శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 180
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 180) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [భృగు]
న పరనాశొ ఽసతి జీవానాం థత్తస్య చ కృతస్య చ
యాతి థేహాన్తరం పరానీ శరీరం తు విశీర్యతే
2 న శరీరాశ్రితొ జీవస తస్మిన నష్టే పరనశ్యతి
యదా సమిత్సు థగ్ధాసు న పరనశ్యతి పావకః
3 [భరథ్వాజ]
అగ్నేర యదాతదా తస్య యథి నాశొ న విథ్యతే
ఇన్ధనస్యొపయొగాన్తే స చాగ్నిర నొపలభ్యతే
4 నశ్యతీత్య ఏవ జానామి శాన్తమ అగ్నిమ అనిన్ధనమ
గతిర యస్య పరమానం వా సంస్దానం వా న థృశ్యతే
5 [భ]
సమిధామ ఉపయొగాన్తే సన్న ఏవాగ్నిర న థృశ్యతే
ఆకాశానుగతత్వాథ ధి థుర్గ్రహః స నిరాశ్రహః
6 తదా శరీరసంత్యాగే జీవొ హయ ఆకాశవత సదితః
న గృహ్యతే సుసూక్ష్మత్వాథ యదా జయొతిర న సంశయః
7 పరానాన ధారయతే హయ అగ్నిః స జీవ ఉపధార్యతామ
వాయుసంధారణొ హయ అగ్నిర నశ్యత్య ఉచ్ఛ్వాసనిగ్రహాత
8 తస్మిన నష్టే శరీరాగ్నౌ శరీరం తథ అచేతనమ
పతితం యాతి భూమిత్వమ అయనం తస్య హి కషితిః
9 జఙ్గమానాం హి సర్వేషాం సదావరాణాం తదైవ చ
ఆకాశం పవనొ ఽభయేతి జయొతిస తమ అనుగచ్ఛతి
తత్ర తరయాణామ ఏకత్వం థవయం భూమౌ పరతిష్ఠితమ
10 యత్ర ఖం తత్ర పవనస తత్రాగ్నిర యత్ర మారుతః
అమూర్తయస తే విజ్ఞేయా ఆపొ మూర్తాస తదా కషితిః
11 [భ]
యథ్య అగ్నిమారుతౌ భూమిః ఖమ ఆపశ చ శరీరిషు
జీవః కిం లక్షణస తత్రేత్య ఏతథ ఆచక్ష్వ మే ఽనఘ
12 పఞ్చాత్మకే పఞ్చ రతౌ పఞ్చ విజ్ఞానసంయుతే
శరీరే పరానినాం జీవం జఞాతుమ ఇచ్ఛామి యాథృశమ
13 మాంసశొనిత సంఘాతే మేథః సనాయ్వ అస్ది సంచయే
భిథ్యమానే శరీరే తు జీవొ నైవొపలభ్యతే
14 యథ్య అజీవం శరీరం తు పఞ్చ భూతసమన్వితమ
శారీరే మానసే థుఃఖే కస తాం వేథయతే రుజమ
15 శృణొతి కదితం జీవః కర్ణాభ్యాం న శృణొతి తత
మహర్షే మనసి వయగ్రే తస్మాజ జీవొ నిరర్దకః
16 సర్వం పశ్యతి యథ థృశ్యం మనొ యుక్తేన చక్షుషా
మనసి వయాకులే తథ ధి పశ్యన్న అపి న పశ్యతి
17 న పశ్యతి న చ బరూతే న శృణొతి న జిఘ్రతి
న చ సపర్శరసౌ వేత్తి నిథ్రావశగతః పునః
18 హృష్యతి కరుధ్యతి చ కః శొచత్య ఉథ్విజతే చ కః
ఇచ్ఛతి ధయాయతి థవేష్టి వాచమ ఈరయతే చ కః
19 [భ]
న పఞ్చ సాధారణమ అత్ర కిం చిచ; ఛరీరమ ఏకొ వహతే ఽనతరాత్మా
స వేత్తి గన్ధాంశ చ రసాఞ శరుతిం చ; సపర్శం చ రూపం చ గుణాశ చ యే ఽనయే
20 పఞ్చాత్మకే పఞ్చ గుణప్రథర్శీ; స సర్వగాత్రానుగతొ ఽనతరాత్మా
స వేత్తి థుఃఖాని సుఖాని చాత్ర; తథ విప్రయొగాత తు న వేత్తి థేహః
21 యథా న రూపం న సపర్శొ నొస్మ భావశ చ పావకే
తథా శాన్తే శరీరాగ్నౌ థేహం తయక్త్వా స నశ్యతి
22 అమ మయం సర్వమ ఏవేథమ ఆపొ మూర్తిః శరీరిణామ
తత్రాత్మా మానసొ బరహ్మా సర్వభూతేషు లొకకృత
23 ఆత్మానం తం విజానీహి సర్వలొహ హితాత్మకమ
తస్మిన యః సంశ్రితొ థేహే హయ అబ్బిన్థుర ఇవ పుష్కరే
24 కషేత్రజ్ఞం తం విజానీహి నిత్యం లొకహితాత్మకమ
తమొ రజశ చ సత్త్వం చ విథ్ధి జీవ గుణాన ఇమాన
25 సచేతనం జీవ గుణం వథన్తి; స చేష్టతే చేష్టయతే చ సర్వమ
తతః పరం కషేత్రవిథం వథన్తి; పరావతయథ యొ భువనాని సప్త
26 న జీవనాశొ ఽసతి హి థేహభేథే; మిద్యైతథ ఆహుర మృత ఇత్య అబుథ్ధాః
జీవస తు థేహాన్తరితః పరయాతి; థశార్ధతైవాస్య శరీరభేథః
27 ఏవం సర్వేషు భూతేషు గూధశ చరతి సంవృతః
థృశ్యతే తవ అగ్ర్యయా బుథ్ధ్యా సూక్ష్మయా తత్త్వథర్శిభిః
28 తం పూర్వాపరరాత్రేషు యుజ్ఞానః సతతం బుధః
లఘ్వ ఆహారొ విశుథ్ధాత్మా పశ్యత్య ఆత్మానమ ఆత్మని
29 చిత్తస్య హి పరసాథేన హిత్వా కర్మ శుభాశుభమ
పరసన్నాత్మాత్మని సదిత్వా సుఖమ అక్షయమ అశ్నుతే
30 మానసొ ఽగనిః శరీరేషు జీవ ఇత్య అభిధీయతే
సృష్టిః పరజాపతేర ఏషా భూతాధ్యాత్మ వినిశ్చయే