పీఠిక
ఈ విశ్వనాథశతకము వ్రాసిన కవి అమలాపురము సన్యాసికవి. ఈయన నివాసస్థలము విశాఖపట్టణమండలాంతర్గతమగు పాల్తేరు. కవితానుకులాలకుల సంభూతుఁడ ననియుఁ, గాశీపతికి గంగాభవానికి గుమారుఁడ ననియుఁ, దన పత్నియగు కన్నమ్మతోఁ గలసి కాశీనగరమున కేగి విశ్వేశ్వరునిగూర్చి యీ శతకము రచించెననియు శతకాంతమునఁగల పద్యముల వలనఁ దెలియుచున్నది.
ఈ కవి శతకములను నూరింటికిఁ బైగ రచించెననియుఁ, గట్టమూరి కామేశ్వరకవి శిష్యుఁడనియు, రామాయణము రుద్రాక్షమహత్వము లోనగు గ్రంథములు రచించెననియుఁ గవిశిష్యులలో నొకరగు దేవులపల్లి చంద్రశాస్త్రిగారు రచించిన మాలికవలనఁ దెలియనగును.
ఈ సన్యాసికవి శాలివాహనశకము 1782 సరియగు క్రీ.శ. 1860లో జనించినటులఁ గవికి శిష్యుఁడగు దేవులపల్లి చంద్రశాస్త్రిగారు రచించిన యీ క్రింది పద్యమువలన స్పష్టముగాఁ దెలియుచున్నది.
సీ.
తన వంశకర్తయై తనరారు శాలివా- | హనమహారాజు శతాబ్దములు క-
వార త్రియామాదియై రహిన్ గను సమ- | యంబున నమలాపురాన్వయామృ-
ఈ సన్యాసికవి కంత్యనియమాదులయం దభిరుచి మెండు. ఇంతవఱ కీ కవిశతకములలో నైదాఱు మాత్రమే లభించినవి. ఈయన వ్రాసిన గ్రంథము లెన్ని కలవో యవి యెందు గలవో విశాఖపట్టణమండలవాసులు శోధించి ప్రచురించుట కర్తవ్యము.
శ్రీవిశ్వనాథశతకము
సీ.
శ్రీవిశాలాక్షీమనోవారిజార్యమ | యమదోర్బలోద్రేకహరణచతుర
గీ.
శాంతరసమూర్తి దేవతాచక్రవర్తి | శమితసుజనార్తి పరిహృతజననజార్తి,
1
సీ.
కలభ కీర పిపీలికారాజి రాజీవ- | యానోక్తినవ్యరోమాళివదన
పులినమేరునమేరు పుష్పఖండేందు స- | త్కటి పయోధర నాభి గండభాగ
గీ.
కలిత లసదన్నపూర్ణాంబికాముఖాబ్జ- | బాలసూర్య సదాపరిపాలితార్య,
2
సీ.
జయజయ శయకుశేశయసంభృతకురంగ | జయ దుష్టజనసముదయవిభంగ
గీ.
జయ మహోదార జయ నిరామయశరీర | జయ దయాపూర జయ సమిజ్జయవిచార,
3
సీ.
దీనసంఘాతచేతోనీరజాత మ- | త్తాళివరాయ తుభ్యం నమోస్తు
గీ.
అంచు సతతము నే వినుతించుచున్న | కించిదనుకంపమున విలోకింప వహహ,
4
సీ.
శ్రీభవానీవర సితకంఠ హర వామ- | దేవ మహాదేవ దేవదేవ
గీ.
నహరహంబును నే మహామహుఁడు నుడువు | నతఁడు కైవల్యమొందుటే యబ్బురంబ,
5
సీ.
కామగర్వవిఫాల సామజాజినచేల | సామగానవిలోల శరణు శరణు
గీ.
సంతతద్యోధునీజూట శరణు శరణు | సభ్యరక్షానిరాఘాట శరణు శరణు,
6
సీ.
తిలగత తైలంబు తెఱఁగునఁ బూసల- | లోని దారము మాడ్కి మానిలోని
గీ.
నరయమశకాది దంతిపర్యంత జీవ- | గణమునందున నుందువు కానరావు,
7
సీ.
హరివిరించులు కిటిహంసరూపములఁ ద్వ- | దాద్యంతములు గాననందువలన
గీ.
శరభసాళువమై నరహరినిఁ గెలిచి- | నందువలన మహాదేవుఁడవు నిజంబు,
8
సీ.
ఆరావ మొక్కటి భేరీమృదంగాది | వాద్యవిశేషము ల్వరుస వేఱు
కాంచన మొక్కటి కటకాంగదాది నా- | నావిధోజ్జ్వలభూషణములు వేఱు
గీ.
గరిమఁ బరమాత్మమూ ర్తి యొక్కరుఁడ వీవు | కాయములు భిన్నరూపముల్ గావె తలఁప,
9
సీ.
విమలభవత్కథల్ వినని కర్ణములు క- | ర్ణములా పురాణకూపములు గాక
గీ.
నిజపదానతకృతబోధనిర్నిరోధ | కుటిలవర్గమృగవ్యాధ గురుసుమేధ,
10
సీ.
ఆశ్రితకల్పక మంచు స్థాణువు నెట్టు- | లింద్రాది సురలాశ్రయించి రొక్కొ
కులగోత్రములు లేని గూఢమార్గున కెట్లు | కులగోత్రపతి తన కూతునొసఁగె
గీ.
లిలఁ బురాకృతపుణ్యంబు గలుగ నెట్టి- | వార లధికారులౌట ధృవంబుగాదె,
11
సీ.
అతులితాష్టైశ్వర్యయుతుఁ డౌట చిత్రమే | రాజశేఖరుఁడయి ప్రబలు కతన
గీ.
నిట్టి మహిమంబు లెవ్వరియెడఁ గలుంగు- | నట్టి నినుఁ బ్రార్థన మొనర్తు ననుదినంబు,
12
సీ.
ఆదిభిక్షుఁడవయ్యు నఖిలేశ్వరుండ నా | నలరారు టిది విస్మయంబు గాదె
యున్మత్తము వహించి సన్మార్గవర్తి నా | విహరించితివి కడువింతఁ గాదె
గీ.
వ్యత్యయంబయ్యె నీ నడవడిఁ గనంగఁ | బ్రత్యయముసేయు భక్తులపట్ల నట్ల,
13
సీ.
ఎఱుకులవాఁడవై యెనఁగాని ఘనగోని - | షాదుండవౌట నిశ్చయము గాదె
గీ.
శ్రీద వారితసూరివిషాద సుప్ర- | సాద జితమత్తకరిమానుషాద పాహి,
14
సీ.
నీలకంఠ యటన్న నిలుచునే నిశ్శేష- | వృజినవ్రజోగ్ర దర్వీకరములు
గీ.
నీదు నామమహత్తు వర్ణింపఁ దరమె | కింపురుష సిద్ధసాధ్య నిలింపులకును,
15
సీ.
స్ఫురదణిమాది విభూతులు గలుఁగఁగా | నింటింట భిక్షకు నేఁగనేల
గీ.
మతవిరోధులు శంభుఁ డమంగళుండ- | టన్నఁ దవులదె నా మది విన్నఁదనము,
16
సీ.
మారునిఁ గాలిచి మరుభూతి మైనిండ | మలయజంబు విభాతి నలఁదినావు
గీ.
యిటుల సేత పరాక్రమం బెఱుకపడుట- | కో యపస్మారిగుణమొ నాకు సెలవిమ్ము,
17
సీ.
ఏ మహాత్మునకును హేమావనీధ్రంబు | రమణీయకార్ముకరాజమయ్యె
గీ.
నింతవానికి నగ్నత్వమేలఁ గల్గె | నేమి మర్యాదొ తుదమొద లెఱుఁగరాదు,
18
సీ.
శ్రీమజ్జగద్గురునామధేయుఁడవయ్యు | నురుగణపాల శిష్యుండవైతి-
గీ.
సామి నీ భక్తసులభత యేమి చెప్పఁ - | జిత్రమో యప్ప సతతపోషితకకుప్ప,
19
సీ.
సద్భక్ష్యభోజ్యచోష్యములు భుజిష్యుల- | కిచ్చి క్ష్వేళము భుజియించినావు
గజసైంధవములు కింకరకోటులకు నిచ్చి | వృషభవాహనుఁడవై వెలసినావు
గీ.
యెన్ని జన్మములెత్తిన నిన్ను గెలువఁ | దగును నీవంటి విభుఁ డేడి దాసులకును,
20
సీ.
భూతేశ నాకు నీవే తండ్రివి నగేంద్ర | పుత్రిక తల్లి సవిత్రి గంగ
గీ.
వేయునన నేమిటికి కౌద్రవేయవలయ | పుడమిలోపల మా కేడుగడయు నీవె,
21
సీ.
నీ తనుజన్ముండు నిఖిలవిద్యల కెల్ల | దేశికస్వామియై తేజరిల్లె
నీ కడియంబైన కాకోదరవరుండు | మహితభూభరణసమర్థుఁడయ్యె
గీ.
నభవ నీవు జగజ్జనకాఖ్యఁ బూని- | తౌర నినుఁ గొల్చువారి భాగ్యము కొఱఁతయె,
22
సీ.
శివ యన్న మాత్రనే చేకూరు నైహికా- | ముష్మికములు భక్తముఖ్యులకును
గీ.
తొలఁగు ద్విపద త్రినేత్ర చతుర్భుజములు | నైదుమొగములు గలుఁగు మహాత్మ వింత,
23
సీ.
వారణాశీశ తావకదర్శనం బబ్బ | వారణాదులమీఁది వాంఛయేల
గేరి కేదారసుక్షేత్రేశుఁ గన్నఁ గే- | దారసుక్షేత్రచింతనమదేల
గీ.
శ్రీగిరీశు నిరీక్షింపఁ జెందదే య- | శేషసంపత్తి హృతవిపశ్చిద్విపత్తి,
24
సీ.
భవవార్ధినిర్మగ్నభక్తులఁ దరిఁ జేర్చఁ | దారకేశ్వరుఁడవై తనరినావు
గీ.
యిహపరము లబ్బవే భువినించుకేని | బ్రతిదినము నిన్ను స్మరియింపఁ బరమపురుష,
25
సీ.
వ్యాఘ్రేశ్వరాభిధేయము వహించితి మాను- | షాఘౌఘరురు పలాయనము సేయ
గీ.
మృగఖగాహిద్రుమాఖ్యల నెగడితౌర | వాటి భాగ్యంబుఁ బొగడ నెవ్వరి తరంబు,
26
సీ.
నీవు న్యగ్రోధావనీజమై యుండంగ | శౌరి తద్వటపత్రశాయియయ్యె
గీ.
నీ రహస్యంబు లెఱుఁగరొకో రమేశ్వ- | రేశ్వరుల నెడఁగావింతు రిలఁ గుజనులు,
27
సీ.
తన్నవే విధునిఁ బదాఱు వ్రక్కలు గాఁగ | దయఁ గ్రమ్మఱఁగ మూర్ధ్నిఁ దాల్చినావు
గీ.
నిగ్రహానుగ్రహంబులు నీకె తగును | రుద్ర కారుణికాగ్రేసరుండవగుట,
28
సీ.
ఆమ్నాయహయ నీకు హంసవాహన మహా- | ననదేశములు సాహిణములు గావె
గీ.
నీవు వేధోండములలోన నిండియుండ | తథ్యమే గాదె యేతద్విధంబు దెలియ,
29
సీ.
బికిరమెత్తుట మానుపింతు నీకందునా | యెద్దొక్కటే కృషి యెట్టులగును
గీ.
యేమి సేయుదుఁ దండ్రి మదీప్సితంబు | తీరదయ్యెను నా దురదృష్టమరయ,
30
సీ.
ఒకవేళఁ గుంభకారకు భంగి బ్రహ్మాండ- | భాండనిర్మాణతత్పరుడవగుచు
పాంచాలికుని లీలఁ బ్రాణుల నాడింతు- | వొకవేళ చర్మపుత్రికల కరణి-
గీ.
వీశ నీ చర్యలెన్న వాతాశవర్య- | దివిషదాచార్యులకునైనఁ దెలివి గలదె,
31
సీ.
తాండవలీలాప్రియుండవు గావున | డమరు డాంనిన విడంబము దగు
గీ.
భూమినే భూమికకుఁ దగు భూమవస్తు- | వులను గూర్చుట వేషికి యుక్తమె కద,
32
సీ.
తావక శరసంగతంబయ్యె నేణశా- | బక మేమి తొల్లి తపంబుఁ జేసె
యుష్మదీయస్కంధయుతమయ్యె నేనిఁక- | కళవసం బే నిష్ఠగతిఁ జరించె
గీ.
బిల్వ మే వ్రతమున నీకుఁ బ్రీతియయ్యె | నవనిఁ బున్నియ మొకరి సొమ్మౌనె తలఁప,
33
సీ.
కరికాళుఁడొసగు మాకందఫలంబులు | మిక్కుటంబగు కూర్మి మెక్కిమెక్కి
గీ.
తృప్తిఁ దీరక భిక్షాం ప్రదేహి యనుట | జనులు దీర్తురె క్షుత్తు విశ్వంభరునకు,
34
సీ.
వేదముల్చదివెనే వేదండము స్వతుండ- | మున వారిఁ దెచ్చి మజ్జన మొనర్ప
ఘనపురాణంబులు వినెనే కి- | రాతుండు పిశితఖండంబు లర్పించుటకును
గీ.
యేమివిద్య లు త్వత్టాక్షేక్షణములఁ | జూచినఁ గృతార్థులగుదురు నీచులైన,
35
సీ.
అభిషేకయోగ్యంబులగు నారికేళంబు- | లను లేపయోగ్య చందనము లక్ష-
గీ.
లగములయ్యు నెంతేని ధన్యత వహించె | యుష్మదష్టవిధార్చనాయోగ్య ఫణితి,
36
సీ.
శైలూషదళ మొక్క టేలాగు నర్పింతు | మారేడువనములో మలయు నీకు
గీ.
నైన సద్భక్తితోడుత నే నొసంగు | పత్రపుష్పఫలాంబు సపర్యలు గొను,
37
సీ.
నీచుఁడు వీఁడని నెమ్మదినుంచక | భ్రమరకీటన్యాయ పటిమ నెఱపు
గీ.
గాదు మామక యత్న మొకానొకతఱి | కాకతాళఫలన్యాయ ఘటనఁ గాదె,
38
సీ.
బహుపాతకుఁడనంచు భయము నొందఁగనేల | పతితపావన ఘనవ్రతము నీది
గీ.
యే ప్రకారంబునఁ గనఁగ నేది శంక | నిను నొకించుక సేవించు జనులకింక,
39
సీ.
కామాంధకారివి గావున వర్ణివై | మేనకాత్మజను భ్రమించుటెల్ల
గీ.
నెంతవారికి నైనను వింత గాదె | సంతతంబు భవత్ప్రౌఢి చింతసేయ,
40
సీ.
వేమారు శ్రీమహావిష్ణువల్లభ యంచుఁ | బలుమరు బ్రహ్మాది పతియటంచు
గీ.
నిగమములు బల్కఁగ నరుఁడు నియతి నన్య- | దేవతారాధన మొనర్పఁబోవఁ దగునె,
41
సీ.
వికసితమందారవిటపి మాని మిళింద- | మఱుఁగునె వేగ మందారమునకు
పక్వరసాలాంఘ్రిపము మాని చనునె శు- | కంబు దుత్తూరసాలంబునకును
గీ.
నీ పదధ్యాననిరతుఁడై నెగడు జనుఁడు | చేరి పెరవేలుపుల నుతిసేయఁ జనునె,
42
సీ.
బూతి నెన్నొసటపైఁ బూసెదనంటినా | కీలికీలలు సోకి కాలునేమొ
గీ.
యుగ్రమూర్తివి దయఁ జూడకున్నఁ జేరఁ- | దీసి బ్రోవదె యార్య దయాసమగ్ర,
43
సీ.
ఏ నవీనాశ్వంబుపై నధిష్ఠించెనే | విఘ్నరాజు దలంప వృషము గాక
శాంతమేమైనను సంగ్రహించెనే వీర- | భద్రుఁ డక్షుద్రకోపంబు గాక
గీ.
తండ్రి పోలిక సుతులకుఁ దగె నొకొక్క | గుణము మేలయ్యె నయయొ నాల్గుఁ దగె నీకు,
44
సీ.
అఘటనాఘటనాసమర్థుఁడ వంటకు | శునకాకృతులు బూను శ్రుతులు సాక్షి
గీ.
సాక్షి గోధినితాంతమేచక శిరోధి | హతవిరోధి యపారదయాపయోధి,
45
సీ.
గోహయ నీ లెంక వాహనంబులు గదా | దేవతురంగ మైరావతములు
శ్వశురగేహ స్వీయసదనంబులే కదా | హిమనగ శ్వేతమహీధరములు
గీ.
నాలుదొనలు వియన్నది యమృతజలధి | నీ యశంబిట్టిదనుచు వర్ణింపఁ దరమె,
46
సీ.
కుంభిదైత్యస్ఫీతకుంభముల్ మోద వే | తొడరి మొమ్మొనల కైదువు గ్రహించి
గీ.
తేజరిలె నీ ప్రతాపకాంతి ఖగరాజు | మోరఁ గల వెల్లఁదనమెల్లఁ జూరఁగొనియె,
47
సీ.
అర్ధనారివి నే యధార్థంబుగాఁ బూరు- | షాకారివని గొనియాడుటెట్లు
గీ.
మాతృపితృవర్జితుండవు జాతి లేదు | పెక్కుపేరులు నీకొక పేరు లేదు,
48
సీ.
ఆతతశూలసమేతుండవయ్యును | వ్యాధివిదూరుండవై వరలుట
గీ.
నిర్భరాశ్చర్యములు కదా నీ మహిమలు | మహి నసాధారణములు సామాన్యులకును,
49
సీ.
కమనీయముద్రికాకటకకేయూరాద్య- | లంకార మండలాలంకృతంబు
గీ.
నైన భవదీయహస్తము నభవ నాదు | మస్తకముపైనిఁ జేరిచి మాన్పు భయము,
50
సీ.
సౌగంధికాంభోజరాగప్రవాళ ప- | ల్లవసముజ్జ్వలకాంతి లాలితములు
గీ.
నగు భవత్పాదములు చూపఁదగదె నాదు | చిత్తమిత్తఱిఁ దమి నిగురొత్తె సామి,
51
సీ.
అసమానబాహువీర్యవిజృంభణాదిత్య- | తనయోగ్రదంత తాడనకరములు
గీ.
నగు త్వదంఘ్రిపయోజము లస్మదీయ | మానససరోవరంబునఁ బూని కొలుతు,
52
సీ.
ఉపనయనుండవై యొప్పవే ధరఁ బంచ- | యజ్ఞపరుండని ప్రాజ్ఞులనఁగ
రాజశిఖామణివై జేయవే దుష్ట- | శిక్షణంబును శిష్టరక్షణంబు
గీ.
బ్రాహ్మణక్షత్రియోరుభూపాదభవుల | లోన నెవ్వండవొ గొల్తు నానతిమ్ము,
53
సీ.
బ్రహ్మచర్యము గదా పావన- | గౌరీతపోవనంబునకును బోవుటఁ గన
గీ.
భిక్షుకాఖ్యలు సహజముల్ త్ర్యక్ష నీకు | నిదియది యటంచు మది నిశ్చయింపనేర,
54
సీ.
అంబికాధర నవ్యబింబికాఫలరస- | గ్రసనవ్యసనకీర గర్వదూర
దాక్షాయణీ పీనవక్షోజ కాశ్మీర- | వక్షఃకవాట మహోక్షఘోట
గీ.
కృతసురావనసంరంభ ధృతకురంగ- | డింభ సంభరితాజాండకుంభ బ్రోవు,
55
సీ.
చారుతత్పూరుషాఘోర సద్యోజాత | వామదేవేశానవక్త్రమూర్తి
గీ.
బుధజనస్తోమ సస్యనభోనభస్య | హరివయస్య నిరంతరాచరితలాస్య,
56
సీ.
అనుదినాకర్ణనమును రోమహర్షణ- | మందని యురగత్వ మందఁగోర
నిరోహనిస్సంగ నిర్ద్వంద్వనిరుపాధి- | యుతమైన ప్రమథత్వ మొందఁగోర
గీ.
నా యభీష్టము విజ్ఞాపనం బొనర్తు | జిత్తగింపుము తాదాత్మ్యసిద్ధి యొసఁగు,
57
సీ.
ఆనందకాననం బాలవాలము గాఁగ | విలసితంబగు జడల్ వ్రేళ్లు గాఁగ
గీ.
నగజ బెనఁగొను లత గాఁగఁ దగిన కల్ప- | శాఖివి మదిష్టఫలము లొసంగి గావు,
58
సీ.
నిస్తులోరులు ప్రతిష్ఠాస్తంభములు గాఁగ | భుజములు బిసముల పోల్కెఁ గాఁగ
గీ.
దనరు యుష్మత్సరోవరమున మునింగి | పాపసంతాపముక్తుఁడనై పరఁగెద,
59
సీ.
రమణీయయానంబు రాజహంసలు గాఁగ | నారు మేల్తుమ్మెదబారు గాఁగ
గీ.
నొప్పు ప్రాలేయగిరిజావయోవిలాస- | మరయ నీ మోహజాలమునందుఁ బడదె,
60
నవరసములు
సీ.
నవవజ్రమకుటవైభవ ధాళధళ్యరు- | చుల్ శీర్షమందు సంశోభిలంగ
గీ.
మేల్కడెంబులు మణికట్ల మెఱయుచుండు | నీదు శృంగారరస మెన్నఁగాఁ దరంబె,
61
సీ.
వదలక ద్వాదశవత్సరాయుర్దాయ- | పరిమాణుఁడగు వశివర్యుశిశువు
గీ.
సుతుని భవదీయ పార్ష్ణిపీడితునిఁ జేసి | వీరరసము వహింపవే విభ్రమముగ,
62
సీ.
మందరాహార్యంబు మంథానముగఁ జేసి | వాసుకి సూత్రంబుఁ జేసి యనిమి-
గీ.
వే చతుర్దశభువనముల్ విస్తరిల్ల | నిబిడకరుణారసము మది నివ్వటిల్ల,
63
సీ.
స్యందనకేతువుల్ జ్యానంతములు నియం- | తాశుగములు భారతీశ మేశు-
గీ.
లంగుచును లీల నేలఁ గూలంగఁ జేసి | యద్భుతరసంబుఁ జూపవే యమరు లమర,
64
సీ.
కాత్యాయనీపృథుకబరికాభరమున | విరులదండలు జుట్టి వెలయువేళ
గీ.
నుమకుఁ గిలికించితములు సేయుచును హాస్య- | రసముఁ జూపవే స్మేరవిరాజితాస్య,
65
సీ.
పసిపాపని హిరణ్యకశిపుఁడు నొప్పింప | గరివరదుఁడు నృకేసరిశరీర-
మలవడ నద్దనుజాధము వధియింపఁ | గని ఘనక్రౌర్యంబు గడలుకొనఁగఁ
గీ.
నర్చితివి భళియని సుమనస్తతి మిముఁ | బ్రస్తుతింప భయానకరసము నిగుడ,
66
సీ.
శ్రీకంఠ మిము వెలిఁ జేసి దక్షుఁడు యాగ- | మొనరింపఁగ నెఱింగి కినుకతోఁడ
గీ.
దక్షు తలఁ ద్రెవ్వనేసియుఁ దత్క్షణమున | భర్గ బీభత్సరసముఁ జూపవె మహాత్మ,
67
సీ.
మదనుఁ డనంగుడు గద మత్తమధుపగు- | ణము నిష్ఫలమ్ము చాపము నలాదు
డారయ పడగ విసారమౌట యెఱింగి | నిజసత్వ పరసత్వ నిర్ణయంబు[ 1]
గీ.
భస్మ మొనరించి జగములు భయము నొంద | రౌద్రరసరేఖఁ జూపవే రభసమునను,
68
సీ.
అక్షయ మభవ మనాద్య మనంత మ- | ద్వయ మనామయ మనాహ్వయ మచింత్య
గీ.
తామలస్ఫటికాకృతియై వెలుంగు | మూర్తివై శాంతరసమున మొనసితౌర,
69
సీ.
ఉరులింగమూర్తివై యుదయింపఁ గని రమా- | కాంతాబ్జభవులు విభ్రాంతులైరి
తారకేశ్వరు నిరంతరము గౌరవమునఁ | బూజించి దివిజులు పూజ్యులైరి
గీ.
యిన్ని రూపులు నీవౌట యెఱుఁగరాదె | శాస్త్రవేత్తల కేలకో సంశయంబు,
70
సీ.
భాసురతరమహాభవనముల్ తగునయ్య | యఖిలాంతరాత్ముఁడవైన నీకు
గీ.
నాదిమధ్యాంతకూన్యుఁడ వైన నీవె | దేవుఁడవు నేను పరుల నుతింపఁబోను,
71
సీ.
ఉపనిషదర్థసౌధోపరితలములఁ | జరియించు నెవ్వాఁడు సంతతంబు
గీ.
నట్టి భగవంతుఁ గీర్తిదిగంతు శాంతు | దాంతు శ్రీమంతు ధీమంతుఁ దగ భజింతు,
72
సీ.
అవిముక్తరాజధానివిరాజమాన కో- | దండరాజము లేఖ తటిని గొనము
గీ.
వారి సుకృతము వర్ణింప వశము గాదు | ధాతకయిన భుజంగమనేతకైన,
73
సీ.
ఆకులు మేయవే మేఁకలు నీటిలో- | పలను మెలంగవే జలచరములు
గీ.
జపతపస్స్నానసంధ్య లా సద్గతికిని | కారణంబులు దృఢబుద్ధి కాక భళిర,
74
సీ.
దారాదికేషణత్రయము వర్జించి స- | త్వాదిగాఢగుణత్రయంబు విడచి
గీ.
వారలకు దుర్ఘటామృతద్వాఃకవాట- | విఘటనము సేత సేకూరు వేగిరమున
75
సీ.
ఏఁబదిరేకులచే బిందుసంయుక్త | పంచాశదక్షరపంక్తిచేత
గీ.
కామినీసంగమము వృథా పామరులకుఁ | గలుఁగునె సుధీపచేళిమకల్పభూమి,
76
సీ.
భూతధాత్రీముఖ్య భూతపంచకమును | శబ్దాది విషయపంచకము మఱియు
శ్రవణాది ధీంద్రియోజ్జ్వలపంచకంబు వా- | క్ప్రముఖ కర్మేంద్రియపంచకంబు
గీ.
విధమున నజస్రమును వెల్గు విభుఁడ వీవె | కావె దేవేంద్రనుత వేగ రావె బ్రోవ,
77
సీ.
రజ్జువునందు సర్పంబు ముక్తాస్ఫోట- | మందు రౌప్యంబు పైష్టాంబువులఁ బ-
గీ.
నొగిఁ బ్రపంచంబులోపల నుండు దీవు | విష్టపమ్ములకును నీకు వేఱు గలదె,
78
సీ.
ఉభయపార్శ్వముల ధాత్రూపేంద్రు లురువడి | వింజామరమ్ములు వీచుచుండ
సౌరి భీకరగదాధారియై నిలుచుండఁ | గర్బురేంద్రుఁడు పాదుకలు ధరింప
గీ.
చేరి కైదండ యిడఁగఁ గచేరియందు | గద్దెపైఁ గూరుచుండవే కడుముదమున,
79
సీ.
హరిరాట్కిశోరంబు హరికిశోరము గాదె | నీ విక్రమమునకు నిభము గాక
గీ.
భీమ నీ శౌర్యధైర్యగాంభీర్యరుచుల | కేమి సదృశముఁ దెల్పుదు నింకఁ దెలుపు,
80
సీ.
ఉత్పలప్రియుఁడు మహోత్పలప్రియుఁడు పూ- | దండగా మేల్బండియుండ గాఁగ
బద్మాధిపతి మహాపద్మాధిపతియును | జోడుగా సంగడికాడు గాఁగఁ
గీ.
జెలఁగు నిను జిన్మయుండంచుఁ జెప్పుచుందు- | నెపుడుఁ బ్రామినుకులు నెడ యింత లేక,
81
సీ.
అవిరతగుణశాలివౌట నిజంబు దూ- | రములయ్యె నన్నవస్త్రములు నీకు
గీ.
దొడ్డవారికినైనను జెడ్డగొనము | కొంత గలుఁగదె కలిఁగినఁ గొదువ యేమి,
82
సీ.
అనుపమచిత్రకాయయుతుండవై హత- | చిత్రకాయుండవై చెలఁగినావు
గీ.
తారుమారయ్యె నీ ప్రవర్తనలు చూడ | నబ్రము గదయ్య సానుమదతినికాయ,
83
సీ.
ధీరాళ్యభీష్టదాతారం గణాధినే- | తారం సపత్నహంతార మఘవి-
గీ.
మహ ముసాసే యటంచుఁ బ్రత్యహముఁ దలఁతు | భాసురే భాసురత్వగ్విలాసవాస,
84
సీ.
సంగోరు మెయినిడ్డ చలిమలబిడ్డతో | వడిగల గిబ్బవార్వమ్ముతోఁడ
గీ.
వేగమున నాకుఁ బొడసూపవే గడంకఁ | గందు మనసారఁ గన్నుల కరవు దీర,
85
సీ.
అనృతోక్తు లాడింప నాలోచనము చేసి | కపటముఁ బన్నిన గాధిపుత్రు
గీ.
సర్వసర్వంసహాచక్రధూర్వహాఢ్యుఁ | జేసి వాసిగఁ జెలఁగితివౌ సితాంగ,
86
సీ.
అభినవగానవిద్యాశక్తిచే మనోం- | బుజ మలరింపఁ దుంబురుఁడఁ గాను
గీ.
యిట్టులొనరింప నాచేత నెట్టులగును | నీదు చిత్తము నా భాగ్యమో దయాబ్ధి,
87
సీ.
పంచామృతంబు గూర్పఁగ లేకయుండిన | శుద్ధోదకంబు దెచ్చుకొనలేనె
తెల్లఁదామరవిరుల్ తేలేక యుండిన | జిల్లేడుపూలఁ బూజించలేనె
గీ.
గొప్ప కొద్దియుఁ గలుఁగునొకో సుభక్తి- | మాత్రసులభుఁడవౌ నీదు మానసమున,
88
సీ.
వారాంగనామణీవక్షోజ మర్చించి | సాలోక్య మొకఁడు హర్ష మునఁ జెందె
గీ.
నిటుల నాచేతనగునె యక్కట జడుండఁ | గుటిలచిత్తుఁడ మత్తుఁడ గుణరహితుఁడ,
89
సీ.
చిరితొండభక్తుండు శిశుహంతఁ గావించె | నక్కటికం బిసుమంత లేక
రోహిణీశుఁడు గురుద్రోహ మాపాదించెఁ | బరలోకహానికి భయము లేక
గీ.
యిట్టి సాహసికులఁ బ్రోచినట్టి సామి | నన్ను రక్షింప వింత యన్యాయమేమి,
90
సీ.
బ్రాహ్మణుఁ డొకఁడు సర్వక్షేత్రగామియై | వెనుక రుద్రావాసమునకు వచ్చి
గీ.
గాఁగులోఁ బారునిడి నిండ గల్లుఁ బోయ | మేన్ దొరఁగి లింగమూర్తియై మెఱసెఁ గాదె,
91
సీ.
నిశ్రేయసాపేక్షనియతిచే శివశర్మ | యను బ్రహ్మవంశవర్ధనుఁ డయోధ్య-
బార్థివుండై పుట్టి పట్టికిఁ బట్టంబుఁ | గట్టి కాశికి నేగి కాంచె ముక్తి
గీ.
భళిర నీ పుటభేదనప్రాభవంబుఁ | బ్రణుతి యొనరింప నలవియే ప్రాకృతులకు,
92
సీ.
ఒడయనంబిని గాను యుడుఁగకఁ బరమనా- | చి నిమిత్త మెలమిఁ గుంటెనకుఁ బంప
గీ.
నన్య దాశరణంనా స్తియనుచు నున్న | వాని పైఁ గని కారము మానఁదగునె,
93
సీ.
అధికాయు వీయవే యల్పజీవనుఁడు నా | నెసఁగు నిరాబారి నిసువునకును
గీ.
దేవ యివి నిజమైన నన్ బ్రోవరాదె | కాలయాపన మొనరింపనేల చాల,
94
సీ.
అమలవాఙ్మాధుర్యమబ్బునే హాలాహ- | లాశ్లిష్టకంధరావాప్తి కతనఁ
గీ.
దాత యేతాదృశ్యుడవు గదా జనులకుఁ | గొడుకుపై ఋజుభావము వొడమకున్నె,
95
సీ.
అంతరంగోపవనాంతరంబున సదా | శివశిఖావళమును జేర్చు నెవ్వఁ
గీ.
నట్టి సుశ్లోకుఁడె మదాప్తుఁ డంచు నుందు | నన్యులా బంధువులు శతమన్యుసేవ్య,
96
సీ.
నీ తనూజుపతాకయై తామ్రచూడరా- | జంబు కాలజ్ఞానసంజ్ఞ నొందె
గీ.
నుర్వి మహదాశ్రమము బహుయోగ్య మనుచు | విబుధజనములు వచియంప వింటిఁ గంటి,
97
సీ.
అఖిలజన్మార్జితాంహస్సంహతి హరింప | భారంబుఁ బూనె సుపర్వవాపి
గీ.
నీవు ప్రతిసరమూనితివే విచార- | మేల నరులకుఁ గాశీపురీచ్ఛ వలదె,
98
సీ.
ముందు విశ్వేశ నీ సందర్శన మొనర్చి | బిందుమాధవునకు వందనమిడి
వరడుంఠిగణపతి చరణంబులకు మ్రొక్కి | దండపాణికి వేడ్క దండమొసఁగి
గీ.
కర్ణికాప్లావనముఁ జేసి కడఁక నిటుల | యాత్ర సలిపినవారు మహాత్ములు గద,
99
సీ.
చంపక దేవకాంచన భూమిజ కురంట- | కాశోక నీలోత్పలాబ్జ కుబ్జ
గీ.
నాగకేసర వకుళ పున్నాగములను | బూజ నీకొనరింతు నేఁ బుష్కలముగ,
100
సీ.
దండంబు మిహికాంశుఖండరాజన్మస్త- | దండంబు మేరుకోదండహస్త-
దండంబు నూత్నవేదండకృత్తికటీర- | దండంబు ధృతజగదండవార-
గీ.
దండ మశ్రాంతసాత్వికోద్దండ నీకు | దండ మతిజవవద్భద్రకాండ నీకు,
101
సీ.
ఒదుఁగుచు సాష్టాంగ మొనరింప నా వంతు | నీ వంతు రయమున లేవనెత్త
గీ.
పెక్కుమాట లికేటికి దిక్కు మాకు | నీవ నీవానిఁ జేసి మన్నింపవలయు,
102
సీ.
కలుఁగవే స్కాంద మార్కండేయ గారుడ | బ్రహ్మాండ నారద బ్రహ్మ విష్ణు
రవి కొక్కటి కృపీటభవున కొకండు ధా- | తకు రెండు నాల్గు మాధవునకుఁ బది
గీ.
యర్థి నినుఁ జెప్పు నీ మహత్వము గణింప | దుర్లభంబని జనులకుఁ దోఁచుఁ గాదె,
103
సీ.
కరిముఖ నరముఖ కపిముఖాహిముఖోష్ట్ర- | ముఖ సింహముఖ మేషముఖ వరాహ-
గీ.
నందిషేణాది గణము లానందమున భ- | జింప వెలుఁగొందు నిన్ను భజింపుచుందు,
104
సీ.
శ్రీనీలగిరిని భుజించుటయును మంగ- | లాద్రిపై నిల్చి దాహంబుఁ గొనుట
గీ.
నిన్ని సౌఖ్యము లొందుట వెన్నుఁ డిలను | గన్ను నీకర్పణము సేయు కతనఁ గాదె,
105
సీ.
మురహరుం డవతారములు దశవిధములఁ | బరిపాటిగా భూతభావియుగము-
గీ.
నౌర ప్రత్యక్షకైలాస మనఁగఁ బరగు | క్షితిని సమ మెందుఁగలదె నీ క్షేత్రమునకు,
106
సీ.
ఆవిర్భవించునే యాఁకలి దప్పి నీ | కటకంబునందు లింగములు గన్న
గీ.
మాటిమాటికి నేను నీ వీటితోడ | సాటిగల ప్రోళ్లు లేవంచుఁ జాటుచుందు,
107
సీ.
స్వర్ణవేత్రములూని చండప్రచండులు | పరువులెత్తుచుఁ బరాబరు లొనర్ప
గీ.
గోరికలు మీఱఁగా మీరు స్వారి వెడలు | హొయలు మాదృశులకు నలవియె వచింప,
108
సీ.
మహితాలికమున భస్మము మూఁడు రేకలు | మునుకొని యెగదిగ మూఁడు కళ్లు
గీ.
బ్రతుకు నాకేమి తోఁచదే గతియొ కాని | నిన్ను నమ్మినవారి కో యన్న చెపుమ,
109
సీ.
ఆహరప్రాహరమను నృశంసుఁడు కిల్బి- | షంబులు దొలఁగి ప్రశంసఁ గనఁడె
వాసి యటంచును వాక్రుచ్చిన జనుండు | నిర్వాణమొందఁడే నిఖిలమెఱుఁగ
గీ.
జిహ్వ నీ పేరు రక్తి భాషించునట్టి- | వారి సామర్థ్య మెన్నఁగ వశము గాదు,
110
సీ.
ఔద్ధత్యమున బ్రహ్మహత్యఁ గావించితి | క్రూరుఁడవౌట నిక్కువము గాదె
గీ.
యిట్టి చేష్టలు దొరలినయట్టు దొరకు | దాస్యమొనరించువాని కొదవునె యెఱుక,
111
సీ.
అష్టభుజుఁడు యంతయయ్యెఁగా నీకుడ్డ- | చేతులు గలవను హేతువెఱిఁగి
హితుఁడయ్యె ద్రవిణాఢ్యుఁ డెంచ నకించనో- | దంచనుండవటన్న సంచెఱింగి
గీ.
పృథివి నీకంటె భక్తులే యధికులనెడి | వార్త తార్కాణమయ్యె నేవంవిధమున,
112
సీ.
తిలకింప మడికాసు మలమంచివెన్నెల | మహలుగా వాచంయమప్రవరులు
గీ.
నేనుమొగములసాహేబు నా నలరితి | యవనకర్త సలాం జేతు నాదరింపు,
113
సీ.
మండలేశ్వరుఁడయి యుండఁడే యిప్పుడు | వసుమతిలో శాలివాహనుండు
మహిసూరునకు మహీమహిళాకళత్రులై- | రి కృతేభదానధురీణు లనఁగ
గీ.
ధరఁ గులాలాన్వవాయభూతప్రసిద్ధి- | నుదయమైరి తదీయ కులోద్భవుండ,
114
సీ.
అమలాపురాన్వయోత్తముఁ డగు కాశీప- | తికిని గంగాభవానికిని సుతుఁడ
గీ.
నీ కృతి రచించితిని గొని మాకు నైక్య- | మొసఁగుమని వేడితిని నట్ల యొసఁగరాదె,
115
సీ.
కాకిణికామాత్రకనకంబు శ్రీకురు- | క్షేత్రమం దొసఁగు విశేషఫలము
గీ.
కలుఁగు నీ శతకము వ్రాయఁ గాంక్షఁ జదువ | విన్న జనులకు నీ కృపావిలసనమున,
116
క.
శ్రీవిశ్వనాథశతకము
శ్రీవిశ్వనాథశతకము సంపూర్ణము.
