శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 128
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 128) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [య]
మిత్రైః పరహీయమాణస్య బహ్వ అమిత్రస్య కా గతిః
రాజ్ఞః సంక్షీణ కొశస్య బలహీనస్య భారత
2 థుష్టామత్య సహాయస్య సరుత మన్త్రస్య సర్వతః
రాజ్యాత పరచ్యవమానస్య గతిమ అన్యామ అపశ్యతః
3 పరచక్రాభియాతస్య థుర్లభస్య బలీయసా
అసంవిహిత రాష్ట్రస్య థేశకాలావజానతః
4 అప్రాప్యం చ భవేత సాన్త్వం భేథొ వాప్య అతిపీడనాత
జీవితం చార్దహేతొర వా తత్ర కిం సుకృతం భవేత
5 [భ]
గుహ్యం మా ధర్మమ అప్రాక్షీర అతీవ భరతర్షభ
అపృష్టొ నొత్సహే వక్తుం ధర్మమ ఏనం యుధిష్ఠిర
6 ధర్మొ హయ అణీయాన వచనాథ బుథ్ధేశ చ భరతర్షభ
శరుత్వొపాస్య సథ ఆచారైః సాధుర భవతి స కవ చిత
7 కర్మణా బుథ్ధిపూర్వేణ భవత్య ఆఢ్యొ న వా పునః
తాథృశొ ఽయమ అనుప్రశ్నః స వయవస్యస తవయా ధియా
8 ఉపాయం ధర్మబహులం యాత్రార్దం శృణు భారత
నాహమ ఏతాథృశం ధర్మం బుభూషే ధర్మకారణాత
థుఃఖాథాన ఇహాఢ్యేషు సయాత తు పశ్చాత కషమొ మతః
9 అనుగమ్య గతీనాం చ సర్వాసామ ఏవ నిశ్చయమ
యదా యదా హి పురుషొ నిత్యం శాస్త్రమ అవేక్షతే
తదా తదా విజానాతి విజ్ఞానం చాస్య రొచతే
10 అవిజ్ఞానాథ అయొగశ చ పురుషస్యొపజాయతే
అవిజ్ఞానాథ అయొగొ హి యొగొ భూతికరః పునః
11 అశఙ్కమానొ వచనమ అనసూయుర ఇథం శృణు
రాజ్ఞః కొశక్షయాథ ఏవ జాయతే బలసంక్షయః
12 కొశం సంజనయేథ రాజా నిర్జలేభ్యొ యదా జలమ
కాలం పరాప్యానుగృహ్ణీయాథ ఏష ధర్మొ ఽతర సాంప్రతమ
13 ఉపాయధర్మం పరాప్యైనం పూర్వైర ఆచరితం జనైః
అన్యొ ధర్మః సమర్దానామ ఆపత్స్వ అన్యశ చ భారత
14 పరాక కొశః పరొచ్యతే ధర్మొ బుథ్ధిర ధర్మాథ గరీయసీ
ధర్మం పరాప్య నయాయవృత్తిమ అబలీయాన న విన్థతి
15 యస్మాథ ధనస్యొపపత్తిర ఏకాన్తేన న విథ్యతే
తస్మాథ ఆపథ్య అధర్మొ ఽపి శరూయతే ధర్మలక్షణః
16 అధర్మొ జాయతే యస్మిన్న ఇతి వై కవయొ విథుః
అనన్తరః కషత్రియస్య ఇతి వై విచికిత్ససే
17 యదాస్య ధర్మొ న గలాయేన నేయాచ ఛత్రువశం యదా
తత కర్తవ్యమ ఇహేత్య ఆహుర నాత్మానమ అవసాథయేత
18 సన్న ఆత్మా నైవ ధర్మస్య న పరస్య న చాత్మనః
సర్వొపాయైర ఉజ్జిహీర్షేథ ఆత్మానమ ఇతి నిశ్చయః
19 తత్ర ధర్మవిథాం తాత నిశ్చయొ ధర్మనౌపుణే
ఉథ్యమొ జీవనం కషత్రే బాహువీర్యాథ ఇతి శరుతిః
20 కషత్రియొ వృత్తి సంరొధే కస్య నాథాతుమ అర్హతి
అన్యత్ర తాపస సవాచ చ బరాహ్మణ సవాచ చ భారత
21 యదా వై బరాహ్మణః సీథన్న అయాజ్యమ అపి యాజయేత
అభొజ్యాన్నాని చాశ్నీయాత తదేథం నాత్ర సంశయః
22 పీడితస్య కిమ అథ్వారమ ఉత్పదొ నిధృతస్య వా
అథ్వారతః పరథ్రవతి యథా భవతి పీడితః
23 తస్య కొశబలజ్యాన్యా సర్వలొకపరాభవః
భైక్ష చర్యా న విహితా న చ విట శూథ్ర జీవికా
24 సవధర్మానన్తరా వృత్తిర యాన్యాన అనుపజీవతః
వహతః పరదమం కల్పమ అనుకల్పేన జీవనమ
25 ఆపథ గతేన ధర్మాణామ అన్యాయేనొపజీవనమ
అపి హయ ఏతథ బరాహ్మణేషు థృష్టం వృత్తి పరిక్షయే
26 కషత్రియే సంశయః కః సయాథ ఇత్య ఏతన నిశ్చితం సథా
ఆథథీత విశిష్టేభ్యొ నావసీథేత కదం చన
27 హన్తారం రక్షితారం చ పరజానాం కషత్రియం విథుః
తస్మాత సంరక్షతా కార్యమ ఆథానం కషత్రబన్ధునా
28 అన్యత్ర రాజన హింసాయా వృత్తిర నేహాస్తి కస్య చిత
అప్య అరణ్యసముత్దస్య ఏకస్య చరతొ మునేః
29 న శఙ్ఖలిఖితాం వృత్తిం శక్యమ ఆస్దాయ జీవితుమ
విశేషతః కురుశ్రేష్ఠ పరజాపాలనమ ఈప్సతా
30 పరస్పరాభిసంరక్షా రాజ్ఞా రాష్ట్రేణ చాపథి
నిత్యమ ఏవేహ కర్తవ్యా ఏష ధర్మః సనాతనః
31 రాజా రాష్ట్రం యదాపత్సు థరవ్యౌఘైః పరిరక్షతి
రాష్ట్రేణ రాజా వయసనే పరిరక్ష్యస తదా భవేత
32 కొశం థణ్డం బలం మిత్రం యథ అన్యథ అపి సంచితమ
న కుర్వీతాన్తరం రాష్ట్రే రాజా పరిగతే కషుధా
33 బీజం భక్తేన సంపాథ్యమ ఇతి ధర్మవిథొ విథుః
అత్రైతచ ఛమ్బరస్యాహుర మహామాయస్య థర్శనమ
34 ధిక తస్య జీవితం రాజ్ఞొ రాష్ట్రే యస్యావసీథతి
అవృత్త్యాన్త్య మనుష్యొ ఽపి యొ వై వేథ శిబేర వచః
35 రాజ్ఞః కొశబలం మూలం కొశమూలం పునర బలమ
తన మూలం సర్వధర్మాణాం ధర్మమూలాః పునః పరజాః
36 నాన్యాన అపీడయిత్వేహ కొశః శక్యః కుతొ బలమ
తథర్దం పీడయిత్వా చ థొషం న పరాప్తుమ అర్హతి
37 అకార్యమ అపి యజ్ఞార్దం కరియతే యజ్ఞకర్మసు
ఏతస్మాత కారణాథ రాజా న థొషం పరాప్తుమ అర్హతి
38 అర్దార్దమ అన్యథ భవతి విపరీతమ అదాపరమ
అనర్దార్దమ అదాప్య అన్యత తత సర్వం హయ అర్దలక్షణమ
ఏవం బుథ్ధ్యా సంప్రపశ్యేన మేధావీ కార్యనిశ్చయమ
39 యజ్ఞార్దమ అన్యథ భవతి యజ్ఞే నార్దస తదాపరః
యజ్ఞస్యార్దార్దమ ఏవాన్యత తత సర్వం యజ్ఞసాధనమ
40 ఉపమామ అత్ర వక్ష్యామి ధర్మతత్త్వప్రకాశినీమ
యూపం ఛిన్థన్తి యజ్ఞార్దం తత్ర యే పరిపన్దినః
41 థరుమాః కే చన సామన్తా ధరువం ఛిన్థన్తి తాన అపి
తే చాపి నిపతన్తొ ఽనయాన నిఘ్నన్తి చ వనస్పతీన
42 ఏవం కొశస్య మహతొ యే నరాః పరిపన్దినః
తాన అహత్వా న పశ్యామి సిథ్ధిమ అత్ర పరంతప
43 ధనేన జయతే లొకావ ఉభౌ పరమ ఇమం తదా
సత్యం చ ధర్మవచనం యదా నాస్త్య అధనస తదా
44 సర్వొపాయైర ఆథథీత ధనం యజ్ఞప్రయొజనమ
న తుల్యథొషః సయాథ ఏవం కార్యాకార్యేషు భారత
45 నైతౌ సంభవతొ రాజన కదం చిథ అపి భారత
న హయ అరణ్యేషు పశ్యామి ధనవృథ్ధాన అహం కవ చిత
46 యథ ఇథం థృశ్యతే విత్తం పృదివ్యామ ఇహ కిం చన
మమేథం సయాన మమేథం సయాథ ఇత్య అయం కాఙ్క్షతే జనః
47 న చ రాజ్యసమొ ధర్మః కశ చిథ అస్తి పరంతప
ధర్మం శంసన్తి తే రాజ్ఞామ ఆపథ అర్దమ ఇతొ ఽనయదా
48 థానేన కర్మణా చాన్యే తపసాన్యే తపస్వినః
బుథ్ధ్యా థాక్ష్యేణ చాప్య అన్యే చిన్వన్తి ధనసంచయాన
49 అధనం థుర్బలం పరాహుర ధనేన బలవాన భవేత
సర్వం ధనవతః పరాప్యం సర్వం తరతి కొశవాన
కొశాథ ధర్మశ చ కామశ చ పరొ లొకస తదాప్య అయమ