శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 112
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 112) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [య]
అసౌమ్యాః సౌమ్య రూపేణ సౌమ్యాశ చాసౌమ్య థర్శినః
ఈథృశాన పురుషాంస తాత కదం విథ్యామహే వయమ
2 [భ]
అత్రాప్య ఉథాహరన్తీమమ ఇతిహాసం పురాతనమ
వయాఘ్రగొమాయు సంవాథం తం నిబొధ యుధిష్ఠిర
3 పురికాయాం పురి పురా శరీమత్యాం పౌరికొ నృపః
పరహింసా రుచిః కరూరొ బభూవ పురుషాధమః
4 స తవ ఆయుషి పరిక్షీణే జగామానీప్సితాం గతిమ
గొమాయుత్వం చ సంప్రాప్తొ థూషితః పూర్వకర్మణా
5 సంస్మృత్య పూర్వజాతిం స నివేథం పరమం గతః
న భక్షయతి మాంసాని పరైర ఉపహృతాన్య అపి
6 అహింస్రః సర్వభూతేషు సత్యవాక సుథృఢ వరతః
చకార చ యదాకామమ ఆహారం పతితైః ఫలైః
7 శమశానే తస్య చావాసొ గొమాయొః సంమతొ ఽభవత
జన్మ భూమ్యనురొధాచ చ నాన్యథ వాసమ అరొచయత
8 తస్య శౌచమ అమృష్యన్తః సర్వే తే సహ జాతయః
చాలయన్తి సమ తాం బుథ్ధిం వచనైః పరశ్రయొత్తరైః
9 వసన పితృవనే రౌథ్రే శౌచం లప్సితుమ ఇచ్ఛసి
ఇయం విప్రతిపత్తిస తే యథా తవం పిశితాశనః
10 తత సమొ వా భవాస్మాభిర భక్ష్యాన థాస్యామహే వయమ
భుఙ్క్ష్వ శౌచం పరిత్యజ్య యథ ధి భుక్తం తథ అస్తి తే
11 ఇతి తేషాం వచః శరుత్వా పరత్యువాచ సమాహితః
మధురైః పరశ్రితైర వాక్యైర హేతుమథ్భిర అనిష్ఠురైః
12 అప్రమాణం పరసూతిర మే శీలతః కరియతే కులమ
పరార్దయిష్యే తు తత కర్మ యేన విస్తీర్యతే యశః
13 శమశానే యథి వాసొ మే సమాధిర మే నిశామ్యతామ
ఆత్మా ఫలతి కర్మాణి నాశ్రమొ ధర్మలక్షణమ
14 ఆశ్రమ్యే యొ థవిజం హన్యాథ గాం వా థథ్యాథ అనాశ్రమే
కిం ను తత పాతకం న సయాత తథ వా థత్తం వృదా భవేత
15 భవన్తః సర్వలొభేన కేవలం భక్షణే రతాః
అనుబన్ధే తు యే థొషాస తాన న పశ్యన్తి మొహితాః
16 అప్రత్యయ కృతాం గర్హ్యామ అర్దాపనయ థూషితామ
ఇహ చాముత్ర చానిష్టాం తస్మాథ వృత్తిం న రొచయే
17 తం శుచిం పణ్డితం మత్వా శార్థూలః ఖయాతవిక్రమః
కృత్వాత్మ సథృశాం పూజాం సాచివ్యే ఽవర్ధయత సవయమ
18 సౌమ్య విజ్ఞాత రూపస తవం గచ్ఛ యాత్రాం మయా సహ
వరియన్తామ ఈప్సితా భొగాః పరిహార్యాశ చ పుష్కలాః
19 తీక్ష్ణా వయమ ఇతి ఖయాతా భవతొ జఞాపయామహే
మృథుపూర్వం ఘాతినస తే శరేయశ చాధిగమిష్యతి
20 అద సంపూజ్య తథ వాక్యం మృగేన్థ్రస్య మహాత్మనః
గొమాయుః పరశ్రితం వాక్యం బభాషే కిం చిథ ఆనతః
21 సథృశం మృగరాజైతత తవ వాక్యం మథన్తరే
యత సహాయాన మృగయసే ధర్మార్దకుశలాఞ శుచీన
22 న శక్యమ అనమాత్యేన మహత్త్వమ అనుశాసితుమ
థుష్టామాత్యేన వా వీర శరీరపరిపన్దినా
23 సహాయాన అనురక్తాంస తు యతేతానుపసంహితాన
పరస్పరమ అసంఘుష్టాన విజిగీషూన అలొలుపాన
24 తాన అతీతొపధాన పరాజ్ఞాన హితే యుక్తాన మనస్వినః
పూజయేదా మహాభాగాన యదాచార్యాన యదా పితౄన
25 న తవ ఏవం మమ సంతొషాథ రొచతే ఽనయన మృగాధిప
న కామయే సుఖాన భొగాన ఐశ్వర్యం వా తవథాశ్రయమ
26 న యొక్ష్యతి హి మే శీలం తవ భృత్యైః పురాతనైః
తే తవాం విభేథయిష్యన్తి థుఃఖశీలా మథన్తరే
27 సంశ్రయః శలాఘనీయస తవమ అన్యేషామ అపి భాస్వతామ
కృతాత్మా సుమహాభాగః పాపకేష్వ అప్య అథారుణః
28 థీర్ఘథర్శీ మహొత్సాహః సదూలలక్ష్యొ మహాబలః
కృతీ చామొఘ కర్తాసి భావ్యైశ చ సమలంకృతః
29 కిం తు సవేనాస్మి సంతుష్టొ థుఃఖా వృత్తిర అనుష్ఠితా
సేవాయాశ చాపి నాభిజ్ఞః సవచ్ఛన్థేన వనేచరః
30 రాజొపక్రొశ థొషాశ చ సర్వే సంశ్రయవాసినామ
వనచర్యా చ నిఃసఙ్గా నిర్భయా నిరవగ్రహా
31 నృపేణాహూయమానస్య యత తిష్ఠతి భయం హృథి
న తత తిష్ఠతి తుష్టానాం వనే మూలఫలాశినామ
32 పానీయం వా నిరాయాసం సవాథ్వ అన్నం వా భయొత్తరమ
విచార్య ఖలు పశ్యామి తత సుఖం యత్ర నిర్వృతిః
33 అపరాధైర న తావన్తొ భృత్యాః శిష్టా నరాధిపైః
ఉపఘాతైర యదా భృత్యా థూషితా నిధనం గతాః
34 యథి తవ ఏతన మయా కార్యం మృగేన్థ్రొ యథి మన్యతే
సమయం కృతమ ఇచ్ఛామి వర్తితవ్యం యదా మయి
35 మథీయా మాననీయాస తే శరొతవ్యం చ హితం వచః
కల్పితా యా చ తే వృత్తిః సా భవేత తవ సుస్దిరా
36 న మన్త్రయేయమ అన్యైస తే సచివైః సహ కర్హి చిత
నీతిమన్తః పరీప్సన్తొ వృదా బరూయుః పరే మయి
37 ఏక ఏకేన సంగమ్య రహొ బరూయాం హితం తవ
న చ తే జఞాతికార్యేషు పరష్టవ్యొ ఽహం హితాహితే
38 మయా సంమన్త్ర్య పశ్చాచ చ న హింస్యాః సచివాస తవయా
మథీయానాం చ కుపితొ మా తవం థణ్డం నిపాతయేః
39 ఏవమ అస్త్వ ఇతి తేనాసౌ మృగేన్థ్రేణాభిపూజితః
పరాప్తవాన మతిసాచివ్యం గొమాయుర వయాఘ్రయొనితః
40 తం తదా సత్కృతం థృష్ట్వా యుజ్యమానం చ కర్మణి
పరాథ్విషన కృతసంఘాతాః పూర్వభృత్యా ముహుర ముహుః
41 మిత్ర బుథ్ధ్యా చ గొమాయుం సాన్త్వయిత్వా పరవేశ్య చ
థొషేషు సమతాం నేతుమ ఐచ్ఛన్న అశుభ బుథ్ధయః
42 అన్యదా హయ ఉచితాః పూర్వం పరథ్రవ్యాపహారిణః
అశక్తాః కిం చిథ ఆథాతుం థరవ్యం గొమాయుయన్త్రితాః
43 వయుత్దానం చాత్ర కాఙ్క్షథ్భిః కదాభిః పరవిలొభ్యతే
ధనేన మహతా చైవ బుథ్ధిర అస్య విలొభ్యతే
44 న చాపి స మహాప్రాజ్ఞస తస్మాథ ధైర్యాచ చచాల హ
అదాస్య సమయం కృత్వా వినాశాయ సదితాః పరే
45 ఈప్సితం చ మృగేన్థ్రస్య మాంసం యత తత్ర సంస్కృతమ
అపనీయ సవయం తథ ధి తైర నయస్తం తస్య వేశ్మని
46 యథర్దం చాప్య అపహృతం యేన యచ చైవ మన్త్రితమ
తస్య తథ విథితం సర్వం కారణార్దం చ మర్షితమ
47 సమయొ ఽయం కృతస తేన సాచివ్యమ ఉపగచ్ఛతా
నొపఘాతస తవయా గరాహ్యొ రాజన మైత్రీమ ఇహేచ్ఛతా
48 భొజనే చొపహర్తవ్యే తన మాంసం న సమ థృశ్యతే
మృగరాజేన చాజ్ఞప్తం మృగ్యతాం చొర ఇత్య ఉత
49 కృతకైశ చాపి తన మాంసం మృగేన్థ్రాయొపవర్ణితమ
సచివేనొపనీతం తే విథుషా పరాజ్ఞమానిన
50 సరొషస తవ అద శార్థూలః శరుత్వా గొమాయుచాపలమ
బభూవామర్షితొ రాజా వధం చాస్యాభ్యరొచయత
51 ఛిథ్రం తు తస్య తథ థృష్ట్వా పరొచుస తే పూర్వమన్త్రిణః
సర్వేషామ ఏవ సొ ఽసమాకం వృత్తి భఙ్గేషు వర్తతే
52 ఇథం చాస్యేథృశం కర్మ వాల్లభ్యేన తు రక్ష్యతే
శరుతశ చ సవామినా పూర్వం యాథృశొ నైవ తాథృశః
53 వాన మాత్రేణైవ ధర్మిష్ఠః సవభావేన తు థారుణః
ధర్మచ ఛథ్మా హయ అయం పాపొ వృదాచార పరిగ్రహః
కార్యార్దం భొజనార్దేషు వరతేషు కృతవాఞ శరమమ
54 మాంసాపనయనం జఞాత్వా వయాఘ్రస తేషాం తు తథ వచః
ఆజ్ఞాపయామ ఆస తథా గొమాయుర వధ్యతామ ఇతి
55 శార్థూలవచనం శరుత్వా శార్థూలజననీ తతః
మృగరాజం హితైర వాక్యైః సంబొధయితుమ ఆగమత
56 పుత్ర నైతత తవయా గరాహ్యం కపటారమ్భ సంవృతమ
కర్మసంఘర్షజైర థొషైర థుష్యత్య అశుచిభిః శుచిః
57 నొచ్ఛ్రితం సహతే కశ చిత పరక్రియా వైరకారికా
శుచేర అపి హి యుక్తస్య థొష ఏవ నిపాత్యతే
58 లుబ్ధానాం శుచయొ థవేష్యాః కాతరాణాం తరస్వినః
మూర్ఖాణాం పణ్డితా థవేష్యా థరిథ్రాణాం మహాధనాః
అధార్మికాణాం ధర్మిష్ఠా విరూపాణాం సురూపకాః
59 బహవః పణ్డితా లుబ్ధాః సర్వే మాయొపజీవినః
కుర్యుర థొషమ అథొషస్య బృహస్పతిమతేర అపి
60 శూన్యాత తచ చ గృహాన మాంసం యథ అథ్యాపహృతం తవ
నేచ్ఛతే థీయమానం చ సాధు తావథ విమృశ్యతామ
61 అసత్యాః సత్యసంకాశాః సత్యాశ చాసత్య థర్శినః
థృశ్యన్తే విధినా భావాస తేషు యుక్తం పరీక్షణమ
62 తలవథ థృశ్యతే వయొమ ఖథ్యొతొ హవ్యవాడ ఇవ
న చైవాస్తి తలం వయొమ్ని న ఖథ్యొతే హుతాశనః
63 తస్మాత పరత్యక్షథృష్టొ ఽపి యుక్తమ అర్దః పరీక్షితుమ
పరీక్ష్య జఞాపయన హయ అర్దాన న పశ్చాత పరితప్యతే
64 న థుష్కరమ ఇథం పుత్ర యత పరభుర ఘాతయేత పరమ
శలాఘనీయా చ వర్యా చ లొకే పరభవతాం కషమా
65 సదాపితొ ఽయం పుత్ర తవయా సామన్తేష్వ అధి విశ్రుతః
థుఃఖేనాసాథ్యతే పాత్రం ధార్యతామ ఏష తే సుహృత
66 థూషితం పరథొషైర హి గృహ్ణీతే యొ ఽనయదా శుచిమ
సవయం సంథూషితామాత్యః కషిప్రమ ఏవ వినశ్యతి
67 తస్మాథ అదారి సంఘాతాథ గొమాయొః కశ చిథ ఆగతః
ధర్మాత్మా తేన చాఖ్యాతం యదైతత కపటం కృతమ
68 తతొ విజ్ఞాత చారిత్రః సత్కృత్య స విమొక్షితః
పరిష్వక్తశ చ స సనేహం మృగేన్థ్రేణ పునః పునః
69 అనుజ్ఞాప్య మృగేన్థ్రం తు గొమాయుర నీతిశాస్త్రవిత
తేనామర్షేణ సంతప్తః పరాయమ ఆసితుమ ఐచ్ఛత
70 శార్థూలస తత్ర గొమాయుం సనేహాత పరస్రుత లొచనః
అవారయత స ధర్మిష్ఠం పూజయా పరతిపూజయన
71 తం స గొమాయుర ఆలొక్య సనేహాథ ఆగతసంభ్రమమ
బభాషే పరణతొ వాక్యం బాష్పగథ్గథయా గిరా
72 పూజితొ ఽహం తవయా పూర్వం పశ్చాచ చైవ విమానితః
పరేషామ ఆస్పథం నీతొ వస్తుం నార్హామ్య అహం తవయి
73 సవసంతుష్టాశ చయుతాః సదానాన మానాత పత్యవరొపితాః
సవయం చొపహృతా భృత్యా యే చాప్య ఉపహృతాః పరైః
74 పరిక్షీణాశ చ లుబ్ధాశ చ కరూరాః కారాభితాపితాః
హృతస్వా మానినొ యే చ తయక్తొపాత్తా మహేప్సవః
75 సంతాపితాశ చ యే కే చిథ వయసనౌగ పరతీక్షిణః
అన్తర్హితాః సొపహితాః సర్వే తే పరసాధనాః
76 అవమానేన యుక్తస్య సదాపితస్య చ మే పునః
కదం యాస్యసి విశ్వాసమ అహమ ఏష్యామి వా పునః
77 సమర్ద ఇతి సంగృహ్య సదాపయిత్వా పరీక్ష్య చ
కృతం చ సమయం భిత్త్వా తవయాహమ అవమానితః
78 పరదమం యః సమాఖ్యాతః శీలవాన ఇతి సంసథి
న వాచ్యం తస్య వైగుణ్యం పరతిజ్ఞాం పరిరక్షతా
79 ఏవం చావమతస్యేహ విశ్వాసం కిం పరయాస్యసి
తవయి చైవ హయ అవిశ్వాసే మమొథ్వేగొ భవిష్యతి
80 శఙ్కితస తవమ అహం భీతః పరే ఛిన్థ్రానుథర్శినః
అస్నిగ్ధాశ చైవ థుస్తొషాః కర్మ చైతథ బహుచ ఛలమ
81 థుఃఖేన శలేష్యతే భిన్నం శలిష్టం థుఃఖేన భిథ్యతే
భిన్నశ్లిష్టా తు యా పరీతిర న సా సనేహేన వర్తతే
82 కశ చిథ ఏవ హి భీతస తు థృశ్యతే న పరాత్మనొః
కార్యాపేక్షా హి వర్తన్తే భావాః సనిగ్ధాస తు థుర్లభాః
83 సుథుఃఖం పురుషజ్ఞానం చిత్తం హయ ఏషాం చలాచలమ
సమర్దొ వాప్య అశక్తొ వా శతేష్వ ఏకొ ఽధిగమ్యతే
84 అకస్మాత పరక్రియా నౄణామ అకస్మాచ చాపకర్షణమ
శుభాశుభే మహత్త్వం చ పరకర్తుం బుథ్ధిలాఘవాత
85 ఏవం బహువిధం సాన్త్వమ ఉక్త్వా ధర్మార్దహేతుమత
పరసాథయిత్వా రాజానం గొమాయుర వనమ అభ్యగాత
86 అగృహ్యానునయం తస్య మృగేన్థ్రస్య స బుథ్ధిమాన
గొమాయుః పరాయమ ఆసీనస తయక్త్వ థేహం థివం యయౌ