విష్ణుపురాణము (కలిదిండి భావనారాయణ)/ద్వితీయాంశము
శ్రీరస్తు
విష్ణుపురాణము
భావనారాయణకృతము
ద్వితీయాంశము
| 1 |
| వ. | అవధరింపుము మైత్రేయమహాముని శ్రీపరాశరున కిట్లనియె. | 2 |
| గీ. | ఘనులు స్వాయంభువుని పుత్రు లనుపమాన, ధర్మపరులు ప్రియవ్రతోత్తానపాదు | 3 |
| వ. | అని యడిగిన మైత్రేయునకు పరాశరుం డి ట్లనియె. | 4 |
| చ. | ఘనభుజుఁ డాప్రియవ్రతుఁడు కర్దమపుత్రికఁ బెండ్లియాడి య | 5 |
| వ. | అగ్నీధ్రుండును, అగ్నిబాహుండును, వపుష్మంతుండును ,ద్యుతిమంతుండును, | |
| | నకు పుష్కరద్వీపంబును ఇచ్చి యభిషిక్తులం జేసె. అందు జంబూద్వీ | 6 |
| క. | ఈమాడ్కి నమ్మహీపతి, భూమీభాగముల కాత్మపుత్రుల రాజ | 7 |
| సీ. | మునికులచంద్ర కింపురుషాభిధేయాష్టవర్షంబులందు సర్వసుఖసిద్ధు | |
| గీ. | దేవలోకసమములై వెలుగొందుచు, భోగభూము లగుచు పొగడు గనుచు | 8 |
| క. | హిమవర్షపతికి నాభికి, నమితద్యుతి మేరుదేవి యను కామినికిన్ | 9 |
| వ. | రుషభుండు తండ్రిపరోక్షంబున హిమవర్షంబునకు రాజై రాజధర్మం బవల | 10 |
| క. | ధీఁరుడు భరతుం డేలగ, భారత మన ధరణిఁ బేరుపడి హిమవర్షం | 11 |
| వ. | సుమతిం బట్టాభిషిక్తుం జేసి భరతుండు సాలగ్రామాశ్రమంబున యోగాభ్యా | |
| | సుమతికి తైజనుండు, అతని కింద్రద్యుమ్నుండు, అతనికి పరమేష్ఠి, అతనికి | 12 |
| క. | స్వామీ! స్వాయంభువసర్గామితమహిమంబు వింటినంతయుమీఁదన్ | 13 |
| గీ. | సాగరంబులు ద్వీపవర్షములు గిరులు, నదులు కాననములు పట్టణములు ధరణిఁ | 14 |
| వ. | అనిన శ్రీపరాశరుం డి ట్లనియె. | 15 |
| క. | ఓమునినాయక! వినుమా! భూమండలి తెఱఁగు సర్వమును చెప్పఁగ వా | 16 |
| వ. | జంబూప్లక్షశాల్మలకుశక్రౌంచశాకపుష్కరనామంబులం గల సప్త | 17 |
| సీ. | హిమగిరి హేమకూటము నిషధము నన మేరుదక్షిణవర్షమేదినీధ | |
| గీ. | నముల నిడుపున వెలయు నున్నతియు వెడలు, పును సహస్రద్వయమితమై పొల్చువర్ష | 18 |
| వ. | దక్షిణలవణాబ్ధిహిమవత్పర్వతమధ్యంబు భారతవర్షంబు, హిమవద్ధేమకూట | |
| | వర్షంబు ఈ మూడువర్షంబులు మేరుదక్షిణభాగంబున వర్తిల్లు. ఉత్తరలవ | 19 |
| క. | మునివర! యాజంబూతరు, ఘనఫలములు రాలిపడు నగంబుపయిన్ ఘో | 20 |
| వ. | తత్ఫలరసంబు ప్రవహించి జంబూనది యనం బ్రసిద్ధయైన నదియై యిలావృత | 21 |
| గీ. | విప్రపుంగవ పదునాల్గువేలయోజ, నములు నిడుపున కాంచననగముమీఁద | 22 |
| క. | ఆపురియెనిమిదిదిక్కుల, దీపితగతి వెలయుచుండు దిక్పతిపురముల్ | 23 |
| చ. | సరసిజనాభపజ్జలజసంభవమై, నభ మాక్రమించి భా | 24 |
| వ. | ఆగంగయందునుండి పూర్వాదిచతుర్దిక్కులయందును గ్రమంబున, సిత, | |
| | హర్నిశలం గ్రీడింతురు. ఇవిభూస్వర్గంబులు, ధర్మిష్ఠులకు నివాసంబులగు. పాప | 25 |
| క. | వనజాతపత్రనేత్రుఁడు, మునివర భద్రాశ్వవర్షమున హయశిరుఁడై | 26 |
| చ. | కమలదళాయతాక్షుఁ డనుకంప దలిర్పఁగఁ గేతుమాలవ | 27 |
| ఉ. | అంతట నిండియుండుఁ గమలాయతనేత్రుఁడు విశ్వరూపుఁడై | 28 |
| వ. | ఈనవవర్షంబులందును, ప్రత్యేకంబ కులపర్వతంబు లేడేసి కలవు. అందులం | 29 |
| చ. | అనఘ మహేంద్రసహ్యమలయంబులు శక్తిమదృక్షవంతముల్ | 30 |
| వ. | ఈభారతవర్షంబునను, నింద్రద్వీపంబును కసేరుద్వీపంబును, గభస్తిమద్ద్వీ | |
| | పర్వతసంభవంబులు గోదావరీ, భీమనదీ, కృష్ణవేణ్యాదులు సహ్యపాదోద్భ | 31 |
| చ. | వరుసకృతంబు త్రేతయును ద్వాపరముం గలి సంజ్ఞితంబులై | 32 |
| వ. | ద్వీపంబులందు జంబూద్వీపం బుత్తమంబు. దానియందు యజ్ఞపురుషుండైన | 33 |
| చ. | అమృతస్వర్గమోక్షముల కాదరువై తగుభారతాఖ్యవ | 34 |
| చ. | తెలియక మోసపోతిమి కదీయత దెచ్చినకర్మ మింకినన్ | 35 |
| వ. | అని చెప్పి మఱియు నిట్లనియె. | 36 |
| గీ. | బ్రహ్మవిద్వర నవవర్షపరిమితంబు, లక్షయోజనవిస్తారలక్షితంబు | 37 |
| క. | లక్షద్వయయోజనమిత, లక్షితమై జలధిఁ జుట్టి ప్లక్షద్వీపం | 38 |
| వ. | ప్లక్షద్వీపేశ్వరుండైన మేధాతిథికి శాంతభయుండును, శిశిరుండును, సుభోద | 39 |
| గీ. | అందు నధికసమృద్ధంబులైన పుణ్య, జనపదంబులు పె క్కందు జనునకెల్ల | 40 |
| వ. | ఆవర్షంబులకు అను, తప్త, శిఖ, విపాశ, త్రిదివ, అమృత, సుకృత అను | 41 |
| క | విప్రక్షత్త్రియవైశ్యు ల, తిప్రీతి తలిర్ప నందు దేవోత్తము ల | 42 |
| సీ. | పాండిత్యలక్షణ! రెండులక్షలయోజ, నముల వెడల్పున నమరి యిక్షు | |
| గీ. | నందనుల నేడ్వురను గాంచి యందఱికిని, శాల్మలము పంచి యిచ్చె తత్సంజ్ఞ నేడు | 44 |
| వ | శాల్మలద్వీపేశ్వరుండైన వపుష్మంతునకు శ్వేతుండు, హరి, జీమూతుండు, | 45 |
| గీ. | వాయుభూతుఁడైన వనజాతలోచను, నఖిలవర్ణజనులు ననుదినంబు | 46 |
| క. | దేవత లెప్పుడు మూడవ, దీవిన్ మానవులఁ గూడి దిరుగుదు రతిశో | 47 |
| వ. | అదియును లక్షద్వయయోజనవిస్తారంబు కలదు. తన్నాయంబునఁ గదా | 48 |
| ఉ. | ఓపరమర్షిపుంగవ సురోదధిచుట్టునఁ బెంపుతోఁ గుశ | 49 |
| వ. | కుశద్వీపేశ్వరుండైన జ్యోతిష్మంతునకు ఉద్యోగుండును, వేణుమంతుండును, | 50 |
| క. | అలఘుకుశద్వీపము తా, వెలయుఁ గుశస్తంబసంజ్ఞ విను తత్కుశమున్ | 51 |
| గీ. | అష్టలక్షయోజనాతివిస్తారమై, తగుఘృతాబ్ధి వెలయు దానిఁ జుట్టి | 52 |
| వ. | ఆక్రౌంచద్వీపంబు షోడశలక్షయోజనవిస్తారంబై వెలయు, కౌంచద్వీపేశ్వరుం | 53 |
| శా. | ఎంచన్ శక్యము గాని వైభవముతో నిజ్యావిశేషంబునన్ | 54 |
| వ. | షోడశలక్షయోజనవిస్తారంబైన దధిసముద్రం బాక్రౌంచద్వీపధరణిం జుట్టి | |
| | లంగల సప్తనదులుగలవు. మఱియుందక్కినక్షుద్రనదులును, గిరులును, | 55 |
| క. | శ్రీకాంతాధీశుఁడు సూ, ర్యాకృతిధరుఁ డగుచు నధ్వరార్చితుఁ డగు సు | 56 |
| సీ. | ఋషివర ముప్పదిరెండులక్షలయోజ, నముల వెడల్పున నమితమహిమ | |
| గీ. | నిరువురిని గాంచి వారికి నిచ్చె ద్వీప, మమ్మహాత్ములపేర దివ్యంబులైన | 57 |
| వ. | మహావీరుండును, ధాతకియు నన వారిపేర పుష్కరద్వీపంబున మహావీరవర్షం | 58 |
| ఉ. | ఓధరణీసురప్రవర! యొప్పగు నావెనుదీవి నొక్కన్య | 59 |
| వ. | చతుష్షష్ఠిలక్షయోజనవిస్తారంబున స్వాదూదకసముద్రం బాపుష్కరద్వీపం | |
| | నావృతంబులై యుండు, ద్వీపసముద్రంబు లుత్తరోత్తరద్విగుణంబులై | 60 |
| చ. | శమగుణభూషణా! వినుము సర్వపయోధులనీరు తారకా | 61 |
| వ. | చంద్రోదయాస్తమయంబుల సముద్రోదకంబులు వెయ్యిన్నేనూఱంగు | 62 |
| క. | పంచాశత్కోటిసమ, భ్యంచితయై భూతధాత్రి బరఁగుచునుండున్ | 63 |
| గీ. | వినుము మునినాథ దెబ్బదివేలయోజ, నములదళ మిమ్మహీస్థలి యమితభూత | 64 |
| శా. | భూవిస్తారసముచ్ఛ్రయంబు లతివిస్ఫూర్ణద్గతిం జెప్పితిన్ | 65 |
| వ. | అతలంబు, వితలంబు, నితలంబు, గభస్తిమంతంబు, మహంబు, సుతలంబు, | 66 |
| ఉ. | భూరివివేకపాక! కనఁ బొల్పగునందుల శుక్లకృష్ణపీ | 67 |
| క. | లీలమెయి నారదుఁడు పాతాళంబుననుండి దేవతాపురికి సము | 68 |
| సీ. | ఆహ్లాదకారి శుభ్రాంచితమణుల దా, నవదైత్యనాగకన్యాశతముల | |
| గీ. | బహుళతరభాగ్యభోగ్యసంపదల నధిక, వైభవస్ఫూర్తుల సువర్ణవాసములను | 69 |
| వ. | ఆలోకంబుల సూర్యచంద్రతమఃప్రసారంబును, కాలకరణయు లేదు, దాని | 70 |
| సీ. | తనఫణాతతులనిద్దపుమణిద్యుతిపరం, పరలు బాలారుణప్రభల నీన | |
| గీ | తరళహారము లురమునఁ దారశైల, లుఠదమరవాహినీప్రణాళుల నదల్ప | 71 |
| చ. | ముసలహలాభిశోభితసమున్నతదోర్యుగుఁ డేకకుండలో | 72 |
| చ. | మునివరుఁడైన గర్గుఁడు సమున్నతిఁ దత్పదపంకజాతముల్ | 73 |
| చ. | అలఘుతరత్వలీల విలయావసరంబునఁ దన్ముఖాగ్నికీ | 74 |
| వ. | ప్రళయకాలవ్యాజృంభమాణానంతముఖపరంపరాసముద్భూతజాతవేదశిఖా | 75 |
| గీ. | అవల జమునిక్రింద ననువొంద నరకవా, సములు పెక్కు గలవు సంయమీంద్ర | 76 |
| వ. | అవియు రౌరవంబును, సూకరంబును, రోధంబును, తారంబును, విశననం | 77 |
| సీ. | పక్షపాతితఁ గూటసాక్షివల్కిన దురాచారుండు ప్రాపించు రౌరవంబు | |
| గీ. | క్షత్రకులజుని వైశ్యునిఁ జంపినతఁడు, భగిని గలిసినవాఁడును భటునిఁ జంపి | 78 |
| క. | గురులకు ననమతి చేసి, గురుపాపుఁడు వేదనిందకుడు తత్క్రయకా | 79 |
| వ. | మర్యాదాదూషకులు, దేవద్విజపితృద్వేషులు, రత్నదూషకులును, క్రిమిభక్ష | |
| | నం బడుదురు. వనంబులు నరుకువాఁడు అసిపత్రవనంబునం బడు. గొఱియ | 80 |
| గీ. | స్థావరంబులు క్రిములు నబ్జములు పక్షు లఖిలపశువులు నరులు ధర్మాభిరతులు | 81 |
| క. | విను జంతుతతులు ముక్తికి జనునంతకు నిలువవలయు స్వర్గనివాసం | 82 |
| సీ. | అఘములు చేసి ప్రాయశ్చిత్తవిముఖుఁడై, నర్యుడు ప్రవేశించు నరకవసతి | |
| గీ. | పరమదుస్తరదురితభీకరము, పుణ్యకరము, సౌభాగ్యసంపదాకరము, సౌఖ్య | 83 |
| క. | రేపును మాపును పగలును శ్రీపతి నారాయణుని నశేషజగద్ర | 84 |
| శా. | శ్రీవిష్ణుస్మరణానుభావమున సంక్షీణాఘుఁడై ముక్తికిన్ | 85 |
| మ. | జపహోమార్చనముఖ్యకర్మముల కంసధ్వంసివై చిత్తమ | 86 |
| గీ | అపునరావృత్తి మోక్షదాయకము వాను, దేవమంత్రజపంబు భూదేవవర్య | 87 |
| సీ. | కావున రేయుఁబగలును శ్రీవిష్ణుసం, స్మరణం బొనర్చుచు నరుఁడు సకల | |
| | స్వర్గనరకములసంజ్ఞలు సుమ్ము స్వ, ర్గము మనస్సంతోషకరము, దుఃఖ | |
| గీ. | కాన పుణ్యమనస్కుఁడై కమలనేత్రు, ననుదినంబును మది నెన్నుకొనుచునుండు | 88 |
| వ. | విద్యావిద్యల, జ్ఞానాజ్ఞానపర్యాయంబులందు నరకప్రాప్తికారిణియైన యవి | 89 |
| మ. | రవిచంద్రప్రచురప్రభాపటలిచే రంజిల్లి సద్ద్వీపశై | 90 |
| సీ. | ఉర్వీస్థలమునకు నొక్కయోజనలక్ష, మున సూర్యుఁ డుండు సోముండు రెంట | |
| గీ. | ఉగ్రకరునకుఁ బదివేలయోజనముల, క్రింద విపరీతగతి రాహుకేతువసతి | 91 |
| క. | సకలజ్యోతిశ్చక్రము, నకు మేదీభూతుఁ డగుచు నభమున ధ్రువుఁ డు | 92 |
| క. | తెలియఁగ యజ్ఞఫలంబున, నలవడు నీభూమి దీనియందునె యజ్ఞం | 93 |
| క. | ధ్రువునికి నూర్ధ్వంబున భ, వ్యవిభవమునఁ బొగడు గను మహాశ్లోకము వి | 94 |
| చ. | అటకు ద్వికోటియోజనసమంచితమౌ జనలోకమందు ను | 95 |
| క. | జనలోకమునకు నవ్వల నొనరుఁ జతుష్కోటియోజనోత్సేధమునన్ | 96 |
| వ. | సూర్యకిరణదాహవర్జితులై వైరాజనామధేయదేవత లాతపోలోకంబున | 97 |
| గీ. | అనుపమంబై తపోలోకమునకు మీఁద నాఱుకోటులపొడవున నతులగతులఁ | 98 |
| వ. | ఆసత్యలోకంబున నపునర్జాతకులు వసియింతురు. | 99 |
| క. | పాదాభిగమ్యమై భువి నేది వెలయుచుండు దాని నెఱుఁగుము నీ వ | 100 |
| వ. | ఆభూలోకప్రకారంబు నీ కెఱింగించితిం గదా యని చెప్పి మఱియు నిట్లనియె. | 101 |
| | మునిసిద్ధసేవితంబై యనఘంబై భూదివాకరాంతర్గత మై | 102 |
| క. | రవిమండలంబు మొదలుగ ధ్రువమండలిదాఁక, పెంపుతో వెలయు ముని | 103 |
| సీ. | భూర్భువస్వర్లోకములు మూఁడు కృతకముల్, జనతపస్సత్యసంజ్ఞములు మూఁడు | |
| గీ. | జలదహనమారుతాకాశములు నహంక్రి, యామహిత్ప్రకృతులు జుమ్మునీమది నిది | 104 |
| క | అల కృతకాకృతకాఖ్యం, గలలోకము శూన్యమునను గల్పాంతమునన్ | 105 |
| గీ. | అకృతకంబులు మూఁడు నత్యంతవిలయ, సమయమున నాశ మొందు సంయమివరేణ్య | 106 |
| వ. | ఆబ్రహ్మాండంబునకు దశగుణోత్తరంబులై సప్తావరణంబు లుండు. అనంతంబగు | |
| | బును బోలి, ప్రకృతియందుఁ బురుషుండు వ్యాపించి చేతనాత్ముండై యుండు. | 107 |
| గీ. | క్రతువుకర్తయుఁ గ్రియయును కర్మపలము, సకలమంత్రంబులు సృగాదిసాధనములు! | 108 |
| వ | అని చెప్పి శ్రీపరాశరుం డిట్లనియె. | 109 |
| క. | విను భానునియరదము మిం, టను దొమ్మిదివేలయోజనంబులు పరవై | 110 |
| వ. | ఆసూర్యునిరథంబుక్రిందట నీపాదండంబునం దగిలి నూటయేఁబదియేడు | 111 |
| సీ. | పాకారినగరి పశ్వోకసార, యనంగ, వివిధసంపదలచే వెలయుచుండు | |
| గీ. | మానసోత్తరగిరికిఁ గ్రమమునఁ దూర్పు, నందు దక్షిణదిశయందు నబ్ధినాథు | 112 |
| శా. | భాతిం దూర్పుననుండి దక్షిణదిశా ప్రత్యగ్దిశోదగ్దిశా | 113 |
| వ. | అహోరాత్రవ్యవస్థానకారణంబు భగవంతుండైన హరియ కానెఱుంగుము. | 114 |
| చ. | రవికిరణంబు లెప్పుడును రాత్రులయందు హుతాశుకీలలన్ | 115 |
| వ. | అగ్నిసూర్యులు పరస్పరానుప్రవేశంబున నాప్యాయనంబు నొందుదురు | 116 |
| ఉ. | తుంబురునారదాదు లతిదోహలు లై తనకీర్తి పాడ ది | 117 |
| గీ. | ఉష్ణకరుఁ డుత్తరాయణం బొందునపుడు, మకరమున కేగునంత కుంభంబు నొందు | 118 |
| ఉ. | కర్కటకంబు ద్రొక్కి కుతుకంబు దలిర్పఁగ సింహకన్యలం | 119 |
| పంచచామరము. | కొలందిగా ధ్రువుండు మేరుకూటలగ్నకాలచ | 120 |
| వ. | అయనద్వయంబునందును మార్తాండుండు శీఘ్రమందగతుల నడచుకతంబున | 121 |
| సీ. | పంకజగర్భుశాపంబునఁ బ్రత్యహం, బును మృతిఁబొందుచుఁ బుట్టుచున్న | |
| గీ. | ధారలై తాకి దైత్యులతలలు ద్రుంచు, మగుడి సంధ్యలఁ బుట్టి యిమ్మాడి జత్తు | 122 |
| ఉ. | ఆదిని వహ్ని నిండె ప్రధమాహుతిచేఁ బరితుష్టి నొందు ఛా | 123 |
| వ. | ఇట్లు మందేహుల జయించి. | 124 |
| గీ. | లోకరక్షణపరులు సుశ్లోకు లధిక, తరతపోధను లత్యంతధర్మపరులు | 125 |
| వ. | నిమేషకాష్టకళాముహూర్తపరిమాణంబులు నీకుం జెప్పితిం గదా. అట్టి | 126 |
| గీ. | మేషతులలయందు మిహిరుండు వసియింప, సమము రేయిఁబగలు విమలచరిత | 127 |
| వ. | పదేనహోరాత్రంబులు పక్షంబు, పక్షద్వయంబు మాసంబు. మాసద్వ | 128 |
| గీ | వరుస సంవత్సరము బరివత్సరంబు, బ్రాహ్మణోత్తమ యివ్వత్సర మనువత్స | 126 |
| వ. | అందుఁ బ్రథమంబు సంవత్సరంబు, ద్వితీయంబు పరివత్సరంబు. తృతీయంబు | 127 |
| చ. | నరనుత చక్రవాళగిరి నాలుగుదిక్కుల లోకపాలురున్ | 128 |
| వ. | వారలు సుధన్వుండును, శంఖపుండును, హిరణ్యరోముఁండును, కేతుమంతుం | 129 |
| గీ. | కమలభవునిపగటి కడపల సకలభూతములు విలయ మొందు దానిపేరు | 130 |
| చ. | క్రమగతి బ్రహ్మహత్యయుఁ దురంగమమేధము చేసినట్టి దు | 131 |
| గీ. | ధరణినుండి ధ్రువపదముదాఁక భూతసం, ప్లవము చెల్లును ఋషిపదముకన్న | 132 |
| సీ. | బ్రాహ్మణవర! విష్ణుపద మతిదివ్యంబు, తతము తృతీయపదంబు, వ్యోమ | |
| గీ. | లోకసాక్షులై వెలుంగుధర్మధ్రువాదు, లును దానియందనె నిలిచియుంద్రు | 133 |
| మ. | తెలివిం దత్పద మంది యాధ్రువుఁడు మేధీభూతుఁడై సంతతో | 134 |
| వ. | విష్ణుపదంబున ధ్రువుండు, అతనియందు సర్వజ్యోతిస్సులు వానియందు మేఘం | 135 |
| మ. | సిరు లొప్పం బ్రభవించె నందు నమరశ్రీపీనవక్షోరుహాం | 136 |
| సీ. | సకలలోకోన్నతస్థానస్థితౌత్తాన, పాదిశిరంబుపైఁ బాదుకొనియె | |
| | గళితసుధారససతుష్టబుధశ, శాంకమండలిఁ గొనియాడఁజేసె | |
| గీ. | అచటినుండి యసితయలకనందాభిధ, చక్షుభద్ర యనెడు సంజ్ఞ లమర | 137 |
| క. | మేరుగిరిదక్షిణమునఁ గ, ళారుచి ప్రవహించు నయ్యలకనందం గౌ | 138 |
| చ | హరవరమస్తకాంచితజటావలి వెల్వడి, చంద్రమశ్శర | 139 |
| వ | ఈగంగాజలంబులయందు స్నాతులగువారలకు సకలపాపప్రణాశనంబును | 140 |
| ఉ. | ఆకమలాక్షురూపము నభోంతమున న్వెలుగొందు శింశుమా | 141 |
| ఉ | ఆరయ శింశుమారతనుఁడైన జనార్దనుమానసంబునన్ | 142 |
| క. | ఇనుఁ డెనిమిదిమాసంబుల, తనకరముల నవనిరసము తగఁ గైకొని నా | 143 |
| చ. | దినమణి వాయునాడిమయతీక్ష్ణమయూఖచయంబుచే జలం | 144 |
| సీ. | కమలాప్తుఁ డాకాశగంగాంబుపూరముల్, తినమయూఖములఁ గైకొని పయోద | |
| గీ. | స్నాన మని యెఱుంగు సంయమివర యిది, పాపనాశనమ్ము భవ్యతరము | 145 |
| క. | సరి కృత్తికరోహిణిమృగ, శిరమున రవి మొగులు లేక చెలఁగఁగ ధరపై | 146 |
| వ. | మేఘసముత్సృష్టంబగు జలంబు సకలప్రాణులకు నోషధులకు జీవనకరంబగు, | 147 |
| క | విను నాల్గువేలమీఁదట, నెనుబదియోజనములపొడ వెక్కును దిగు సూ | 148 |
| వ. | దేవర్షిగంధర్వాప్సరోగ్రామణిసర్పరాక్షసులచేత నాదిత్యుండు సతతాధి | |
| | బను సర్పంబును సహజన్యయగు నచ్చరయు హూహూయను గంధర్వుఁడును | |
| | సూర్యునిరథంబుపై వసియింతురు. వీరలు లోకప్రకాశనార్థంబు క్రమంబున | 149 |
| సీ. | ధీరేంద్ర యీయేడుతెఱఁగులవారును, సరిజోదరదివ్యశక్తిబృంహి | |
| గీ. | అదియుఁగాక భానుఁ డస్తమితుఁ డయ్యె, నుదితుఁ డయ్యె ననుచు నుర్విజనము | 150 |
| వ. | అని యడిగిన మైత్రేయునకు శ్రీపరాశరుం డిట్లనియె. | 151 |
| క. | విను మెంద ఱున్నఁ గానీ, దినకరుఁడే ముఖ్యుఁ డతనితేజంబుననే | 152 |
| ఉ. | భూమిసురేంద్ర యిజ్జగముఁ బ్రోఁచుటకై విలసించు ఋగ్యజు | 153 |
| క. | రేపుల ఋఙ్నివహంబును, మాపుల సామవ్రజంబు, మధ్యాహ్నములన్ | 154 |
| వ. | సర్గాదియందు శ్రీమన్నారాయణుండు సృష్ట్యర్థంబు రజోగుణం బవలంబించి | 155 |
| చ. | సమధికవిష్ణుశక్తిపరిసర్పితుఁడై సవితృండు ఘోరసం | |
| | త్యము నుదయంబు, నస్తమయ మందుటలేదు త్రయీమయాత్ముఁ డ | 156 |
| చ. | సుముఖత శుక్లపక్షమున సోముఁడు భాస్కరు భాన్వనుప్రవే | 157 |
| వ. | దేవతలకుఁ బక్షతృప్తియు, పితరులకు మాసతృప్తియు, మర్త్యులకు నిత్యతృప్తి | 158 |
| సీ | మూడుచక్రములు సోమునిరథంబునకును, కుందాభములు పదిఘోటకములు | |
| గీ. | సలిలములు చొచ్చి వీరుదుచ్చయము చొచ్చి యర్కమండలిఁ జొచ్చు నయ్యర్కుకిరణ | 159 |
| వ. | చంద్రుండు జలవీరుత్సూర్యమండలంబులు చొచ్చినకాలం బమావాస్య యనం | 160 |
| గీ. | అవనిదేవ పిశంగవర్ణాష్టతురగ, వాహ్యమై సర్వసన్నాహవంతమై ప్ర | 161 |
| క. | సవరూధం బనుకర్ష, స్తవనీయం బష్టభూమి జ తురగవాహ్యం | 162 |
| గీ. | అరుణసంభవపద్మరాగారుణాష్ట, తురగసంవాహ్యకనకబంధురరథంబు | 163 |
| చ. | ధవళహయంబు లెన్మిది యుదగ్రతఁ గట్టిన పైఁడితేరిపై | 164 |
| గీ. | శబలవర్ణంబు లాకాశసంభవములు, నైనయెనిమిదిగుఱ్ఱంబు లానియున్న | 165 |
| క. | ఎనిమిదినల్లనిగుఱ్ఱము, లనువుగ వహియించు ధూసరాభరథము పెం | 166 |
| క. | ధూమలరుచి లాక్షావ, ర్ణామితవేగంబునైన నశ్వాష్టక ము | 167 |
| వ. | ఇది నవగ్రహంబులరథంబులతెఱంగు. | 168 |
| క. | రవిఁ బట్టి విడుచుఁ బదపడి, ధవళకరునిఁ బట్టి విడుచుఁ దత్తత్పర్వ | 169 |
| వ. | ఈనక్షత్రగ్రహతారలు రానులు నన్నియు ధ్రువునియందు వాతరశ్మిబద్ధం | 170 |
| క. | వనజాతపత్రనేత్రుఁడు, మునిపుంగవ శింశుమారమూర్తిధరుండై | 171 |
| వ. | ఆశింశుమారంబునకు నుత్తరహనువున నుత్తానపాదుండును, అధరంబున | 172 |
| గీ. | భువనములు జ్యోతిరుచ్చయంబులు వనంబు, లద్రులు దిశల్ నదీసముద్రాదికములు | 173 |
| వ. | అశేషజగన్మూర్తియైన భగవంతుండు జ్ఞానస్వరూపుండు గాని వస్తుభూతుం | 174 |
| క. | విను భూమి యనఁగ మృత్తిక; యనఁగ ఘటం బనఁ గపాల మన చూర్ణ మన | 175 |
| వ. | అట్లు సచరాచరంబైన జగంబంతయు జ్ఞానస్వరూపుండైన భగవంతుండు. | 176 |
| క. | సవనపశుపావకర్త్వి, ఙ్నివహము స్వర్గఫలసామగీతి స్వరభో | 177 |
| క. | అని చెప్పిన మైత్రేయుం డనుమోదరసార్ద్రహృదయుఁడై యిట్లను నో | 178 |
జడభరతోపాఖ్యానము
| క. | సుమహిత సాలగ్రామా, శ్రమమున భరతుండు తపము సమ్యగ్భంగిన్ | 179 |
| చ. | పలుదెస లిచ్చు సంగములఁ బాసి వివిక్తతపోవనంబులన్ | 180 |
| క. | భరతమహీపతి పావన, చరితం బెఱిఁగింపుమయ్య చయ్యన నాకున్ | 181 |
| వ. | అని యడిగిన మైత్రేయునకు శ్రీపరాశరుం డిట్లనియె. | 182 |
| క. | భరతుఁడు హరిపదపూజా, నిరతుం డంతస్సపత్ననిర్హరణకళా | 183 |
| మ. | నుతవిన్యస్తమహీభరుం డగుచు నాక్షోణీతలాధీశుఁ డూ | 184 |
| సీ. | యజ్ఞేశ సర్వభూతాత్మ భూతాత్మక, యచ్యుత పుండరీకాయతాక్ష | |
| | శ్రీమదనంతపక్షికులేంద్రవాహన, కేశవ నిజజనకేశహరణ | |
| గీ. | అప్రమేయ హృషీకేశ యనుచు నెపుడు, పలుకుఁగాని యొకప్పుడు కలలనైన | 185 |
| క. | అగణితమతి నతఁ డన్యము, లగుకర్మము లాచరింపఁ డాదరలీలన్ | 186 |
| క. | ఒకనాఁ డభిషేకార్ధం, బకుటిలుఁ డారాచతపసి యతిశుద్ధజలా | 187 |
| క. | అంతర్జలమున లక్ష్మీ, కాంతుపదాంభోజయుగ్మకము తలఁచుచు ని | 188 |
| చ. | అటకుఁ బిపాసచే నొగిలి యప్పుడు గర్భిణియైన లేడియొ | 189 |
| క. | మృగపతి గర్జించిన భీ, తగతిన్ గడు పవియ నెగిసి ధరణీస్థలిఁ ద | 190 |
| గీ. | రాజితదయాంబురాశి యారాచతపసి, దాని నప్పుడ యాశ్రమస్థలికిఁ దెచ్చి | 191 |
| సీ. | నటనగా నుటజాంగణమున గంతులు వేయు, మురియుచు నవకుశముష్టి మేయు | |
| గీ. | కెలన తననీడఁ గన్గొని క్రేళ్లు దాఁటు, నేల మూర్కొని పలుమారు నింగి చూచు | 192 |
| క. | సుతులపయి సతులపై ధన, వితతులపైఁ బ్రేమ విడిచి విపినమునఁ దపో | 193 |
| వ. | ఒక్కొక్కనా డమ్మృగంబు వనంబునకుం బోయి రాక తడసిన. | 194 |
| చ. | ప్రమదము గూర్చు నాదుమృగరత్నము కానకుఁ బోయి రాదు వ్యా | |
| | ద్రము తినెనో నిజంబుగ వినాశము నొందిన చందమైనఁ బ్రా | 195 |
| వ. | అని తలపోయుచుండు. | 196 |
| గీ. | స్నానతర్పణసంధ్యాప్రధానవిధులు, మాననీయహరిధ్యానమంత్రవిధులు | 197 |
| మ. | పురుషశ్రేష్ఠుఁ డతండు సర్వనియమంబు ల్మాని యెల్లప్పుడున్ | 198 |
| క. | అనవరతహరిణలాలన, ననుపమితసమాధిభంగ మయ్యె నతని క | 199 |
| ఉ. | కన్నుల నశ్రుపూరములు గారఁ గుమారకులీల నేణ మ | 200 |
| క. | నిరతహరిణైకభావన, నరపాలకతాపసుఁడు పునర్జన్మం బా | 201 |
| వ. | ఇవ్విధంబున సప్పురుషప్రకాండుండు జంబూషండభూమండలంబున హరిణంబై | 202 |
| ఉ. | అంబుజగర్భవంశ్య! విను మప్పటికిన్ శుచియైన యోగివం | 203 |
| గీ. | గుప్తమహదాత్ముఁ డాయోగికులవిభుండు, జడునికైవడి నున్మత్తుచందమునను | 204 |
| సీ. | నిరుపమసంస్కారవరమలీమసదేహు, ననుకలారచితబోధనవగాహు | |
| | కదశనపరమాన్నకబలతుల్యోత్సాహు, పరిభూతఘోరాంతరరిసమూహు | |
| గీ. | ధీరు కుహనాజడీభూయహారు నిత్య, విష్ణుచింతనకార్యు నావిప్రవర్యుఁ | 205 |
| క. | జనకుఁడు పరలోకము చెం, దిన భాతృపితృవ్యు లడరి దినదినమును నొ | 206 |
| క. | పిలిచినఁ బలుకఁడు పలికినఁ, బలుబూతులు పలుకుఁ దనదుపజ్జకు నరుఁ డే | 207 |
| గీ. | పిలిచి కడుపుకూడు పెట్టి చెప్పినపను, లేమియైనఁ జేయు నేమి చెప్ప | 208 |
| వ. | ఇట్లు తనయోగసిద్ధికి సమ్మర్దంబు గాకుండ లోకవ్యవహారంబులు మాని నిరంతర | 209 |
| సీ. | క్షత్తయన్ బేరిటి సౌవీరపతి దుఃఖ, కారణంబైన సంసారసుఖము | |
| గీ. | మంసమున కెత్తఁ గర్మశేషానుభవము, గావలెనటంచు వాహకగణమునడుమ | 210 |
| మ. | ధరణీదేవుఁడు మూఁపుమీఁద శిబికాదండంబు విజ్ఞానని | 211 |
| క. | వాహకులఁ జూచి నరపతి, యోహో యీవిషమగమన ముడుగుఁ డనిన నీ | 212 |
| మ. | ధరణీదేవునిఁ జూచి వేసరితివో? దవ్వేగితో? మోచునే | 213 |
| చ. | బలిసినవాఁడఁ గాను, విను పల్లకి మోచినవాఁడఁ గాను, నా | |
| | నలుగనటన్న రా జనియె నల్లదె పల్లకీదండె మూఁపుపై | 214 |
| వ. | అనిన బ్రాహ్మణుం డిట్లనియె. | 215 |
| గీ. | భూపవర యిప్పు డీ వేమి పోలఁ గంటి, వది యెఱిగింపు పిదపఁ జెప్పెదవు గాని | 216 |
| ఉ. | పల్లకి మోచినాఁడ విదె పాయదు మూఁపున దండెయంచు నీ | 217 |
| సీ. | వసుధపై పాదము ల్వానిపై జంఘలు వానిపై నూరులు వానిపైని | |
| గీ. | భూతములు మోచు నంతియె భూమిపాల, యవియు నడుచు గుణప్రవాహమునఁ దగిలి | 218 |
| వ. | ఆత్మశుద్ధుం, డక్షరుండు, శాంతుండు, ప్రకృతికంటెఁ బరుండు, వృద్ధిక్షయ | 219 |
| క. | బలుపును దరుగును నెఱుఁగక, కలకాలము నొక్కతీరుగా నుండంగా | 220 |
| వ. | భూమిపాదజంఘాదులకు నాకు శిబికాభారంబు సమంబ శిబికాభారంబు | 221 |
| క. | నరపతియును శిబిక యతి, త్వరితగతిం డిగ్గనురికి తచ్ఛ్రీపాదాం | 222 |
| క. | విడువిడుఁడు శిబిక నే మీ, యెడ త ప్పొనరించినాఁడ నెఱుఁగక నన్నున్ | 223 |
| క. | నీ వెవ్వ రేమిటికిఁగా, నీవిధమున నుండవలసె నేమిపనికిఁగా | 224 |
| క. | నే నిట్టివాఁడ నని భూ, మీనాయక చెప్పఁదరమె మీ రనుశబ్దం | 225 |
| గీ. | అవనినాథ యనాత్మయం దాత్మబుద్ధి, నాచరించి యనాత్మోక్తమైన శబ్ద | 226 |
| క. | నాలుక దంతోష్టంబులు, తాలువులును నిఖిలశబ్దతతిఁ బుట్టింపన్ | 227 |
| గీ. | ఇన్నియును శబ్దజననైకహేతువులుగ, నొక్కవాక్కె యనుచు బల్కు నోనృపాల | 228 |
| క. | తలయును చేతులు మొదలుగఁ, గల యంగప్రతతి తనకుఁ గలుగుశరీరం | 229 |
| గీ. | పరుఁడు నాకన్న నొకఁడున్న భంగియైన, నితఁడొకఁడు నేనొకం డనుమతము కలుగు | 230 |
| క. | నీపల్లకి యిది నీవున్, భూపతి వేమెల్ల మోచుపురుషుల మిది నీ | 231 |
| గీ. | ధరణివర వృక్షమునఁ గల్గి దారు వందు, శిబిక యనఁ గల్గె శిల్పవైచిత్రిచేత | 232 |
| క. | నిను వృక్షసమారూఢుం, డని కానీ దారురూఢుఁ డని కానీ,యో | 233 |
| క. | విను ఛత్రశలాకాదుల, కనయము భేదంబు సిద్ధమైన నెచటికిన్ | 234 |
| చ. | పురుషుడు కాంత గోవ్రజము భోగి విహంగమ ఘోటకంబు కుం | 235 |
| గీ. | అధిప రాజని భటుఁడని యన్యమైన, వస్తువని యంట తెలియనివార్తసువ్వె | 236 |
| క. | జనకుండవు తనయుకునం, దనుఁడవు తండ్రికి సపత్నునకు రిపుఁడవు మ | 237 |
| గీ. | శిరము నీవు నీది శిరమొ యయ్యుదరంబు, నీవొ యుదర మెన్న నీదియొక్కొ | 238 |
| క. | తలఁప సమస్తావయవం, బులకు న్వేఱైన నీవు భూపాలక యే | 239 |
| వ. | ఇవ్విధంబునఁ దత్వస్థితి వర్తింప నే నిట్టివాఁడనని యెట్ల చెప్ప నేర్తునని యాబ్రాహ్మ | 240 |
| సీ. | శిబిక నే మోవను శిబిక నాపై లేదు, నాకన్న దేహ మన్యంబు శిబిక | |
| గీ. | కపిలమునిఁ జేరి పరిమార్థకలనఁ దెలుతు, ననుచుఁ జనుచోటఁ దెరువును వినుతతత్త్వ | 241 |
| వ. | సర్వభూతేశ్వరుండైన విష్ణుడు జగద్రక్షణార్థంబు కపిలుండై యవతరించె. | 242 |
| క. | ఇలలోఁ బరమార్థార్థం, బులు శ్రేయము లెన్నియైన భూవర కల వం | 243 |
| గీ. | ధరతనయ రాజ్యలాభంబు తలఁచి నరుఁడు, దేవతారాధనము చేసి దీనిఁ గాంచు | 244 |
| చ. | తలపఁగ స్వర్గలోకఫలదాయక మౌ క్రతుకర్మ మెంచఁగాఁ | 245 |
| వ. | పరమార్థంబైన శ్రేయస్సు సంక్షేపరూపంబునం జెప్పెద. ఏకుండును, వ్యాపియు, | |
| | యిది యేమని విచారించు సౌవీరపతిం జూచి యమ్మహాబ్రాహ్మణుం డద్వై | 246 |
| గ. | ఋభు నామధేయుఁ డబ్జ, ప్రభవతనూభవుఁడు జ్ఞానభాసురుఁ డగ్ని | 247 |
| వ. | పులస్త్యపుత్రుండైన యన్నిదాఘుండు ఋభునకుం బరిచర్య చేసి యతనివలన | 248 |
| సీ. | గురుఁడు శిష్యుని జూడగోరి యప్పురి కేగి, తద్గృహద్వారంబుదండ నిలువ | |
| గీ. | ననిన మాయింటఁ గలవు పాయసగుడోప, కలితమోదకసాజ్యముఖ్యంబులైన | 249 |
| క | ఇవియన్నియును కదన్నము, లవహితమతి మృష్టమైన యన్నం బిడుమ | 250 |
| వ. | నిదాఘపత్నియు నట్ల శుచియై యలంకరించుకొని మృష్టాన్నంబు పెట్టిన యథే | 251 |
| సీ. | మునినాథ తృప్తి యయ్యెనె తుష్టి గల్గెనే యాహారమున మనం బలరెనయ్య | |
| గీ. | నాఁకలియు ధాతువు జలంబు నరిగిపోవ, దప్పియును బుట్టు మర్త్యబృందమున కెల్లఁ | 252 |
| వ. | క్షుధ పుట్టకుండుటం జేసి నిత్యంబు తృప్తియ మనస్స్వాస్థ్యంబు తుష్టి యనఁబరఁగు. | |
| | కిం బోయెద వెచ్చటనుండి వచ్చితివని యడిగితి, వినుము. పురుషుం డాకాశంబు | 253 |
| చ. | ప్రమదమున ఋభుండు నగరంబునకుం జనుదెంచి బాహ్యదే | 254 |
| గీ. | వినుము భూపతి వాహ్యాళి వెడలి మగిడి, పురికి వడినేగు సమ్మర్దమునకు వెఱచి | 255 |
| క. | జనపతి యెవ్వం డాతని, జన మెయ్యది యనిన నదె గజముమీఁద మహీ | 256 |
| క. | సామజ మెయ్యది యెక్కిన, భూమిపతి యెట్టివాఁడు పోలింపుమనన్ | 257 |
| వ. | అనిన యోగీంద్రుం డిట్లనియె. | 258 |
| క. | క్రిందిది మీఁదిది యని పో, లం దెలియదు నాకు దీనిలావు దెలుపు మీ | 259 |
| చ. | పలుకులు మాని యాఋభునిపై నతఁ డెక్కి మునీంద్ర మీఁద ని | 260 |
| గీ. | ఇదియు నాకుఁ దెలియ దెఱిఁగింపు మిదె నీవు, రాజ వేను కుంజరంబ నైతి | 261 |
| వ. | అమ్మహానుభావుని దిగి వచ్చి చరణంబులు పట్టుకొని నీవు ఋభుండవు గావలయు నిత | 262 |
| చ. | పరమవచోవిశేషముల బ్రాహ్మణవర్య! త్వదీయమానసాం | |
| | సరవి నొనర్చు నీదు పరిచర్యలు మెచ్చినవాఁడ గాన ని | 263 |
| వ. | అని చెప్పి యాఋభుండు చనియె. నిదాఘుండును గురూపదేశవిశేషంబున | 264 |
| చ. | భరతనరేంద్రవృత్తము శుభస్థితిఁ జెప్పినఁ బ్రేమ విన్న న | 265 |
| చ. | జగదుపకారికారి నుతసత్యవచోనిగమామృతాంబుధి | 266 |
| క. | ప్రణమన్నిధానధానా, ర్పణమాప్తినిధానదానరాజద్గజర | 267 |
| భుజంగప్రయాతము. | మహానీలశైలేంద్ర మాణిక్యశృంగా | 268 |
| గద్య. | ఇది శ్రీసుభద్రాకరుణాకటాక్షలబ్ధకవిత్వతత్వపవిత్ర వేంకటామాత్య | |
| | ద్వీపంబులు పంచియిచ్చుటయు, జంబూద్వీపేశ్వరుండైన యగ్నీధ్రుని సంతాన | 269 |
