శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 287
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 287) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [భీ]
పునర ఏవ తు పప్రచ్ఛ జనకొ మిదిలాధిపః
పరాశరం మహాత్మానం ధర్మే పరమనిశ్చయమ
2 కిం శరేయః కా గతిర బరహ్మన కిం కృతం న వినశ్యతి
కవ గతొ న నివర్తేత తన మే బరూహి మహామునే
3 [పరా]
అసఙ్గః శరేయసొ మూలం జఞానం జఞానగతిః పరా
చీర్ణం తపొ న పరనశ్యేథ వాపః కషేత్రే న నశ్యతి
4 ఛిత్త్వాధర్మమయం పాశం యథా ధర్మే ఽభిరజ్యతే
థత్త్వాభయ కృతం థానం తథా సిథ్ధిమ అవాప్నుయాత
5 యొ థథాతి సహస్రాణి గవామ అశ్వశతాని చ
అభయం సర్వభూతేభ్యస తథ థానమ అతివర్తతే
6 వసన విషయమధ్యే ఽపి న వసత్య ఏవ బుథ్ధిమాన
సంవసత్య ఏవ థుర్బుథ్ధిర అసత్సు విషయేష్వ అపి
7 నాధర్మః శలిష్యతే పరాజ్ఞమ ఆపః పుష్కర పర్ణవత
అప్రాజ్ఞమ అధికం పాపం శలిష్యతే జతు కాష్ఠవత
8 నాధర్మః కారణాపేక్షీ కర్తారమ అభిముఞ్చతి
కర్తా ఖలు యదాకాలం తత సర్వమ అభిపథ్యతే
న భిథ్యన్తే కృతాత్మాన ఆత్మప్రత్యయ థర్శినః
9 బుథ్ధికర్మేన్థ్రియాణాం హి పరమత్తొ యొ న బుధ్యతే
శుభాశుభేషు సక్తాత్మా పరాప్నొతి సుమహథ భయమ
10 వీతరాగొ జితక్రొధః సమ్యగ భవతి యః సథా
విషయే వర్తమానొ ఽపి న స పాపేన యుజ్యతే
11 మర్యాథాయాం ధర్మసేతుర నిబథ్ధొ నైవ సీథతి
పుష్టస్రొత ఇవాయత్తః సఫీతొ భవతి సంచయః
12 యదా భానుగతం తేజొ మనిః శుథ్ధః సమాధినా
ఆథత్తే రాజశార్థూల తదా యొగః పరవర్తతే
13 యదా తిలానామ ఇహ పుష్పసంశ్రయాత; పృదక్పృదగ యాని గుణొ ఽతిసౌమ్యతామ
తదా నరాణాం భువి భావితాత్మనాం; యదాశ్రయం సత్త్వగుణః పరవర్తతే
14 జహాతి థారాన ఇహతే న సంపథః; సథశ్వయానం వివిధాశ చ యాః కరియాః
తరివిష్టపే జాతమతిర యథా నరస; తథాస్య బుథ్ధిర విషయేషు భిథ్యతే
15 పరసక్తబుథ్ధిర విషయేషు యొ నరొ; యొ బుధ్యతే హయ ఆత్మహితం కథా చన
స సర్వభావానుగతేన చేతసా; నృపామిషేణేవ ఝషొ వికృష్యతే
16 సంఘాతవాన మర్త్యలొకః పరస్పరమ అపాశ్రితః
కథలీ గర్భనిఃసారొ నౌర ఇవాప్సు నిమజ్జతి
17 న ధర్మకాలః పురుషస్య నిశ్చితొ; నాపి మృత్యుః పురుషం పరతీక్షతే
కరియా హి ధర్మస్య సథైవ శొభనా; యథా నరొ మృత్యుముఖే ఽభివర్తతే
18 యదాన్ధః సవగృహే యుక్తొ హయ అభ్యాసాథ ఏవ గచ్ఛతి
తదాయుక్తేన మనసా పరాజ్ఞొ గచ్ఛతి తాం గతిమ
19 మరణం జన్మని పరొక్తం జన్మ వై మరణాశ్రితమ
అవిథ్వాన మొక్షధర్మేషు బథ్ధొభ్రమతి చక్రవత
20 యదా మృణాలొ ఽనుగతమ ఆశు ముఞ్చతి కర్థమమ
తదాత్మా పురుషస్యేహ మనసా పరిముచ్యతే
మనః పరనయతే ఽఽతమానం స ఏనమ అభియుఞ్జతి
21 పరార్దే వర్తమానస తు సవకార్యం యొ ఽభిమన్యతే
ఇన్థ్రియార్దేషు సక్తః సన సవకార్యాత పరిహీయతే
22 అధస తిర్యగ్గతిం చైవ సవర్గే చైవ పరాం గతిమ
పరాప్నొతి సవకృతైర ఆత్మా పరాజ్ఞస్యేహేతరస్య చ
23 మృన మయే భాజనే పక్వే యదా వై నయస్యతే థరవః
తదా శరీరం తపసా తప్తం విషయమ అశ్నుతే
24 విషయాన అశ్నుతే యస తు న స భొక్ష్యత్య అసంశయమ
యస తు భొగాంస తయజేథ ఆత్మా స వై భొక్తుం వయవస్యతి
25 నీహారేణ హి సంవీతః శిశ్నొథర పరాయనః
జాత్యన్ధ ఇవ పన్దానమ ఆవృతాత్మా న బుధ్యతే
26 వణిగ యదా సముథ్రాథ వై యదార్దం లభతే ధనమ
తదా మర్త్యార్ణవే జన్తొః కర్మ విజ్ఞానతొ గతిః
27 అహొరాత్ర మయే లొకే జరా రూపేణ సంచరన
మృత్యుర గరసతి భూతాని పవనం పన్నగొ యదా
28 సవయం కృతాని కర్మాణి జాతొ జన్తుః పరపథ్యతే
నాకృతం లభతే కశ చిత కిం చిథ అత్ర పరియాప్రియమ
29 శయానం యాన్తమ ఆసీనం పరవృత్తం విషయేషు చ
శుభాశుభాని కర్మాణి పరపథ్యన్తే నరం సథా
30 న హయ అన్యత తీరమ ఆసాథ్య పునస తర్తుం వయవస్యతి
థుర్లభొ థృశ్యతే హయ అస్య వినిపాతొ మహార్ణవే
31 యదా భారావసక్తా హి నౌర మహామ్భసి తన్తునా
తదా మనొ ఽభియొగాథ వై శరీరం పరతికర్షతి
32 యదా సముథ్రమ అభితః సంస్యూతాః సరితొ ఽపరాః
తదాథ్యా పరకృతిర యొగాథ అభిసంస్యూయతే సథా
33 సనేహపాశైర బహువిభైర ఆసక్తమనసొ నరాః
పరకృతిష్ఠా విషీథన్తి జలే సైకత వేశ్మవత
34 శరీరగృహ సంస్దస్య శౌచతీర్దస్య థేహినః
బుథ్ధిమార్గ పరయాతస్య సుఖం తవ ఇహ పరత్ర చ
35 విస్తరాః కలేశసంయుక్తాః సంక్షేపాస తు సుఖావహాః
పరార్దం విస్తరాః సర్వే తయాగమ ఆత్మహితం విథుః
36 సంకల్పజొ మిత్రవర్గొ జఞాతయః కారణాత్మకాః
భార్యా థాసాశ చ పుత్రాశ చ సవమ అర్దమ అనుయుఞ్జతే
37 న మాతా న పితా కిం చిత కస్య చిత పరతిపథ్యతే
థానపద్యొథనొ జన్తుః సవకర్మఫలమ అశ్నుతే
38 మాతాపుత్రః పితా భరాతా భార్యా మిత్ర జనస తదా
అష్టాపథ పథస్దానే తవ అక్షముథ్రేవ నయస్యతే
39 సర్వాణి కర్మాణి పురా కృతాని; శుభాశుభాన్య ఆత్మనొ యాన్తి జన్తొర
ఉపస్దితం కర్మఫలం విథిత్వా; బుథ్ధిం తదా చొథయతే ఽనతరాత్మా
40 వయవసాయం సమాశ్రిత్య సహాయాన యొ ఽధిగచ్ఛతి
న తస్య కశ చిథ ఆరమ్భః కథా చిథ అవసీథతి
41 అథ్వైధ మనసం యుక్తం శూరం ధీరం విపశ్చితమ
న శరీః సంత్యజతే నిత్యమ ఆథిత్యమ ఇవ రశ్మయః
42 ఆస్తిక్య వయవసాయాభ్యామ ఉపాయాథ విస్మయాథ ధియా
యమ ఆరభత్య అనిన్థ్యాత్మా న సొ ఽరదః పరిషీథతి
43 సర్వైః సవాని శుభాశుభాని నియతం కర్మాణి జన్తుః సవయం; గర్భాత సంప్ప్రతిపథ్యతే తథ ఉభయం యత తేన పూర్వం కృతమ
మృత్యుశ చాపరిహారవాన సమగతిః కాలేన విచ్ఛేథితా; థారొశ చూర్ణమ ఇవాశ్మసారవిహితం కర్మాన్తికం పరాపయేత
44 సవరూపతామ ఆత్మకృతం చ విస్తరం; కులాన్వయం థరవ్యసమృథ్ధి సంచయమ
నరొ హి సర్వొ లభతే యదాకృతం; శుభశుభేనాత్మ కృతేన కర్మణా
45 [భీ]
ఇత్య ఉక్తొ జనకొ రాజన యదాతద్యం మనీసినా
శరుత్వా ధర్మవిథాం శరేష్ఠః పరాం ముథమ అవాప హ