శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 161
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 161) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [వ]
ఇత్య ఉక్తవతి భీష్మే తు తూష్ణీ భూతే యుధిష్ఠిరః
పప్రచ్ఛావసరం గత్వా భరాతౄన విథుర పఞ్చమాన
2 ధర్మే చార్దే చ కామే చ లొకవృత్తిః సమాహితా
తేషాం గరీయాన కతమొ మధ్యమః కొ లఘుశ చ కః
3 కస్మింశ చాత్మా నియన్తవ్యస తరివర్గవిజయాయ వై
సంతుష్టా నైష్ఠికం వాక్యం యదావథ వక్తుమ అర్హద
4 తతొ ఽరదగతితత్త్వజ్ఞః పరదమం పరతిభానవాన
జగాథ విరుథొ వాక్యం ధర్మశాస్త్రమ అనుస్మరన
5 బాహుశ్రుత్యం తపస తయాగః శరథ్ధా యజ్ఞక్రియా కషమా
భావశుథ్ధిర థయా సత్యం సంయమశ చాత్మసంపథః
6 ఏతథ ఏవాభిపథ్యస్వ మా తే భూచ చలితం మనః
ఏతన మూలౌ హి ధర్మార్దావ ఏతథ ఏకపథం హితమ
7 ధర్మేణైవర్షయస తీర్ణా ధర్మే లొకాః పరతిష్ఠితాః
ధర్మేణ థేవా థివిగా ధర్మే చార్దః సమాహితః
8 ధర్మొ రాజన గుణశ్రేష్ఠొ మధ్యమొ హయ అర్ద ఉచ్యతే
కామొ యవీయాన ఇతి చ పరవథన్తి మనీషిణః
తస్మాథ ధర్మప్రధానేన భవితవ్యం యతాత్మనా
9 సమాప్తవచనే తస్మిన్న అర్దశాస్త్రవిశారథః
పార్దొ వాక్యార్దతత్త్వజ్ఞొ జగౌ వాక్యమ అతన్థ్రితః
10 కర్మభూమిర ఇయం రాజన్న ఇహ వార్తా పరశస్యతే
కృషివాణిజ్య గొరక్ష్యం శిల్పాని వివిధాని చ
11 అర్ద ఇత్య ఏవ సర్వేషాం కర్మణామ అవ్యతిక్రమః
న ఋతే ఽరదేన వర్తేతే ధర్మకామావ ఇతి శరుతిః
12 విజయీ హయ అర్దవాన ధర్మమ ఆరాధయితుమ ఉత్తమమ
కామం చ చరితుం శక్తొ థుష్ప్రాపమ అకృతాత్మభిః
13 అర్దస్యావయవావ ఏతౌ ధర్మకామావ ఇతి శరుతిః
అర్దసిథ్ధ్యా హి నిర్వృత్తావ ఉభావ ఏతౌ భవిష్యతః
14 ఉథ్భూతార్దం హి పురుషం విశిష్టతర యొనయః
బరహ్మాణమ ఇవ భూతాని సతతం పర్యుపాసతే
15 జటాజినధరా థాన్తాః పఙ్కథిగ్ధా జితేన్థ్రియాః
ముణ్డా నిస్తన్తవశ చాపి వసన్త్య అర్దార్దినః పృదక
16 కాషాయవసనాశ చాన్యే శమశ్రులా హరీసుసంవృతాః
విథ్వాంసశ చైవ శాన్తాశ చ ముక్తాః సర్వపరిగ్రహైః
17 అర్దార్దినః సన్తి కే చిథ అపరే సవర్గకాఙ్క్షిణః
కులప్రత్యాగమాశ చైకే సవం సవం మార్గమ అనుష్ఠితాః
18 ఆస్తికా నాస్తికాశ చైవ నియతాః సంయమే పరే
అప్రజ్ఞానం తమొ భూతం పరజ్ఞానం తు పరకాశతా
19 భృత్యాన భొగైర థవిషొ థణ్డైర యొ యొజయతి సొ ఽరదవాన
ఏతన మతిమతాం శరేష్ఠ మతం మమ యదాతదమ
అనయొస తు నిబొధ తవం వచనం వాక్యకణ్ఠయొః
20 తతొ ధర్మార్దకుశలౌ మాథ్రీపుత్రావ అనన్తరమ
నకులః సహథేవశ చ వాక్యం జగథతుః పరమ
21 ఆసీనశ చ శయానశ చ విచరన్న అపి చ సదితః
అర్దయొగం థృఢం కుర్యాథ యొగైర ఉచ్చావచైర అపి
22 అస్మింస తు వై సుసంవృత్తే థుర్లభే పరమప్రియ
ఇహ కామాన అవాప్నొతి పరత్యక్షం నాత్ర సంశయః
23 యొ ఽరదొ ధర్మేణ సంయుక్తొ ధర్మొ యశ చార్దసంయుతః
మధ్వ ఇవామృత సంయుక్తం తస్మాథ ఏతౌ మతావ ఇహ
24 అనర్దస్య న కామొ ఽసతి తదార్దొ ఽధర్మిణః కుతః
తస్మాథ ఉథ్విజతే లొకొ ధర్మార్దాథ యొ బహిష్కృతః
25 తస్మాథ ధర్మప్రధానేన సాధ్యొ ఽరదః సంయతాత్మనా
విశ్వస్తేషు చ భూతేషు కల్పతే సర్వ ఏవ హి
26 ధర్మం సమాచరేత పూర్వం తదార్దం ధర్మసంయుతమ
తతః కామం చరేత పశ్చాత సిథ్ధార్దస్య హి తత ఫలమ
27 విరేమతుస తు తథ వాక్యమ ఉక్త్వా తావ అశ్వినొః సుతౌ
భీమసేనస తథా వాక్యమ ఇథం వక్తుం పరచక్రమే
28 నాకామః కామయత్య అర్దం నాకామొ ధర్మమ ఇచ్ఛతి
నాకామః కామయానొ ఽసతి తస్మాత కామొ విశిష్యతే
29 కామేన యుక్తా ఋషయస తపస్య ఏవ సమాహితాః
పలాశఫలమూలాశా వాయుభక్షాః సుసంయతాః
30 వేథొపవాథేష్వ అపరే యుక్తాః సవాధ్యాయపారగాః
శరాథ్ధయజ్ఞక్రియాయాం చ తదా థానప్రతిగ్రహే
31 వణిజః కర్షకా గొపాః కారవః శిల్పినస తదా
థైవకర్మ కృతశ చైవ యుక్తాః కామేన కర్మసు
32 సముథ్రం చావిశన్త్య అన్యే నరాః కామేన సంయుతాః
కామొ హి వివిధాకారః సర్వం కామేన సంతతమ
33 నాస్తి నాసీన నాభవిష్యథ భూతం కామాత్మకాత పరమ
ఏతత సారం మహారాజ ధర్మార్దావ అత్ర సంశ్రితౌ
34 నవ నీతం యదా థధ్నస తదా కామొ ఽరదధర్మతః
శరేయస తైలం చ పిణ్యాకాథ ధృతం శరేయ ఉథశ్వితః
35 శరేయః పుష్పఫలం కాష్ఠాత కామొ ధర్మార్దయొర వరః
పుష్పితొ మధ్వ ఇవ రసః కామాత సంజాయతే సుఖమ
36 సుచారు వేషాభిర అలంకృతాభిర; మథొత్కటాభిః పరియవాథినీభిః
రమస్వ యొషాభిర ఉపేత్య కామం; కామొ హి రాజంస తరసాభిపాతీ
37 బుథ్ధిర మమైషా పరిషత సదితస్య; మా భూథ విచారస తవ ధర్మపుత్ర
సయాత సంహితం సథ్భిర అఫల్గుసారం; సమేత్య వాక్యం పరమ ఆనృశంస్యమ
38 ధర్మార్దకామాః సమమ ఏవ సేవ్యా; యస తవ ఏకసేవీ స నరొ జఘన్యః
థవయొస తు థక్షం పరవథన్తి మధ్యం; స ఉత్తమొ యొ నిరతిస తరివర్గే
39 పరాజ్ఞః సుహృచ చన్థనసారలిప్తొ; విచిత్రమాల్యాభరణైర ఉపేతః
తతొ వచః సంగ్రహవిగ్రహేణ; పరొక్త్వా యవీయాన విరరామ భీమః
40 తతొ ముహూర్తాథ అద ధర్మరాజొ; వాక్యాని తేషామ అనుచిన్త్య సమ్యక
ఉవాచ వాచావితదం సమయన వై; బహుశ్రుతొ ధర్మభృతాం వరిష్ఠః
41 నిఃసంశయం నిశ్చిత ధర్మశాస్త్రాః; సర్వే భవన్తొ విథితప్రమాణాః
విజ్ఞాతు కామస్య మమేహ వాక్యమ; ఉక్తం యథ వై నైష్ఠికం తచ ఛరుతం మే
ఇహ తవ అవశ్యం గథతొ మమాపి; వాక్యం నిబొధధ్వమ అనన్యభావాః
42 యొ వై న పాపే నిరతొ న పుణ్యే; నార్దే న ధర్మే మనుజొ న కామే
విముక్తథొషః సమలొష్ట కాఞ్చనః; స ముచ్యతే థుఃఖసుఖార్ద సిథ్ధేః
43 భూతాని జాతీ మరణాన్వితాని; జరా వికారైశ చ సమన్వితాని
భూయశ చ తైస తైః పరతిబొధితాని; మొక్షం పరశంసన్తి న తం చ విథ్మః
44 సనేహే న బుథ్ధస్య న సన్తి తానీత్య; ఏవం సవయమ్భూర భగవాన ఉవాచ
బుధాశ చ నిర్వాణపరా వథన్తి; తస్మాన న కుర్యాత పరియమ అప్రియం చ
45 ఏతత పరధానం న తు కామకారొ; యదా నియుక్తొ ఽసమి తదా చరామి
భూతాని సర్వాణి విధిర నియుఙ్క్తే; విధిర బలీయాన ఇతి విత్తసర్వే
46 న కర్మణాప్నొత్య అనవాప్యమ అర్దం; యథ భావి సర్వం భవతీతి విత్త
తరివర్గహీనొ ఽపి హి విన్థతే ఽరదం; తస్మాథ ఇథం లొకహితాయ గుహ్యమ
47 తతస తథగ్ర్యం వచనం మనొఽనుగం; సమస్తమ ఆజ్ఞాయ తతొ ఽతిహేతుమత
తథా పరణేథుశ చ జహర్షిరే చ తే; కురుప్రవీరాయ చ చక్రుర అఞ్జలీన
48 సుచారు వర్ణాక్షర శబ్థభూషితాం; మనొఽనుగాం నిర్ధుత వాక్యకణ్టకామ
నిశమ్య తాం పార్దివ పార్ద భాషితాం; గిరం నరేన్థ్రాః పరశశంసుర ఏవ తే
పునశ చ పప్రచ్ఛ సరిథ్వరాసుతం; తతః పరం ధర్మమ అహీన సత్త్వః