోద్యముగ శివా!

426


క.

స్థిరభక్తి యుక్తిఁ దృణమున
నరదుగ దా నిలిచి భక్తుఁడను దయఁ గంచిం
గరికాలచోడ నృపతికిఁ
గురియింపవె పసిఁడివాన గోరిన భంగిన్.

427


క.

అవిరతదృఢభక్తిం గే
శవరాజు శిరంబునందు సన్నిహితుఁడవై
భువి లింగమూర్తి సేకొని
యవతారము చేయ! మహామహిమ శివా!

428


క.

పూని వడి నేడు నాళుల
పీనుఁగునకు వీరభక్తిఁ బ్రీతాత్ముఁడ వై
ప్రాణం బొసఁగితి గాదె ద
యానిరతిం గదిరి రేమణార్యునకు శివా!

429


క.

నీపురమునకున్ శివ! నీ
ధూపావసరమున ఘంటతోడనె భక్తి
వ్యాపారంబున నోహిళు
డాపోయెన నంగఁ బోవఁ డయ్యెనె రుద్రా!

430


క.

అసమేక్షణ! శివభక్తుం
డసమశ్రేష్ఠుఁడని పలికి యన్యులతోడన్

బొస పోరై బండారువు
బసవఁడు విస మెత్తి త్రావి బ్రతుకఁడె రుద్రా!

431


క.

వసుధ నుమేశుఁడె దైవము
ప్రసాదము పవిత్ర మీశుభక్తులె కులజుల్
పొసపోరని బండారువు
బసవన విస మెత్తి త్రావి బ్రదుకఁడె రుద్రా!

432


క.

కుసుమశరారీ! శివ! లిం
గసమేతులు దక్కఁ బొందఁ గాదని నిర్మా
ల్.ం సుఖంబని బండారువు
బసవన విస మెత్తి త్రావి బ్రతుకఁడె రుద్రా!

433


క.

అల పూరి వీరభక్తికి
నలి నెంతయు మెచ్చి పాండ్యనాయకుకడ కి
మ్ముల నీవ వచ్చి పీఠము
వెలయఁగఁ చేకొంటి కాదె! విష్ణువరేణ్యా!

434


క.

స్థిరభక్తి నీకుఁ బాడుచుఁ
బురహర! తన చేతి తాళముల తోడవె చె
చ్చెర మీఁదికి నెగసి భవ
త్పురమునకును శంకరుండు పోవఁడె రుద్రా!

435


క.

కొడుకని చేకొని నిన్నును
మడఁది యతిప్రీతి బెజ్జమహదేవి మహిన్
గడకొని యాడిన భక్తికి
నొడఁబడి యాయమకు ముక్తి యొసఁగవె రుద్రా!

436

క.

తన గుఱ్ఱము సతులును బరి
జనులునుఁ దనతోడ రాఁగ శాశ్వతభక్తిన్
జనియె భవత్పురమునకును
గొనకొనఁగఁ గుమారసాల ఘూర్జరుఁడు శివా!

437


క.

గుడి వడుగు దాఁచి కుంచియ
పొడ సూపక తలుపు వెట్టి పోయిన నీ వ
ప్పుడె తలుపు దెఱచి భక్తికిఁ
బొడసూపవె! కిన్నెరునకుఁ బురసంహారా!

438


క.

చోడని యేనుఁగు జంపుచుఁ
జోడని శివభక్తి మహిమ చొప్పడ నీచే
రూడిగఁ గ్రమ్మఱఁ బడయఁడె!
యోడక యిఱుదత్తుఁ డనఁగ నొకభక్తుఁ డజా!

439


క.

కడుఁగడు రౌద్రంబున జత
పడు మదగరిఁ జంపి యపుడ పడయడె భువి ను
క్కడఁగియు బిజ్జలుఁ డడుగుడు
మడివలు మాచయ్య భక్తి మహిలోఁ గలదే!

440


క.

రావీది యేచి యెక్కిన
మావంతునిఁ జంపి వచ్చు మదకరి దనపై
రా వెఱచి మగుడఁ బాఱదె!
బావురి బ్రహ్మయకు నీప్రభావమున శివా!

441


క.

భూతలమున నిది యంతయు
నూతనమని పొగడ నేడు నూఱేండ్లు మనం
డే! తనకు భక్తిఁ ద్రిపురా
రాతీ! సకలేశు మాది రాజయ్య శివా!

442

క.

ఎడపక పూజాంతమునన్
చిడిముడిపడి [71]ఘర్ఘరములు సెలఁగఁగ నీ వె
ప్పుడు మెచ్చి భక్తి కాడుదు
వడిఁ [72]జేరమ చక్రవర్తి వాయింప శివా!

443


క.

నమ్మిన భక్తుఁడు గన్నడ
బమ్మయ సద్భక్తి మహిమ పరికింపఁగ లో
కమ్ములఁ జోద్యము గాదె! య
[73]ధర్మంబును ధర్మమయ్యెఁ దత్త్వాతీతా!

444


క.

పరువడి మఱియు ననేకులు
ధర బాణ మయూర కాలిదాసాది మహా
పురుషులు దృష్ట ప్రత్యయ
వరములు నినుఁ గొలిచి కనిరి పరభక్తి శివా!

445


క.

వలయునని దేవ! కొందఱ
నెనకొని పేర్కొంటిఁ గాక నీచేత వర
మ్ములు వెలయఁగఁ బడగిన భ
క్తుల కొలఁ దెఱుఁగుదు ననంగఁ గొలఁదియె నాకున్.

446

భక్తి మహిమ

క.

మహిలోఁ గేవల భక్తి వి
రహితములై చేయబడి కరంబును దుఃఖా
వహమై దక్షుఁడు సేసిన
విహితక్రియ లెట్టు లట్ల విఫలంబు లగున్.

447


క.

నీ పదభక్తుఁడు సేసిన
పాపంబుం బుణ్యమగు నభక్తులు సేయన్

బాప మగుఁ బుణ్య మైన ను
మాపతి నీ తలఁపె వేదమార్గం బయ్యెన్.

448


క.

మొల్లల వైచిన లక్ష్మీ
వల్లభసుతుఁ గాల్పవే! యవారితవృత్తిన్
[74]మొల్లమిగ ఱాల వైచిన
యల్ల గణాధిపున కీవె! యపవర్గ మజా!

449


క.

కావున సకలక్రియలును
గేవల భక్తిప్రయుక్తికిని సరిగామిన్
గేవల భక్తియ మేలని
గోవిందవరేణ్యు వరదుఁ గొలువవె! శంభున్.

450


క.

వనజాసన వనజోదర
సనకాదుల కెఱుఁగరాని శాశ్వతమహిమన్
దనరిన భక్తికి శంభుఁడు
నొనరఁగఁ గడు మెచ్చి భక్తునొద్దన యుండున్.

451


క.

ఈ నిచ్చలు గొనియాడెడు
నానావిధములగు నిత్యనైమిత్తికక
ర్మానుష్టానము నొల్లఁడు
దా నెప్పుడుఁ గూర్చు శివుఁడు దన భక్తునకున్.

452


క.

ఫలములు గుఱుతిడి శివపూ
జలు చెప్పెడి చదువులెల్ల శాశ్వతపదవిన్
వెలసిన కేవల భక్తి
స్థలముల వర్ణించి చదువఁ దద్దయుఁ దగునే!

453

క.

శ్రీలింగదేవు భక్తుల
కాలక్ష్మీశాబ్జసంభవాదుల పదవుల్
తూలాయమానములు స
ల్లీ శివానంద సుఖవిలీనుల యగుటన్.

454


క.

కేవలము శివుఁడు దనకుం
గావలెనని గోరునట్టి ఘనుఁ డెవ్వండే
గేవల మాతఁడ దనకుం
గావలనని కోరునట్టి కాంక్షన శివుఁడున్.

455


క.

మరి విధి నిషేధములుగల
చదువులకు స్వామి భృత్య సంబంధమునం
జొదలిన కేవల భక్తికి
నొదసిన కూటంబు గలదె! యూహింపంగాన్.

456


క.

ఫలియించు విధినిషేధం
బులవలనను బుణ్యపాపములుఁ దత్కర్మం
బుల నగు నయ్యైలోకం
బులు భోగాంతమున మఱియుఁ బుట్టుగ కలుగన్.

457


క.

కావునను విధినిషేధవి
భావనుఁడై యుభయకర్మఫలవిరహితుఁడై
కేవల నిష్ఠం గొలుచుట
భావింపఁగ శుద్ధభక్తిపథము ధరిత్రిన్.

458


క.

పరమేశ్వరుఁడగు శంభుఁడ
శరణం బని భక్తి నమ్మి శంకరుఁ గొలువన్
దొరకొను భృత్యాచారము
సరియే! పెఱమంత్రతంత్రజాలము లెల్లన్.

459

క.

విధి వేఱ కలదె! భక్తి య
విధి విధిసహితముగ భక్తివిరహితుఁడై తా
విధియించి యశ్వమేధము
విధిపుత్రుఁడు దక్షుఁడైన విధి యెఱుఁగరొకో!

460


క.

పృథు విధి నిషేధ లోక
ప్రథితోభయకర్మరాశి బ్రాపించెన్ నీ
"పథవర్తిని [75]తేషాం మమ
యథా తథా" యనుటఁ జేసి యంబారమణా!

461


క.

శివునకుఁ దనువును [76]మనమును
శివభక్తులకును మనంబుఁ జిత్తప్రీతిన్
భువి నిచ్చి యెల్లవారికి
శివుఁడను నే ననక యునికి శివభక్తి యగున్

462


క.

వెలుపలఁ గడిగిన లోపలఁ
గల చిత్తమలంబు వోవఁగా నేర్చునె! ని
చ్చలు భావశుద్ధిఁ గడు ని
ర్మలమతి శివుఁ గొలువవలయు మానుగ భక్తిన్.

463


క.

కత్తిఁ గొని కోసి దేహము
జొత్తిల్లఁగఁ గడిగినను విశుద్ధం బగునే!
రిత్తలు దక్కిన శుద్ధుల్
చిత్తంబున శుద్ధి వలయు శివుఁ బూజింపన్.

464


క.

ఒడలఁ గల యవయవంబులు
గడిగిన మఱి వానిలోనఁ గడు నిండిన చేఁ

దుడుగునె దేహము వెలుపలఁ
గడిగిన నది చిత్తశుద్ధి కారణమగునే!

465


క.

అంతర్గరచిత్తం బ
త్యంతము దుష్టమగునేని యది మఱి ఘటదృ
ష్టాంతగతి శుద్ది యగునె! ని
రంతరబహుపుణ్యతీర్ధయాత్రాదులచేన్.

466


క.

సకలజగత్పతియగు శివు
నికి భక్తులు వీరు నాఁగ నెగడిన పుణ్యా
ధికులం దొండొకదుర్గుణ
శకలంబులు వెదకు పాపజాతులు గలవే!

467


క.

అతఁడు స్వరూపసుందరుఁ
డాతఁడె సౌభాగ్యవంతుఁ డాతఁడు గుణవి
ఖ్యాతయశోనిధి నీకు మ
హాతాత్పర్యమున భక్తుఁ డగువాఁడు శివా!

468


క.

ఆఁతడ జగత్పవిత్రుం
డాతఁడ సంపత్సమృద్ధుఁ డాతఁడ యారో
గ్యాతిశయార్ధుఁడు నీకు మ
హాతాత్పర్యమున భక్తుఁ డగువాఁడు శివా!

469


క.

శివసంస్కారవిహీనుం
డవు మానవుఁ డంత్యజునకు నంత్యజుఁ డరయన్
శివసంస్కారనియుక్తుం
డవు మానవుఁ డగ్రజునకు నగ్రజుఁ డరయన్.

470

క.

మాలలఁ గులజులఁ జేయును
బోలఁగ శివభక్తులైన భువి నెఱుఁగరె! మా
నీలగ్రీవుఁడు గులజుల
మాలలఁగాఁ జేయు భక్తి మది లేకున్నన్.

471


క.

చెన్నయ మాలఁడు కాఁడే!
మున్ను మహాదేవుఁ గొలిచి ముక్తుండయ్యెన్
జన్నముక శివుని దక్షుఁడు
మన్నింపమిఁ జేసి సచ్చి మాలం డయ్యెన్.

472


క.

వేయేమి! దొల్లి ముక్తికి
బోయిరె! విద్యలును వంశములు గలవారల్
బోయము సాలీఁడును మా
కాయజహరుఁ గొలిచి ముక్తి గాంచిరె గాదే!

473


క.

వారనియమనియమములకు
ఘోరవ్రతములకు శివుఁడు గూర్పఁడు శివనిం
దారతి విని తను విడిచిన
గౌరీసతి భక్తి యుక్తిఁ గని కూర్చు క్రియన్.

474


క.

జపములకుం దపములకును
నుపవాసంబులకుఁ గూర్పఁ డుగ్రుఁడు నిందా
కుపితమతిఁ దన్ను విడిచిన
యుపమన్యుని భక్తియుక్తి కొడఁబడు పగిదిన్.

475


క.

కన్ను వడిఁ బుచ్చి పూన్చిన
వెన్నునిభక్తికి వరంబు వెదచల్లు క్రియన్
గన్నులు దెఱవక ముందర
మిన్నక కూర్చున్న శివుఁడు మెచ్చునె వారిన్.

476

క.

తన తండ్రిఁ దునిమి భక్తిం
దనరిన చండీశ్వరునకుఁ తనయెంగిలి యి
చ్చిక్రియ శివుఁ డిచ్చెనె పెఱ
జనులకుఁ గేవల వదాన్య జడులకు నెందున్.

477


క.

మన్నించుఁ బ్రీతి మాదర
చెన్నయ భక్తియ మనమునఁ జేకొనఁ గాదే
మిన్నక యంటని ముట్టని
చెన్నఁటి వ్రతములకు నేల శివుఁ డెడఁ గూర్చున్.

478


క.

ప్రీతి మెయి వీరచోడన
భాతిగఁ గడియెత్త నెఱచి పనుచుడును రజ
స్సూతకి యని తొలఁగె వృష
కేతనుఁ డాపులగ మారగించెడి చోటన్.

479


క.

ఉన్నతభక్తి శిరంబులు
పన్నుగ శివుఁ బూన్చి కరుణ వడసిన భంగిన్
మున్నేవిధులం గొలిచియుఁ
జన్న దశాననుఁడు వడయఁజాలెనె చెపుమా?

480


క.

తొల్లి శివుఁ గడవఁ బలికిన
కల్లరిఁ దన తండ్రి దునిమి కడుభక్తి మెయిన్
దెల్లమిగ ముక్తుఁ డయ్యెను
గొల్లఁడు గాఁడయ్య! కాట కోటఁడు రుద్రా?

481


క.

మును సవి సూచిన కన్న
ప్పని యెంగిలి యారగించి భక్తి ప్రధానం
బని కరుణించెను శంకరుఁ
డని విందుము విధులలోన నది యేవిధియో?

482


క.

మఱి శివుఁడు భక్తిఁ గొడుకుం
దఱిగిన చిఱుతొండనంబి దనవాఁడను గా

కెఱుఁగక యేఁటికిఁ గారులు
మొఱిఁగెడు నీ మంత్రతంత్రములు నేకొనునే!

483


క.

కడుభక్తి నంబి పిలచిన
నొడఁబడి 'యో' యనినభంగి నొండొకవిధులన్
నొడువులు సెప్పిన వ్రేళులు
మిడిచిక శివుఁ డట్టివారి మెచ్చునె? చెపుడా!

484


క.

ఆగమచర్యల కంత
ర్యాగ బహిర్భాగ విధుల కభ్యాస మహా
యోగమ్ములకుం బోయెనె!
భోగన్నకు శివుఁడు వలచి పోయిన భంగిన్.

485


క.

అధ్యాత్మజులఁ బెఱమూ
ర్తిధ్యానంబులకు నితరదేవార్చనకున్
విధ్యుక్తక్రియలకు సా
న్నిధ్య మగునె శివుడు బాణునికిఁ గాక భువిన్.

486


క.

విష్ణుభక్తి హలాయుధు
నిష్ఠకు వలచిన విధమున నీదగు కర్మా
నుష్ఠానములకు బిలబిల
నిష్ఠలకును శివుడు దలచునే తలపోయన్.

487


క.

మరి విను మొరుల విధులకుం
గురియించెనె మెచ్చి లోకగురుఁ డీశుఁడు మా
కరికాల చోడ నరపతి
గురుభక్తికిఁ బసిండివాన గురియించు క్రియన్.

488


క.

స్నానములకు దానములకు
మౌనములకు హోమములకు మదిఁ జే కొనఁ డీ
శానుఁడు నమ్మినభక్తికి
మానక.....................................................

489

  1. నెఱుఁగ. ము.ప్ర. నెరఁగ వ్రా.ప్ర.
  2. బ్రహ్మ విష్ణువు మొదలగు మహాపురుషులకు, మనస్సుకు మాటలకు నందరాని శివస్వరూప మిట్టిదియని చూపెదను.
  3. వేదములు శివునితత్త్వ మనేకరీతుల నున్నదని చెప్పుచున్నవేగాని యాతత్త్వ మిదియని స్పష్టముగా చెప్పజాలవు.
  4. వేదాంతములును, నిదమిత్థమని నిర్ణయింపలేక, శివుని గూర్చి తెలిసికొనుట కింకను మార్గములు వెదకుచున్నవి.
  5. యువిధ వివరముల్
  6. అనంతములైన వేదములు వానియర్థవివరణలు, శివు నెఱుంగుటకు తమలో తాము విచారములు చేయుచునేయున్నవి.
  7. గామిఁ జేసి ము.ప్ర.
  8. తత్త్వాతీతమైన శివస్వరూప మెఱుగుట కలవి కాదిది. కావున పెద్దలు శివుని యష్టమూర్తులగు పృథివి, జలము, తేజము, వాయువు, ఆకాశము, సూర్యుడు, చంద్రుడు, సోమయాజి అను వానిని సేవింతురు.
  9. బ్రహ్మ మహామునులు మొదలగువారికి శివుని మహామహిమ స్తుతించుట కలవి కానిది - అట్టియెడ మానవు లాస్తుతి కెంతమాత్రము సమర్థులు కారు.
  10. మందురన్ని
  11. శివుని నిజస్వరూపగుణములను గ్రహింపకయే, ఆ శివతత్త్వమును గొప్పగా కొనియాడుట యసాధ్యము.
  12. స్తుతి నిందలు నీకు లేకపోవుటచే, తమ్ము కృతార్థులునుగా చేసికొనుటకు జనులు మిమ్ము నుతియింతురు.
  13. ననియెద ము.ప్ర.
  14. నిన్ను పొగడుటకు నా కలవికాదు. అది వెఱ్ఱితనమే. అయినను నిన్ను పొగడెడనని వేడుకయే నిన్ను స్తుతించుటకు పురికొల్పినది.
  15. నేనొక హీనమానవుడదు. మనస్సునకు, వాక్కున కందరాని మహాత్మ్యము గల నిన్ను పొగడుటకు నేనెంతవాడను.
  16. అట్టి లోకోత్తరుడవైన నిన్ను పొగడుటకు నేను లజ్జింతును. కాని నాది పొగడ్తకాదు. అది విన్నపము మాత్రమే.
  17. నిన్ను స్తుతించుటచే శుభములు గలుగును. నీపాదభక్తి భామిని పారవశ్యభావమున నిన్ను పొగడెదను.
  18. నిత్య ము.ప్ర., నిత్యా వ్రా.ప్ర.
  19. ఇందు శివుని సూక్ష్మస్వరూపము వివరింపబడినది.
  20. శివస్వరూపము షట్త్రింశతత్త్వములు- అనగా ముప్పదియాఱు తత్త్వములకు పైమెట్టున నున్నది. అవి, పృథిని, ప్రకృతి, బుద్ధి, అహంకారము, మనస్సు, శ్రోత్రము, త్వక్కు, చక్షువు, జిహ్వ, ఘ్రాణము, వాక్కు, పాణి, పాదము, వాయువు, గుహ్యము, శబ్దము, స్పర్శము, రవము, గంధము, ఆకాశము, వాయువు, వహ్ని, జలము, మాయ, కాలము, నియతి, కల, రాగము, పురుష, సదాశివ, ఈశ్వర, శుద్ధవిద్య, రూపము.
  21. బ్రహ్మ విష్ణువు జగత్కర్తలు కారు. రుద్రుడు, మహేశ్వరుడు, సదాశివుడు అను వారు ముప్వురే జగత్కర్తలు- నియమకారులు.
  22. సదాశివేశ్వరాది నామములు- మనస్సులో దలచి, పొగడుట కలవికాదు.
  23. పార్వతీపతి స్వరూపమును మాత్రమే నాశక్తి కొలది కీర్తింతును.
  24. ................................
  25. ..........
  26. ...........
  27. జ్ఞానమనగా పశుపాశుపతి జ్ఞానము - ఇది తెలియనివా రజ్ఞానులు - వారిజ్ఞాన మజ్ఞానము.
  28. వేదప్రమాణమువలన, పతి రుద్రుడు, తక్కినవారెల్ల పశువులని తెలియదగినది.
  29. అతద్గుణ సంవిజ్ఞాన బహువ్రీహి మాన్ప- మాన్పబడునది పాశము బద్ధపశు అనునది యిట్టి సమాసము- బద్ధాః పశవః ఏనసః అని విగ్రహము- ఇది పాశమునకు విశేషము.
    అణ్మానిత షష్ఠీతత్పురుషాతమానసమాసము. పశూనాః పతిః పశుపతిః (షష్ఠీతత్పురుషము) పశు పతేరిదం పాశుపతం- (పశుపతి+అణ్) పాశుపతవ్రతముచేత బద్ధపశుత్వవిశిష్టమైన వైహికపాశము తెగును.
    కొందఱు బహువ్రీహిసమాసముగ చెప్పెదరు కాని యది షష్ఠీతత్పురుషసమాసము. చూడుడు. సోమనాథ భాష్యము. 188 ప్ర.
  30. జీవులు పశువులు, ప్రకృతి వికృతి, సంబంధము పాశము శివు డారెండింటికి పతి.
  31. పశుపతియే పాశమువలన తన పశువులకు బంధమోక్షములను చేయ సమర్థుడు. ఇతరుల కట్టి సామర్ధ్యము లేదు.
  32. జీవరాశులు పశువులు - పశు పాశములకు నీవే పతివి. నిన్ను శరణం చొచ్చిన గాని యాపాశములు తెగవు.
  33. వేదోక్తమైన బ్రహ్మ మొదలు పిపీలికాంతపర్యంతముగల జీవములకు శివుడే అధిపతి.
  34. వేదములలో చెప్పబడిన రీతిని శివుని గొల్చిన పశువులకు దేహపాశబంధములు వీడి ముక్తిపదము లభించును.
  35. గోపతివలన పాశము వీడిన పశువులవలె నీ పాశము వీడిన పశువులు మోక్షపదవి నందెదరు.
  36. సంసారదుఃఖములలో మునిగి యున్న జీవరాసులు. నీ దయవలన నీవలెనే యొప్పుచున్నారు.
  37. ప్రమితి యథార్థజ్ఞానము
  38. శబ్దంబున - ఉపనిషద్వాక్యము వలన
  39. పానలు - సందేహములు
  40. గతశిఖాగాయత్రీయజ్ఞోపవీతనాస్తికులు - జుట్టును గాయత్రీమంత్రమును, జంరెమును వదలి నాస్తికులైనవారు - లింగధారులలో సన్యాసులు లేరు - ఇం దద్వైతసన్యాసులు నిరసించబడిరి.
  41. ఐశ్వర్యాద్వైతము - ఈశ్వరత్వమునకు సంబంధించిన యద్వైతము. తనకు సాటివాడు లేనందుక గలిగిన యనన్యభావము. అందుకు దామే యీశ్వరుడగుట వలనను తనకు సమానుడు కాని అధికుడు గాని లేనందువలనను 'ఒక్కడు' అని చెప్పబడెను గాని జీవుడు ఈశ్వరుడు ఒక్కడు అను నర్థమందు గాదు.
  42. 33-66 వఱకును అద్వైతవాదము ఖండింపబడినది.
    (మా శైవులైన) ఆ ప్రఖ్యాతులైన) వాదుల యెదుట = మాయావాదుల ముందఱ.
    మాయావాదులు - అద్వైతులు.
  43. వెండియు బ్రతికింప ము.పా.
  44. ఇందు వివరించిన పంచమశిరఃఖండనము - మన్మథదహనము సూచితమైనది.
  45. షట్త్రింశత్తత్వవితానములు 14వ పద్యమున వివరింపబడినవి.
  46. సర్వవరప్రదుఁడవు(ను) నీవు రాజాభరణా! ము.పా.
  47. నివృత్యాదికళాపంచకము — నివృత్తి, ప్రతిష్టు, విద్య, శాంతి, శాంత్యతీతము అనునవి శైవుల కళాపంచకము.
  48. దొరకవె ము.
  49. ధర్మము, బోధ నిష్ఠగలవారికే శివప్రసాదమువలన శివభక్తి కలుగును.
  50. సకలధర్మములలో నత్యుత్తమమైనది శివభక్తి. అది అభాగ్యహీనులకు నలవడదు.
  51. శివభక్తి జ్ఞానధ్యానములచే శివప్రసాదము లభించును. దానివలన కర్మము నసించి యానందము చేకూరును.
  52. శివుడు భావవశ్యుడు గాన సచరాచరములలో నందఱును నొకక్రమమునగాక నొకేసారి ముక్తి బొందవచ్చును.
  53. భూలోక, నరక, స్వర్గవాసు లందఱును శివుని వలననే ముక్తి నందుదురు.
  54. తరింపరాని సంసారసముద్రమును దాటుటకు శివభక్తి యొక్కటే నావ యగును.
  55. పుణ్యకార్యములు భావశుద్ధికి హేతువు. భావశుద్ధి శివపాదభక్తికి కారణ మగును.
  56. నంబి (సుందరమూర్తి నయనారుకథ. పండితారాధ్యచరిత్ర, మహిమప్రకరణమునగలదు.)
  57. "శివద్రోహుఁడు నరకమందుఁ బడును మహేశా!" అని కవిప్రయుక్త మగునేమో! (పూ.ము.)
  58. బత్తళి = నగ్నత్వము
  59. ల ఙ్మానస (పూ.ము.)
  60. వలకుఁ డెఱుంగఁగఁ జేయవలయును దీనిన్. (పూ.ము.)
  61. శితమున (చిత్తమున)
  62. ఁజోరులచే
  63. చ్సిమ్ముల
  64. లెల్ల దరికొనం
  65. నిటల
  66. మిద్దియలు
  67. గొండప్రియ
  68. సాంబవరులు?
  69. వీనాచార్యాచార్యులు
  70. వ్రస్సి
  71. ఘుర్ఘరవము?
  72. నేరమ?
  73. ధర్మంబున్
  74. మొల్లముగ?
  75. తేషాయమ యధా తథా
  76. మనువును