శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 309
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 309) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [య]
కదం నిర్వేథమ ఆపన్నః శుకొ వైయాసకిః పురా
ఏతథ ఇచ్ఛామి కౌరవ్య శరొతుం కౌతూహలం హి మే
2 [భీ]
పరాకృతేన సువృత్తేన చరన్తమ అకుతొభయమ
అధ్యాప్య కృత్స్నం సవాధ్యాయమ అన్వశాథ వై పితా సుతమ
3 ధర్మం పుత్ర నిషేవస్వ సుతీక్ష్ణౌ హి హిమాతపౌ
కషుత్పిపాసే చ వాయుం చ జయ నిత్యం జితేన్థ్రియః
4 సత్యమ ఆర్జవమ అక్రొధమ అనసూయాం థమం తపః
అహింసాం చానృశంస్యం చ విధివత పరిపాలయ
5 సత్యే తిష్ఠ రతొ ధర్మే హిత్వా సర్వమ అనార్జవమ
థేవతాతిదిశేషేణ యాత్రాం పరాణస్య సంశ్రయ
6 ఫేనపాత్రొపమే థేహే జీవే శకునివత సదితే
అనిత్యే పరియ సంవాసే కదం సవపిషి పుత్రక
7 అప్రమత్తేషు జాగ్రత్సు నిత్యయుక్తేషు శత్రుషు
అన్తరం లిప్సమానేషు బాలస తవం నావబుధ్యసే
8 గణ్యమానేషు వర్షేషు కషీయమాణే తదాయుషి
జీవితే శిష్యమాణే చ కిమ ఉత్దాయ న ధావసి
9 ఐహాలౌకికమ ఈహన్తే మాంసశొనితవర్ధనమ
పారలౌకికకార్యేషు పరసుప్తా భృశనాస్తికాః
10 ధర్మాయ యే ఽభయసూయన్తి బుథ్ధిమొహాన్వితా నరాః
అపదా గచ్ఛతాం తేషామ అనుయాతాపి పీడ్యతే
11 యే తు తుష్టాః సునియతాః సత్యాగమ పరాయనాః
ధర్మ్యం పన్దానమ ఆరూఢాస తాన ఉపాస్స్వ చ పృచ్ఛ చ
12 ఉపధార్య మతం తేషాం వృథ్ధానాం ధర్మథర్శినామ
నియచ్ఛ పరయా బుథ్ధ్యా చిత్తమ ఉత్పదగామి వై
13 అథ్య కాలికయా బుథ్ధ్యా థూరే శవ ఇతి నిర్భయాః
సర్వభక్షా న పశ్యన్తి కర్మభూమిం విచేతసః
14 ధర్మనిఃశ్రేణిమ ఆస్దాయ కిం చిత కిం చిత సమారుహ
కొశకారవథ ఆత్మానం వేష్టయన నావబుధ్యసే
15 నాస్తికం భిన్నమర్యాథం కూలపాతమ ఇవాస్దిరమ
వామతః కురు విస్రబ్ధొ నరం వేనుమ ఇవొథ్ధతమ
16 కామం కరొధం చ మృత్యుం చ పఞ్చేన్థ్రియ జలాం నథీమ
నావం ధృతిమయీం కృత్వా జన్మ థుర్గాని సంతర
17 మృత్యునాభ్యాహతే లొకే జరయా పరిపీథితే
అమొఘాసు పతన్తీషు ధర్మయానేన సంతర
18 తిష్ఠన్తం చ శయానం చ మృత్యుర అన్వేషతే యథా
నిర్వృతిం లభసే కస్మాథ అకస్మాన మృత్యునాశితః
19 సంచిన్వానకమ ఏవైనం కామానామ అవితృప్తకమ
వృకీవొరణమ ఆసాథ్య మృత్యుర ఆథాయ గచ్ఛతి
20 కరమశః సంచితశిఖొ ధర్మబుథ్ధిమయొ మహాన
అన్ధకారే పరవేష్టవ్యే థిపొ యత్నేన ధార్యతే
21 సంపతన థేహజాలాని కథా చిథ ఇహ మానుషే
బరాహ్మణ్యం లభతే జన్తుస తత పుత్ర పరిపాలయ
22 బరాహ్మణస్య హి థేహొ ఽయం న కామార్దాయ జాయతే
ఇహ కలేశాయ తపసే పరేత్య తవ అనుపమం సుఖమ
23 బరాహ్మణ్యం బహుభిర అవాప్యతే తపొభిస; తల లబ్ధ్వా న పరిపనేన హేథితవ్యమ
సవాధ్యాయే తపసి థమే చ నిత్యయుక్తః; కషేమార్దీ కుశలపరః సథా యతస్వ
24 అవ్యక్తప్రకృతిర అయం కలా శరీరః; సూక్ష్మాత్మా కషణత్రుతిశొ నిమేష రొమా
ఋత్వాస్యః సమబలశుక్లకృష్ణనేత్రొ; మానాఙ్గొ థరవతి వయొ హయొ నరాణామ
25 తం థృష్ట్వా పరసృతమ అజస్రమ ఉగ్రవేగం; గచ్ఛన్తం సతతమ ఇహావ్యపేక్షమాణమ
చక్షుస తే యథిన పరప్రణేతృనేయం; ధర్మే తే భవతు మనః పరం నిశమ్య
26 యే ఽమీ తు పరచలిత ధర్మకామవృత్తాః; కరొశన్తః సతతమ అనిష్ట సంప్రయొగాః
కలిశ్యన్తే పరిగత వేథనాశరీరా; బహ్వీభిః సుభృశమ అధర్మవాసనాభిః
27 రాజా ధర్మపరః సథా శుభగొప్తా; సమీక్ష్య సుకృతినాం థధాతి లొకాన
బహువిధమ అపి చరతః పరథిశతి; సుఖమ అనుపగతం నిరవథ్యమ
28 శవానొ భీసనాయొ ముఖాని వయాంసి; వథ గృధ్రకులపక్షిణాం చ సంఘాః
నరాం కథనే రుధిరపా గురువచన;నుథమ ఉపరతం విశసన్తి
29 మర్యాథా నియతాః సవయమ్భువా య ఇహేమాః; పరభినత్తి థశగుణా మనొఽనుగత్వాత
నివసతి భృశమ అసుఖం పితృవిషయ;విపినమ అవగాహ్య స పాపః
30 యొ లుబ్ధః సుభృశం పరియానృతశ చ మనుష్యః; సతతనికృతివఞ్చనారతిః సయాత
ఉపనిధిభిర అసుఖకృత స పరమనిరయగొ; భృశమ అసుఖమ అనుభవతి థుష్కృత కర్మా
31 ఉష్మాం వైతరణీం మహానథీమ; అవగాధొ ఽసి పత్రవనభిన్న గాత్రః
పరశు వనశయొ నిపతితొ; వసతి చ మహానిరయే భృశార్తః
32 మహాపథాని కత్దసే న చాప్య అవేక్షసే పరమ
చిరస్య మృత్యుకారికామ అనాగతాం న బుధ్యసే
33 పరయాస్యతాం కిమ ఆస్యతే సముత్దితం మహథ భయమ
అతిప్రమాది థారుణం సుఖస్య సంవిధీయతామ
34 పురా మృతః పరనీయసే యమస్య మృత్యుశాసనాత
తథ అన్తికాయ థారుణైః పరయత్నమ ఆర్జవే కురు
35 పురా సమూల బాన్ధవం పరభుర హరత్య అథుఃఖవిత
తవేహ జీవితం యమొ న చాస్తి తస్య వారకః
36 పురా వివాతి మారుతొ యమస్య యః పురఃసరః
పురైక ఏవ నీయసే కురుష్వ సామ్పరాయికమ
37 పురా సహిక్క ఏవ తే పరవాతి మారుతొ ఽనతకః
పురా చ విభ్రమన్తి తే థిశొ మహాభయాగమే
38 సమృతిశ చ సంనిరుధ్యతే పురా తవేహ పుత్రక
సమాకులస్య గచ్ఛతః సమాధిమ ఉత్తమం కురు
39 కృతాకృతే శుభాశుభే పరమాథకర్మ విప్లుతే
సమరన పురా న తప్యసే నిధత్స్వ కేవలం నిధిమ
40 పురా జరా కలేవరం విజర్జరీ కరొతి తే
బలాఙ్గరూపహారిణీ నిధత్స్వ కేవలం నిధిమ
41 పురా శరీరమ అన్తకొ భినత్తి రొగసాయకైః
పరసహ్య జీవితక్షయే తపొ మహత సమాచర
42 పురా వృకా భయంకరా మనుష్యథేహగొచరాః
అభిథ్రవన్తి సర్వతొ యతస్వ పుణ్యశీలనే
43 పురాన్ధకారమ ఏకకొ ఽనుపశ్యసి తవరస్వ వై
పురా హిరన మయాన నగాన నిరీక్షసే ఽథరిమూర్ధని
44 పురా కుసంగతాని తే సుహృన ముఖాశ చ శత్రవః
విచాలయన్తి థర్శనాథ ఘతస్వ పుత్ర యత పరమ
45 ధనస్య యస్య రాజతొ భయం న చాస్తి చౌరతః
మృతం చ యన న ముఞ్చతి సమర్జయస్వ తథ ధనమ
46 న తత్ర సంవిభజ్యతే సవకర్మభిః పరస్పరమ
యథ ఏవ యస్య యౌతకం తథ ఏవ తత్ర సొ ఽశనుతే
47 పరత్ర యేన జీవ్యతే తథ ఏవ పుత్ర థీయతామ
ధనం యథ అక్షయం ధరువం సమర్జయస్వ తత సవయమ
48 న యావథ ఏవ పచ్యతే మహాజనస్య యావకమ
అపక్వ ఏవ యావకే పురా పరనీయసే తవర
49 న మాతృపితృబాన్ధవా న సంస్తుతః పరియొ జనః
అనువ్రజన్తి సంకతే వరజన్తమ ఏకపాతినామ
50 యథ ఏవ కర్మ కేవలం సవయం కృతం శుభాశుభమ
తథ ఏవ తస్య యౌతకం భవత్య అముత్ర గచ్ఛతః
51 హిరణ్యరత్నసంచయాః శుభాశుభేన సంచితాః
న తస్య థేహసంక్షయే భవన్తి కార్యసాధకాః
52 పరత్ర గామికస్య తే కృతాకృతస్య కర్మణః
న సాక్షిర ఆత్మనా సమొ నృణామ ఇహాస్తి కశ చన
53 మనుష్యథేహశూన్యకం భవత్య అముత్ర గచ్ఛతః
పరపశ్య బుథ్ధిచక్షుషా పరథృశ్యతే హి సర్వతః
54 ఇహాగ్నిసూర్యవాయవః శరీరమ ఆశ్రితాస తరయః
త ఏవ తస్య సాక్షిణొ భవన్తి ధర్మథర్శినః
55 యదానిశేషు సర్వతః సపృశత్సు సర్వథారిషు
పరకాశగూఢ వృత్తిషు సవధర్మమ ఏవ పాలయ
56 అనేకపారిపన్దికే విరూపరౌథ్రరక్షితే
సవమ ఏవ కర్మ రక్ష్యతాం సవకర్మ తత్ర గచ్ఛతి
57 న తత్ర సంవిభజ్యతే సవకర్మణా పరస్పరమ
యదా కృతం సవకర్మజం తథ ఏవ భుజ్యతే ఫలమ
58 యదాప్సరొ గణాః ఫలం సుఖం మహర్షిభిః సహ
తదాప్నువన్తి కర్మతొ విమానకామగానిమః
59 యదేహ యత్కృతం శుభం విపాప్మభిః కృతాత్మభిః
తథ ఆప్నువన్తి మానవాస తదా విశుథ్ధయొనయః
60 పరజాపతేః సలొకతాం బృహస్పతేః శతక్రతొః
వరజన్తి తే పరాం గతిం గృహస్ద ధర్మసేతుభిః
61 సహస్రశొ ఽపయ అనేకశః పరవక్తుమ ఉత్సహామహే
అబుథ్ధి మొహనం పునః పరభుర వినా న యావకమ
62 గతా థవిర అస్తవర్షతా ధరువొ ఽసి పఞ్చవింశకః
కురుష్వ ధర్మసంచయం వయొ హి తే ఽతివర్తతే
63 పురా కరొతి సొ ఽనతకః పరమాథగొముఖం థమమ
యదాగృహీతమ ఉత్దితం తవరస్వ ధర్మపాలనే
64 యథా తవమ ఏవ పృష్ఠతస తవమ అగ్రతొ గమిష్యసి
తదాగతిం గమిష్యతః కిమ ఆత్మనా పరేణ వా
65 యథ ఏకపాతినాం సతాం భవత్య అముత్ర గచ్ఛతామ
భయేషు సామ్పరాయికం నిధత్స్వ తం మహానిధిమ
66 సకూల మూలబాన్ధవం పరభుర హరత్య అసఙ్గవాన
న సన్తి యస్య వారకాః కురుష్వ ధర్మసంనిధిమ
67 ఇథం నిథర్శనం మయా తవేహ పుత్ర సంమతమ
సవధర్శనానుమానతః పరవర్నితం కురుష్వ తత
68 థధాతి యః సవకర్మణా ధనాని యస్య కస్య చిత
అబుథ్ధి మొహజైర గుణైః శతైక ఏవ యుజ్యతే
69 శరుతం సమర్దమ అస్తు తే పరకుర్వతః శుభాః కరియాః
తథ ఏవ తత్ర థర్శనం కృతజ్ఞమ అర్దసంహితమ
70 నిబన్ధనీ రజ్జుర ఏషా యా గరామే వసతొ రతిః
ఛిత్త్వైనాం సుకృతొ యాన్తి నైనాం ఛిన్థన్తి థుష్కృతః
71 కిం తే ధనేన కిం బన్ధుభిస తే; కిం తే పుత్రైః పుత్రక యొ మరిష్యసి
ఆత్మానమ అన్విచ్ఛ గుహాం పరవిష్టం; పితామహాస తే కవ గతాశ చ సర్వే
72 శవః కార్యమ అథ్య కుర్వీత పూర్వాహ్నే చాపరాహ్నికమ
కొ హి తథ వేథ కస్యాథ్య మృత్యుసేనా నివేక్ష్యతే
73 అనుగమ్య శమశానాన్తం నివర్తన్తీహ బాన్ధవాః
అగ్నౌ పరక్షిప్య పురుషం జఞాతయః సుహృథస తదా
74 నాస్తికాన నిరనుక్రొశాన నరాన పాపమతౌ సదితాన
వామతః కురు విశ్రబ్ధం పరం పరేప్సుర అతన్థ్రితః
75 ఏవమ అభ్యాహతే లొకే కాలేనొపనిపీథితే
సుమహథ ధైర్యమ ఆలమ్బ్య ధర్మం సర్వాత్మనా కురు
76 అదేమం థర్శనొపాయం సమ్యగ యొ వేత్తి మానవః
సమ్యక స ధర్మం కృత్వేహ పరత్ర సుఖమ ఏధతే
77 న థేహభేథే మరణం విజానతాం; న చ పరనాశః సవనుపాలితే పది
ధర్మం హి యొ వర్ధయతే స పణ్డితొ; య ఏవ ధర్మాచ చయవతే స ముహ్యతి
78 పరయుక్తయొః కర్మ పది సవకర్మణొః; ఫలం పరయొక్తా లభతే యదావిధి
నిహీన కర్మా నిరయం పరపథ్యతే; తరివిష్టపం గచ్ఛతి ధర్మపారగః
79 సొపానభూతం సవర్గస్య మానుష్యం పరాప్య థుర్లభమ
తదాత్మానం సమాథధ్యాథ భరశ్యేత న పునర యదా
80 యస్య నొత్క్రామతి మతిః సవర్గమార్గానుసారిణీ
తమ ఆహుః పుణ్యకర్మాణమ అశొచ్యం మిత్ర బాన్ధవైః
81 యస్య నొపహతా బుథ్ధిర నిశ్చయేష్వ అవలమ్బతే
సవర్గే కృతావకాశస్య తస్య నాస్తి మహథ భయమ
82 తపొవనేషు యే జాతాస తత్రైవ నిధనం గతాః
తేషామ అల్పతరొ ధర్మః కామభొగమ అజానతామ
83 యస తు భొగాన పరిత్యజ్య శరీరేణ తపశ చరేత
న తేన కిం చిన న పరాప్తం తన మే బహుమతం ఫలమ
84 మాతా పితృసహస్రాణి పుత్రథారశతాని చ
అనాగతాన్య అతీతాని కస్య తే కస్య వా వయమ
85 న తేషాం భవతా కార్యం న కార్యం తవ తైర అపి
సవకృతైస తాని యాతాని భవాంశ చైవ గమిష్యతి
86 ఇహ లొకే హి ధనినః పరొ ఽపి సవజనాయతే
సవజనస తు థరిథ్రాణాం జీవతామ ఏవ నశ్యతి
87 సంచినొత్య అశుభం కర్మ కలత్రాపేక్షయా నరః
తతః కలేశమ అవాప్నొతి పరత్రేహ తదైవ చ
88 పశ్య తవం ఛిథ్రభూతం హి జీవలొకం సవకర్మణా
తత కురుష్వ తదా పుత్రకృత్స్నం యత సముథాహృతమ
89 తథ ఏతత సంప్రథృశ్యైవ కర్మభూమిం పరవిశ్య తామ
శుభాన్య ఆచరితవ్యాని పరలొకమ అభీప్సతా
90 మాసర్తు సంజ్ఞా పరివర్తకేన; సూర్యాఙ్గినా రాత్రిథివేన్ధనేన
సవకర్మ నిష్ఠా ఫలసాక్షికేణ; భూతాని కాలః పచతి పరసహ్య
91 ధనేన కిం యన న థథాతి నాశ్నుతే; బలేన కిం యేన రిపూన న బాధతే
శరుతేన కిం యేన న ధర్మమ ఆచరేత; కిమ ఆత్మనా యొ న జితేన్థ్రియొ వశీ
92 ఇథం థవైపాయన వచొ హితమ ఉక్తం నిశమ్య తు
శుకొ గతః పరిత్యజ్య పితరం మొక్షథేశికమ